Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΣΦΑΚΙΩΤΕΣ (Δήμος) ΛΕΥΚΑΔΑ
  Η περιοχή Σφακιωτών σύμφωνα με την παράδοση πήρε την ονομασία της από την εγκατάσταση Κρητικών από τα Σφακιά τον 16ο ή τον 17ο αιώνα στα μέρη αυτά. Είναι κυρίως μια ημιορεινή περιοχή που εκτείνεται γύρω από μια πλούσια κοιλάδα. Αποτελείται από τα χωριά Σπανοχώρι, Λαζαράτα, Ασπρογερακάτα, Κάβαλος και Πινακοχώρι, Με τα χρόνια και την εξέλιξη έχουν αναπτυχθεί τόσο, ώστε σχεδόν έχουν ενωθεί το ένα με το άλλο. Ελαιώνες, εύφορα περιβόλια και εκτεταμένοι αμπελώνες συνθέτουν το τοπίο που απλώνεται καταπράσινο. Η θέα προς την πόλη της Λευκάδας και το Ιόνιο είναι μαγευτική από πολλά σημεία του τόπου. Στο Δήμο Σφακιωτών ανήκουν διοικητικά και τα χωριά Δρυμώνας και Εξάνθεια που βρίσκονται στα δυτικά του νησιού με λιγότερη βλάστηση τριγύρω, αλλά με εξαιρετική θέα.
  Πολλά είναι τα αξιοθέατα και σε τούτο τον τόπο. Η φύση φρόντισε να προικίσει τα μέρη αυτά με σπάνιες ομορφιές. Μια απ' αυτές είναι το φαράγγι της Μέλισσας. Mέσα στο φαράγγι, μεταξύ των χωριών Κάβαλος και Απόλπαινα σώζονται ερείπια μικρών οικισμών. Επίσης ανάμεσά τους υπάρχουν πολύ παλιοί νερόμυλοι, ίσως οι παλαιότεροι του νησιού, οι οποίοι αναφέρονται στο Διάταγμα του Βολτέρου Βρυέννιου που δημοσιεύτηκε το 1355. Η περιοχή αυτή έχει συμπεριληφθεί σε ειδικό πρόγραμμα ανάπλασης, ώστε να γίνει επισκέψιμη για όλους όσους αναζητούν μονοπάτια που τους φέρνουν σε επαφή με την όμορφη φύση. Οι παλιοί λένε ότι εδώ έπλεναν τα "μαλλιά", τα προικιά των κοριτσιών που ετοιμάζονταν για γάμο. Στο φαράγγι και στη γύρω περιοχή βρίσκονται πολλά πέτρινα γεφύρια, πηγάδια και πηγές απ' όπου αναβλύζουν ακόμα κρυστάλλινα νερά, όπου ο επισκέπτης μπορεί να ξεδιψάσει και να ξεκουραστεί.
  Στη θέση Φρυάς, μεταξύ Καβάλου και Ασπρογερακάτων, σώζονται τούρκικα πηγάδια ιδιαίτερης τεχνοτροπίας από την περίοδο 1478-1684. Ένα από αυτά υδροδοτούσε όλα τα χωριά του Δήμου. Στο Φρυά υπάρχουν και δύο αιωνόβια πλατάνια. Το δεύτερο πιστεύεται πάντως ότι φυτεύτηκε το 1845. Εδώ υπάρχει και οινοποιείο της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λευκάδας. Πρόκειται για ένα σημαντικό μνημείο συνδεδεμένο άμεσα με τη ζωή του τόπου την εποχή που η παραγωγή κρασιού ήταν μια από τις κυριότερες εργασίες στο νησί. Το οινοποιείο των Σφακιωτών ιδρύθηκε το 1929 και συνεχίζει να λειτουργεί. Η Ένωση Συνεταιρισμών διέθετε τέσσερα οινοποιεία συνολικά. Το παλαιότερο βρισκόταν στη Βασιλική με έτος ίδρυσης το 1927. Το τρίτο ήταν στην Εξάνθεια και το πιο νέο, απέναντι από το Κάστρο της Αγίας Μαύρας, ξεκίνησε το 1950 και εξακολουθεί να λειτουργεί κι αυτό σήμερα...
  Μια εξαιρετικά γραφική διαδρομή που γίνεται και με το αυτοκίνητο, είναι η διαδρομή που ξεκινάει από τα Ασπρογερακάτα και κατεβαίνει δυτικά προς τα Πευκούλια, περνώντας πρώτα μέσα από μια κατάφύτη περιοχή και στη συνέχεια από τη Λαγκάδα, ένα στενό λαγκάδι γεμάτο από μια ειδική αυτοφυή ποικιλία πεύκων που ονομάζεται αλλέπιος πεύκη, που φτάνει μέχρι τη θάλασσα και καταλήγει σε μια εκτεταμένη πανέμορφη αμμουδερή παραλία, την παραλία Πευκούλια, κοντά στο γνωστό παραδοσιακό οικισμό του Αγίου Νικήτα.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Απρίλιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχίας Λευκάδος

• http://www.lefkada-monuments.gr/sfakiotes.asp (11 φωτ.)