Το όνομα του Παγώντα είναι ανθρωπωνυμικό και προήλθε από πλούσιο γαιοκτήμονα
της περιοχής. Ο Θουκυδίδης αναφέρει το Θηβαίο βοιωτάρχη Παγώνδα, γιο του Ελαιόλαδου
που νίκησε το 429 π.Χ. τους Αθηναίους στο
Δήλεσι.
Είναι ορεινό χωριό που απλώνεται σε θαυμάσια απάνεμη και ηλιόλουστη
πλαγιά δασόφυτης παρυφής του Πυξαριά και περιβάλλεται από πυκνά δάση πεύκων και
άλλων αγρίων δένδρων. Το υπέδαφος της περιοχής περιέχει πλούσια κοιτάσματα νικελίου,
βωξίτη και λευκολίθου, που σήμερα βρίσκονται σε πλήρη εκμετάλλευση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εγκαταστάσεις των μεταλλείων βρέθηκε
ακέραιος νεολιθικός πέλεκυς από λειμωνίτη. Κοντά υπάρχει και μεγάλο σπήλαιο ανεξερεύνητο.
Πολλοί από τους κατοίκους εργάζονται στην επιχείρηση ΛΑΡΚΟ. Συγκοινωνεί με την
εθνικό οδό από τον οικισμό Νέο Παγώντα με τα
Ψαχνά
διαμέσου του Σταυρού. Το κλίμα του είναι υγιεινό και δροσερό, κατάλληλο και για
θερινή διαμονή.
Ιστορικά: Κατά επιτόπια ζωντανή παράδοση, στα χρόνια της Επανάστασης
του 1821 πολλοί από τους κατοίκους του για να αποφύγουν της θηριωδίες των Τούρκων,
μετοίκησαν στη Σάμο και θεμελίωσαν χωριό που σώζεται μέχρι σήμερα με το ίδιο όνομα
"Παγώνδας" και με τα ίδια οικογενειακά επίθετα.
Σήμερα: Μετά το σχέδιο Καποδίστρια ανήκει στον Δήμο Μεσσαπίων και σύμφωνα
με την τελευταία απογραφή ο πληθυσμός ήταν 206 κάτοικοι.
