Η
Μονή της Αγίας Αικατερίνης Σιναϊτών,
που υπήρξε μετόχι της ομώνυμης
Μονής του Σινά και σήμερα
ανήκει στο μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά, αποτέλεσε σημαντικό πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο της
βενετοκρατούμενης Κρήτης μέχρι την πτώση του Χάνδακα (Ηρακλείου) στους Οθωμανούς το 1699. Στη Μονή
λειτουργούσε κατά την περίοδο της βενετοκρατίας σχολείο, στο οποίο λέγεται ότι δίδαξαν σημαντικοί λόγιοι του 16ου
αιώνα, όπως ο Ιωάννης Μορεζήνος, ο Ιωάσαφ Δορειανός, ο Ιερεμίας Παλλαδάς, ενώ στο σχολείο αυτό λέγεται ότι
μαθήτευσαν οι μετέπειτα Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως Μελέτιος Πηγάς και Κύριλλος Λούκαρης.
Στο σωζόμενο
Καθολικό της Μονής και στο
παρεκκλήσι των Αγ. Δέκα λειτουργεί σήμερα υπό την αιγίδα του Επικοινωνιακού και Μορφωτικού Τμήματος της Ιεράς
Αρχιεπισκοπής Κρήτης, έκθεση αντιπροσωπευτικών έργων βυζαντινής και μεταβυζαντινής τέχνης. Μεταξύ αυτών
εξέχουσα θέση κατέχουν οι εικόνες που αποδίδονται στον ζωγράφο 'Αγγελο, έναν από τους διασημότερους καλλιτέχνες
του 15ου αιώνα ή στον κύκλο του, καθώς επίσης το σύνολο των έξι εικόνων του Μιχαήλ Δαμασκηνού, που συγκαταλέγονται
ανάμεσα στα πλέον σημαντικά έργα της κρητικής σχολής, του 16ου αιώνα. Στη Συλλογή της Αγ. Αικατερίνης, η 13η
Εφορεία Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων έχει επίσης συμπεριλάβει
αποτοιχισμένες τοιχογραφίες από το ναό του Μιχαήλ
Αρχαγγέλου στα
Πρεβελιανά Μονοφατσίου, από το ναό της Παναγίας
στην
Πατσό Αμαρίου και από άλλα μνημεία του νησιού.
Εκτίθενται οι εξής συλλογές:
• Εικόνων
• Εκκλησιαστικών βιβλίων και χειρογράφων
• Αμφίων
• Εκκλησιαστικών σκευών και κειμηλίων
• Τοιχογραφιών
• Ξυλογλύπτων
• Γλυπτών
Μερικά από τα σημαντικότερα εκθέματα είναι:
- "'Αγιος Φανούριος", φορητή εικόνα του 15ου αιώνα από τη Μονή Οδηγήτριας Καινουρίου, που αποδίδεται στο ζωγράφο 'Αγγελο.
- "Δέηση", φορητή εικόνα του 15ου αιώνα, από το ναό των Ταξιαρχών
Γερακίου.
- "Χριστός Παντοκράτωρ", φορητή εικόνα του 15ου αιώνα, από τις
Γούβες Πεδιάδας.
-
"Η Προσκύνηση των Μάγων", φορητή εικόνα του 16ου αιώνα, του Μιχαήλ Δαμασκηνού.
-
"Θεοτόκος η Βάτος", φορητή εικόνα του 16ου αιώνα, του Μιχαήλ Δαμασκηνού.
-
"Ο Μυστικός Δείπνος", φορητή εικόνα του 16ου αιώνα, του Μιχαήλ Δαμασκηνού.
- "Θεία Λειτουργία", φορητή εικόνα του 16ου αιώνα.
- Εικόνες δωδεκαόρτου από το τέμπλο της Μονής Κεράς Καρδιώτισσας Πεδιάδας, 17ου αιώνα.
