73 χλμ. από την
Πύλη,
στις ΝΔ πλαγιές του Χατζή σε υψόμετρο 750 μ., βρίσκεται το ακριτικό Μυρόφυλλο
(παλαιά ονομασία Μυρόκοβο) με τους οικισμούς του
Γκολφάρι,
Γλίστρα,
Αγ.
Γεώργιος,
Φτέρη,
Μπουρνιάς,
Καραβέϊκα και
Μηλότοπος
σκορπισμένους στις πλαγιές του βουνού και πάντα κοντά στον
Αχελώο.
Το χωριό βρίσκεται πάνω στον κυριότερο άξονα σύνδεσης της
Ηπείρου
με τη
Θεσσαλία, την παλαιά
«Αμβρακία Οδό».
Η βασική ασχολία των κατοίκων, που το καλοκαίρι ο αριθμός τους φτάνει
τους 1.000 ενώ το χειμώνα μειώνεται στους 350, είναι η κτηνοτροφία. Παράγεται
όμως και μιά πληθώρα αγροτικών προϊόντων άριστης ποιότητας όπως μήλα, φουντούκια,
καρύδια κ.ά.
Το φυσικό περιβάλλον στο Μυρόφυλλο είναι από τα πιο πλούσια στην περιοχή
αφού οι εναλλαγές του τοπίου (Αχελώος και ορεινοί χείμαρροι, δάση, χαράδρες) δημιουργούν
μιαν εικόνα μαγευτική. Στις πηγές Γκούρα, Μάλεσι, Κρύα Βρύση (Καραβέικα) και Μαυρομάτα
θα γευτεί κανείς την δροσιά του βουνού και στις πανέμορφες κορυφές Χατζή (2.038
μ.), Τζούμα (1.800 μ.), Βρομερή (1.850 μ.), Αλαμάνος (1.600 μ.), Σέλομο (1.500
μ. ) και Αη Λιάς (1.800 μ.) θα απολαύσει το μεγαλείο της Νότιας Πίνδου που εποπτεύει
από την
Αρτα και το Ιόνιο
πέλαγος μέχρι τον θεσσαλικό κάμπο.
Τα παρθένα δάση του όρους Χατζή, του Σέλομο και Πετρομπά προσφέρουν
καταφύγιο σε αρκετά είδη της άγριας πανίδας (ζαρκάδια, ελάφια, λύκους) ενώ αρκετά
είναι και τα είδη της άγριας χλωρίδας, πολλά από τα οποία χρησιμοποιούνται από
τους κατοίκους είτε ως φαγώσιμα είτε για θεραπευτικούς σκοπούς. Από τα ιστορικά
χωριά της περιοχής το Μυρόφυλλο, εμφανίζεται με το παλαιό όνομα Μυρόκοβο στα 1336
σε χρυσόβουλο του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Παλαιολόγου, ως το τελευταίο
προς την Ήπειρο χωριό της Επισκοπής Σταγών.
Δυστυχώς από την περίοδο αυτή δεν έχουν διασωθεί μνημεία και οι μοναδικές
ενδείξεις αυτού του πλούσιου ιστορικού παρελθόντος είναι οι εκκλησίες και τα γεφύρια,
σημάδια της σημαντικής θέσης που κατείχε το Μυρόφυλλο στην περιοχή αυτή. Το πέτρινο
τοξωτό γεφύρι που οδηγεί προς τα Ελληνικά και το Καρακονήσι μαρτυρείται στις πηγές
από τις αρχές του 13ου αι.
Το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, που στη μεγάλη του ακμή είχε κατά
την παράδοση 365 κελιά, φαίνεται πως ιδρύθηκε πριν από το 1618, ένα χιλιόμετρο
νότια του χωριού, δίπλα στον Αχελώο. Σήμερα σώζονται η εκκλησία της Παναγίας (1618),
που χτίστηκε στη θέση παλαιότερης, το παρεκκλήσι των Ταξιαρχών (μετά το 1618)
και η πολύ νεότερη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (1815). Η μονή του Αγίου Γεωργίου
αποτελεί ακόμα ζωντανή μαρτυρία των γεγονότων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: οι τοίχοι
των κελιών της είναι κατάγραφοι με μηνύματα των ανταρτών που νοσηλεύτηκαν σ’ αυτά
κατά τη διάρκεια του πολέμου, όταν η μονή λειτούργησε ως νοσοκομείο.
Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου το Μυρόφυλλο βρέθηκε κυριολεκτικά
στο κέντρο της διένεξης, στο σύνορο των περιοχών που ελέγχονταν από τους αντιμαχόμενους.
Στη θέση
Φάγγος, στον Αχελώο,
έζησε καταδιωκόμενος τις τελευταίες του στιγμές ο Αρης Βελουχιώτης. Μέσα στο χωριό
σώζονται ακόμα πολλά σπίτια του 17ου και του 18ου αι. Σε καλή κατάσταση βρίσκεται
η δριστέλλα στα Μύλια, 1 χλμ. από το χωριό και νερόμυλος στην
Πλατανιά,
στο Γκολφάρι, που συνεχίζει να λειτουργεί υπό την επιστασία του μυλωνά.
Οι γυναίκες δουλεύουν ακόμη τον αργαλειό και τρεις τουλάχιστον ντόπιοι
τεχνίτες δημιουργούν ξυλόγλυπτα αντικείμενα λαϊκής τέχνης.
