Ο
Κεραμεικός
είναι το σημαντικότερο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας. Η ονομασία του προέρχεται από τον πανάρχαιο συνοικισμό
των κεραμέων που είχαν εγκατασταθεί στις
όχθες του ποταμού Ηριδανού.
Διαιρέθηκε σε δύο τμήματα, τον "έσω" και "έξω" Κεραμεικό, όταν κατασκευάσθηκε το
Θεμιστόκλειο τείχος (5ος αιώνας π.Χ.).
Τα τμήματα αυτά συνδέονταν μεταξύ τους με δύο από τις σπουδαιότερες πύλες της αρχαίας Αθήνας,
το
Δίπυλο και την
Ιερά Πύλη.
Από τις πύλες αυτές εκκινούσαν δύο δρόμοι, εκατέρωθεν των οποίων αναπτύχθηκε το επίσημο νεκροταφείο της πόλης,
το "Δημόσιον Σήμα", όπου εκφώνησε τον περίφημο Επιτάφιο λόγο του ο Περικλής για τους πεσόντες Αθηναίους
του πρώτου έτους του Πελοποννησιακού πολέμου.
Μέρος του νεκροταφείου ήρθε στο φως το 1997 σε ανασκαφή σωστικού χαρακτήρα και όπως δείχνουν τα ανασκαφικά δεδομένα
η χρήση του ήταν συνεχής από τον 9ο αιώνα π.Χ. έως και τα υστερορωμαϊκά χρόνια.
Το 1870 η Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία με διευθυντή τον Στ. Κουμανούδη
άρχισε συστηματικές ανασκαφές, οι οποίες συνεχίστηκαν τις επόμενες δεκαετίες σε
συνεργασία με τους Γερμανούς A. Brueckner και F. Noack. Το 1913, η Ελληνική Κυβέρνηση
ανέθεσε την αποκλειστική ευθύνη των ανασκαφών στο Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο,
το οποίο συνεχίζει την έρευνα του χώρου μέχρι σήμερα.
Τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού είναι:
• Το
Πομπείο
(τέλη 5ου αι. π.Χ.). Αρχαίο οικοδόμημα που χρησίμευε για τη φύλαξη των αντικειμένων
της πομπής των Παναθηναίων. Πρόκειται για ένα ευρύχωρο οικοδόμημα με περίστυλη αυλή.
• Ο ταφικός περίβολος με τις
επιτύμβιες στήλες.
Μεταξύ αυτών η περίφημη
στήλη της Ηγησούς (410 π.Χ.)
και ο
μαρμάρινος ταύρος
στον ταφικό περίβολο του Διονυσίου από τον
Κολλυτό(345 - 338 π.χ).
• Η Κρήνη (307 - 304 π.Χ.). Αριστερά της εισόδου του Διπύλου βρισκόταν υπόστυλη κρήνη,
ένα οικοδόμημα που τροφοδοτούσε με νερό τους κατοίκους της πόλης και τους ταξιδιώτες.
Τα ευρήματα από τις ανασκαφές του Κεραμεικού εκτίθενται στο
Μουσείο του Κεραμεικού
και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
