Εμφανίζονται 10 τίτλοι με αναζήτηση: Βιογραφίες στην ευρύτερη περιοχή: "ΑΝΩΓΕΙΑ Κωμόπολη ΡΕΘΥΜΝΟ" .
ΑΝΩΓΕΙΑ (Κωμόπολη) ΡΕΘΥΜΝΟ
7/7/1936 - 8/2/1980
Γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου του 1936 στα Ανώγεια της Κρήτης. Είναι 5
χρονών όταν οι κατακτητές Γερμανοί καίνε το χωριό του και μεταφέρουν τους κατοίκους
του, πρόσφυγες στο Μυλοπόταμο. Επιστρέφουν στ΄Ανώγεια μετά την απελευθέρωση. Από
πολύ μικρός δείχνει την κλίση του στο τραγούδι και στη λύρα. Στα δώδεκα ο πατέρας
του τού αγοράζει την πρώτη του λύρα για να εξελιχθεί πολύ γρήγορα σ΄ έναν από
τους πλέον περιζήτητους σε γάμους, βαφτίσια και λοιπές κοινωνικές εκδηλώσεις,
οργανοπαίχτες και τραγουδιστές της περιοχής του. Σε ηλικία 17 χρόνων κατεβαίνει
για πρώτη φορά να δουλέψει στο Ηράκλειο, στο κέντρο "Κάστρο". Οπως λέει αργότερα
σε αφηγήσεις του, εκεί αρχικά τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. "...Εις τα
ορεινά χωριά της Κρήτης δεν ημπορούσε να εισχωρήσει αυτό που εισχώρησε στις πόλεις.
Εκεί χόρευαν ταγκά, βαλς, ρούμπες, σάμπες και είμαστε υποχρεωμένοι εμείς να τα
μαθαίνουμε αυτά τα τραγούδια, να τα παίζουμε στα πανηγύρια και στους γάμους, για
να μπορούμε να ζήσουμε και 'μεις, να βγάλουμε τα έξοδα μας και να τους κάνουμε
σιγά-σιγά ν' αλλάξουνε και να αγαπήσουνε την κρητική μουσική". Στα τέλη του
1958 πραγματοποιεί την πρώτη του ηχογράφηση για δίσκο. Είναι το τραγούδι " Κρητικοπούλα
μου" ("μια μαυροφόρα όταν περνά"). Λίγους μήνες πιο πριν είχε παντρευτεί την Ουρανία
Μελαμπιανάκη, κόρη ευκατάστατης οικογένειας του Ηρακλείου. Εγκαθίστανται στο Ηράκλειο,
οι οικονομικές δυσκολίες είναι στην αρχή μεγάλες. Το 1960 γεννιέται το πρώτο τους
παιδί, ο Γιώργος, και 6 χρόνια μετά το δεύτερο, η Ρηνιώ. Την επιτυχία του πρώτου
εκείνου τραγουδιού ακολουθούν αρκετές ακόμα ηχογραφήσεις σε μικρά δισκάκια. Ακριβώς
το 1966 βγαίνοντας για πρώτη φορά από την Ελλάδα, συμμετέχει σ' ένα φολκλορικό
φεστιβάλ στο Σαν-Ρέμο και παίρνει το πρώτο βραβείο. Το 1967 ανοίγει στο Ηράκλειο
το πρώτο κρητικό κέντρο τον "Ερωτόκριτο". Τα πράγματα έχουν γίνει αισθητά καλύτερα
γι' αυτόν.
Τον Φεβρουάριο του 1969 ηχογραφεί την ανοιχτή "Ανυφαντού", ένα τραγούδι
που κυριολεκτικά "σπάει τα ταμεία" μέσα στην παραδοσιακή δισκογραφία της εποχής.
Τον Απρίλη εκείνης της χρονιάς έρχεται για πρώτη φορά για εμφανίσεις στην Αθήνα,
στο κέντρο "Κονάκι" και το Σεπτέμβριο εγκαθιστάτε μόνιμα στην πρωτεύουσα. Ο σκηνοθέτης
Ερρίκος Θαλασσινός, με τον οποίο γνωρίζονται στο "Κονάκι", μιλάει γι' αυτόν στον
συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο. Ηδη όμως από το 1965 οι δυνατότητές του αλλά και ο
χαρακτήρας του έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον του διευθυντή -τότε- της δισκογραφικής
εταιρείας COLUMBIA, του Τάκη Λαμπρόπουλου. Μετά και την επιτυχία της "Ανυφαντούς",
το καλοκαίρι του 1970 ο Λαμπρόπουλος κατεβαίνει μαζί του στ' Ανώγεια, γίνονται
κουμπάροι και ξεκινούν μια συνεργασία σε νέα πλαίσια.
Πέρα από τα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης η φωνή του Ξυλούρη θα
περάσει στη σύγχρονη "έντεχνη" δημιουργία επώνυμων συνθετών. Μέσα απ' αυτές τις
επιλογές, μέλλεται η γνήσια κρητική έκφραση και το παραδοσιακό τραγούδι της Κρήτης
να αποκτήσουν μια πανελλήνια εμβέλεια, μια δυναμική που ποτέ δεν είχαν στο παρελθόν,
όσο μεγάλοι κι αν ήταν οι καλλιτέχνες, τραγουδιστές κι οργανοπαίχτες που την υπηρέτησαν.
Με τον Γιάννη Μαρκόπουλο συνεργάζονται για πρώτη φορά στο "Χρονικό",
μια ενότητα τραγουδιών που θέτει σε νέα βάση τη σχέση της παράδοσης με το παρόν.
Εξι μήνες μετά κυκλοφορεί ο δίσκος-αναφορά στα "Ριζίτικα" της Κρήτης. Τον Μάιο
του 1971 ξεκινούν κοινές εμφανίσεις στη μπουάτ "Λήδρα" στην Πλάκα. Μέσα στην καρδιά
της δικτατορίας η φωνή του Ξυλούρη, είτε λέει τα τραγούδια του Μαρκόπουλου, είτε
παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, γίνεται σημαία αντίστασης. "Πότε θα κάνει ξαστεριά"
,"Αγρίμια κι αγριμάκια μου"... Ακολουθούν δύο ακόμα κύκλοι τραγουδιών του Γιάννη
Μαρκόπουλου, η "Ιθαγένεια" και ο "Στρατής ο θαλασσινός" αλλά και συνεργασίες με
τον Σταύρο Ξαρχάκο ("Διόνυσε καλοκαίρι μας", "Συλλογή"), τον Χριστόδουλο Χάλαρη
("Τροπικός της παρθένου", "Ακολουθία") και τον Χρήστο Λεοντή ("Καπνισμένο τσουκάλι").
Το καλοκαίρι του 1973 κρατά τον καθοριστικό ρόλο τραγουδιστή σε μια παράσταση
που ανεβάζουν η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος στο θέατρο "Αθήναιον" με αντικείμενο
την ιστορική διαδρομή της Ελλάδας στα νεότερα χρόνια. Είναι "Το μεγάλο μας τσίρκο".
Μέσα από τις αναφορές και τα τραγούδια του, βρίσκει τρόπο έκφρασης το τεταμένο
πολιτικό κλίμα που οδηγεί στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Είναι από τις ελάχιστες
επώνυμες παρουσίες στο χώρο που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από τις εφημερίδες
εκείνων των ημερών. "Ο Νίκος Ξυλούρης ήταν χτες στο Πολυτεχνείο" ενημερώνουν,
μετατρέποντας τον ήδη φορτισμένο πολιτικά τραγουδιστή σε "Κόκκινο πανί" της μεταλλαγμένης
δικτατορικής κυβέρνησης που ακολουθεί. Από τη "Λύδρα" στην "Αρχόντισσα", μετά
στην "Αποσπερίδα". Ξανά στη "Λύδρα", μετά στο "Κύτταρο" και στο "Θεμέλιο". Είναι
οι έξι σταθμοί του στις μπουάτ μέχρι το 1979. Τα μεταπολιτευτικά χρόνια τραγουδά
κάποια ακόμα τραγούδια του Χρήστου Λεοντή, του Σταύρου Ξαρχάκου και του Γιάννη
Μαρκόπουλου. Παράλληλα ηχογραφεί τα "Αντιπολεμικά" τραγούδια του Λίνου Κόκοτου
και του Δημήτρη Χριστοδούλου και κάποια μελοποιημένα από τον Ηλία Ανδριόπουλο
ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη. Επανέρχεται όμως και στα παραδοσιακά τραγούδια της
Κρήτης, ενώ λέει και κάποια λαϊκά τραγούδια του Στέλιου Βαμβακάρη. Με τον "Αργαλειό",
το "Φιλεντέμ", τον "Πραματευτή" αλλά και το "Μεσοπέλαγα αρμενίζω" ακούγεται ξανά
έντονα η φωνή του. Τώρα λέει και πάλι "τραγούδια ζωής". Είναι όμως η τελευταία
φορά που ακούγεται. Υστερα από ταλαιπωρία ενός χρόνου με την επάρατη νόσο, φεύγει
για πάντα στις 8 Φεβρουαρίου του 1980.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ιστοσελίδα http://www.pathfinder.gr
1942
Ο Αντώνης Ξυλούρης (Ψαραντώνης), αδερφός του αείμνηστου Νίκου Ξυλούρη
γεννήθηκε στα Ανώγεια Ρεθύμνου το 1942 από μια οικογένεια με μεγάλη παράδοση στη
μουσική. Αρχισε να μαθαίνει λύρα σε ηλικία 9 ετών βόσκοντας τα πρόβατα του ψηλά
στον Ψηλορείτη και στην
ηλικία των 13 έκανε το πρώτο του γλέντι σε γάμο στα Σίσαρχα.
Μετά το τέλος της στρατιωτικής του θητείας, ο Ψαραντώνης καταφέρνει να καθιερωθεί
και επαγγελματικά, σαν ένας πολύ ταλαντούχος καλλιτέχνης με ιδιαίτερο χρώμα στο
τραγούδι του και στο παίξιμο της λύρας.
Στη δισκογραφία εμφανίζεται το 1964 με το δίσκο 45'' "Εσκέφτηκα
να σ' αρνηθώ" και ακολουθεί μια πλούσια δισκογραφική δουλειά που αποφέρει
εκτός από σημαντικές δημιουργίες, την καθιέρωση του Ψαραντώνη στη συνείδηση του
Κρητικού λαού ως ένα ιδιόρρυθμο καλλιτέχνη που δίνει με τους αυτοσχεδιασμούς του
το δικό του στίγμα σε κάθε τραγούδι ή μελωδία που ερμηνεύει.
Εχει εκπροσωπήσει πολλές φορές την Ελλάδα σε διεθνή φεστιβάλ του εξωτερικού.
Πρώτη φορά πήρε μέρος σε διεθνές φεστιβάλ το 1982 στην Κολονία σε διοργάνωση του
τηλεοπτικού καναλιού WDR. Το 1984 έπαιξε στο Βερολίνο, στις εκδηλώσεις για τα
750 χρόνια από την ίδρυση της πόλης. Εμφανίζεται τακτικά στη Γερμανία, ενώ έχει
παίξει στη Γαλλία, την Ελβετία, την Αυστρία, το Λουξεμβούργο, τη Σόφια, το Βουκουρέστι,
το Βελιγράδι, την Ουκρανία, τη Φιλιππούπολη, αλλά και στην Αμερική, τον Καναδά
και την Αυστραλία. Εκπροσώπησε την Ελλάδα στο φεστιβάλ "Η Συνάντηση των Πέντε
Ηπείρων" που έγινε στο Martigny της Ελβετίας τον Ιούνιο του 1999, κερδίζοντας
διθυραμβικές κριτικές.
Έχει επίσης συνεργαστεί με τους μεγάλους ποιητές και στιχουργούς Μήτσο
Σταυρακάκη και Γιώργη Καράτζη και μέσα από τις συνεργασίες του αυτές, έχουν βγει
πολύ μεγάλες δισκογραφικές επιτυχίες.
"Από την απαρχή ο κόσμος διαμορφώνεται με ήχο και ρυθμό. Αυτή
η ηχητική δόνηση φανερώνεται στη μουσική του Ψαραντώνη. Ποτέ μου δεν είχα ακούσει
τέτοιο ήχο όπως αυτόν που δημιουργεί ο Ψαραντώνης..." Αυτά λεει ο Ruth Roedler,
δημοσιογράφος σε κανάλι της Γερμανίας, για τη μουσική του...
Παντρεύτηκε το 1965 με την Κατερίνα Δουλγεράκη από το Ζαρό
Ηρακλείου και έχουν πέντε παιδιά μεταξύ των οποίων το Γιώργη, το Λάμπη και τη
Νίκη που ακουλουθούν καλλιτεχνικά τη μουσική ιστορία της οικογενείας τους.
βιογραφία βασισμένη στο ένθετο του cd "30 Χρόνια Ψαραντώνης, επιμέλεια βιογραφικού: Κώστας Βασιλάκης
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της cretan-music.gr
1943
Γεννήθηκε στα Ανώγεια του νομού Ρεθύμνης το 1943. Αδερφός των μεγάλων
Νίκου και Αντώνη Ξυλούρη (Ψαραντώνη). Εγγονός του Καραμουζαντώνη που έγραψε ιστορία
με τη λύρα του, στα πέντε μόλις χρόνια άρχισε να παίζει μαντολίνο, συνέχισε με
λύρα και στη συνέχεια έμαθε λαούτο. Σε ηλικία 13 χρόνων συνόδευε άλλοτε με το
λαούτο, άλλοτε με τη λύρα τον αδερφό του Νίκο σε εμφανίσεις στα Ανώγεια και στο
Ηράκλειο. Μετά από 2 χρόνια άρχισε να συμμετέχει και στις ηχογραφήσεις των αδελφών
του με μεγάλη επιτυχία. Στα 18 του φτασμένος πλέον , συνεργάστηκε με τον Κώστα
Μουντάκη, ακόμη και σε δισκογραφικές δουλειές του, από τον οποίο επηρεάστηκε πολύ
ακόμα και στην μετέπειτα πορεία του.
Με την πάροδο των χρόνων και πλάι στον Νίκο, άρχισε να γίνεται ευρύτερα
γνωστός σαν ένας από τους μεγαλύτερους δεξιοτέχνες στην Κρήτη σε όλα τα παραδοσιακά
μουσικά όργανα. Σε πολλά άλλωστε από τα έργα του Γιάννη Μαρκόπουλου με το Νίκο
Ξυλούρη, συμμετέχει παίζοντας λύρα και λαούτο. Μετά την αρρώστια και το θάνατο
του αδελφού του και επηρεασμένος απ' αυτόν ηχογράφησε την δουλειά με τίτλο "Τα
πετραδολάκια", ενώ αργότερα κυκλοφόρησε τις δουλειές "Κρητικός Ήλιος",
"Ενότητες", "Ραψωδίες στο λαούτο", "Αυγή Ξανάνταμώσαμε",
κ.α.
Σήμερα ο Γιάννης συνεχίζει την καλλιτεχνική του πορεία με εμφανίσεις
σε γλέντια αλλά και μικρότερους χώρους. Έχει παντρευτεί τη Μαρία Καλλέργη και
έχει ένα γιο και μια κόρη την Ελευθερία η οποία συνεχίζει την μεγάλη μουσική της
οικογένειας καθώς τραγουδάει μαζί με τον πατέρα της σε δίσκους αλλά και σε ζωντανές
εμφανίσεις.
Κώστας Βασιλάκης, Πηγή:Ένθετο δίσκου "40 Χρόνια Ψαρογιάννης"
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της cretan-music.gr
1945
Ο Νικηφόρος Αεράκης γεννήθηκε το Φλεβάρη του 1945 στα Ανώγεια Ρεθύμνου όπου εξακολουθεί
να ζει και σήμερα με τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Με συνεργάτες τους συγχωριανούς
του Μύρων Μαυρουδή και Βασίλη Ξυλούρη κυρίως, έπαιζε για σειρά ετών σε γλέντια,
με μεγάλη απήχηση ενώ και η δισκογραφική του πορεία φανερώνει τη μεγάλη αποδοχή
του κόσμου στην καλλιτεχνική του παρουσία. Κρατώντας μέσα του ευλαβικά τις μνήμες
παλιότερων καιρών , αποδίδει πιστά το Ανωγειανό μουσικό ιδίωμα που τον κάνει εύκολα
αναγνωρίσμο και αποδεκτό. Η δισκογραφία του πλούσια, με ξεχωριστές στιγμές τη
σειρά των ζωντανών ηχογραφήσεων της "Ανωγειανής Παρέας" και του "Ανωγειανού
Γάμου".
Κώστας Βασιλάκης
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της cretan-music.gr
1931
Ο Γιώργης Καλομοίρης (Γιώργαντος) γεννήθηκε στα Ανώγεια το 1931.
Τα πρώτα βήματα στη μουσική, έγιναν από μικρό παιδί, στο Περαχώρι, εκεί που όλοι
οι μερακλήδες του χωριού, στην παρέα του; έπαιρναν μαζί και τους πιτσιρικάδες
λυράρηδες, για να συμμετέχουνε και αυτοί, σε κείνη την πανδαισία της αντιστοίχησης
των συναισθημάτων. Ο Στραβός (Πασπαράκης Μανόλης), ο Κουρκούτης (Μανουράς Γιώργης),
ο Κίτσος (Ξυλούρης ο Γιώργης), και ο Σωκράτης ο Κοκορδούλης, είναι οι πρώτοι παλιοί
λυράρηδες της εποχής που επηρέασαν τον Καλομοίρη το Γιώργη.
Ηταν ο Γιωργαντός μόλις 12 χρονών! που έπαιξε για πρώτη φορά Λύρα,
με τους μερακλήδες σε παρέα. Οι συνθήκες μέσα στην κατοχή, για ένα παιδί μόλις
12-13 χρονών, δεν ήταν οι κατάλληλες για να αποδώσει στη "θεά Λύρα",
αλλά έχοντας δίπλα του, σε όλο το χωριό αυτούς τους αγγέλους μερακλήδες, δεν μπορούσε
παρά να επηρεασθεί και να γενεί αποδέκτης, των συναισθημάτων του λαϊκού πολιτισμού
και της ευαισθησίας που κουβαλάει ο Ανωγειανός και να διδαχθεί από τους γλεντζέδες,
που ανάθρεφαν τόσους και τόσους καλλιτέχνες.
Το πρώτο επαγγελματικό γλέντι έγινε στ' Ανώγεια το 1948, σ' ένα γάμο
και έπαιξαν μαζί με τον αξέχαστο Νίκο Ξυλούρη που σαν κοπέλια ετότεσας μαθαίνανε
μαζί τη λύρα. Ηταν η απαρχή της προοπτικής του καλλιτέχνη, για να ξεπεράσει τα
σύνορα του χωριού και άρχισε να κατεβαίνει στο Ηράκλειο,
στην Πεδιάδα, στο Μονοφάτσι,
στο Ρέθυμνο και σ' όλη
την Κρήτη. Πρώτη φορά παίζει στο Ηράκλειο, στου Χαρίλαου την ταβέρνα στον Πόρο.
Στη συνέχεια έπαιξε στο πρώτο Κρητικό κέντρο του Ηρακλείου στον "Ερωτόκριτο".
Ο Καλομοίρης ο Γιώργης είναι από τους πρώτους λυράρηδες στο Ηράκλειο, που επέβαλαν
τη λύρα και γενικότερα την Κρητική Μουσική την δεκαετία των ονείρων, της ευαισθησίας,
των τεχνών και των γραμμάτων, την δεκαετία του 60.
Στην συνέχεια η Κρήτη της Αθήνας, το 1970 τον "απέσπασε"
προσφέροντας για εφτά χρόνια την σφραγίδα του στη Κρητική μουσική, στην Αττική
στα Κρητικά κέντρα "Κονάκι" και "Αγρίμια" και ξαναγιαέρνει
στο Ηράκλειο το 1977 στο "Λιμενικό Περίπτερο" όπου μέχρι και το 1995,
δημιουργεί ένα αξεγόραστο και απλό στέκι των μερακλήδων της Κρητικής Μουσικής,
δίπλα στην ώρες ώρες φουσκοθάλασσα του Κρητικού πελάγους και άλλες στιγμές, στην
απαστράπτουσα από φως και ηρεμία, απέραντη θάλασσα του Μεγάλου Κάστρου, δίπλα
στα κάστρα της αρμύρας και του φωτός, τραγουδώντας τους καημούς και τις λαχτάρες
ετο "Ζορμπάς".
Ο Καλομοίρης ο Γιώργης, σε όλη του τη διαδρομή, συνεργάστηκε με κορυφαίους
λαγουθιέρηδες μεταξύ άλλων και οι: Φασουλάς Ζάχαρης, Κουμιώτης Γιώργης, Τσαγκαράκης
Δημήτρης, Νίκος Μανιάς, Μαρκογιαννάκης Γιάννης, Ξυλούρης Γιάννης, Λαρετζάκης Μανώλης,
Χαριτάκης Λάμπρος, Κουμιώτης Μανώλης, Ξυλούρης Βασίλης.
Πρώτος δίσκος του, 78 στροφών, το 1958 με το εκπληκτικό τραγούδι "Εγινες
μάγισσα για με" και "Δυστυχισμένος βρίσκομαι", επόμενος δίσκος
78 στροφών "Κυπριωτοπούλα μου" το 1959, δίσκους μικρούς 45 στροφών έγραφε
από το 1958 μέχρι και το 1968 γύρω στους 50. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα τραγού
δια, "Μ' άνοιξες στο κορμί πληγές", "Τα δυό σου χέρια να κρατώ",
"Τσάκι τσάκι", "Μ' ένα σου όχι στη ζωή", "Πάει και πάει
το σταμνί στη βρύση", "Χριστέ και Παναγία μου", "Βαστά καλό
λογαριασμό", "Φιλενάδες", "Ηρθε στη βρύση το νερό" και
άλλα, συνολικά από το 1969, έγραψε, μέχρι σήμερα, 21 μεγάλους δίσκους.
Ομως δεν πρέπει να ξεχάσουμε να αναφερθούμε, πως το ταξίδι της μετανάστευσης
των Ελλήνων εκείνες τις δύσκολες δεκαετίες, έφερε πολλούς καλλιτέχνες της Κρητικής
μουσικής κοντά στην Κρήτη του Καναδά, την Κρήτη της Αμερικής την Κρήτη της Αυστραλίας
και στην Κρήτη της Ευρώπης. Εκεί βρέθηκε ο Γιώργης με τους συνεργάτες του, μεταφέροντας
την γλυκιά ζεστασιά και την ευαισθησία, που χωρίς αυτήν οι Κρήτες όπου και να
'ναι αισθάνονται ορφανοί.
Αυτή η μικρή αναφορά στο έργο στην πορεία και την δημιουργία του Γιώργαντου,
σκοπό κυρίως έχει την νέα γενιά, που αν πάει κιανείς σήμερο σ' ένα χωριό της Κρήτης,
ένα Ηλιοβασίλεμα και αφήσει το βλέμμα του σε κείνα τα ερημοκαταλύματα, με τα ξερά
χόρτα που δέχουνται τσ' αχτίνες του Ήλιου, θέλει δε θέλει, θ' απλώσει το χέρι
του και θα ακουμπήσει εκείνες τις ερειπωμένες μνήμες, θα χαϊδέψει εκείνα τα απλά
αντικείμενα μέσα στα χαλάσματα και θα διακρίνει εκείνο τον Λαϊκό Πολιτισμό, που
ξεπροβαίνει μέσα από το χρόνο, με κείνη την παρουσία του Ήλιου που βαδίζει προς
το Χρυσορόδυσμά ντου. Κι ύστερα πιο πέρα μια πεζούλα πετρόχτιστη, στέκει ακόμη
στα χαλάσματα και αν κάτσει κιανείς απάνω, η σκέψη, μόνο για σεβασμό και αυτοσεβασμό,
θα μπορούσε να μιλήσει. Ο λογισμός μας θα προπατίξει, σ' αυτά τα Αγια Χώματα,
με την αξεπέραστη κληρονομιά, είτε λέγεται λαϊκή δημοτική μουσική, είτε δημοτικό
τραγούδι, είτε λαϊκή αρχιτεκτονική και αισθητική, είτε ντοπιολαλιά και γενικά
εκείνο που λέμε και ενοούμε λεγοντας Λαϊκό πολιτισμό. Χωρίς την Ιστορία μας, χωρίς
τη Γλώσσα μας, χωρίς την ίδια μας την ταυτότητα, στις ανακατατάξεις που επιφέρουν,
οι αλλαγές στις παραγωγικές σχέσεις και στην σημαντική αλλοτρίωση του χαρακτήρα
του ανθρώπου, από την τεχνολογική εξέλιξη, χωρίς την λαϊκή θυμοσοφία, όλα τα άλλα
μετριούνται, στις μέρες μας σε κέρδος και χρήμα! Με αυτές τις σκέψεις πιστεύουμε
πως απλά καταγράφουμε μια πορεία ενός καλλιτέχνη, που έχει προσφέρει πολλά. Κυρίως
όμως, πως αυτά που πρόσφερε έχει ιερό καθήκον, να τα παραδώσει στις ερχόμενες
γενιές αμόλευτα και αληθινά.
Ηράκλειο Ιούνιος του 1999
Καλομοίρης Πέτρος, Στιχουργός (από το cd Γιώργης Καλομοίρης)
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της cretan-music.gr
1911 - 1987
Γεννήθηκε στ' Ανώγεια Μυλοποτάμου του Νομού Ρεθύμνης, το Φλεβάρη του
1911. Το ψευδώνυμο Στραβός (τυφλός) που έμεινε από τα παιδικά του χρόνια, μετά
από ένα σκληρό κτύπημα, μιας απρόσμενης και ύπουλης αρρώστιας (οστρακιά) σε νηπιακή
ηλικία, με αποτέλεσμα να μείνει τυφλός σε όλη του την υπόλοιπη ζωή. Έπιασε για
πρώτη φορά λύρα στα χέρια του σε ηλικία δέκα χρονών, δώρο του πατέρα του, για
να ασχοληθεί μαζί της και να περνά πιο ευχάριστα τις δύσκολες ώρες της μοναξιάς
του από το άδικο κτύπημα της μοίρας του.
Σε σύντομο χρόνο, παιδί ακόμη, έμαθε να παίζει τους πρώτους σκοπούς
με την βοήθεια του συγχωριανού του και παλαιότερου μεγάλου λυράρη της εποχής εκείνης
Αντώνη Σκουλά ή Καραμουζαντώνη. Το μεγάλο του πάθος, ο καημός, το μεράκι και η
αγάπη του για την μουσική και την λύρα. τον έκαναν να ξεχωρίσει γρήγορα και να
γίνει ένας σπουδαίος και ανεπανάληπτος λυράρης.
Τα στοιχεία εκείνα, του απλού και ρυθμικού τρόπου παιξίματος, μαζί
με την πρωτόγνωρη, ιδιότυπη και παθιασμένη χροιά του ήχου της λύρας του, έχουν
μείνει έντονα στην μνήμη και στην συνείδηση των ανθρώπων εκείνων που τον έζησαν
και τον άκουσαν από κοντά. Η πιο λαμπρή περίοδος της καριέρας του ήταν τα χρόνια,
από το 1935 έως το 1960.
Η περίοδος αυτή που είναι και σταθμός στην ιστορία της Κρητικής μουσικής
παράδοσης είναι εκείνη με τα αυθεντικά και ανεπιτήδευτα γλέντια με τις ολονύχτιες
καντάδες, τις ατελείωτες παρέες στα καφενεία και τα γλεντοξημερώματα του γάμου,
που πολλές φορές κρατούσαν και δυό ολόκληρες εβδομάδες. Με την ατμόσφαιρα και
τα βιώματα της περιόδου αυτής, αναθράφηκε και μεγάλωσε και η μετέπειτα γενιά των
Ανωγειανών καλλιτεχνών, που στην πορεία ξεχώρισαν και μεγαλούργησαν στο χώρο της
Κρητικής μουσικής και όχι μόνο. Η δισκογραφία του Μανόλη Πασπαράκη δυστυχώς είναι
ελάχιστη, και οι λόγοι πολλοί, κυρίως όμως η δύσκολη μετακίνηση του στην Αθήνα
για ηχογράφηση, λόγω της αναπηρίας του.
Στο τέλος της δεκαετίας του 60, έγινε μια προσπάθεια για την ηχογράφηση
ενός δίσκου 45 στροφών όχι όμως επιτυχημένη. Χάρη όμως στην μέριμνα του συγχωριανού
του δασκάλου και πρώην Δήμαρχου των Ανωγείων, Γιώργη Σμπώκου, διασώθηκαν κάποιες
ζωντανές ηχογραφήσεις.
Ο Μανόλης Πασπαράκης παρά την μεγάλη ηλικία του συνέχιζε να παίζει
σε παρέες και γάμους του χωριού του μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 70. Αξίζει
να σημειώσουμε τις μοναδικές και αθάνατες σειρές, "κοντυλιές του Στραβού" που
έχουν μείνει κλασσικές στην ιστορία της Κρητικής μουσικής, καθώς επίσης και την
χαρακτηριστική αγαπημένη του μαντινάδα, εμπνευσμένη από τα παιδικά του χρόνια:
"Κόσμο γροικώ, κόσμο πατώ, και κόσμο δεν γνωρίζω
Ω! την παντέρμη την ζωή και πως την νταγιαντίζω"
Θα ήταν ίσως άδικο να μην αναφέρουμε τους σπουδαίους μαντολινάρηδες,
που συνόδευαν το Στραβό στη λύρα, τον Μανόλη Αεράκη ή Μυρωμανόλη την περίοδο 1935-55
και τον Νεοκλή Σαλούστρο την περίοδο 1955-80. Ο θρυλικός Στραβός έφυγε από την
ζωή το 1987 σε ηλικία 76 χρόνων, αφήνοντας πίσω, την καλή του γυναίκα και τέσσερα
παιδιά.
Βιογραφία του Στραβού στη δισκ. σειρά "Πρωτομάστορες"
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της cretan-music.gr
1946
Ο Βασίλης Σκουλάς γεννήθηκε στ' Ανώγεια Ρεθύμνου το 1946, σ' ένα χώρο
και μια μεγάλη οικογένεια με παράδοση στη μουσική και γενικότερα στις τέχνες.
Εγγονός του Μιχάλη Σκουλά, σπουδαίου λυράρη της εποχής του και γιος του γνωστού
λαϊκού ζωγράφου Αλιβιάδη Σκουλά ή Γρυλιού. Αρχίζει να μαθαίνει λύρα στα επτά του
χρόνια και σε ηλικία μόλις 16 ετών κατορθώνει να καθιερωθεί ως ένας από τους πρώτους
λυράρηδες και τραγουδιστές του νησιού, χαράζοντας ήδη μια δική του πορεία στην
κρητική μουσική παράδοση.
Στο κατώφλι 40 χρόνων συνεχούς και λαμπρής πορείας στο χώρο τόσο του
παραδοσιακού όσο και του σύγχρονου κρητικού τραγουδιού, ο Βασίλης Σκουλάς έχει
να επιδείξει μια μεγάλη σειρά επιτυχημένων καλλιτεχνικών εμφανίσεων, κοινωνικών
και πολιτιστικών, από Αμερική ως την Αυστραλία, τον Καναδά και την Γερμανία, καθώς
επίσης και στα στέκια που κατά καιρούς δημιούργησε για τη φιλοξενία της κρητικής
μουσικής.
Θα πρέπει να σημειωθεί ακόμα ότι πέρα από τη γενικότερη προσφορά του
στην κρητική μουσική, ο Βασίλης Σκουλάς καθιέρωσε ειδικότερα τις Ανωγειανές κοντυλιές
με το μοναδικό εκφραστικό του τρόπο και ταυτόχρονα έγινε ο φορέας επικοινωνίας
με τον υπέροχο μαντιναδολογικό πλούτο του τόπου μας.
Ηχογραφεί για πρώτη φορά το 1965 με συμμετοχή σε δίσκο 45" που
περιείχε κοντυλιές με τον Θαν. Σταυρακάκη και τον Νίκο Ξυλούρη, ακολουθεί ο πρώτος
δίσκος 33" το 1969, όμως η σημαντικότερη δισκογραφική παρουσία και η αρχή
της συνεργασίας του με έντεχνους Ελληνες συνθέτες αρχίζει για το Βασίλη Σκουλά
το 1980 με το Σεργιάνισμα στην Κρήτη, και ακολουθούν η Κρητική ανθολογία, τα τραγούδια
Του σίδερου και του νερού σε μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου, οι Χίλιες χρυσές
αθιβολές, του Ερωντα και του καημού, η Αναφορά στην Κρήτη, ο Πικραμένος αναχωρητής
σε ποίηση του Ν. Βρεττάκου, οι Δροσοσταλίδες, και το Αναστορούμαι (1997). Παραλληλα
την περίοδο 1981-85 πραγματοποίησε μια σειρά εμφανίσεων στο θέατρο Παρκ με το
θεατρικό έργο Καφενείον η Ελλάς και αμέσως μετά με το θίασο του Γιάννη Βόγλη στην
παράσταση του έργου του Ν. Καζαντζάκη Καπετάν Μιχάλης, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Το 1995 συμμετέχει με δύο τραγούδια στην Αιολία του Μιχ.Νικολούδη, ερμηνείες που
θα σημαδέψουν τη μετέπειτα πορεία του Βασίλη Σκουλά στο έντεχνο Ελληνικό τραγούδι.
Το 2002 κυκλοφορεί διπλό cd με μερικές από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του αλλά
και πολλές διασκευές σε υπέροχα κλασσικά Κρητικά τραγούδια και χορούς. Ο Βασίλης
Σκουλάς συνεχίζει ακόμα και σήμερα, με το ίδιο πάθος και μεράκι της νιότης, να
δημιουργεί και να εμφανίζεται στο δικό του στέκι, την πασίγνωστη Ντελίνα, στ' Ανώγεια
Ρεθύμνου.
Κώστας Βασιλάκης, πηγές : cd "40 Χρόνια Βασίλης Σκουλάς", Κρητικό Μουσικό Εργαστήρι
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της cretan-music.gr
Ο Δημήτρης Σκουλάς, ως λαουτιέρης, αλλά κυρίως ως τραγουδιστής καλλίφωνος
και εξαιρετικά εκφραστικός, είναι ένας από τους σημαντικότερους Κρητικούς μουσικούς
της νεότερης γενιάς, αξιοπρόσεκτος όχι μόνο για το ύφος, αλλά και για το ήθος
του.
Γεννήθηκε στ' Ανώγεια Μυλοποτάμου του νομού Ρεθύμνης κι έμεινε εκεί
μέχρι που τελείωσε το Γυμνάσιο. Στα 18 του χρόνια ανεβαίνει στην Αθήνα, όπου δίνει
εξετάσεις με επιτυχία στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης της Παντείου. Από μικρός ασχολείτο
με το μαντολίνο και αργότερα με το λαούτο, ενώ παράλληλα ήταν ψάλτης αυτοδίδακτος.
Από φοιτητής ασχολείται επαγγελματικά με το τραγούδι και το λαούτο και έχει συνεργαστεί
με το Λεωνίδα Κλάδο (δίσκος "Ενας μελαχροινός γιατρός", 1984) και πολλούς
άλλους λυράρηδες σε διάφορα κέντρα και σε πολλές δισκογραφικές δουλειές, όπου
συμμετέχει με στίχο, τραγούδι και λαούτο.
Επίσης ήταν βασικό μέλος της Επιτροπής Κρίσης του επταετούς Διαγωνισμού
Κρητικής Μαντινάδας, που φιλοξενήθηκε τα έτη... στην εφημερίδα "Κρητικά Επίκαιρα",
στην Αθήνα, με την επιμέλεια του κορυφαίου ερευνητή της κρητικής διαλέκτου Ρεθεμνιώτη
γιατρού Μιχάλη Καυκαλά, διαγωνισμό που επηρέασε σημαντικά τις εξελίξεις στη σύγχρονη
κρητική λαϊκή ποίηση (μαντινάδα και ρίμα).
Τέλος, συνεργάστηκε ως βασικός ερμηνευτής στην παρουσίαση του Ερωτόκριτου
από το λαογράφο Μιχάλη Πριναράκη το 1997, ενώ είχε συνεργαστεί και με το Βαγγέλη
Παπαθανασίου στην τελετή έναρξης του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ανοικτού Στίβου
το 1998 στην Αθήνα.
Ζει στην Αθήνα και είναι διοικητικός υπάλληλος του Υπουργείου Δημόσιας
Τάξης.
Κώστας Βασιλάκης
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της cretan-music.gr
1954 - 2002
Γνήσιος εκφραστής και δημιουργός της μαντινάδας. Χωρίς να είναι επαγγελματίας
καλλιτέχνης, διέθετε μεγάλο χάρισμα και μεράκι στο να τραγουδά κάθε στίχο μ' ένα
δικό του ξεχωριστό τρόπο. Αυτός ήταν ο Μύρων Σκουλάς...
Γεννήθηκε το 1954 στα Ανώγεια Ρεθύμνης. Περιοχή με πολλούς μουσικούς,
ένας εξ αυτών ήταν και ο Μύρων ο Σκουλάς. Έζησε τα παιδικά του χρόνια σε ένα άκρως
παραδοσιακό περιβάλλον όπου νωρίς φάνηκε ότι το ταλέντο του στο να γράφει μαντινάδες
ήταν μεγάλο. Επίσης ερασιτεχνικά άρχισε να ασχολείται και με το μαντολίνο. Συνεργάστηκε
κυρίως με τον Μιλτιάδη Σκουλά, έναν επίσης πολύ καλό οργανοπαίχτη (μαντολίνο).
Δισκογραφικά έχει να επιδείξει αρκετούς προσωπικούς δίσκους, δύο δίσκους σε συνεργασία
με τον Μιλτιάδη Σκουλά που έγραψαν ιστορία στο χώρο της Κρητικής μουσικής και
αρκετές συμμετοχές.
Δυστυχώς άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 48 ετών, χτυπημένος
από την επάρατη νόσο..."Ο Μύρων ο Σκουλάς ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος και
καλλιτέχνης. Ήταν μερακλής και τρομερός μαντιναδολόγος", θυμούνται για τον
Μύρωνα Σκουλά οι συγχωριανοί του που τον έζησαν και πέρασαν μαζί του αξέχαστες
στιγμές.
Κώστας Βασιλάκης
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της cretan-music.gr
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
