Στο παρελθόν τα Μάλια ήταν ιδιαίτερα γνωστά για τα κηπευτικάτους προϊόντα αλλά και τους ανεμόμυλους. Σήμερα είναι περισσότερο γνωστά για τις καθαρές παραλίες με τα καταγάλανα νερά και το
μινωικό ανάκτορο του βασιλιά Σαρπηδόνα, ένα από τα τρία μεγαλύτερα ανάκτορα στην Κρήτη. Η πόλη των Μαλίων, αποτελεί ένα δημοφιλές τουριστικό θέρετρο που συνδυάζει το μοντέρνο με το παραδοσιακό. Τις δύο αυτές διαφορετικές πτυχές της πόλης διαχωρίζει ο κεντρικός δρόμος, νότια του οποίου βρίσκεται το παλιό χωριό με τα γραφικά του σοκάκια, που διατηρεί τους παραδοσιακούς ρυθμούς, και βόρεια, το νέο κομμάτι της πόλης, όπου ο επισκέπτης μπορεί να διασκεδάσει στα αμέτρητα bar και club.
Ο επισκέπτης, περιπλανώμενος στα σοκάκια του παλιού χωριού, θα μπορέσει να θαυμάσει παραδοσιακά κτήρια (προσφάτως αναπαλαιωμένα με τη βοήθεια των εθελοντών sarpidonistas και των κατοίκων του χωριού), εκκλησίες (μερικές από τις οποίες ανάγονται στην Ενετοκρατία) και να επισκεφτεί παραδοσιακές ταβέρνες και εστιατόρια.
Στο νέο κομμάτι της πόλης, ο επισκέπτης μπορεί κατά τη διάρκεια της ημέρας να κάνει τα ψώνια του, αλλά και να απολαύσει τη νυχτερινή ζωή, είτε σε ένα από τα πολλά καφέ, είτε σε ένα εστιατόριο με παραδοσιακή κουζίνα.
Περίπατος
Παλιό χωριό – Προφήτης Ηλίας – Μινωικό ανάκτορο - παραλία Ποταμός
Μια εξαιρετική διαδρομή που μπορεί να ακολουθήσει ένας επισκέπτης - λάτρης της πεζοπορίας είναι από το
παλιό χωριό, προς τον
Προφήτη Ηλία, με τελικό προορισμό την
παραλία Ποταμός. Η εκκίνηση είναι από τα γραφικά σοκάκια το παλιού χωριού, με κατεύθυνση το βουνό που βρίσκεται ο ναΐσκος του Προφήτη Ηλία. Εκεί ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει τα παράλια του οικισμού και να θαυμάσει την πανοραμική θέα σε ένα ήσυχο περιβάλλον. Κατηφορίζοντας, σε κοντινή σχετικά απόσταση, βρίσκεται το μινωικό
ανάκτορο των Μαλίων, όπου έζησε ο αρχαίος βασιλιάς Σαρπηδόνας, γιος του Δία και της Ευρώπης. Το ανάκτορο θεωρείται ότι οικοδομήθηκε την ίδια περίοδο με τα ανάκτορα της
Κνωσού και της
Φαιστού και ακολούθησε την τύχη τους. Το 1700 π.Χ., ανοικοδομήθηκε ακόμα μια φοράκαι καταστράφηκε ξανά το 1450 π.Χ. Ένα από τα πιο διάσημα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, είναι το χρυσό κόσμημα με τις μέλισσες, οι οποίες παρουσιάζονται να αποθέτουν μια σταγόνα μέλι στην κηρύθρα. Το περίαπτο, που βρέθηκε στη θέση Χρυσόλακκος, λίγα μόλις μέτρα από τα ανάκτορα, αποτελεί σύμβολο γονιμότητας, και σήμερα φυλάσσεται στο
Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Σε κοντινή απόσταση, δυτικά του αρχαιολογικού χώρου, ξεκινά η
παραλία Ποταμός. Εκεί βρίσκεται ένας από τους μεγαλύτερους υδροβιοτόπους που φιλοξενεί η
Κρήτη, μάλιστα, με την βοήθεια της WWF έχει πλέον χαρακτηριστεί υδροβιότοπος για τη μοναδική χλωρίδα και πανίδα του.
Παραλία Κλωτζανής
Στο τέλος του παραλιακού δρόμου βρίσκεται η παραλία της Κλωτζανής. Οι λουόμενοι σίγουρα θα θαυμάσουν το μικρό νησάκι που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση και φιλοξενεί το
εκκλησάκι του Αφέντη Χριστού.
Οι αμμώδεις παραλίες των Μαλίων έχουν μήκος 6 χμ. και είναι από τα πολυτιμότερα περιουσιακά στοιχεία του τόπου.
Παρθεναγωγείο Μαλίων
Πρόκειται για κτίσμα του 20ου αιώνα, που αρχικά λειτουργούσε ως σχολείο θηλέων και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής χρησιμοποιήθηκε ως κοινωνικός χώρος εκδηλώσεων των Γερμανών αξιωματικών. Στη νεότερη εποχή λειτουργεί σαν Κέντρο Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων και συχνά ο χώρος χρησιμοποιείται για να φιλοξενήσει εκθέσεις εικαστικών.
Πλάτανος - Βρύσες (Κράσι)
Σε απόσταση 50 περίπου χιλιομέτρων από το Ηράκλειο, βρίσκεται το χωριό
Κράσι, που την πλατεία του στολίζουν τρείς αιωνόβιοι πλάτανοι. Σημαντικότερος είναι ο πλάτανος που βρίσκεται στο κέντρο της πλατείας, ο οποίος θεωρείται ο παλαιότερος και μεγαλοπρεπέστερος της
Κρήτης. Η περιφέρεια του κορμού του φτάνει τα 24 μέτρα.
Απέναντι από τον πλάτανο βρίσκονται δύο βρύσες, η «πάνω» και η «κάτω» βρύση, που κατασκευάστηκαν το 1890 και δροσίζουν τους επισκέπτες του χωριού όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Το κείμενο παρατίθεται με άδεια του Δήμου Χερσονήσου (2015)