ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ, Νησί, ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ

  Η Αστυπάλαια, η Ιχθυόεσσα των αρχαίων, είναι το δυτικότερο νησί των Δωδεκανήσων και απέχει 23 μίλια από την Ανάφη των Κυκλάδων.. Μοιάζει με δυό νησιά ενωμένα απο μια στενή λωρίδα γής πλάτους μόλις 105 μέτρων. Κυριότερος οικισμός είναι η Χώρα που είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε λόφο στην κορυφή του οποίου δεσπόζει το ενετικό κάστρο. Είναι ένας γραφικός οικισμός με χρώμα καθαρά νησιώτικο και με πολλούς ανεμόμυλους.
  Κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Πύρα από το ερυθρό χρώμα της γης, καθώς και Πυλαία. Επικράτησε όμως τελικά το όνομα Αστυπάλαια. Κατά μια εκδοχή το όνομα προέρχεται από τους πρώτους Έλληνες που εγκαταστάθηκαν στο νησί, επειδή βρήκαν εκεί ένα παλιό φοινικικό σταθμό, δηλαδή ένα "άστυ παλιό". Πιθανότερο όμως είναι ότι πρόκειται για παρετυμολογικό μετασχηματισμό άγνωστης φοινικικής λέξης που θα σήμαινε "μέρος χαμηλό" αναφερόμενο φυσικά στο χαμηλό ισθμό που ενώνει τα δύο τμήματα του νησιού. Χαρακτηριστική είναι στο νησί η έντονη παρουσία λαγών και η απουσία φιδιών και εντόμων.
  Κατά τους Ιστορικούς χρόνους η Αστυπάλαια σημείωσε μεγάλη ακμή και αργότερα καταλήφθηκε από τους Αθηναίους. Υπήρξε μάλιστα διάσημη για τον αθλητή της Κλεομήδη. Η Ρώμη κατέλαβε στη συνέχεια το νησί και το χρησιμοποίησε ως βάση εναντίον των πειρατών, δίνοντας όμως στους κατοίκους εσωτερική αυτονομία. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, η Αστυπάλαια δόθηκε, το 1207, στον Ιωάννη Κιρίνι, ένα Βενετό ευγενή και τυχοδιώκτη. Από τότε και επί 4 αιώνες - με ένα διάλειμμα 64 χρόνων (1269-1333) κατά το οποίο την ανακατέλαβαν οι Βυζαντινοί - το νησί υπήρξε φέουδο του οίκου των Κιρίνι που κατείχαν επιπλέον την Τήνο και τη Μύκονο. Το 1341 ύστερα από μια άγρια επιδρομή του Εμίρη του Αϊδίνιου, Ομάρ Μπέη Μορβασάν, το νησί ερημώθηκε και έμεινε ακατοίκητο για 72 χρόνια. Το 1413 ο Ιωάννης Δ΄ Κιρίνι προσπάθησε να εγκαταστήσει αποίκους και να ιδρύσει νέα πόλη στη θέση της παλιάς, την οποία ονόμασε Αστυνέα. Η προσπάθειά του αυτή όμως δεν πέτυχε γιατί δεν τον ακολούθησαν αρκετοί κάτοικοι. Αργότερα άρχισε η εγκατάσταση νέων αποίκων και τότε ξανακτίστηκε η Αστυπάλαια. Στις 2 Οκτωβρίου 1540 την κατέλαβαν οι Τούρκοι και την περιέλαβαν στα "Δώδεκα προνομιούχα νησιά του Αιγαίου". Το 1821 η Αστυπάλαια προσχώρησε πρόθυμα στην Επανάσταση. Το 1830 στη διάσκεψη του Λονδίνου, που χάραξε τα όρια του νέου Ελληνικού Κράτους, το νησί παρέμεινε στη κατοχή της Τουρκίας μέχρι το 1912, οπότε και κατελήφθη από τους Ιταλούς. Η ιταλική κατοχή κράτησε μέχρι το 1943 και το 1947 η Αστυπάλαια δόθηκε στην Ελλάδα μαζί με όλα τα Δωδεκάνησα.