Δημοτικό Διαμέρισμα Λαγοβουνίου

  Το χωριό Λαγοβούνι βρίσκεται δώδεκα (12) χιλιόμετρα έξω από την πόλη των Καλαβρύτων, ακολουθώντας τον αυτοκινητόδρομο Καλαβρύτων -Κλειτορίας. Κατά την Τουρκοκρατορία, δηλαδή πριν από το χίλια οχτακόσια είκοσι εννιά (1829), βρισκόταν σε άλλη κλειστή, γύρω - γύρω από βουνά, θέση, μισή ώρα Νοτιοανατολικά. Ήταν τέσσερις (4) οικισμοί κυρίως ποιμένων με κεντρικό οικισμό τον Αγιο Νικόλαο. Στον άνω οικισμό που λεγόταν Βαρδία ή Βαρδιά ή Μονή της Αγίας Λαύρας, είχε Μετόχι και οι Λαγοβουνιώτες κάτοικοί του ποίμαιναν τα γιδοπρόβατα της Μονής.
  Μετά την απελευθέρωση το χίλια οχτακόσια είκοσι εννιά (1829), άρχισαν οι κάτοικοι να κατεβαίνουν από την κλειστή για το φόβο των Τούρκων εκείνη περιοχή στη σημερινή θέση, όπου τα αμφιθεατρικά σε πλαγιά σπίτια του δίνουν εξαιρετική θέα από τον στο κάτω μέρος του επαρχιακό δρόμο.
  Αρχαιότερο έγγραφο από τα Γενικά Αρχεία του κράτους και της Μονής της Αγίας Λαύρας, το χωριό αναφέρεται ως Λαγοβούνι το χίλια εφτακόσια τρία (1703). Πόσο αρχαιότερο είναι δεν γνωρίζουμε. Πιθανότατα είναι από την εποχή της Φραγκοκρατορίας μετά το χίλια διακόσια τέσσερα (1204) και η ονομασία του υπάρχει η άποψη, μάλλον σωστή, ότι προήλθε από την λατινική λέξη Lagus, που σημαίνει λίμνη και την ελληνική Βουνό. Λαγγοβούνι - Λαγοβούνι. Το ότι οι Φράγκοι είχαν κάποια ξεχωριστή δραστηριότητα στην περιοχή προκύπτει από το ότι κοντά στο χωριό πάνω από μεγάλη πηγή είχε ανεγερθεί εκκλησιά των Φράγκων. Η τοποθεσία αυτή φέρει μέχρι σήμερα την ονομασία «Φραγκοκλησιά».
  Κοντά στη σημερινή θέση του χωριού στο λόφο Σφακοβούνι ή Aγιος Χαράλαμπος, υπήρχε ο αρχαιότερος προϊστορικός οικισμός της περιοχής της τέως επαρχίας Καλαβρύτων μαζί με άλλους δύο (2), ένα (1) στην περιοχή του χωριού Κάνδαλος και τρίτο (3) στο Στρογγυλόβουνο έξω από την πόλη των Καλαβρύτων.
  Στους οικισμούς αυτούς ο αρχαιολόγος Σάμψων έχει βρει κεραμικά και άλλα υλικά που βεβαιώνουν τους πολύ παλαιούς προϊστορικούς χρόνους της ύπαρξής τους. Μάλιστα σχετική ανακοίνωση έχει κάνει ο εν λόγω Αρχαιολόγος στο Επιστημονικό Συνέδριο που η Παγκαλαβρυτινή Ένωση με την Εταιρία Πελοποννησιακών Σπουδών οργάνωσε στην πόλη των Καλαβρύτων.
  Ένα άλλο γεγονός πριν την Επανάσταση του χίλια οχτακόσια είκοσι ένα (1821) έλαβε χώρα στη θέση «Σκάλα» Λαγοβουνίου, δυτικά του χωριού. Εκεί ο αγωνιστής Στριφτόμπολας με ομάδα του έστησε ενέδρα σε Τούρκικο απόσπασμα των Καλαβρύτων, που γύριζε στα χωριά της περιοχής για λεηλασία. Οι Τούρκοι καβαλάρηδες ετράπησαν σε άτακτη φυγή στον λασπώδη κάμπο, όπου τα άλογά τους κόλλησαν και αναγκάσθηκαν να φύγουν τρέχοντας προς Καλάβρυτα πεζοί με μερικούς τραυματίες.
  Το χωριό πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έσφυζε από ζωή με υπερτριακόσιους κατοίκους, ασχολούμενους με την γεωργία και την κτηνοτροφία, την καλλιέργεια των χωραφιών - του αποδοτικού κάμπου - και των άλλων στις πλαγιές περιοχών, απέδιδαν όσο ήταν δυνατό για τις ανάγκες των κατοίκων. Τώρα ελλείψει εργατικών χεριών μένουν κατά το πλείστον ακαλλιέργητα. Ο αναδασμός που πρόσφατα έγινε επίσης κατά το μεγαλύτερο μέρος δεν ωφέλησε, αφού τα χωράφια μένουν χέρσα. Ίσως τα πράγματα να βελτιωθούν, αν φροντίδι της Πολιτείας, Εταιρία έκανε μονοκαλλιέργεια με ωφέλεια κάθε οικογένειας, ανάλογα προς τον αριθμό των στρεμμάτων.
  Πολύ φιλοπρόοδοι ήσαν παλαιότερα οι Λαγοβουνιώτες και έστελναν σχεδόν όλοι τα παιδιά τους στο Γυμνάσιο. Τότε η φοίτηση των παιδιών ήταν τέσσερα (4) χρόνια στο Δημοτικό, τρία (3) στο ενδιάμεσο Ελληνικό Σχολείο και τέσσερα (4) στο Γυμνάσιο. Υπήρξε εποχή που στο τετρατάξιο Γυμνάσιο φοιτούσαν τριάντα τρία (33) παιδιά από το Λαγοβούνι και από την πόλη των Καλαβρύτων τριάντα δύο (32), όπως με έκπληξη διαπίστωναν οι τότε καθηγητές. Γι αυτό από το Λαγοβούνι προήλθαν πολλοί Ιερείς, πολλοί υπάλληλοι του Δημοσίου, πολλοί αξιωματικοί, πολλοί εκπαιδευτικοί και πολλοί επιστήμονες. Τώρα η ερημιά κυριαρχεί. Το Δημοτικό Σχολείο από δεκαπενταετίας είναι κλειστό. Οι Λαγοβουνιώτες όμως της διασποράς υπερβαίνουν τους τριακόσιους (300).
  Και παλιά και τώρα οι Λαγοβουνιώτες ήσαν και είναι φιλόθρησκοι. Τούτο βεβαιώνεται από το ότι εκτός από τον λίαν περικαλλή κεντρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου υπάρχουν και πέντε εξωκλήσια, οι Αγιος Νικόλαος, Προφήτης Ηλίας, Αγιος Νεκτάριος, Αγία Βαρβάρα και Αγιος Χαράλαμπος. Το τελευταίο εξωκλήσι έχει εγκαινιασθεί από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Τιμόθεο. Το φιλόθρησκο βεβαιώνεται επίσης από το γέμισμα του Καθεδρικού Ναού Χριστούγεννα, Πάσχα και Δεκαπενταύγουστο, που επισκέπτονται το χωριό οι Λαγοβουνιώτες της διασποράς. Ξεχωριστή είναι η αγάπη των τελευταίων για το χωριό τους και το δείχνουν με το ότι έχουν καταλλήλως επισκευάσει τα σπίτια τους ή έχουν κατασκευάσει καινούρια.
  Από το χίλια εννιακόσια εξήντα πέντε (1965) ιδρύθηκε Σύλλογος των Απανταχού Λαγοβουνιωτών στην Αθήνα σαν συνέχεια παλαιότερου Συλλόγου των εν Αμερική Λαγοβουνιωτών. Ο Σύλλογος αυτός έχει πολλά ωφέλιμα έργα προσφέρει στο χωριό και συνεχίζει την αξιόλογη δράση του.