ΑΝΩ ΚΑΣΤΕΛΛΙΑΝΑ, Οικισμός, ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙ

  Τα Καστελιανά είναι ένα άλλο κεφαλοχώρι του Δήμου στη βόρεια ρίζα των Αστερουσίων. Αποτελούσε τη σημαντικότερο χωριό στο οποίο είχαν εγκατασταθεί οι εργαζόμενοι στα κτήματα των αρχόντων που διέμεναν στο Castel de Belvendere που ήταν χτισμένο στο ύψωμα Κάστελος που αυτόνομο εποπτεύει στην ανατολική πεδιάδα της Μεσαράς.
  Το περίεργο είναι ότι το χωριό δεν αναφέρεται σε έγγραφα της εποχής που και το φρούριο βρισκόταν στην ακμή του. Όμως οι «βούργοι» του φρουρίου όπως αναφέρονται θα πρέπει να ήταν διάσπαρτα οικοδομήματα στην περιοχή ή συστάδες οικιών οι οποίες συνενώθηκαν για να αποτελέσουν τα Καστελιανά.
  Και τα δύο χωριά (Πάνω και Κάτω Καστελιανά) όπως ήδη αναφέραμε αποτελούσαν τους «βούργους» της καστελανίας και στις βενετσιάνικες απογραφές αναφέρονται μαζί με κοινό το όνομα Καστελιανά και μόνο στην απογραφή του 1900 γίνεται ο διαχωρισμός τους. Στην οθωμανική απογραφή το χωριό έχει το όνομα Nefs Rizu και 45 χαράτσια ενώ με την παλιότερη ονομασία του το ξανασυναντάμε στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834.
  Το χωριό Πάνω Καστελιανά που μπορεί κανείς να το επισκεφτεί συνεχίζοντας ευθεία από τον δρόμο που φέρνει από τη Γαρίπα είναι όμορφο και δεμένο με την κρητική παράδοσή χωρίς να διαθέτει ιδιαίτερα πλούσια χωράφια. Η κτηνοτροφία και η ελαιοπαραγωγή είναι οι βασικότερες ασχολίες των κατοίκων του χωριού, αλλά και ολόκληρου του διαμερίσματος.
  Ο ποταμός Αναποδάρης που φαίνεται από την πανοραμική θέα που προσφέρει ο Κάστελος αρδεύει (κατά την εποχή που έχει νερό τα κτήματα των φιλόπονων κατοίκων. Στην περιφέρεια του χωριού διασώζεται το τοπωνύμιο «Αποστόλοι[1]» στο οποίο πριν από 40 χρόνια έγιναν οι πρώτες εφαρμογές της γραμμικής καλλιέργειας αμπελώνων και της συστηματικής άρδευσης των, δίνοντας έτσι νέα ώθηση στην αγροτική ανάπτυξη και παραγωγή.
[1] Το τοπωνύμιο διασώζει το παλιό Σιναϊτικο μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων που σήμερα δεν υφίσταται. Σε άλλο σημείο γίνεται η σχετική αναφορά για το μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων.

• http://www.arkalochori.gr/docs/kastelliana.htm (1 φωτ.)