Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΜΟΝΗ ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ (Μοναστήρι) ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

• http://www.kat.gr/kat/history/Txt/El/Met/EsfEgat.h...

Η πολιτιστική κίνηση μετά το 1912

ΒΕΡΟΙΑ (Πόλη) ΗΜΑΘΙΑ
  Βεροιώτες και Βεροιώτισσες, διανοούμενοι και απλοί άνθρωπο που έζησαν προ και μετά το 1912 και κουβαλώντας όλα αυτά τα λαογραφικά και πολιτιστικά στοιχεία, δραστηριοποιούνται και δημιουργούν μια αξιόλογη πνευματική, καλλιτεχνική και γενικότερα πολιτιστική κίνηση στην πόλη η οποία συνεχίζεται και επί των ημερών μας πιο έντονα βέβαια και με μεγαλύτερη ακτινοβολία.
  Κατά το 1874 ιδρύεται από τον Πανοσιότατο Μελέτιο Κασταμονίτη το "Μελέτειον Παρθεναγωγείον-Γυμνάσιον". Επίσης τον ίδιο χρόνο, ο πρώτος σύλλογος με την επωνυμία "Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Βεροίας" με σκοπό την μόρφωση και πνευματική ανάπτυξη της σπουδάζουσας νεολαίας. Κατά το 1880 διαλύεται και ιδρύεται η Αδελφότητα "Αθηνά" με σκοπό εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό και που εξέδιδε δύο περιοδικά και μια εφημερίδα. Έδρασε μέχρι το 1989, οπότε μετονομάσθηκε "ΜΕΛΙΣΣΑ", διότι απαγορεύθηκε από τους Τούρκους η πρώτη ονομασία, επειδή τη συνέδεαν με την ελληνική πρωτεύουσα Αθήνα. Τα μέλη της "ΜΕΛΙΣΣΑΣ" εκτός των άλλων δραστηριοτήτων έδιναν τακτικά και θεατρικές παραστάσεις. Το 1904 δημιουργείται ο γυμναστικός σύλλογος "ΘΗΣΕΥΣ".
  Κατά το 1910 δημιουργείται το πρώτο γυναικείο σωματείο με την επωνυμία "Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών". Εκτός του φιλανθρωπικού σκοπού της είχε και κοινωνική, μορφωτική και κυρίως εθνική δράση.
  Κατά το 1916 ιδρύεται ο φιλαρμονικός σύλλογος "ΕΛΙΚΩΝ", που αργότερα συγχωνεύεται με τον μουσικογυμναστικό σύλλογο "ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ" που ιδρύεται το 1924. Σκοπός η δημιουργία μουσικής, γυμναστηρίου, ποδοσφαιρικών ομάδων, βιβλιοθήκης και η διδασκαλία θεατρικών παραστάσεων. Επίσης κατά το 1924, για τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία δημιουργείται νυκτερινό σχολείο για την εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας.
  Η μουσική παράδοση στα νεότερα χρόνια (η μουσική λαϊκή παράδοση υπήρχε) αρχίζει από το 1897 παρά την αντίδραση των αρχών της Τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας. Κατά το 1901 συγκροτήθηκε η Φιλαρμονική της Αδελφότητας "ΟΡΦΕΥΣ" με 32 πνευστά όργανα, με πρώτο μουσικοδιδάσκαλο τον Ιταλό Pizioni και το 1920-1923 ιδρύεται μεγάλη μαντολινάτα.
  Το 1924 ιδρύεται το "Ωδείον Δήμου Βεροίας" το οποίο από το 1927 μέχρι και το 1940, εκτός από τις μουσικές δραστηριότητες έδινε και θεατρικές παραστάσεις με Βεροιώτες ερασιτέχνες ηθοποιούς. Κατά το 1928 αρχίζει μια δημιουργική μουσική και καλλιτεχνική δραστηριότητα, με ολοκληρωμένη έγχορδη ορχήστρα, εκκλησιαστική χορωδία και την οργάνωση θεατρικών παραστάσεων, πάντοτε με Βεροιώτες ερασιτέχνες ηθοποιούς.
  Επειδή καταλαβαίνουμε πως η λαϊκή παράδοση και οι πολιτισμός της Βέροιας είναι αδύνατο να επιβιώσει ή και να αναβιώσει με τις ίδιες μορφές, ευτύχημα είναι που μερικοί Βεροιώτες ερευνητές-μελετητές και λαογράφοι συγκέντρωσαν σε βιβλία ό,τι πιο πολύτιμο μας συνδέει με τις ρίζες μας και έχει σχέση με τον λαϊκό μας πολιτισμό, σαν ιερή παρακαταθήκη στις ερχόμενες γενιές. Το πλούσιο λαογραφικό υλικό της Βέροιας που συγκεντρώθηκε με πολλή αγάπη και κόπο, ιερά κειμήλια που μας θυμίζουν τον τρόπο ζωής και εκδήλωσης του Βεροιώτικου λαού καθώς και την προσωπικότητά του, φυλάγεται στο Λαογραφικό Μουσείο Δήμου Βέροιας.
  Ό,τι άλλο μπορεί να διατηρηθεί και να συνεχισθεί, όπως τραγούδια και δημοτικοί χοροί, έχουν αναλάβει διάφοροι λαογραφικοί πολιτιστικοί και άλλοι φορείς με κεντρικό πυρήνα την Αντωνιάδειο Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δήμου Βέροιας, αναπτύσσοντας συγχρόνως έντονη λαογραφική και πολιτιστική δραστηριότητα.
  Για όλα εκείνα τα τέκνα της που έδρασαν και ωφέλησαν το Έθνος κατά το παρελθόν και ιδιαίτερα κατά τους δύσκολους χρόνους της Τουρκοκρατίας, γι’ αυτούς που αγωνίστηκαν για τη στερέωση του Ελληνικού Κράτους και όλους όσοι συνέχισαν τη λόγια και λαϊκή μας παράδοση και συνεχίζουν να διατηρηθεί η εθνική μας ταυτότητα, σεμνύνεται η Βέροια.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Η Βεροιώτικη ενδυμασία

  Σ’ αυτά τα σπίτια με την λαϊκή αρχιτεκτονική, τις βοτσαλοστρωμένες αυλές και τα λιθόστρωτα "γκαλντερίμια" ζούσαν και κυκλοφορούσαν οι Βεροιώτισσες, ακουστές για τη σεμνότητα και την αρχοντιά τους. Μια από τις τόσες ασχολίες της γυναίκας εκείνα τα χρόνια (εκτός από το γενικό νοικοκυριό του σπιτιού και την περιποίηση των δικών της) ήταν και ο χειροκίνητος αργαλειός με όλες τις επιμέρους εργασίες: λανάρισμα, γνέσιμο, ανέμη, τσικρίκι κλπ. Ύφαινε μεταξωτά και βαμβακερά υφάσματα, στρωσίδια, κουβέρτες και ό,τι άλλο ήταν απαραίτητο για το ντύσιμο και το σπιτικό της. Τόση ήταν η έφεση την εποχή εκείνη στην υφαντική που δημιουργήθηκε και μια μικρή βιοτεχνία από Βεροιώτισσες. Όταν φορούσε την γιορτινή της φορεσιά η παντρεμένη Βεροιώτισσα (της κόρης το ντύσιμο είχε κάποιες μικροδιαφορές), φάνταζε σαν βυζαντινή αρχόντισσα. Μεταξωτό ή βαμβακερό το φόρεμα, υφασμένο ή φερμένο το ύφασμα από την Ευρώπη, ήταν μακρύ μέχρι τα νύχια. Πιέτες γύρω-γύρω καθώς και η ποδιά μπροστά, με τον μπούστο λίγο ανοικτό όπως έμπαινε η μεταξένια (κασμιρί) "τραχηλιά" με δαντελίτσα ή μπιμπίλα στην άκρη. Την μέση έσφιγγε φαρδύ και μεταξένιο ή βαμβακερό ζωνάρι που να ταιριάζει στο χρώμα με το φόρεμα. Είχε κεντίδια στις άκρες και δενόταν με χάρη αριστερά στο πλάι. Από το ίδιο ύφασμα της "τραχηλιάς" ήταν και τα "μανίκια" που έβγαιναν κάτω από τα μακριά μανίκια του φορέματος. Συμπλήρωμα της επίσημης ενδυμασίας της παλιάς Βεροιώτισσας που την φορούσε όταν πήγαινε στην εκκλησία την Κυριακή ή τις γιορτές και σε άλλες "βίζιτες", ήταν το μαύρο "φακιόλι" που φορούσε στο κεφάλι.
  Ειδικά κατασκευασμένο, ήταν διακοσμημένο με τα μεγαλύτερα μαργαριτάρια που έπαιρνε η Βεροιώτισσα στην προίκα της. Τα μαλλιά της πάντοτε χωρισμένα στη μέση, κατέληγαν σε τέσσερις ή και περισσότερες πλεξίδες, τις οποίες ανέβαζε από δεξιά στην κορυφή του φακιολιού και τις συγκρατούσε με μια βελόνα με μαργαριτάρι, κρύβοντας τις άκρες των πλεξίδων κάτω από το "φλιόγκο" που ήταν με δαντέλλα και διακοσμημένο με πιο ψιλά μαργαριτάρια. Επάνω στις πλεξίδες στο πλάι δεξιά έμπαινε χρυσή καρφίτσα με πολύτιμα πετράδια.
  Η Βεροιώτισσα ανάλογα με την οικονομική της κατάσταση φορούσε τα κοσμήματα, που ήταν απαραίτητα στη γιορτινή ενδυμασία. Στο λαιμό της είχε πολλές σειρές μαργαριτάρια και από αλυσίδες χρυσές κρέμονταν χρυσά φλουριά. Εντυπωσίαζε η χονδρή χρυσή και μακριά καδένα που είχε στην άκρη ένα ωρολόγι χρυσό και που έμπαινε δεξιά σε ένα ειδικό τσεπάκι που είχε το φόρεμα,. Στα περισσότερα δάκτυλα φορούσε πολύτιμα δακτυλίδια καθώς και κρεμαστά σκουλαρίκια πολύτιμα. Στο σπίτι το ντύσιμο ήταν πιο απλό. Δεν έπαυε όμως να είναι το ίδιο ωραίο, όπως ήταν μακρύ και με πτυχώσεις. Αν η οικονομική κατάσταση της Βεροιώτισσας ήταν αδύνατη, εκτός από τις άλλες δουλειές και ασχολίες που είχε, βοηθούσε και τον άνδρα της στις αγροτικές δουλειές.
  Ο παλιός Βεροιώτης ήταν πολύ πιο απλά ντυμένος, σε αντίθεση με την γυναίκα.
  Επί τουρκοκρατίας πολλοί φορούσαν το "αντερί", τούρκικο ένδυμα. Το επίσημο ήταν από μεταξωτό ριγωτό ύφασμα, μακρύ σχεδόν μέχρι τον αστράγαλο, σχιστό στα πλαϊνά που απανώτιζε μπροστά. Το συγκρατούσε ζωνάρι φαρδύ, μεταξωτό, μονόχρωμο. Κάτω από το "αντερί" λίγο, και από τα πλαϊνά σχισίματα φαινόταν λευκή μάλλινη υφαντή "μπολμπότσα" φαρδιά επάνω και στενή στον αστράγαλο. Το αντερί είχε παπαδίστικο γιακαδάκι. Το καθημερινό ήταν από φθηνότερο ύφασμα. Στο κεφάλι φορούσαν φέσι, που το πέταξαν όλοι οι Βεροιώτες μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους το 1912.
  Αργότερα φορέθηκαν τα Ευρωπαϊκά από τους προύχοντες, ενώ ο απλός Βεροιώτης φόρεσε το λευκό πουκάμισο, το μαύρο γιλέκο και τη μαύρη "μπολμπότσα" που ήταν μάλλινα υφαντά. Στη μέση έμπαινε φαρδύ ζωνάρι. Στο τσεπάκι του γιλέκου και το απαραίτητο ωρολόγι με την χρυσή ή ασημένια αλυσίδα.
  Οι ασχολίες και οι δουλειές των ανδρών ήταν διάφορες. Μαγαζάτορες, αγρότες, έμποροι, κάθε είδους δουλειάς που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει μια αστική κοινωνία. Πολλοί επιδίδονταν στο εμπόριο με μεγάλη επιτυχία έχοντας συναλλαγές με το εξωτερικό. Υπήρχε εργοστάσιο "χαβλιών" (προσοψιών), όπου εργάζονταν με τις καλλιέργειες δημητριακών, κηπευτικών και άλλων ειδών ιδίως η αμπελουργία είχε μεγάλη ανάπτυξη μέχρι και το 1935. Υπήρχαν στη Βέροια πατητήρια όπου έβγαζαν ρακή και κρασί, σουσαμελαιοτριβείο, υδροτριβείο, υδρόμυλοι, κυλινδρόμυλος, εργοστάσιο αεριούχων ποτών και τα νηματουργεία "Βέρμιον" και "Χατζηνικολάκη" που καταστράφηκαν κατά την πλημμύρα του 1935 και άλλα έπαθαν ζημιές.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Alexander the Great Mountain

ΚΕΡΔΥΛΙΟΝ (Βουνό) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

• http://www.alexanderthegreatmountain.com

Η διώρυγα του Ξέρξη

ΑΚΑΝΘΟΣ (Αρχαία πόλη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Κατά τους Μηδικούς πολέμους, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο βασιλιάς των Περσών Ξέρξης θέλοντας να οδηγήσει τον πολυπληθή στόλο του από την Ακανθο στην Θέρμη (η πρώτη ονομασία της Θεσσαλονίκης) αποφεύγοντας τον περίπλου του Αθω, διέταξε και άνοιξαν μία διώρυγα που εκτεινόταν από τα σημερινά Νέα Ρόδα μέχρι την Τρυπητή και συνέδεε τον κόλπο της Ιερισσού με τον Σιγγιτικό κόλπο, όπου βρισκόταν οι πόλεις Ασσα, Πίλωρος, Σίγγος και Σάρτη. Ο αρχιεπιστάτης που έκανε την διώρυγα, λεγόταν Αρταχαίης και ήταν Αχαιμενίδης. Ξεπερνούσε όλους τους Πέρσες στο ανάστημα έχοντας ύψος πέντε βασιλικές πήχες παρά τέσσερα δάχτυλα (σχεδόν 2,5 μέτρα) και είχε την δυνατότερη φωνή απ' όλους. Όταν ο Ξέρξης βρισκόταν στην Ακανθο έτυχε να πεθάνει ο Αρταχαίης, πράγμα που το θεώρησε μεγάλη συμφορά. Επειδή τον εκτιμούσε πολύ του έκανε μεγαλοπρεπή κηδεία και ωραιότατο μνημείο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σταγίρων - Ακάνθου

Αρχιτεκτονική

ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
   Το σχέδιο του Παλαιοχωρινού σπιτιού ήταν απλό και κτίζονταν για να εξυπηρετήσει βασικές ανάγκες διαβίωσης.
  Κύρια το αποτελούσαν τα χοντρά πέτρινα ντουβάρια οι ξύλινες αγριντιές, τα πατόξυλα και τα πατώματα. Τα ντουβάρια κτίζονταν συνήθως με λάσπη και σπάνια με ασβέστη. Για να είναι γερά είχαν πάχος μέχρι και ένα μέτρο με θεμέλιο μέσα στη γη. Ανά αποστάσεις οριζόντια είχαν γερά ξύλα (ζωνάρια) για περισσότερη αντοχή και δέσιμο. Τα πατώματα (ξύλινα) στηρίζονταν στα πατόξυλα (χονδρά σε διατομή ξύλα ανθεκτικά) κι αυτά σε πολύ χονδρά δοκάρια τις αγριντιές. Για το διαχωρισμό των χώρων γινόταν ο τσιατμάς ένα είδος τοίχου με ξύλα λάσπη και άχυρα (ελαφριά κατασκευή). Το μπαγνταντί ήταν ένα είδος οροφής με καλάμια και λάσπη για περισσότερη ζέστη.
   Η επικάλυψη του σπιτιού γινόταν με την κατασκευή στέγης από κεραμίδια που εδράζονταν σε ξύλινη βάση (ζευκτά ξύλινα).
   Τα σπίτια ήταν συνήθως δίπατα (διώροφα), με κατώϊα (υπόγεια) που χρησίμευαν για τα ζώα ή την αποθήκευση αγαθών και υλικών ή για βοηθητική χρήση.
   Η πρόσοψη των σπιτιών ήταν συνήθως ανοικτή πέρα για πέρα, μ' ένα κάγκελο για ασφάλεια και μερικούς στύλους που ακουμπούσε η βάση της στέγης. Κολλημένα συνήθως μεταξύ τους, τα σπίτια σχημάτιζαν σειρές ολόκληρες. Τα τζάκια ήταν κτιστά και κάθε χώρος είχε το δικό του τζάκι.
  Οι πόρτες και τα παράθυρα ήταν συνήθως ξύλινα και μικρά για λόγους ασφάλειας και για προστασία από το κρύο. Τα παράθυρα είχαν κανάτια και σιδεριές για ασφάλεια.
  Τα μπαλκόνια ήταν κι αυτά ξύλινα και η πρόσοψή τους είχε σιδεριές. Η σκάλα ήταν κι αυτή ξύλινη. Τα μπαλκόνια ήταν συνήθως γεμάτα από γλάστρες με λουλούδια (βασιλικό, μολόχες, λεβάντες κ.λπ.)
  Η εσωτερική διαρρύθμιση ήταν συνήθως για όλα τα σπίτια η ίδια. Ένα η δύο δωμάτια στο πίσω μέρος του σπιτιού και μία τεράστια σάλα, που έπιανε το μεγαλύτερο μέρος, το πιο φωτεινό και προσηλιακό.
  Έμενε αχρησιμοποίητη τον περισσότερο καιρό. Από τα δύο δωμάτια το ένα ήταν για τις γιορτές και έτσι ήταν συνήθως κλειστό και στο άλλο ζούσε όλη η οικογένεια (τρεις γενιές, παππούδες, γονείς, παιδιά). Τα πιο πολλά δωμάτια ήταν αταβάνιαστα και άφηναν να φαίνονται οι αγριντιές, οι στύλοι και τα πέταβρα.
  Τα δωμάτια ήταν μικρά με λιτή επίπλωση. Κύριο στοιχείο το τζάκι, κτιστό στη μέση του τοίχου. Κάτω και μπροστά υπήρχε ένα υπερυψωμένο τμήμα λίγο πιο φαρδύ από το άνοιγμα του τζακιού, η γωνιά, πατωμένη με κοκκινόχωμα που την ασβέστωναν καθημερινά πριν από το άναμμα. Εκεί ήταν η εστία, γινόταν το ψήσιμο του φαγητού, οι πίτες κ.λπ.
  Στο βάθος κρέμονταν οι πυρουστιές, σιδερένιοι μικροί τρίποδες, το φκιάρ' και το τσ'μπίδ'. Στο πάνω μέρος του τζακιού υπήρχε μία προεξοχή που χρησίμευε για να τοποθετούν μερικά πράγματα που τα χρησιμοποιούσαν συχνά, όπως αλατιέρα, λάμπα, ζάχαρη καφέ. ΄Ηταν στρωμένο με κάτι κεντητό (ατζιακόγυρος).
  Ένα ή δύο κρεββάτια με σιδερένια κεφαλάρια (καριό -λα) στρωμένα με κιλίμια υφαντά και γύρω γύρω τον κεντητό κρεββατόγυρο, ένα τραπέζι καρέκλες, ένας σο- φράς (κοντό κυκλικό τραπέζι) μία ψάθα με κουρελού, ένα δυο ντουλάπια σε εσοχή τοίχου και κάτω στρωσίδια υφαντά. Τουλάχιστον ένας αργαλειός υπήρχε σε κάθε σπίτι.
   Κουζίνα σαν ανεξάρτητο χώρο δεν είχε σχεδόν κανένα σπίτι. Την αντικαθιστούσε ένας πάγκος σαν σκάφη καρφωμένος στο κάγκελο. Εκεί έπλεναν τα πιάτα όσο ο καιρός ήταν καλός. Με τα κρύα όμως και τις παγωνιές, όλα γίνονταν στο δωμάτιο που έμεναν. Μπορεί βέβαια να λειτουργούσε στο βάθος κάποιου διαδρόμου ένας νεροχύτης σε μία εσοχή.
   Υπήρχε εκεί μία πιατοθήκη (ξύλινη) και ένα φανάρι για τα φαγητά. Το νερό το κουβαλούσαν από την βρύση της γειτονιάς με στάμνες πήλινες.
  Οι χώροι υποδοχής ήταν πάντα περιποιημένοι. Με δυο καναπέδες και καλά στρωσίδια, τραπέζι, καθρέφτη, οικογενειακές φωτογραφίες στον τοίχο, κεντητά κάδρα κ.λπ.
  Η σάλα ήταν ο μεγαλύτερος χώρος του σπιτιού και ο πιο φτωχά επιπλωμένος. Ένα τραπέζι με καρέκλες, ένας καναπές και το εικόνισμα με το καντήλι.
  Κάθε σπίτι είχε την αυλή του, που φράζονταν συνήθως με τοίχο κάπως ψηλό και πόρτα μεγάλη δίφυλλη ξύλινη με πιράτ' (κλειδαριά). Την αυλή τη χρησιμοποιούσαν για να κάνουν κάποιες δουλειές του σπιτιού.
  Το αποχωρητήριο (ο απόπατος) ήταν στην άκρη της αυλής για ευνόητους λόγους. Κτισμένο με πέτρα η με λαμαρίνες είχε σανιδένιο πάτωμα με ευρύχωρη τρύπα που κατέληγε σε βόθρο. Δεν διέθεταν όλα τα σπίτια αποχωρητήριο.
  Τα κατώια ήταν απλοί χώροι που στεγάζονταν τα ζώα του σπιτιού (άλογα, γαιδούρια, κατσίκες, γουρούνι, κότες κλπ.) που χρησίμευαν για αποθήκευση εργαλείων, ζωοτροφών και αγαθών. Είχαν κεντρική είσοδο, αλλά και πίσω πόρτα που οδηγούσε έξω από το σπίτι σε κάποια στενούρα ή στο δρόμο. Πολλά κατώια επικοινωνούσαν μεταξύ τους από σπίτι σε σπίτι, με εσωτερική πόρτα. Με το κυρίως σπίτι επικοινωνούσαν με εσωτερική σκάλα και κλαβανή (καταπακτή).
  Μέσα στο χώρο της αυλής υπήρχε ο χαρκόλακκας, δηλαδή μία εστία που έβαζαν ένα καζάνι για να ζεσταίνουν το νερό για τη μπουγάδα, για το ζεμάτισμα του μαλλιού ή για να βράζουν τον τραχανά, τα τσιγαρίδια κ.λπ. Μπορεί ένα τμήμα της αυλής να ήταν σκεπασμένο για διάφορες χρήσεις. Επίσης υπήρχε ο φούρνος για το ψήσιμο του ψωμιού. Φούρνο δεν είχαν όλα τα σπίτια κι όσα είχαν εξυπηρετούσαν και τα υπόλοιπα. Κοντά στο φούρνο ήταν αραδιασμένα τα τσάκνα (ξερόκλαδα) για τη φωτιά. Σε κάποιο σημείο της αυλής κάπως σκεπαστό για να προστατεύεται από τον καιρό ήταν ο σωρός τα ξύλα για το χειμώνα.
  Εξωτερικά τα σπίτια ήταν ασοβάντιστα και άβαφα. Φαινόταν η πέτρα και οι αρμοί. Βαμμένα ήταν τα παράθυρα, οι πόρτες οι σιδεριές στις όψεις των σπιτιών με διάφορα χρώματα. Ο εσωτερικός χρωματισμός των δωματίων είχε ποικιλία (λουλακί, κίτρινο της ώχρας, γκρι, λευκό, σκούρο ροζ κ.λπ).
  Το κτίσιμο ενός σπιτιού ήταν σπουδαία υπόθεση. Γι αυτό όταν έφταναν στη σκεπή το γιόρταζαν. Έστηναν ένα σταυρό με λουλούδια και ένα σχοινί που θα κρεμούσαν τα δώρα. Πρώτος πήγαινε το φιλοδώρημα στους μαστόρους ο σπιτονοικοκύρης και ακολουθούσαν οι στενοί συγγενείς οι φίλοι κι οι γειτόνοι ανταλάσσοντας ευχές. Τα δώρα ήταν συνήθως πετσέτες μαντήλια ή ύφασμα. Τα παραλάμβανε ο πρωτομάστορας λέγοντας "Καλώς το φιλοδώρημα από τον ..." και ανέφερε το όνομα του δωρητή, αραδιάζοντας και ένα σωρό ευχές, μέσα σε εκκωφαντικό θόρυβο που έκαναν τα μαστόρια κτυπώντας τα σφυριά. Μετά τα κρεμούσαν στο σχοινί που είχαν απλωμένο.
  Μ' αυτό τον τρόπο διαλαλούσαν στο χωριό πως το σπίτι κατάφεραν να το φτάσουν ως τη σκεπή που τους έδινε ασφάλεια. Ένιωθαν ανακούφιση και σιγουριά πως μπορούσαν να τρυπώσουν το κεφάλι τους από κάτω, έστω κι αν υποχρεώνονταν σε έσχατη ανάγκη να χρησιμοποιήσουν λαμαρίνες για παραθύρια, μαξιλάρια για τζάμια και κουρελούδες για πόρτες.
Τα κείμενα είναι απο το βιβλίο του κ. Καλαμπαλίκη Αθανασίου για το Παλαιοχώρι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Αρναίας

• http://www.arnea.gr/perf.aspx?StaticID=384&Process... (1 φωτ.)

Το έμβλημα του Δήμου Πυλαίας

ΠΥΛΑΙΑ (Δήμος) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
  Στην κορυφή του σήματος βρίσκεται ο Προφήτης Ηλίας πάνω στο άρμα του, προστάτης του Δήμου, αναδεικνύοντας την θρησκευτική συνείδηση των Καπουτζήδων και μετέπειτα Πυλαιωτών. Κάτω από το άρμα εξέχουσα θέση κατέχει το κάστρο, θυμίζοντας το αρχαίο επάγγελμα των Καπουτζήδων - Πυλαιωτών (όπου Καπουτζήδες = καστροφύλακες στα τούρκικα ).
  Το φίδι που βρίσκεται έξω από την πύλη του κάστρου, συμβολίζει το λόγο της μετοίκησης από το αρχικό χωριό, στην νέα τοποθεσία της σημερινής Πυλαίας.
  Τέλος το τζαμπί με τα σταφύλια φανερώνει την συνεχή ασχολία των Καπουτζήδων με την τέχνη του αμπελουργού. Απόδειξη αυτού το φημισμένο μαύρο καπουτζιδιανό κρασί.

Ιστοσελίδα Δήμου Πυλαίας
• http://www.pilea.gr/main.php?am=2

Τα μεταλλεία & η ιστορία τους

ΣΤΡΑΤΟΝΙΚΗ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
  Τα μεταλλεία Κασσάνδρας βρίσκονται στην ΒΑ Χαλκιδική, σε μία ευρύτερη περιοχή συνολικής έκτασης 200 Km2 μεταξύ Ολυμπιάδας, Στανού, Μ. Παναγίας και Ιερισσού . Τα μεταλλεία Κασσάνδρας περιλαμβάνουν τα κοιτάσματα θειούχων βασικών και πολύτιμων μετάλλων Ολυμπιάδας, Μαντέμ Λάκκος, Μαύρες Πέτρες, τα κοιτάσματα μαγγανίου - χρυσού της Πιάβιτσας και Βαρβάρας και το κοίτασμα χαλκού - χρυσού των Σκουριών, Μ.Παναγίας. Πρόσφατα τα μεταλλεία μεταβιβάστηκαν από την TVX Hellas Α.Ε. στην εταιρεία KINROSS Gold Corporation και τελούν σε πλήρη αδράνεια μετά και το κλείσιμο του μεταλλείου Μαντέμ Λάκκου και των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων Στρατωνίου.
  Τα μεταλλεία χρυσού, αργύρου, μολύβδου, ψευδαργύρου, χαλκού και μαγγανίου της βόρειας Χαλκιδικής (Στρατώνι και Ολυμπιάδα) αποτέλεσαν τον κυρίαρχο χρηματοδότη του μακεδονικού βασιλείου και των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην περιοχή σώζονται περισσότερα από 300 πηγάδια και περίπου 200.000 m3 αρχαίων μεταλλουργικών απορριμμάτων, των κοινών «σκουριών» από την εκκαμίνευση των μεταλλευμάτων. Με βάση ιστορικές πηγές και τα αποτελέσματα άμεσων και έμμεσων αναλύσεων και προσδιορισμών που έχουν γίνει στις παραπάνω σκουριές η έναρξη της δραστηριότητας εντοπίζεται στις αρχές της κλασσικής αρχαιότητας.
  Από το 1705 με σουλτανικό φιρμάνι, παραχωρήθηκε στους κατοίκους της περιοχής, το δικαίωμα εκμετάλλευσης των μεταλλείων αργύρου. Παράλληλα στην περιοχή λειτουργούσε κρατικό νομισματοκοπείο. Με την εξόρυξη και την τήξη των θειούχων και των μαγγανιούχων μεταλλευμάτων, η περιοχή εξασφάλιζε χρυσό και ασήμι στην Μεγάλη Πύλη. Ο Belon μας μεταφέρει την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πληροφορία, της χρήσης στην περιοχή γερμανικής τεχνικής ορολογίας.
  Η επωνυμία Μεταλλεία Κασσάνδρας εμφανίζεται το 1893, χρονιά κατά την οποία η εκμετάλλευση της περιοχής παραχωρήθηκε σε Γάλλο-Οθωμανική εταιρεία με έδρα το Παρίσι. Η επωνυμία προφανώς οφείλεται στην τότε ονομασία του σημερινού Νομού Χαλκιδικής, Κασσάνδρα. Στα 600 περίπου καμίνια της περιοχής δούλευε μια πολυεθνική κοινότητα 6.000 εργατών, σε μία πρώιμη εκδοχή πενθημέρου καθώς οι Εβραίοι εργάτες είχαν αργία το Σάββατο ενώ οι Χριστιανοί την Κυριακή.
  Ο 19ος αιώνας θα σημάνει για τα Μαδεμοχώρια, το πέρασμα από την αυτοδιοίκηση στην εξαρτημένη εργασία, κάτω από την εξουσία εταιρικής διοίκησης για την εκμετάλλευση των μεταλλείων. Στα καμίνια της εταιρείας είχαν επεξεργασθεί ως το 1900, 72.000 τόνοι μεταλλεύματος. Η επιχείρηση εκμεταλλευόταν τα δευτερογενή μεταλλεύματα μαγγανίου, των σιδηρούχων στρωμάτων των Μαύρων Πετρών, της Πιάβιτσας, του Μπασδεκίου και της Ολυμπιάδος. Στα 1901 άρχισε η επιφανειακή εκμετάλλευση του σιδηροπυρίτη στον Μαντέμ Λάκκο η οποία συνεχίστηκε ως το 1974, με υπόγεια κυρίως μέθοδο εκμετάλλευσης.
  Στα 1920 τα μεταλλεία του Στρατωνίου περνούν στην προτελευταία σύγχρονη περίοδο εκμετάλλευσης. Την Γάλλο-Οθωμανική εταιρεία διαδέχεται η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων & Λιπασμάτων. Η εταιρεία διέβλεψε εγκαίρως, την αναγκαιότητα ευρείας χρήσης λιπασμάτων για την ανάπτυξη της γεωργίας στην χώρα, και έτσι οδηγήθηκε στην αγορά μεταλλείων με στόχο την εξασφάλιση του θείου, της πρώτης ύλης για την παρασκευή τους. Αγοράζει τα μεταλλεία του Στρατωνίου, της Κύπρου, της Ερμιόνης, του Ωρωπού και της Κορώνης, και ιδρύει εργοστάσιο λιπασμάτων στην Δραπετσώνα.
  Την περίοδο αυτή, οι εγκαταστάσεις στέγασης των εργαζομένων και οι απαραίτητοι χώροι κοινής εξυπηρέτησης βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του μεταλλείου, χωροθετημένοι στο υψηλότερο σημείο με θέα στον κόλπο της Ιερισσού και κληροδοτήθηκαν στην ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων από την Γάλλο-Οθωμανική Εταιρεία. Η χωροθέτηση τους σχετίζεται άμεσα με το γεγονός ότι η μεταλλευτική δραστηριότητα εκείνη την εποχή περιοριζόταν στην παρακείμενη, κλειστή ωστόσο σήμερα στοά 323. Το σημερινό Στρατώνι αποτελούσε τότε ουσιαστικά την σκάλα φορτώσεως του μεταλλεύματος, το οποίο μεταφερότανε με ένα Decauville μήκους 6 χιλιομέτρων. Αυτό στα 1932 αντικαταστάθηκε από ένα σύστημα εναέριας μεταφοράς.
  Καθώς η μεταλλευτική δραστηριότητα αυξάνεται καινούργιες εγκαταστάσεις, αποκλειστικά λειτουργικού χαρακτήρα, δημιουργούνται στο επίπεδο της μέχρι σήμερα κύριας στοάς 262. Πρόκειται για την μονάδα διανομής ηλεκτρικού ρεύματος και παρασκευής πεπιεσμένου αέρα, το μηχανουργείο, τα γραφεία και τα φυλάκια. Η ατμοκίνητη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος βρισκόταν στην παραλία του Στρατωνίου.
  Η αρχή της εξέλιξης του Στρατωνίου σε οικισμό γίνεται με την Μικρασιατική καταστροφή, οπότε πρόσφυγες από το μεταλλευτικό χωριό Μπάλια-Μαντέμ, κοντά στον Ελλήσποντο εγκαθίστανται σε πρόχειρα παραπήγματα στο Στρατώνι. Προφορικές μαρτυρίες μας βεβαιώνουν ότι οι κάτοικοι της Μπάλιας έρχονταν για δουλειά στα μεταλλεία του Στρατωνίου πολύ πριν την Μικρασιατική καταστροφή. Μετά τον ισχυρό σεισμό του 1932 που κατέστρεψε πολλούς οικισμούς της ευρύτερης περιοχής, ανοικοδομούνται και στο Στρατώνι οι γνωστής τυπολογίας κατοικίες - πυρήνες υπό την καθοδήγηση του Υπουργείου Ανοικοδομήσεως. Κάποια δείγματα σώζονται έως και σήμερα.
  Μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο η πλειοψηφία των μετοχών της ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων περιέρχεται στην ιδιοκτησία του Μποδοσάκη Αθανασιάδη, ο οποίος με την δραστηριότητα του τόνωσε ιδιαίτερα τον μεταλλευτικό κλάδο και ειδικότερα το Στρατώνι.
  Στα 1970 η ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων κατασκεύασε στην παραλία του Στρατωνίου εργοστάσιο εμπλουτισμού και ξεκίνησε η παραγωγή μικτών θειούχων μεταλλευμάτων. Παράλληλα κατασκεύασε στο Στρατώνι συγκροτήματα διώροφων σε σειρά κατοικιών (110 στον αριθμό) για τους εργάτες καθώς και ανεξάρτητες μονοκατοικίες, πανταχόθεν ελεύθερες για το επιστημονικό προσωπικό.
  Τον Φεβρουάριο του 1967 εγκαινιάστηκε η νέα σκάλα φορτώσεως η οποία κατασκευάστηκε σε χρονικό διάστημα μόλις 3 μηνών. Στα τέλη της δεκαετίας του 70 στην είσοδο του οικισμού, ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας κατασκεύασε τα γνωστά συμπλέγματα εργατικών κατοικιών της εποχής.
  Ήδη από το 1960 η εταιρεία είχε παραχωρήσει στον Αγγλο lουλιανό Χάντερ το δικαίωμα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων μαγγανίου στην Πιάβιτσα. Η μεταλλευτική δραστηριότητα του μαγγανίου εκφυλίζεται σταδιακά και παύει οριστικά στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Απομεινάρια του μεταλλείου Πιάβιτσας του Χάντερ (το εργοστάσιο εμπλουτισμού και ο νεραύλακας), βρίσκονται στην διαδρομή μεταξύ Σταγείρων και Νεοχωρίου, καθώς και οι ανοιχτές εκσκαφές εξόρυξης των μαγγανιούχων μεταλλευμάτων, έχοντας ωστόσο αφήσει στους επερχόμενους το όνομα του ιδιοκτήτη ως τοπωνύμιο.
  Το κοίτασμα μολύβδου , ψευδαργύρου και χρυσού - αργύρου της Ολυμπιάδας εντοπίσθηκε κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1960 από την ΑΕΕΧΠ & Λιπασμάτων, η παραγωγή στο μεταλλείο άρχισε το 1972 και συνεχίσθηκε μέχρι το 1995.
  Στα 1976 κατασκευάστηκε στην Ολυμπιάδα το νέο εργοστάσιο εμπλουτισμού, οπότε τα προϊόντα της εκεί μεταλλευτικής δραστηριότητας έρχεται έτοιμο προς φόρτωση στην σκάλα του Στρατωνίου. Σήμερα τα Μεταλλεία Κασσάνδρας έχουν περιέλθει από την Καναδική εταιρεία TVΧ Hellas, στην KINROSS Gold Corporation, όπως και το σύνολο των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων και μεταλλευτικών δικαιωμάτων των Μεταλλείων Κασσάνδρας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σταγίρων - Ακάνθου

• http://www.ierissos.gr/perioxh_stratonikh_01.htm