ΑΛΦΕΙΟΣ, Ποταμός, ΗΛΕΙΑ

  Ο Αλφειός είναι o μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου τόσο από πλευράς μήκους, όσο και υδάτινου όγκου. Το ολικό μήκος του είναι 116 χιλιόμετρα. Οι πρώτες πηγές του βρίσκονται στην περιοχή του Ασεατικού πεδίου και κοντά στο Λεοντάρι της Μεγαλόπολης, στους πρόποδες του Ταϋγέτου. ένα σημείο της διαδρομής του είναι υπόγειο, όπου δέχεται νερά από καταβόθρες καθώς και από τη λίμνη Τάκα. Η άποψη ότι δέχεται και νερά από τον Πάρνωνα δεν φαίνεται να ευσταθεί. Ο ποταμός στη διαδρομή του δέχεται τα νερά του Ελισσώνα, του Λούσιου, του Λάδωνα, του Ερύμανθου, του Κλαδέου και άλλων δευτερευόντων παραποτάμων και χειμάρρων.
  O ποταμός διασχίζει ένα μεγάλο μέρος της Αρκαδίας. Διατρέχει αρχικά το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης, όπου στην περιοχή εξόρυξης λιγνίτη εκτρέπεται τεχνητά. Στη συνέχεια της πορείας του κατευθύνεται ΒΔ, περνά δίπλα από την Καρύταινα και συμβάλλει με τον ποταμό Λούσιο. Από την περιοχή αυτή δημιουργεί μια βαθιά κοιλάδα ανάμεσα σε επιβλητικούς ορεινούς όγκους (Λύκαιο, παρυφές Μαινάλου, βουνά της Ηραίας βορειότερα κ.λπ.) σχηματίζοντας ένα ενδιαφέρον φυσικό ανάγλυφο. Στη συνέχεια και σε ένα μεγάλο μέρος της διαδρομής του ο ποταμός αποτελεί το φυσικό όριο μεταξύ Αρκαδίας και Ηλείας. Από την περιοχή του Παλαιοκάστρου σχηματίζεται μια καταπράσινη κοιλάδα, η οποία συνεχίζεται και κατά τη διαδρομή του στην Ηλεία μέχρι την εκβολή του στο Ιόνιο πέλαγος στην περιοχή της Τριφυλίας (Κυπαρισσιακός κόλπος).
  Η Αρχαία Ελληνική Μυθολογία έχει προσωποποιήσει τον ποταμό και βρίθει μύθων που σε πολλές περιπτώσεις είναι αντικρουόμενοι. Κατά τον Πλούταρχο, ο Αλφειός ήταν απόγονος του Ηλίου και της Ρόδου. Σύμφωνα με άλλο μύθο, από τις όχθες Αλφειού έκλεψε ο Ερμής τα βόδια του Απόλλωνα. Επίσης, ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι στις όχθες του Αλφειού γεννήθηκε ο θεός Διόνυσος από τη Σεμέλη και το Δία. Σύμφωνα με άλλο μύθο - θεολογία του Ησιόδου (337-338) - ο Αλφειός ήταν γιός του Ωκεανού και της Τηθύος. Ένας κεντρικός μύθος για τον ποταμό, διηγείται ότι ο Αλφειός, πηγαίνοντας στο κυνήγι, συνάντησε και ερωτεύτηκε την Αρέθουσα, που ήταν και αυτή κυνηγός, και άρχισε να την ακολουθεί με επιθετικές διαθέσεις. Η Αρέθουσα μην θέλοντας να ενδώσει, πέρασε σε ένα νησάκι που λεγόταν Ορτυγία και βρισκόταν κοντά στις Συρακούσες, όπου μεταμορφώθηκε σε πηγή. Ο Αλφειός στην απελπισία του, αναγκάστηκε κι αυτός να μεταμορφωθεί σε ποτάμι ώστε τα νερά του να φτάσουν στην Ορτυγία και να ενωθούν με τα νερά της αγαπημένης του. Η μορφή του ποταμού έφτασε ως εμάς σε ρωμαϊκά ψηφιδωτά, όπως εκείνο που βρίσκεται στο μουσείο της Αντιόχειας καθώς και εκείνο που βρίσκεται στο Ελληνο-Ρωμαϊκό μουσείο της Αλεξάνδρειας και απεικονίζεται μαζί με την Αρεθούσα.
  Κατά την αρχαιότητα, ο Αλφειός λατρευόταν σαν θεότητα πάνω και από το Δία. Για το λόγο αυτό απεικονιζόταν στο αέτωμα του ναού του Ολυμπίου Δία στην αρχαία Ολυμπία. Πιστεύεται ότι το όνομά του προήλθε από τη χρήση του νερού του, για την πλύση και θεραπεία των αλφών, μιας δερματικής πάθησης: "Αλφειός κέκληται δια τας Αλφούς ιάσθαι". Ωστόσο για τη θεραπεία των αλφών πιο αποτελεσματικός ήταν στην εποχή ο ανύπαρκτος σήμερα Aνιγρος που δεχόταν τα νερά των πηγών του Καϊάφα. H εκβολή του Αλφειού βρισκόταν κοντά στο σημερινό Επιτάλιο και ακόμη ανατολικότερα. Σύμφωνα με την περιγραφή του Πλινίου, το ποτάμι ήταν πλωτό, από την εκβολή του μέχρι την περιοχή της αρχαίας Ολυμπίας, όπου έφθαναν επισκέπτες κι αθλητές με μικρά σκάφη για τους Ολυμπιακούς αγώνες. Με την πάροδο του χρόνου, οι προσχώσεις μετατόπισαν την ακτή και κατ' επέκταση την εκβολή του ποταμού. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους το ποτάμι ονομαζόταν Αλφέας. Οι Φράγκοι, επηρεασμένοι από τα κάρβουνα που έβγαιναν στις όχθες του, τον ονόμαζαν Καρμπόν (Carbon). Αργότερα και για πολλά χρόνια επικράτησε το όνομα Ρουφιάς.
  Ο Αλφειός έχει συμβάλει στη δημιουργία των λιμνοθαλασσών Καϊάφα, Αγουλινίτσας και Μουριάς - οι δύο τελευταίες έχουν αποξηρανθεί - στην πρόσχωση του Κυπαρισσιακού, καθώς και στην επιμήκυνση των εκβολών του. Έχει υποστεί αλλοιώσεις από την κατασκευή φραγμάτων και τις αμμοληψίες, δέχεται στερεά και υγρά απόβλητα οικισμών, βιοτεχνιών, βιομηχανιών (ΑΗΣ Μεγαλόπολης) καθώς και γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα. Το δέλτα του αποτελεί κρίκο στην αλυσίδα των υγροτόπων της δυτικής Ελλάδας και έχει υποστεί έντονη υποβάθμιση από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
  Στο σημείο που συναντώνται ο Λάδωνας και ο Ερύμανθος με τον Αλφειό (Τριποταμιά) δημιουργείται ένα σπουδαίο οικοσύστημα. Στην Αρχαία Ολυμπία υπάρχει φράγμα εκτροπής (φράγμα του Φλόκα) απ' όπου αρδεύονται μεγάλες εκτάσες των πεδιάδων της Ηλείας (περί τα 135.000 στρέμματα).
  Στο ύψος του χωριού Βλαχορράφτη, απέναντι απο το χωριό Κωτίλιο και κοντά στο σημείο συμβολής του Αλφειού με τον Λούσιο, υπάρχει ωραίο πέτρινο γεφύρι, το γεφύρι του Κούκου. Έχει ύψος 34 μ., πλάτος 4 μ. και μήκος 25 περίπου μέτρα και χαρακτηρίζεται από την τέλεια κατασκευή του σε σημείο μάλιστα του παταμού που είναι πολύ δύσβατο. Το γεφύρι χτίστηκε το 1880 με κρατική επιχορήγηση για να συνδέει τις επαρχίες Γορτυνίας και Ολυμπίας. Είναι έργο του αρχιμάστορα Λαγκαδιανού Αντώνη Κάτσιανου ο οποίος κατάφερε να στηρίξει τις σκαλωσιές πάνω σε δίχτυ που έπλεξε με τριχιά 13.000 οργιών που έδεσε από τα δέντρα που βρίσκονταν στις δύο απέναντι όχθες του ποταμού.
  Μια άλλη σύγχρονη γέφυρα, υπάρχει στη θέση Σέκουλα, στην παραποτάμια πεδιάδα κοντά στα χωριά Κακουραίικα της Ηραίας και Δαφνούλα Ηλείας. Η γέφυρα συνδέει την περιοχή της Ηραίας με την Ηλεία. Η τοποθεσία είναι καταπράσινη και ειδυλλιακή.
  Σε ένα μεγάλο μήκος ο ποταμός δεν είναι εύκολα προσβάσιμος για τους απλούς πεζοπόρους. Έτσι τις φυσικές ομορφιές και τα υπέροχα τοπία του μπορούν να ανακαλύπτουν και να απολαμβάνουν μόνον οι λάτρεις του νερού και της φύσης, οι εφοδιασμένοι με τόλμη αλλά και κατάλληλο εξοπλισμό. Στο ποτάμι οργανώνονται αρκετές δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού.
  Στο τμήμα του Αλφειού που είναι κοντά στο γεφύρι του Κούκου οργανώνονται από εταιρίες εναλλακτικού τουρισμού καταβάσεις ράφτιγκ και καγιάκ. Οι καταβάσεις ξεκινούν από τον Λούσιο στη θέση του γεφυριού του Ατσιχόλου και καταλήγουν στο γεφύρι του Κούκου (διαδρομή 7χλμ.) και κάτω από το χωριό Μάτεση της Ηλείας (διαδρομή 14 χλμ.).

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/alfe... (7 φωτ.)