Στα βόρεια της πόλης των Σερρών, πάνω σε λόφο γνωστό με την επωνυμία
Κουλάς, βρίσκεται η αρχαία και βυζαντινή
ακρόπολη.
Από την οχύρωση της ακρόπολης σώζονται αρκετά τμήματα και αποκαθίσταται το περίγραμμά
της. Ο ΒΔ πύργος ("πύργος Ορέστη") και ο ΝΑ σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση. Ο
περίβολος της ακρόπολης χρονολογείται στον 13ο-14ο αιώνα.
Aνασκαφές, με σκοπό την διευκρίνηση των χρονολογικών φάσεων στην ακρόπολη
των Σερρών, δεν έχουν γίνει. 'Εχει όμως πραγματοποιηθεί ανασκαφική έρευνα στη
θεμελίωση του "πύργου του Ορέστη".
Στα πλαίσια των αναστηλωτικών έργων έγιναν εργασίες στερέωσης της
τοιχοποιίας στον ΝΑ πύργο καθώς και των ετοιμόρροπων λίθων στον εξωτερικό "μανδύα"
του τείχους με παράλληλη αποκατάσταση φθορών στα αρμολογήματα. Κατασκευάστηκαν
επίσης τοιχία αντιστήριξης σε τμήματα του νότιου τείχους.
Tα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου είναι:
Τα ερείπια της ακρόπολης των Σερρών. Λείψανα ιδιαίτερης σημασίας, αφού
αποτελούν τα μοναδικά σωζόμενα τμήματα από την οχύρωση των Σερρών και περιλαμβάνουν
ένα από τα αξιολογότερα οχυρωματικά έργα που σώζονται στην Βόρεια Ελλάδα, "τον
πύργο του Ορέστη". Η ακρόπολη έχει σχήμα ατράκτου με κατεύθυνση από τα ανατολικά
προς τα δυτικά. Πύλες δεν σώζονται, θα πρέπει να υπήρχαν όμως στα ανατολικά και
στα δυτικά, δίπλα από τους δυο σωζόμενους πύργους. Η βόρεια πλευρά της ακρόπολης
θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα ενισχυμένη με πύργους (σώζονται τρεις από αυτούς),
λόγω της μορφολογίας του εδάφους.
Ο "πύργος του
Ορέστη".
Είναι ο ΒΔ πύργος της ακρόπολης και αποτελεί το σπουδαιότερο κτίσμα στην οχύρωση
της πόλης των Σερρών, εξαιτίας της μορφής του συνολικά αλλά και των εντοιχισμένων
πλίνθινων επιγραφών στη δυτική πλευρά του. Σύμφωνα με αυτές, ο πύργος κτίστηκε
το 1350 από τον καστροφύλακα των Σερρών Ορέστη, μετά από εντολή του Στέφανου Δουσάν.
Ο ναός του
Αγίου Νικολάου. Βρίσκεται στο ΒΑ άκρο του κάστρου και πολύ κοντά στο τείχος.
Είναι τρίκογχος μονόκλιτος με τρούλο και διαθέτει υπόγεια κρύπτη. Χρονολογείται
στο α' μισό του 14ου αιώνα.
