Το
βυζαντινό κάστρο της Άρτας κτίστηκε στα μέσα του 13ου αι., στα χρόνια του Δεσπότη της Ηπείρου
Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού Δούκα (1230-1268). Εδώ βρίσκονταν τα ανάκτορα του ηγεμόνα και η διοικητική έδρα του Δεσποτάτου της Ηπείρου, του ενός από τα δύο βυζαντινά κράτη που ιδρύθηκαν μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Λατίνους Σταυροφόρους το 1204.
Το κάστρο κτίστηκε πάνω σε ένα
χαμηλό λόφο στο βορειοανατολικό άκρο της Άρτας και μάλιστα ο περίβολός του θεμελιώθηκε πάνω στην
αρχαία οχύρωση της πόλης. Τα
ισχυρά τείχη ενισχύονταν στις τρεις πλευρές τους με 18 συνολικά
πύργους, ενώ η ανατολική πλευρά είχε ως φυσικό όριο και αμυντική ασπίδα τον ποταμό Άραχθο, που εκείνη την εποχή βρισκόταν πολύ πιο κοντά στα τείχη απ’ ό,τι σήμερα. Ο αμυντικός χαρακτήρας του κάστρου ενισχύθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οπότε και αποτελούσε έδρα του Τούρκου διοικητή της πόλης. Ο πανύψηλος
πύργος του ρολογιού, που ενσωματώνεται στο τείχος σα φυσική προέκτασή του, κτίστηκε το 1875.
Στη νοτιοδυτική γωνία του κάστρου διαμορφώνεται ένα εσωτερικό οχυρό ή Ακρόπολη, που οι Τούρκοι το ονόμαζαν "Ουτς Καλέ" και οι Αρτινοί "Καστράκι". Το εσωτερικό τείχος που περικλείει το οχυρό, το δαιδαλώδες σύστημα εισόδου, οι κρύπτες και οι κλειστές θολωτές αίθουσες, μαρτυρούν ότι ο χώρος αποτελούσε το έσχατο καταφύγιο από τους επιδρομείς και εικάζεται ότι εδώ είχαν μεταφερθεί από τα μέσα του 14ου αι. και τα ανάκτορα των Κομνηνοδουκάδων, που δε σώζονται σήμερα. Κατά την Τουρκοκρατία ο χώρος λειτουργούσε ως φυλακή μέχρι την απελευθέρωση της Άρτας το 1881. Λέγεται μάλιστα ότι στα χρόνια της Επανάστασης οι Τούρκοι φυλάκισαν στο Καστράκι το στρατηγό Μακρυγιάννη μαζί με άλλους συναγωνιστές του.
Σήμερα, στο κέντρο του κυρίως φρουρίου δεσπόζει το κτήριο του ξενοδοχείου Ξενία, ενώ στο Καστράκι λειτουργεί από το 1987 το δημοτικό υπαίθριο θέατρο, που φιλοξενεί σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις της πόλης.
Αν και η πολυτάραχη ιστορία του δεν το άφησε αλώβητο, το Κάστρο της Άρτας στέκει ακόμη αγέρωχο στο πιο περίοπτο σημείο της πόλης, σε πείσμα των κατακτητών και των αιώνων. Μαζί με τους
βυζαντινούς ναούς της Άρτας, αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα μνημειακά σύνολα της ύστατης αναλαμπής του Βυζαντίου, που σώζονται σήμερα στον ελλαδικό χώρο.
Πηγή κειμένου: Ιστοσελίδα Περιφερειακής Ενότητας Άρτας
