ΑΙΤΩΛΙΚΟ, Πόλη, ΙΕΡΑ ΠΟΛΙΣ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ

Η ταυτότητα του Αιτωλικού
  Μια πόλη κατάμεσα στη λιμνοθάλασσα αγκαλιά με το υγρό στοιχείο, που γεννάει ζωή. Γι’ αυτό η ζωή βουίζει ολόγυρά της, ψάρια, πουλιά και άνθρωποι απλοί του « δος ημίν σήμερον ». Σπιτάκια χαμηλά και στενοσόκακα γεμάτα καλημέρες. Φουφούδες που καπνίζουν δω κι εκεί, και κυράδες μεσόκοπες που σκύβουν πάνω τους « μ’ ευλάβεια ». Ηλιοκαμένα πρόσωπα που πάνε κι έρχονται αλλάζοντας απλοϊκά αστεία, σε μια χαριτωμένη γλώσσα με λέξεις μονοσύλλαβες. Μια πόλη - κόμβος, κατά τ’ άλλα, που με δυο πέτρινα μεγάλα μπράτσα ενώνει δυο στεριές, δυο χερσονήσους, δυο κόσμους. Κι όλα αυτά εκεί, σ’ ένα νησόπουλο της μεγάλης κι ένδοξης λιμνοθάλασσας, που το διάλεξε ο Θεός να στήσει μια κοινωνία. Μια κοινωνία, που σιγά-σιγά έχτισε μια πόλη περίεργη, μια Λιμνοθαλασσούπολη. Ναι, αυτή είναι η ταυτότητα του Αιτωλικού, η Λιμνοθαλασσούπολη της Ελλάδας.
Ιστορικά Στοιχεία
  Η γέννηση του Αιτωλικού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Οι πρώτοι κάτοικοι ήλθαν από την έξω χώρα, δηλαδή από την αρχαία Πυλλήνη. Ο χρόνος ίδρυσης της πόλης παραμένει άγνωστος. Πρώτη γραπτή μνεία του Αιτωλικού γίνεται το 1135, από τον περιηγητή Βενιαμίν Τολέδο. Στη μακραίωνη ιστορία της, η πόλη έχει αναφερθεί με τα εξής ονόματα: Ανατολικόν, Αντελικόν ή Αντιλικόν και Αιτωλικό. Από το Αιτωλικό πέρασαν πολλοί κατακτητές ( Σταυροφόροι, Ελληνοαλβανοί, Βενετοί και Τούρκοι ). Αξιοσημείωτοι σταθμοί και γεγονότα της πιο πρόσφατης ιστορίας του είναι: Η ύψωση της σημαίας της επανάστασης στις 24 Μαΐου 1821. Οι πολιορκίες του από τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιουταχή το Σεπτέμβριο του 1823 και τον Απρίλιο του 1825 αντίστοιχα. Η μάχη πάνω στη βαλτονησίδα του « Ντολμά », προμαχώνα του Αιτωλικού στη θέση Πόρος, στις 28 Φεβρουαρίου 1826. Εκεί έπεσε ο Γρηγόρης Λιακατάς, το πρώτο παλικάρι και οπλαρχηγός του Αιτωλικού. Η απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους στις 14 Μαΐου 1929. Τέλος, θα πρέπει να μνημονευτούν τρία ακόμη στοιχεία: Η δίκη του ήρωα Γεωργίου Καραϊσκάκη από πολιτικούς της εποχής, που έγινε μέσα στην εκκλησία της Παναγίας στην πλατεία του χωριού. Το ιστορικό πηγάδι μέσα στο ναό των Ταξιαρχών που άνοιξε τούρκικη οβίδα και ξεδίψασε τους πολιορκημένους. Η κατάληξη στο Αιτωλικό της Κυρά Βασιλικής, συζύγου του Αλή Πασά των Ιωαννίνων (ο τάφος της υπάρχει στο προαύλιο του ναού των Ταξιαρχών).