Πληροφορίες τοπωνυμίου

Zagora Public Library

ΖΑΓΟΡΑ (Κωμόπολη) ΜΑΓΝΗΣΙΑ
Η Βιβλιοθήκη της Ζαγοράς από το 1821 μέχρι σήμερα
  Μετά την παύση της λειτουργίας του Ελληνομουσείου, ο χώρος που στεγάζονταν η Βιβλιοθήκη γκρεμίστηκε και τα βιβλία άλλαξαν κατά καιρούς διάφορα μέρη. Η χρήση τους ήταν σποραδική από λίγους ενδιαφερόμενους, ντόπιους ή ξενους, όπως ο Ζαγοριανός Θεόδωρος Αφεντούλης (ο μετέπειτα καθηγητής φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών), ο Γάλλος περιηγητής Mezieres κ.α.. Κατά κανόνα παρέμεναν αφύλακτα, κλειστά βέβαια και απρόσιτα στην επιστημονική έρευνα.
  Σήμερα και από το 1950 περίπου, στεγάζονται σε κτίριο ιδιοκτησίας της Κοινότητος Ζαγοράς από κληροδότημα του Ζαγοριανού Κίμωνος Πανταζοπούλου που αναδείχτηκε στην Σμύρνη σαν βιομήχανος.
  Στην αρχή του αιώνα μας γίνεται καταγραφή και συντάσσεται κατάλογος των κωδίκων της Βιβλιοθήκης από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Κωνσταντίνου Δυοβουνιώτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό σύγγραμμα "Νέος Ελληνομνήμων" που εξέδιδε ο επίσης καθηγητής Πανεπιστημίου Σπυρίδων Λάμπρου και ο οποίος κυκλοφορεί και χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.
  Με την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στην ελεύθερη Ελλάδα (1881) αρχίζει να φροντίζει για την Βιβλιοθήκη ο Δήμος και κατόπιν η Κοινότητα Ζαγοράς. Πριν το διάστημα αυτό αλλά και αργότερα - μέχρι τις ημέρες μας - προστίθενται νέες δωρεές βιβλίων επιφανών προσωπικοτήτων Ζαγοριανών και μη. Μερικοί από αυτούς είναι:
-Οι αδελφοί Αλέξανδρος και Δημήτριος Κασσαβέται, έμποροι στην Αίγυπτο,
-Ο εκ Ζαγοράς Θεόδωρος Αφεντούλης, καθηγητής της Ιατρικής και Φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών,
-Ο Αλέξανδρος Βόλτος, Ζαγοριανός βαμβακοκαλλιεργητής στην Αίγυπτο,
-Ο Ζαγοριανός ποιητής και λόγιος Πέτρος Μάγνης,
-Ο συγγραφέας και λόγιος Απόστολος Κωνσταντινίδης (αδελφός του Π. Μάγνη),
-Ο ποιητής Κωνσταντίνος Τσαγκαράδας καθώς και οι: Μάριος Βαϊάνος, Κωνσταντίνος Βουρβέρης, Θάκος Γιαννακόπουλος, Βαγγέλης Σκουβαράς, Δημήτριος Αντωνόπουλος και πολλοί άλλοι.
  Το 1955 με την υπ΄ αριθ.: 57180/889/25-5- 1955 Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, η Βιβλιοθήκη της Ζαγοράς υπήχθη στον Α.Ν. 1362/ 49 "περί ιδρύσεως, ανασυγκροτήσεως και ενιαίας οργανώσεως των ανά το Κράτος Βιβλιοθηκών" και από Κοινοτική γίνεται Δημόσια υπαχθείσα στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
  Πολλοί είναι εκείνοι που χρησιμοποίησαν το υλικό της Βιβλιοθήκης κατά καιρούς, έγραψαν και δημοσίευσαν μελέτες και ανάλογες εργασίες σε περιοδικά εφημερίδες κ.λπ.. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται και αρκετοί αλλοδαποί επιστήμονες. Σήμερα η Βιβλιοθήκη αριθμεί περί τα 18.000 βιβλία. Οι έρευνες σ΄ αυτήν συνεχίζονται. Με τις νεώτερες εκδόσεις λειτουργεί το δανειστικό τμήμα της. Επίσης, καθ΄ όλη την διάρκεια του έτους, δέχεται πάρα πολλούς επισκέπτες λόγω της ιστορικότητάς της, του παλαιού περιεχομένου και του μουσειακού της χαρακτήρα. (...)
Οι εκδόσεις της βιβλιοθήκης Ζαγοράς και τα χειρόγραφά της.
  Τα βιβλία της Βιβλιοθήκης της Ζαγοράς είναι άξια προσοχής και για την σχέση τους με έναν απ΄ τους δημιουργούς της νεώτερης εθνικής μας ιστορίας, αλλά και αυτά καθ΄ εαυτά, διότι αρκετά μεν από τα χειρόγραφα περιέχουν ύλη ανέκδοτη, θεολογική και ιστορική, μεγάλου ενδιαφέροντος, από δε τα έντυπα πολλά είναι εκείνα που φέρουν σημειώσεις στα παράφυλλα και στα λευκά περιθώρια των σελίδων τους, πάρα πολύ διαφωτιστικές για την μερικότερη ιστορία της Ζαγοράς αλλά και για την Ελληνική ιστορία του 18ου αιώνα γενικότερα.
  Αλλά δεν είναι λίγα κι΄ εκείνα που έχουν αξία για τον χρόνο και τον τόπο της εκδόσεως, για τα περιώνυμα τυπογραφεία από τα οποία προέρχονται, για την σοφία των εκδοτών, για την καλλιτεχνική μορφή των τόμων, των οποίων οι έξοχης τέχνης χαλκογραφίες και ξυλογραφίες που τους κοσμούν, καθώς και η ωραία λευκή δερμάτινη στάχωση, θέλγουν ισχυρά τον καλαίσθητο θεατή. Πολλές δε από τις ευρισκόμενες εκδόσεις στην Βιβλιοθήκη της Ζαγοράς είναι πρώτες διά του τύπου εκδόσεις συγγραμμάτων. Αξίζει να αναφερθούν μερικές από αυτές:
1.-Οι Λόγοι του Δημοσθένους, Βενετία 1504, προερχόμενη απ΄ το περίφημο τυπογραφείο του Αλδου Μανουτίου (πρώτη έκδοση).
2.-Το λεξικό του Ησυχίου, Βενετία 1514, από το ίδιο τυπογραφείο (πρώτη έκδοση).
3.-Η ερμηνεία εις τα τέσσερα Ευαγγέλια, του Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Ρώμη 1542 (πρώτη έκδοση).
4.-Τα μέχρι το 1621 γνωστά συγγράμματα του μαθηματικού Διοφάντου Αλεξανδρέως, Παρίσι 1621(Πρώτη έκδοση με ελληνικό κείμενο).
  Το παλαιότερο έντυπο βιβλίο της Βιβλιοθήκης είναι η Γραμματική του Θεοδώρου Γαζή, τυπωμένη το 1495 στο τυπογραφείο του Αλδου Μανουτίου, ενώ από τα χειρόγραφα παλαιότερο είναι ένα επί περγαμηνής Τετραυάγγελο του 10ου αιώνα με υπομνήματα αξιολογότατα σύμφωνα με νεώτερους ερευνητές (Α. Νικαρούσης, Κων/νος Δυοβουνιώτης) και με πολύ καλής τέχνης επίτιτλα και εικόνες των Ευαγγελιστών. Το 1955 με την υπ΄ αριθ.: 57180/889/25-5- 1955 Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, η Βιβλιοθήκη της Ζαγοράς υπήχθη στον Α.Ν. 1362/ 49 "περί ιδρύσεως, ανασυγκροτήσεως και ενιαίας οργανώσεως των ανά το Κράτος Βιβλιοθηκών" και από Κοινοτική γίνεται Δημόσια υπαχθείσα στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
  Πολλοί είναι εκείνοι που χρησιμοποίησαν το υλικό της Βιβλιοθήκης κατά καιρούς, έγραψαν και δημοσίευσαν μελέτες και ανάλογες εργασίες σε περιοδικά εφημερίδες κ.λπ. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται και αρκετοί αλλοδαποί επιστήμονες. Σήμερα η Βιβλιοθήκη αριθμεί περί τα 18.000 βιβλία. Οι έρευνες σ΄ αυτήν συνεχίζονται. Με τις νεώτερες εκδόσεις λειτουργεί το δανειστικό τμήμα της. Επίσης, καθ΄ όλη την διάρκεια του έτους, δέχεται πάρα πολλούς επισκέπτες λόγω της ιστορικότητάς της, του παλαιού περιεχομένου και του μουσειακού της χαρακτήρα.

Η Σχολή της Ζαγοράς

ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ (1702-1762).
  Γύρω στο έτος 1702 (σύμφωνα με άλλους ερευνητές 1712) αρχίζει η προσπάθεια διδασκαλίας της Ελληνικής γλώσσας σε ανώτερο επίπεδο από δασκάλους μεγάλης μορφώσεως. Σαν τέτοιος κατάλληλος για τον σκοπό αυτό, αναζητείται από τον επίσκοπο Ζαγοράς-Δημητριάδος Ιωαννίκιο ο οποίος με επιστολή του προσκαλεί τον ξακουστό λόγιο από τα Βραγγιανά των Αγράφων Αναστάσιο Γόρδιο να διδάξει στην Σχολή που ιδρύεται στην Ζαγορά. Εκείνος όμως προτιμά να παραμείνει στην σχολή όπου ήδη δίδασκε, στην απάντησή του δε προς τον επίσκοπο εκφράζει την χαρά του για την απόφαση σύστασης ανώτερης Σχολής στην Ζαγορά. Μετά την άρνηση αυτή εκ μέρους του Αναστασίου Γορδίου, σαν πρώτος δάσκαλος στην ιδρυθείσα Σχολή φέρεται ο Ζαγοριανός ιερομόναχος Ζαχαρίας.
  Το κτίριο για την λειτουργία της ιδρυόμενης Σχολής κατασκευάστηκε με την βοήθεια των ευπορότερων κατοίκων στα 1702 (κατά τον ιστορικό Δημήτριο Τσοποτό) ή στα 1712 (κατά τον Τρύφωνα Ευαγγελίδη), ήταν δε μικρό σχετικά οίκημα που συνδεόταν με αυτό της μονής του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου, γνωστότατης σ΄ ολόκληρο το Πήλιο με αρκετούς μοναχούς κατά την περίοδο αυτή. Το μοναστήρι αυτό με τον ομώνυμο ναό του είχε ανεγερθεί πριν απ΄ τον 13ο αιώνα, γίνεται μάλιστα λόγος γι΄ αυτό σε Χρυσόβουλλο του Μιχαήλ Παλαιολόγου, που γράφτηκε τον Μάϊο του 1272 καθώς και σε υπόμνημα του Πατριάρχου Ιωσήφ του Α' που γράφτηκε κατά τον Ιούνιο του ίδιου έτους.
  Μετά τον ιερομόναχο Ζαχαρία δίδαξαν στην διάρκεια της πρώτης αυτής περιόδου οι εξής δάσκαλοι: Κωνσταντίνος ιερεύς, Φώτιος ιερομόναχος, Ραφαήλ ιερομόναχος (δάσκαλος του τότε νεαρού, μετέπειτα δε εκλεγέντος Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Καλλινίκου του Γ'), Παρθένιος, Δαβίδ, Τιμόθεος ιερομόναχοι και Κωνσταντίνος Κασσαβέτης διδάσκαλος.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ (1762-1821). ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ.
  Η περίοδος αυτή της λειτουργίας της Σχολής της Ζαγοράς αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της καθώς και στην ιστορία της ευρύτερης περιοχής, η έναρξή της δε ταυτίζεται με την ίδρυση της Βιβλιοθήκης της. Οι βασικοί και αποτελεσματικοί συντελεστές της ιδρύσεως και υπάρξεως της ιστορικής αυτής Βιβλιοθήκης είναι οι δύο μεγάλες προσωπικότητες που ανέδειξε η Ζαγορά: οι φιλογενείς και φιλόμουσοι Ιωάννης Πρίγκος και Οικουμενικός Πατριάρχης Καλλίνικος ο Γ'.
  Ο Ιωάννης Πρίγκος ξενητεύτηκε από μικρός - δεκαεξάχρονος περίπου - με σκοπό να μάθει και να μορφωθεί. Από Αλεξάνδρεια-Βενετία-Σμύρνη κατέληξε στο Αμστερνταμ της Ολλανδίας όπου εμπορευόμενος πλούτισε. Κατανάλωσε δε όλη του την περιουσία φροντίζοντας για την Ορθόδοξη παροικία του Αμστερνταμ, όντας βαθιά θρησκευόμενος, μα κυρίως για την πατρίδα του Ζαγορά. Τον έκαιγε η φλόγα για προκοπή βλέποντας την πρόοδο της Ευρώπης και συγκρίνοντάς την με την αθλιότητα της σκλαβωμένης πατρίδας του. Η πρώτη του γενναία δωρεά σε χρήματα, βιβλία, εποπτικά όργανα κ.λπ. για λειτουργία σχολείου και βιβλιοθήκης φθάνει στην Ζαγορά (μέσω Σμύρνης με τα Ζαγοριανά καράβια) το 1762, χρονιά που νεώτεροι ερευνητές (Ε. Σκουβαράς) φέρουν σαν έτος ιδρύσεως της Βιβλιοθήκης.
  Συγχρόνως τότε ο Πατριάρχης Καλλίνικος ο Γ', μετά από μια σύντομη και ανώμαλη πατριαρχεία στην Πόλη και τετράχρονη εξορία στο Σινά, ξαναβρίσκεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του και φροντίζει κι αυτός, μέχρι τον θάνατό του, για την παντοειδή προκοπή της και κυρίως την πνευματική. Επιμελήθηκε και ανασυγκρότησε την Σχολή που ήδη είχε συμπληρώσει 40, ίσως και περισσότερα, χρόνια λειτουργίας στην οποία και έδωσε την ονομασία Ελληνομουσείο.
  Εκεί στεγάστηκαν τα βιβλία που κατά καιρούς έστελνε ο Ιωάννης Πρίγκος από την Ολλανδία (και τα οποία έφθασαν συνολικά στον αριθμό των 1.000 τόμων περίπου), τα βιβλία, κυρίως χειρόγραφα του Πατριάρχου Καλλινίκου, καθώς και αυτά που δώρησαν άλλοι επώνυμοι Ζαγοριανοί όπως οι: Δοσίθεος Μητροπολίτης Σελευκείας, αδελφοί Ευστάθιος και Γεώργιος Λαπάται άρχοντες των ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας, Κωνσταντίνος Μαυρίκιος σύμβουλος των Μαυροκορδάτων Νικολάου και Κωνσταντίνου, Νικόλαος Κασσαβέτης (συμμαθητής του Ρήγα Φεραίου), Κωνσταντίνος Κασσαβέτης γιατρός στην Κωνσταντινούπολη και άλλοι πολλοί που κατείχαν αξιόλογες θέσεις στην Κωνσταντινούπολη, Παραδουνάβιες ηγεμονίες, Ρωσία και αλλού.
  Οι παραπάνω δωρεές, σπάνιες και σπουδαίες, αποτελούνταν από εκδόσεις της Βενετίας, Μεδιολάνου, Τεργέστης, Ιασίου, Μόσχας, Βιέννης, Λονδίνου, Χάγης, Αμστερνταμ, Παρισίων, Βασιλείας, Λειψίας και όλων γενικά των μεγάλων πνευματικών κέντρων της Ευρώπης. Όλες έχουν τυπωθεί σε τυπογραφεία επιφανών Ακαδημιών, Μητροπόλεων, Βασιλικών Κολεγίων και ονομαστών τυπογράφων, όπως του Αλδου Μανουτίου, Ιερώνυμου Commelini, τα περιεχόμενά τους δε είναι έργα κλασσικής Ελληνικής Γραμματείας (Όμηρος, Πλάτων, Αριστοτέλης κ.λπ.), θρησκευτικά, ιστορικά, γεωγραφικά όπως του φημισμένου Ολλανδού κοσμογράφου Αβραάμ Ορτέλλιου και πολλά άλλα.
  Η φήμη του Ελληνομουσείου γρήγορα απλώθηκε στην περιοχή. Ήταν μια Σχολή που παρείχε γνώσεις από Γυμνάσιο μέχρι Ακαδημία όπως θα λέγαμε σήμερα. Διδάσκονταν Αρχαία Ελληνικά, Φιλοσοφία, Ιστορία, Θρησκευτικά, Γεωγραφία, Φυσικά, Μαθηματικά και ξένες γλώσσες (Λατινικά, Γαλλικά). Μια τέτοια λοιπόν Σχολή με διδακτική ύλη σε πιο σύγχρονες βάσεις πλέον και με την πλούσια και οργανωμένη Βιβλιοθήκη που διέθετε, ήταν επόμενο να τραβήξει το ενδιαφέρον πολλών, τόσον από πλευράς μαθητών όσο και διδασκάλων.
  Οι επιφανέστεροι που πέρασαν και σπούδασαν στο Ελληνομουσείο της Ζαγοράς ήταν ο Ρήγας Φεραίος και οι Μηλιώτες δάσκαλοι του Γένους Ανθιμος Γαζής και Γρηγόριος Κωνσταντάς που έκαναν αργότερα προσπάθεια να ιδρύσουν ανάλογη σχολή και βιβλιοθήκη στην ιδιαίτερη πατρίδα τους. Από τους τελευταίους μαθητές και χρήστες της Βιβλιοθήκης της περιόδου αυτής ήταν ο Ζαγοριανός Φίλιππος Ιωάννου (Πάντος) ο μετέπειτα πρώτος καθηγητής της φιλοσοφίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι γνωστότεροι δε δάσκαλοι στην Σχολή κατά την δεύτερη αυτή περίοδο ήταν ο Ζαγοριανός Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, ο επωνομασθείς "Λογιώτατος" (δάσκαλος του Ρήγα) και ο επίσης Ζαγοριανός Νικόλαος Κασσαβέτης, μαθητής του Λογιωτάτου και συμμαθητής του Ρήγα.
  Με την έναρξη της Επαναστάσεως παύει και η λειτουργία της Σχολής.
ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ ΚΑΙ Η ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΖΑΓΟΡΑΣ.
  Στο διάστημα της σχολαρχίας του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη (1770-1774;) ο Ρήγας, δεκαπεντάχρονος περίπου, βρίσκεται στην Ζαγορά σαν μαθητής της Σχολής. Ο ερχομός του συνέπεσε με την σχολαρχία ενός από τους ικανότερους των διδασκάλων που πέρασαν απ΄ την Σχολή, διότι πρέπει να σημειωθεί πως ο Κων/νος Τριανταφυλλίδης ήταν ένας πολυμαθέστατος και έμπειρος δάσκαλος, παράλληλα δε με τις φιλολογικές του γνώσεις κατείχε και αυτές των φυσικών επιστημών και δίδασκε σύμφωνα με τα πρότυπα των τότε Ευρωπαϊκών Σχολών. Εάν μάλιστα ληφθεί υπ΄ όψιν ότι πολλά από τα βιβλία με τα οποία ο Ιωάννης Πρίγκος πλούτισε την Βιβλιοθήκη της Σχολής ήταν γεωγραφικά συγγράμματα με χάρτες άριστους για τα χρόνια εκείνα, και ότι τα περισσότερα από αυτά είχαν ήδη σταλεί στην Σχολή αρκετά χρόνια πριν την μαθητεία του Ρήγα σ΄ αυτήν, τότε καταλαβαίνει κανείς από πού πήρε ο Ρήγας τις γεωγραφικές εκείνες γνώσεις τις οποίες αφού επαύξησε με υστερότερες σπουδές του, τις χρησιμοποίησε τόσο ωφέλιμα για το 'Έθνος.
  Σύμφωνα δε με όσα αναφέρονται από τον Χριστόφορο Περραιβό στην βιογραφία του Ρήγα, αυτός είχε συμμαθητές τον Νικόλαο Κασσαβέτη και τον Ιωάννη Ρήγα Πάντο πατέρα του μετέπειτα καθηγητού Φιλοσοφίας στο Παν/μιο Αθηνών Φιλίππου Ιωάννου. Μετά τον θάνατο του διδασκάλου του, ο Νικόλαος Κασσαβέτης ανέλαβε τη σχολαρχία στη Σχολή της Ζαγοράς, ο δε Ρήγας εσχολάρχησε στον Κισσό.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ζαγοράς

• http://www.zagora.gr/DIMOSIA_VIVLIOTHIKI_ZAGORA/dv...