Δέκα (10) χλμ. βόρεια της πόλης των
Σερρών
και δύο (2) από τον οικισμό του Μετοχίου, μέσα σ' ένα καταπράσινο τοπίο, στο βάθος
μιας χαράδρας, βρίσκεται η γυναικεία Ι.Μ. Παναγίας της Βύσσιανης. Ιδρύθηκε το
έτος 1972 με πρωτοβουλία σερραίων πιστών. Τη σημερινή της μορφή (καθολικό, παρεκκλήσι,
τραπεζαρία, έκθεση εργόχειρων, κελιά Μοναχών) απέκτησε έπειτα από προσπάθειες
ετών. Η μονή αυτή πήρε το όνομά της από ένα χωριό που βρίσκεται κοντά της και
ονομάζεται Βύσσιανη. Δε διασώζονται παλιά λατρευτικά σκεύη και βιβλία. Τις πρώτες
πληροφορίες γι' αυτό το χωριό τις παίρνουμε από ένα έγγραφο γραμμένο το έτος 1320.
Περισσότερες πληροφορίες όμως έχουμε από άλλα έγγραφα που γράφτηκαν λίγα χρόνια
αργότερα (1328-1344). Το χωριό αυτό καταστράφηκε το 1916 από τον βουλγαρικό στρατό
και σήμερα σώζονται μόνο τα ερείπιά του.
Η μονή κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο
Μακεδόνων και ως κρύπτη όπλων και πυρομαχικών. Υπέστη ζημιές την περίοδο των Βαλκανικών
Πολέμων 1912-1913 και ερημώθηκε. Για την διόρθωση των ζημιών της οργανώθηκε μία
αδελφότητα που ονομαζόταν «Αγαθοεργός Αδελφότης "Η Κοίμησις της Θεοτόκου Βύσσιανης".
Πρώτη μέριμνα της Αδελφότητας ήταν η ανακατασκευή του παλαιού ναού της μονής.
Τα έργα της ανακατασκευής ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 1925 και τελείωσαν το1928,
ενώ τα εγκαίνια έγιναν στις 17 Σεπτεμβρίου του 1925. Την θέση αυτής της Αδελφότητας
παίρνει ένα άλλο σωματείο που ιδρύεται την ίδια εποχή. Το σωματείο αυτό ονομάζεται
«Σύλλογος Κυριών και Δεσποινίδων Βησσάνης».
Στη μονή αυτή βρίσκεται και η θαυματουργική εικόνα της Παναγίας. Η
λαϊκή παράδοση λέει ότι αυτήν την εικόνα την βρήκε ένας γεωργός στο μέρος που
χτίστηκε ο ναός. Ο γεωργός έβλεπε ότι επί τέσσερις νύχτες ανάβλυζε από αυτό το
μέρος μυστηριακό φως. Σε θαύμα επίσης αιτιολογούν την ύπαρξη άφθονου νερού. Το
Αγίασμα, επί σειρά ετών αποξηραμένο, σαν από θαύμα της Παναγίας, την παραμονή
της γιορτής της (14 Αυγούστου 1996), άρχισε να αναβλύζει ασταμάτητα μέχρι και
σήμερα.
Η μονή σήμερα αποτελεί Ιερά Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή. Η πρώτη μοναχή
που εγκαταστάθηκε στη μονή ήταν η Πελαγία από τη μονή του Αγίου Μηνά Δράμας το
έτος 1972. Μόνο όμως το έτος 1984 ο μητροπολίτης Σερρών και Νιγρίτης Μάξιμος στελέχωσε
τη Μονή με γυναικεία Αδελφότητα. Η εργατικότητα και φιλοκαλία των μοναχών διακόσμησε
τους χώρους τους αυλής με λουλούδια. Ετσι καθαρή και όμορφη υποδέχεται τους πιστούς
μέσα σε ένα φιλόξενο και ευλαβικό περιβάλλον, όπου κυριαρχεί απαλή και εκστατική
γαλήνη. Στη μονή λειτουργεί μικρό εκθετήριο με αγιογραφικά είδη και χειροποίητα
αντικείμενα που η βοήθειά τους προσπορίζει μικρή βοήθεια.
Η Μονή πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου και της Ζωοδόχου Πηγής.
