Δημοτικό Διαμέρισμα Δεματίου

  Το Δεμάτι είναι ένα χωριό στη ρίζα των Αστερουσίων απέναντι από το ύψωμα Κάστελος όπου βρίσκονταν η αρχαία Πριανσός. Απέχει από τα Αρκαλοχώρι περίπου τριάντα τέσσερα (34) χιλιόμετρα στον οδικό άξονα Αρκαλοχώρι - Μουσούτα - Ανω - Κάτω Πουλιές - Ίνι - Σκινιάς - Δεμάτι.
  Πρώτη έγγραφη αναφορά του χωριού έχουμε στην απογραφή του Barozzi το 1577 και από τότε περιλαμβάνεται σε όλες τις απογραφές. Η ονομασία του χωριού σύμφωνα με τον φιλίστορα δάσκαλο που κατάγεται από το χωριό κ. Μιχάλη Στυλιανάκη προέρχεται από την πρωτοβουλία των κατοίκων των οικισμών που υπήρχαν στην περιοχή να ιδρύσουν ένα κεφαλοχώρι και έτσι δημιουργήθηκε το Δεμάτι από τη συνένωση των γύρω οικισμών οικισμών. Μια άλλη ερμηνεία του ομόμνατος που επιχειρεί ο ίδιος είναι από την υπέροχη θέα που πραγματικά προσφέρει στο μάτι η θέση του χωριού (δες - μάτι = Δεμάτι)
  Στο χωριό ζουν ακόμα οι μύθοι και τα παλιά τραγούδια, τα συνδεμένα με την ιστορία και τα πάθη του τόπου. Μαρτυριάρικα τα ονόματα των τοπωνυμίων γύρω από το χωριό αποκαλύπτουν στον επισκέπτη τους την όμορφη μνήμη και το παραμύθι που ζει ακόμη στις κρυφές πτυχές τους. οι γεωργοκτηνοτροφικές ασχολίες των κατοίκων διατηρούν την παραδοσιακή κρητική ψυχή και φιλοξενία, τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και αντίληψης.
  Στο βυζαντινό μοναστήρι του 15ου αιώνα αφιερωμένο στη τιμή των Αγ. Παρασκευής - Ταξιαρχών και Αγ. Μάρκου λειτουργούσε κατά την παράδοση το ένα «κρυφό σκολειό». Η τοποθεσία είναι θαυμάσια όπως την έχει διαμορφώσει ο πολύ δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος του χωριού.
  Στα πόδια του χωριού φιδοστρίβει ο Αναποδάρης ποταμός που με την τρομερή ροή του μερικές φορές απομονώνει το χωριό από τον υπόλοιπο Νομό και παρασέρνει τους κόπους των κατοίκων που τολμούν να αψηφήσουν την περιστασιακή του οργή. Βορειοδυτικά του χωριού η Δεματιανή Καμάρα (μοναδικό αρχιτεκτόνημα της βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής) σημαδεύει το χρόνο με τα τραγούδια και τις παραδόσεις της.
  Βασικά προϊόντα του χωριού είναι σήμερα τα ελαιοκομικά, τα κτηνοτροφικά και τυροκομικά, ενώ είναι φημισμένο το περίφημο μέλι που παράγεται στα Αστερούσια όρη τα οποία ορθώνονται πίσω του. Δυστυχώς όμως και στο χωριό αυτό Παρουσιάζεται το φαινόμενο της εγκατάλειψης τα τελευταία χρόνια.