ΠΑΡΡΑΣΙΑ, Αρχαία περιοχή, ΑΡΚΑΔΙΑ

  Διαβαίνοντας τον Αλφειό ποταμό από τη Γόρτυνα μπαίνουμε στη χώρα των Παρρασίων που κατά την αρχαιότητα ήταν περιοχή της Αρκαδίας. Η χώρα αυτή κατά την αρχαιότητα συμπεριλάμβανε δεκάδες χωριά, και είχε κέντρο της τη Λυκόσουρα, η οποία λέγεται πως αρχικά ονομαζόταν Παρρασία ή Παρρασίη κι εθεωρείτο η καρδιά της Αρκαδίας. Από εκεί λέγεται ότι στα μετέπειτα χρόνια της αρχαιότητας η Αρκαδία πήρε το όνομα Παρρασία και οι Αρκάδες γενικά, Παρράσιοι. Η Παρασσία. περιλάμβανε την λεκάνη του Αλφειού από την Καρύταινα στα Ανατολικά, το Ορος Λύκαιο, Νότια, τα βουνά της Ανδρίτσαινας στα Δυτικά και στα Βόρεια το ύψωμα Καλόγρια, στο βάθος του οποίου ρέει ο ποταμός Αλφειός.
  Η λέξη Παρράσιος είναι προελληνικής προέλευσης. Κατέληξε να ετυμολογείται από το παρ+ρασις - ρήσις, δηλαδή Παρράσιος είναι εκείνος που μιλάει με ελεύθερο πνεύμα, με παρρησία. Η επωνυμία πιθανόν να συνδέεται με την ύπαρξη στην περιοχή του Ιερού του Παρασίου Απόλλωνα που είναι ο Θεός της μουσικής και της ποίησης, δηλαδή της ελεύθερης έκφρασης του πνεύματος και της μαντικής, που δίνει χρησμούς χωρίς επιφύλαξη, όπως ακριβώς θα συμβούν. Με αυτή την ένοια, με την επωνυμία Παρράσιος, επιτυγχάνεται ο συνδυασμός της ιδιότητας του Θεού και της ονομασίας των κατοίκων της περιοχής.
  Ο Στράβων λέει για τους Παρράσιους: "Δοκεί δε παλαιότερα έθνη των Ελλήνων είναι τα Αρκαδικά, Αζάνες τε και Παρράσιοι και άλλοι τοιούτοι."
  Ιχνηλατώντας τώρα τ' αρχέγονα μονοπάτια με το κερί του Παυσανία: "αφού διαβούμε τον ποταμό Αλφειό φθάνουμε στη χώρα η οποία ονομάζεται Τραπεζουντία, (τμήμα της Παρρασίας) όπου υπάρχουν τα ερείπια της Τραπεζούντας (κάπου ανάμεσα στα σημερινά χωριά Κυπαρίσσια και Μαυριά). Από την Τραπεζούντα, όταν κατεβούμε πάλι αριστερά προς τον Αλφειό, όχι μακριά από τον ποταμό, συναντούμε την τοποθεσία που λέγεται Βάθος (σήμερα βαθύρεμα). Εκεί κάθε τρία χρόνια τελούν εορτή προς τιμήν των μεγάλων θεενών. Υπάρχει εκεί και μία πηγή η οποία ονομάζεται Ολυμπιάς, της οποίας το νερό τρέχει τον ένα χρόνο και τον άλλο στερεύει. Πλησίον της πηγής βγαίνει φωτιά από τη γη." (Παυσ. Η΄29,1.)
  Η θέση αυτή υπήρχε μέχρι πριν λίγα χρόνια, - οπότε καταστράφηκε από τη ΔΕΗ - και ονομαζόταν "Ηφαίστειο" γιατί έβγαιναν καπνοί από τη γη.
  Μεταξύ των αρχαίων κωμών της Παρασσίας ήταν η Τραπεζούντα , η Βασιλίς και η Θωκνία στην αριστερή όχθη του ποταμού Αλφειού, οι δύο πρώτες στους ανατολικούς πρόποδες του Λυκαίου όρους. Αλλά στην Παρρασία ανήκαν και οι πόλεις Θεισόα (στο σημερινό χωριό Θεισόα της Μεσσηνίας), Φιγάλεια, δίπλα στον ποταμό Νέδα, και Αλίφειρα που και αυτές εθεωρούντο αρκαδικές πόλεις. Τέλος στον Παρράσιο χώρο φαίνεται ότι ανήκε και η Βρένθη (στην Καρύταινα) όπως και η περιοχή του Παλαιοκάστρου, περιοχή που εκατοικείτο από την προϊστορική ακόμη εποχή, όπως προκύπτει από τα ευρήματα του αρχαιολογικό του χώρου, που ερεύνησε ομάδα της Ολλανδικής Αρχαιολογικής Σχολής. Ολες οι πόλεις της αρχαίας Παρασσίας εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους της που μετοίκισαν στην Μεγάλη Πόλη που ίδρυσε ο Επαμεινώνδας το 371 π.χ.
  Αρκετά στοιχεία για την περιοχή της Παρασσίας αναφέρει ο Παυσανίας στα "Αρκαδικά". Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην Τραπεζούντα, που κατά την αρχαιότητα υπήρξε και πρωτεύουσα της Αρκαδίας, εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της, όταν με την ίδρυση της Μεγάλης Πόλεως από τον Επαμεινώνδα το 371 π.χ. αυτοί αρνήθηκαν να μετοικήσουν σ' αυτήν. Ετσι σύμφωνα με τον Παυσανία,
  "οι Τραπεζούντιοι αναχώρησαν από την Πελοπόννησο δια παντός, όσοι από αυτούς γλίτωσαν και δεν θανατώθηκαν από τους οργισμένους Αρκάδες, που τους σκότωναν αμέσως. Μπήκαν, λοιπόν σε πλοία και πήγαν στον Εύξεινο Πόντο και έγιναν δεκτοί από τους κατοίκους της Τραπεζούντας, διότι είχαν το ίδιο όνομα και προήρχοντο από την μητρόπολή τους" (Παυσ. Η΄ 27 5,6). Σήμερα έχει ταυτισθεί η θέση της στην ανατολική πλαγιά του Λυκαίου, όπου βρέθηκαν διάσπαρτα τα ερείπια της αρχαίας πόλης - σύμφωνα με αρκετούς ερευνητές - όπως τα αποκάλυψε το 2000 ο εκσκαφέας της ΔΕΗ σκάβοντας για λιγνίτη...
  Η Βασιλίς βρισκόταν στην αριστερή όχθη του ποταμού Αλφειού, στους ανατολικούς πρόποδες του Λυκαίου όρους, κοντά στην Τραπεζούντα. Τοποθετείται μεταξύ του Αλφειού ποταμού και του χωριού Ισωμα Καρυών, πάνω σε λόφο και βορειοδυτικά της Μεγαλόπολης. Και αυτή η πόλη, όπως και η Τραπεζούντα, εγκαταλείφθηκε όταν ιδρύθηκε η Μεγαλόπολη από τον Επαμεινώνδα. Ο Παυσανίας στην 21η διαδρομή στα Αρκαδικά του Η, κεφ. 29 παρ.5, λέει:
  «Από την τοποθεσία που λέγεται Βάθος η Βασιλίς απέχει περίπου δέκα στάδια (1850 μέτρα). Οικιστής αυτής ήταν ο Κύψελος, ο οποίος πάντρεψε την θυγατέρα του με τον Κρεσφόντη, το γιό του Αριστομάχου. Επί των ημερών μου η Βασιλίς ήταν ερειπωμένη πόλις και σωζόταν μόνο το ιερόν της Ελευσίνιας Δήμητρας.»
  Αν υποθέσουμε ότι πράγματι η τοποθεσία Βάθος ευρισκόταν εκεί που πιο πάνω την τοποθετήσαμε με βάση τα λεγόμενα του Παυσανία, τότε το χωριό Βασιλίς θα πρέπει να ήταν χτισμένο στην θέση «Παλιόπυργος» ή πιθανότερα, απέναντι στην θέση «Μάρμαρα». Στις δύο αυτές περιοχές σήμερα δεν υπάρχουν εμφανή στοιχεια που να δικαιολογούν την ονομασία τους, ερείπια από κάποιο παλιό κτίσμα στην πρώτη ή κάποια σκόρπια μάρμαρα που να μαρτυρούν την ύπαρξη κάποιου αρχαίου κτίσματος, στην δεύτερη. Το μόνο σημάδι που υπάρχει είναι μιά πέτρα, που φαίνεται ότι έχει δουλευτεί από ανθρώπινο χέρι, στη θέση "μάρμαρα". Στην Βασιλίδα λοιπόν, ο ιδρυτής της Κύψελος, έχτισε τον ναό της Ελευσίνιας Δήμητρας και καθιέρωσε καλλιστεία γυναικών, οι οποίες ονομάζονταν «χρυσοφόρες». Είναι ίσως τα αρχαιότερα καλλιστεία στον κόσμο:
  "Οίδα δε και περί κάλλους γυναικών αγώνα ποτε διατεθέντα. Περί ου ιστορών Νικίας εν τοις Αρκαδικοίς διαθείναι φήσιν αυτόν Κύψελον, πόλιν κτίσαντα εν τω πεδίω περί τον Αλφειόν είς ήν κατοικίσαντα Παρρασίων τινάς τέμενος και βωμόν αναστήσα Δήμητρα Ελευσινία, ής εν τή εορτή και τον του κάλλους αγάνα επιτελέσαι και νικήσαι πρώτον αυτού την γυναίκα Ηροδίκην. Επιτελείται δε και μέχρι νύν ο αγών ούτος και αι αγωνιζόμενοι γυναίκες χρυσοφόροι ονομάζονται". (ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣΟΦΙΣΤΑΙ ΙΓ' 609e).

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/arcadia-his... (2 φωτ.)