Ο Θορικός ήταν στην αρχαιότητα μια από τις σημαντικές πόλεις της Αττικής που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της παράλια, μισή ώρα βόρεια του Λαυρίου και την οποία, σύμφωνα με την παράδοση, ίδρυσε ο Κέκρωψ. Ήταν χτισμένος στο βόρειο μυχό του κόλπου, στα ριζά του εκεί λόφου Βελατούρι και στον προς τα δυτικό ομαλό χώρο.
Τα παλαιότερα ίχνη κατοίκησης ανήκουν ίσως στα νεολιθικά χρόνια (αρχές 3ης χιλιετίας). Ήδη στη ΜΕ εποχή (1900-1600 π.χ.) οι κάτοικοι του Θορικού γνώριζαν και ασκούσαν την επεξεργασία των μεταλλευμάτων του Λαυρίου. Τη μυκηναϊκή εγκατάσταση στο χώρο επιβεβαιώνουν δύο θολωτοί τάφοι, στους οποίους υπάρχουν σαφή ίχνη ηρωολατρίας κατά την αρχαϊκή εποχή. Στα γεωμετρικά χρόνια υπήρχε οικισμός και νεκροταφείο, τα οποία εντοπίστηκαν.
Στα κλασικά και στα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια ήταν σημαντικό οχυρό
των Αθηναίων. Σύμφωνα με τη μυθική παράδοση, που μάλλον αντανακλά ιστορικά γεγονότα, πριν από το Θησέα αποτελούσε ξεχωριστό δήμο όπου ο Ερεχθεύς είχε κάνει βασιλιά τον γαμπρό του Κέφαλο. Επί Κλεισθένους έγινε δήμος της Ακαμαντίδος φυλής. Ήταν κέντρο εμπορικής κίνησης στο οποίο συγκεντρωνόταν η ξυλεία των γύρω δήμων.
Τον Θορικό δεν τον αναφέρει καθόλου ο Παυσανίας, γιατί είχε τελείως
παρακμάσειστην εποχή του. Ήδη από τα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα είχαν εμφανιστεί
σοβαρά σημάδια παρακμής, που οφείλονται ίσως στις πολλαπλές ήττες της Αθήνας.
Μια αναλαμπή τον 4ου π.Χ. αιώνα αποτέλεσε πρόσκαιρη αναβίωση της οικονομικής άνθησης της πόλης, που παράκμαζε σταθερά μετά την εξάντληση των εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων του Λαυρίου και την υποτίμηση του αργύρου τον 4ο π.Χ. αιώνα.
Ο Πομπώνιος ο Μέλας, ο οποίος έζησε κατά το πρώτο μισό του 1ου μ.Χ.
αιώνα, υποστηρίζει ότι ο Θορικός και η
Βραυρώνα ήταν κάποτε πόλεις, ήδη δε παρέμειναν ονομασίες μόνο, πράγμα που μας κάνει να συμπεραίνουμε ότι κατά την εποχή εκείνη ο Θορικός ήταν εγκαταλελειμμένος και κατεστραμμένος.
Στη μέση της χερσονήσου που χωρίζει το βόρειο όρμο (Φραγκολίμανο)
από το νότιο (το κυρίως λιμάνι του Θορικού) υπάρχουν φτωχά λείψανα ενός φρουρίου που είχαν χτίσει οι Αθηναίοι στο τέλος του 5ου π.Χ. αιώνα για να προστατεύουν τα πλοία που θα περνούσαν από 'κει αν υπήρχε ανάγκη. Το οχυρό μπορούσε να χρησιμεύει και ως ακρόπολη του Θορικού, ο οποίος βρισκόταν 1 χλμ. δυτικότερα. Εκεί υπάρχουν σημαντικά λείψανα του θεάτρου, προσιτά από τη θέση όπου ο σημερινός δημόσιος δρόμος στρέφεται προς νότια με κατεύθυνση προς τον Κυπριανό και το
Λαύριο, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 3.5 περίπου χλμ. από το θέατρο.
