Η
Μονή Καισαριανής
βρίσκεται ανατολικά της Αθήνας, στην πλαγιά ενός λόφου, στους πρόποδες του Υμηττού. Περικλείεται από ψηλό
περίβολο
με δύο πύλες, μία στην ανατολική και μία στη δυτική πλευρά.
Το
καθολικό
οικοδομήθηκε στον ύστερο 11ο αιώνα και αφιερώθηκε στα Εισόδια της Θεοτόκου. Είναι
σταυροειδής, εγγεγραμμένος, τετρακιόνιος ναός με τρούλλο
και οι τοίχοι του είναι κτισμένοι με την
πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία,
χωρίς όμως, πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Το καμαροσκεπές παρεκκλήσιο που βρίσκεται
στα βόρεια του ναού, είναι αφιερωμένο στον Άγιο Αντώνιο και αποτελεί προσθήκη
του 16ου αιώνα. Ο νάρθηκας, που στεγάζεται με τρούλλο, οικοδομήθηκε τον 17ο αιώνα,
ενώ το κωδωνοστάσιο προστέθηκε πολύ αργότερα, τον 19ο αιώνα.
Το
εσωτερικό του ναού
κοσμείται με τοιχογραφίες που χρονολογούνται πριν από το 1700, ενώ οι τοιχογραφίες του νάρθηκα είναι λίγο πρωιμότερες.
Σύμφωνα με επιγραφή είναι το έργο του Ιωάννη Υπατίου, το 1682.
Δυτικά του ναού υπάρχει κτηριακό συγκρότημα που περιλαμβάνει την κουζίνα και την τραπεζαρία. Κατά μήκος της
νότιας πλευράς του περιβόλου έχει προσαρτηθεί μία σειρά κτισμάτων, που περιλαμβάνει λουτρικές εγκαταστάσεις του 11ου
αιώνα με ένα κεντρικό θάλαμο που στεγάζεται με τρούλλο.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως ελαιοτριβείο.
Δύο συγκροτήματα κελλιών διατηρούνται στη δυτική και νότια πλευρά. Δυτικά της
μονής, έξω από τον περίβολο, βρίσκονται τα ερείπια μεγάλης, τρίκλιτης βασιλικής,
που χρονολογείται στο 10ο αιώνα. Η ανασκαφική έρευνα απέδειξε ότι αντικατέστησε
μία πρωιμότερη βασιλική του 6ου αιώνα. Αυτός ο ναός ήταν μάλλον το καθολικό της
πρώτης μονής που ιδρύθηκε στο χώρο.
Η μονή ιδρύθηκε στην Πρωτοχριστιανική περίοδο, σε ένα χαμηλό λόφο
ΝΔ της σημερινής θέσης και αφιερώθηκε στα Εισόδια της Θεοτόκου. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν
κατάλοιπα δύο επάλληλων βασιλικών, που χρονολογούνται στον 6ο και τον 10ο αιώνα.
Το συγκρότημα που σώζεται σήμερα οικοδομήθηκε τον 11ο αιώνα και παρέμεινε σε χρήση
καθ' όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Η μονή διέθετε μία περίφημη, πλούσια βιβλιοθήκη
που μεταφέρθηκε στη Μητρόπολη της Αθήνας, αλλά καταστράφηκε κατά την ελληνική επανάσταση
του 1821.
Ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν το 1958, στο λόφο ΝΔ της μονής και αποκάλυψαν
τα ερείπια μας βασιλικής του 6ου αιώνα, κάτω από τα ερείπια μιας βασιλικής του
10ου αιώνα. Το 1952, η Αθηναϊκή Εταιρεία των Φίλων των Δένδρων, ανέλαβε την αναστήλωση
του ναού και την αποκατάστασή του στη μορφή που είχε τον 11ο αιώνα.
Το κείμενο, που παρατίθεται, προέρχεται από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού & Τουρισμού