Πληροφορίες τοπωνυμίου

Μικρή βόλτα στο χωριό

ΑΝΩ ΒΛΑΣΙΑ (Χωριό) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
Η εικόνα που βλέπει ο ταξιδιώτης καθώς πλησιάζει το χωριό είναι μοναδική. Η Ανω Βλασία είναι χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω στις απότομες πλαγιές του βουνού, αλλά το θέατρο είναι το ίδιο το βουνό και τα απέραντα τοπία του, που ανοίγονται έξω από κάθε ανωβλασίτικο μπαλκονάκι. Οι χιονισμένες κορυφές του Ωλενού, της Λεπίδας και της Μουγγίλας να γυαλίζουν στο πρωινό φως, οι κεραμιδένιες στέγες των σπιτιών με τις καμινάδες να καπνίζουν σκορπώντας την αψιά τους μυρωδιά ολόγυρα, γειτονιές με ανηφορικά καλντερίμια, πέτρινοι τοίχοι και μάντρες, θεόρατες στοίβες με φρεσκοκομμένα ελατίσια κούτσουρα που περιμένουν να ζεστάνουν τα χωριατόσπιτα, καστανιές, μηλιές και καρυδιές στις αυλές, και κάτω χαμηλά το απαλό γρασίδι του Σελινούντα και ένα γύρο τούφες από έλατα. Αν και πολιορκημένα από τον «αδίστακτο» σοβά (δυστυχώς απαραίτητο υλικό για να μην μπαίνει υγρασία αφού η άλλη, πιο καλαίσθητη, λύση με το αρμολόγημα είναι σαφώς ακριβότερη) και τις σύγχρονες παρεμβάσεις, τα περισσότερα σπίτια του χωριού διατηρούν την όμορφη πέτρινη κορμοστασιά τους.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Καλαβρύτων

• http://www.kalavrita.gr/DynSITE/index.php?contentI... (1 φωτ.)

Δημοτικό Διαμέρισμα Δάφνης

ΔΑΦΝΗ (Κωμόπολη) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
  Βόρεια της λίμνης του Λάδωνα και κοντά στα όρια με την Αρκαδία βρίσκεται το χωριό Δάφνη της Αχαϊας που ανήκει στην επαρχία Καλαβρύτων και στο Δήμο Κλειτορίας. Είναι το κεφαλοχώρι της περιοχής και έχει 600 περίπου μόνιμους κατοίκους. Το παλιό του όνομα είναι Στρέζοβα. Είναι χτισμένο σε πλαγιά του Αφροδίσιου όρους.
  Η Δάφνη είναι ένα σημείο πρόσβασης στην Αρκαδία. Από εδώ περνά ο δρόμος που συνδέει τον οδικό άξονα "111", που περνά βορειότερα, με τα αρκαδικά χωριά του Λάδωνα. Η τοποθεσία του χωριού είναι ημιορεινή με πλούσια βλάστηση και πολλά νερά.
  Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η γεωργία και κτηνοτροφία. Στο χωριό λειτουργούν αγροτικό ιατρείο, Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο. Υπάρχουν επίσης καφενεία και ταβέρνες. Σε μικρή απόσταση από το χωριό (3 χιλ.) είναι η μονή Ευαγγελισμού.
  Ανατολικά του χωριού κατεβάζει τα νερά του ο ποταμός Λάδωνας προς την ομώνυμη τεχνητή λίμνη. Η κοιλάδα που σχηματίζεται είναι καταπράσινη και ειδυλλιακή. Στον Λάδωνα και σε απόσταση 4 χιλ. από το χωριό λειτουργούν προγράμματα εναλλακτικού τουρισμού με kanoe και kayak που συγκεντρώνουν αρκετούς λάτρεις του σπόρ. Στο δρόμο για την τεχνητή λίμνη του Λάδωνα και σε μικρή απόσταση είναι το αρκαδικό χωριό Πουρναριά.

Δημοτικό Διαμέρισμα Καλαβρύτων

ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ (Κωμόπολη) ΑΧΑΪΑ
  Τα Καλάβρυτα, πρωτεύουσα της επαρχίας Καλαβρύτων, είναι μία πόλη που γεωγραφικά ανήκει στην Αχαϊα αλλά στην πραγματικότητα ανήκει σε όλους τους Έλληνες. Μία πόλη παγκόσμιο σύμβολο της Ελευθερίας.
  Από τα Καλάβρυτα ξεκίνησε το 1821 η Επανάσταση των Ελλήνων κατά της Τουρκοκρατίας. Στην ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας φυλάσσεται το Λάβαρο του 1821. Κοντά στα Καλάβρυτα βρίσκεται η Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου, το καταπληκτικότερο προσκύνημα της Ορθοδοξίας στην Πελοπόννησο. Η Μονή, κτισμένη το 326 μ.Χ. σε υψόμετρο 924 μέτρων, καταστράφηκε τέσσερις φορές. Πάντα όμως σωζόταν η Αγία Εικόνα της Θεοτόκου, η οποία κατά την παράδοση αποτελεί έργο του Ευαγγελιστή Λουκά.
  Τα Καλάβρυτα κατά την διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου έγιναν στόχος των γερμανικών δυνάμεων κατοχής. Το 1943 οι Γερμανοί εκτέλεσαν όλους τους άνδρες της πόλης και έκαψαν τα σπίτια και τις εκκλησίες. Ένας μεγάλος Σταυρός πάνω από την μαρτυρική πόλη θυμίζει στον επισκέπτη το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων.
  Σήμερα τα Καλάβρυτα είναι μία γραφική πόλη με εξαιρετικές φυσικές ομορφιές και αφετηρία για περιηγήσεις στις γύρω περιοχές. Εδώ καταλήγει ερχόμενο από το Διακοπτό το τραινάκι του Οδοντωτού.
  Στο χιονοδρομικό κέντρο των Καλαβρύτων οι λάτρεις των χειμερινών σπορ συναντούν μία από τις καλύτερες πίστες της Ελλάδας, ενώ σε απόσταση 17 χιλιομέτρων από την πόλη βρίσκεται το θαυμάσιο "Σπήλαιο των Λιμνών", ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης. Το μοναδικό σπήλαιο του κόσμου που οι λίμνες του είναι κλιμακωτές, σε τρία επίπεδα.
  Στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να θαυμάσει ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους όπως οι Αρχαίοι Λουσσοί, το Κλήμα του Παυσανία, η αρχαία πόλη του Κλείτορα, το Κάστρο της Ωριάς, η Χελωνοσπηλιά αλλά και τόπους με ξεχωριστή φυσική ομορφιά όπως οι πηγές του Λάδωνα και του Αροανείου.
  Ολόγυρα από τα Καλάβρυτα, σκαρφαλωμένες στις πλαγιές του Χελμού και του Ερύμανθου, υπάρχουν 75 Κοινότητες και οικισμοί, οι περισσότεροι κτισμένοι μέσα σε δάση ελάτων και πλατανιών.
  Η Δάφνη και η Κλειτορία είναι δύο από τις πιο γραφικές κωμοπόλεις της Αχαϊας με πλούσιες πνευματικές και εμπορικές δραστηριότητες αλλά και φυσικές ομορφιές.
  Ολόκληρη η επαρχία Καλαβρύτων - από τα Τριπόταμα, το Λειβάρτζι, τη Βλασία ως τα Καλάβρυτα - με τις συνεχείς εναλλαγές των τοπίων, τις ειδυλλιακές και γραφικές γωνίες της, την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και την συνεχώς αναπτυσσόμενη τουριστική υποδομή αποτελεί μία περιοχή που ενθουσιάζει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Αχαϊας (1999).

ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ (Χιονοδρομικό κέντρο) ΑΧΑΪΑ
Το Χιονοδρομικό Κέντρο Καλαβρύτων βρίσκεται στη Β.Δ. πλευρά του Χελμού και σε υψόμετρο 1700μ. (Ξερόκαμπος) έως 2.340μ. (Νεραϊδόραχη).

Λειτουργεί από το 1988 και διαθέτει:

• 7 αναβατήρες,
• 12 πίστες,
• άνετους χώρους στάθμευσης,
• καφετέριες,
• εστιατόρια,
• κατάστημα πώλησης και ενοικίασης εξοπλισμού σκι,
• σχολή σκι και
• σταθμό Α' Βοηθειών.

Απέχει 14 χλμ. από τα Καλάβρυτα και μόλις 203 χλμ από την Αθήνα.

Το Κέντρο λειτουργεί καθημερινά, κατά τη χειμερινή περίοδο (από το Δεκέμβριο έως και τον Απρίλιο) από τις 09:00 έως τις 16:00.

Το κείμενο παρατίθεται το Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Χιονοδρομικού Κέντρου Καλαβρύτων.

• http://www.kalavrita-ski.com/gr/home.asp (2 φωτ.)

Δημοτικό Διαμέρισμα Κερτέζης

ΚΕΡΤΕΖΗ (Χωριό) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
  Η Κέρτεζη, ένα από τα μεγαλύτερα Δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου Καλαβρύτων στο νομό Αχαΐας, βρίσκεται σε υψόμετρο 822 μέτρα, δυτικά της πόλης των Καλαβρύτων, στους πρόποδες των Καλλιφωνίων ορέων. Μπροστά της απλώνεται η κοιλάδα του Ερασίνου (Βουραϊκού) ποταμού.
  Περιβάλλεται από δάση καστανιάς, ελάτης και βελανιδιάς. Στην εδαφική της έκταση, 27 τ.χλμ., περίπου υπάρχουν τρεις βασικές πηγές του Ερασίνου ποταμού. Η αρχαία Νερομάνα, το Κεφαλόβρυσο και το Μάτι. Επίσης υπάρχουν και οχτώ εγκαταλελειμμένοι νερόμυλοι.
  Κατά την αρχαιότητα, στην κοιλάδα του Ερασίνου ποταμού που αποτελούσε μέρος της Αζανίας, επαρχίας της Αρκαδίας, βρισκόταν η πόλη των Κυναίθων. Μέχρι σήμερα η θέση της πόλης αυτής δεν έχει εντοπιστεί.
  Στην κοιλάδα του Ερασίνου πιθανότατα υπήρχαν και άλλοι οικισμοί. Δείγματα αρχαίου οικισμού βρίσκουμε στο Κάστρο της Παναγιάς της Κέρτεζης. Κατά τις ανασκαφές που έγιναν από τον Ορλάνδο και Φιλαδελφέα, στο νεκροταφείο της Κέρτεζης (1927-1928), βρέθηκε χάλκινο αγαλματίδιο και θεμέλιο με μεγάλους λίθους, πιθανότατα ιερού τείχους στο οποίο ανήκε το αγαλματίδιο. Πάνω στο τείχος αυτό είναι κτισμένη η εκκλησία του νεκροταφείου, κτίσμα παλαιό ίσως και του 13ου αιώνα, με αξιόλογες τοιχογραφίες.
  Για το χωριό της Κέρτεζης, το παλαιότερο γραπτό στοιχείο αποτελεί η επιστολή των Ιωαννιτών της Ρόδου, όπου αναφέρεται ότι μετά την πώληση από τον Παλαιολόγο σε αυτούς της Κορίνθου, του Μυστρά και των Καλαβρύτων, στις 23 Μαΐου του 1402, παραχώρησαν στον Εμμανουήλ Ενκλάβα, ως προνόμιο, την Κέρτεζη και τους Σαββανούς (Καλλιφώνιο).
  Στην Κέρτεζη, η μονή της Αγίας Λαύρας διέθετε μετόχι στο όνομα του Αγίου Νικολάου, το οποίο κατέστρεψαν οι Τούρκοι το 1585, όταν καταστράφηκε και η Μονή της Αγίας Λαύρας και το χωριό Πλαίσιο, σε αντίποινα επεισοδίου κλοπής από τους κατοίκους του χωριού.
  Στα 1700 βρίσκουμε την Κέρτεζη στην απογραφή Γριμάνι με 245 κατοίκους.
  Στην επανάσταση, η Κέρτεζη πρωτοστατεί με τους οπλαρχηγούς Στριφτόμπολα και Τζένο και με αρκετούς στρατιώτες. Μετά τη απελευθέρωση, το 1828, στην Κέρτεζη αρχίζει αμέσως η ανασυγκρότηση και η ανάπτυξη. Με εισφορές από τους κατοίκους ιδρύεται το σχολείο στο οποίο φοιτούν μαθητές και από τα γύρω χωριά.
  Παράλληλα με το γεωργικό και τον κτηνοτροφικό χαρακτήρα της οικονομίας του χωριού αναπτύσσονται δραστηριότητες οικοτεχνίας και βιοτεχνίας: Νερόμυλοι, νεροτριβές, ένα μαντάνι, κεραμιδοκάμινα, ασβεστοκάμινα, τεζάχια (παραγωγή ξυλείας οικοδομών), σιδηρουργεία (γύφτικα), ξυλουργεία, σαγματοκοπεία, πεταλωτήρια, σαραθροποιεία, καμίνια για την παραγωγή ρακής, ραφεία, τσαγκαράδικα και αργαλειοί.
  Οι οχτώ αλεστικοί νερόμυλοι διέθεταν οριζόντια φτερωτή. Οι νερόμυλοι που βρίσκονταν χαμηλά, κάτω από το χωριό, άλεθαν κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες και εξυπηρετούσαν τα χωριά της περιοχής που δεν είχαν αρκετά νερά για να λειτουργήσουν τους νερόμυλους, οι οποίοι υπήρχαν σε μερικά από αυτά. Όταν τα νερά ήταν απαραίτητα για την άρδευση των περιοχών αυτών, ψηλότερα από τους κάτω μύλους, τότε αναγκαστικά διέκοπταν και αυτοί την λειτουργία τους το καλοκαίρι. Στις περιπτώσεις αυτές, το νερό έπρεπε να εκτραπεί πριν φτάσει στο μύλο. Οι νερόμυλοι άλεθαν κυρίως τα γεννήματα της περιοχής, όπως σιτάρι, κριθάρι, βρώμη και αραβοσίτι.
  Επίσης, αναπτύχθηκαν και δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών, όπως καφενεία, καταστήματα τροφίμων, κουρεία, μοδίστρες, ξενοδόχοι, μεταφορείς που αργότερα έγιναν αυτοκινητιστές. Σπουδαίο ρόλο στην οικονομία του χωριού έπαιξε και η αμπελοκαλλιέργεια. Επίσης, σε οργανωμένη μορφή, λειτουργούσαν στην Κέρτεζη εποχιακά, κυρίως την άνοιξη, τυροκομεία.
  Το 1870 δημιουργήθηκε ο δήμος Καλλιφωνίας, ο οποίος περιέλαβε και την Κέρτεζη σαν πρωτεύουσα και τα χωριά Καλλιφώνιο, Πριόλιθο, Κάνδαλο και Λαγοβούνι. Ο δήμος καταργήθηκε το 1914. Μετά από το 1950, η μετανάστευση είχε σαν αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των παραδοσιακών δραστηριοτήτων του χωριού.
  Σήμερα η Κέρτεζη παρουσιάζει σημαντική γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή. Αξιοσημείωτο είναι ότι στο χωριό λειτουργεί και Σχολή Παραδοσιακών Χορών.

ΚΛΕΙΤΩΡ (Αρχαία πόλη) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
  Η αρχαία πόλη Κλείτωρ ήταν αρκαδική πόλη κατά την αρχαιότητα και βρισκόταν μετάξυ Φενεού και Ψωφίδας. Ερείπια της πόλης υπάρχουν και διακρίνονται στη σημερινή θέση "Παλαιόπολη". Καλύτερα διατηρείται το τμήμα με τους εννιά πύργους πάνω στους λόφους που έχουν το όνομα "Κόντρα". Στη βορειοδυτική πλαγιά της Κόντρας διακρίνεται καθαρά η θέση του θεάτρου της αρχαίας πόλης. Ο αρχαιολόγος Παπανδρέου, που ερεύνησε τον αρχαιολογικό χώρο, βρήκε στη θέση αυτή κομμάτι λίθινου λαξευτού εδωλίου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/archsites/x...

Δημοτικό Διαμέρισμα Κρυονερίου

ΚΡΥΟΝΕΡΙ (Χωριό) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
Τηλέφωνο: +30 26920 41450
   Το Δημοτικό Διαμέρισμα Κρυονερίου βρίσκεται στην πλαγιά ενός λόφου στον οδικό άξονα Καλαβρύτων - Πατρών και 20 χμ. περίπου έξω από τα Καλάβρυτα.
  Το Κρυονέρι πήρε το όνομά του από τα πολλά νερά που αναβλύζουν στην κεντρική πλατεία του χωριού. Η ονομασία αυτή αντικατέστησε το 1955 το όνομα Ασάνι που μάλλον έχει τούρκικη ή αρβανίτικη προέλευση. Σύμφωνα με απόψεις παλαιοτέρων η αρχική τοποθεσία του χωριού βρισκόταν νότια της σημερινής, όπως μαρτυρά και η ονομασία Κονάκια η οποία διατηρείται ακόμη και σήμερα για την περιοχή αυτή.
  Μετά την ίδρυση ταυ ελληνικού κράτους ανήκε, μαζί με τα άλλα γειτονικά χωριά, στο Δήμο Λαπαθών. Αυτόνομη κοινότητα έγινε το 1912, στα πλαίσια της διοικητικής αποκέντρωσης που εφάρμοσε η κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλοι, για να ενταχθεί το 1998 στο Δήμο Καλαβρύτων σύμφωνα με το νόμο «Ιωάννης Καποδίστριας».
  Στα χρόνια πριν το 1950 είχε περίπου 300 κατοίκους οι οποίοι ήταν σχεδόν αποκλειστικά γεωργοί ή κτηνοτρόφοι. Στο χωριό λειτουργούσαν Δημ. Σχολείο, καφεπαντοπωλείο, νερόμυλος και χάνι. Μετά το 1950, όταν άρχισε η μαζική μετακίνηση των κατοίκων του προς τα αστικά κέντρα, ο πληθυσμός του σταδιακά μειώθηκε για να φτάσει σήμερα να έχει λιγότερους από 100 κατοίκους, στην πλειοψηφία τους συνταξιούχους κυρίως του ΟΓΑ. Ο μικρός αριθμός κατοίκων έχει ως αποτέλεσμα να μη λειτουργεί καμία δημόσια υπηρεσία στο χωριό και οι κάτοικοι του να εξυπηρετούνται από τις Δημόσιες υπηρεσίες που εδρεύουν στα Καλάβρυτα με τα οποία συνδέεται συγκοινωνιακά με λεωφορεία του ΚΤΕΛ. Αν και είναι θαυμάσιο παραθεριστικό κέντρο δεν υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια. Πολλοί καταγόμενοι από το χωριό όμως έχουν επισκευάσει τα πατρικά τους σπίτια» με αποτέλεσμα το Κρυονέρι να έχει όψη σύγχρονου χωριού, και το επισκέπτονται τακτικά.
   Σημαντικό ρόλο παίζει στο χωριό ο Σύλλογος των απανταχού Κρυονεριτών με μεγάλη δραστηριότητα τόσο σε εκτέλεση διαφόρων έργων όσο και στον πολιτιστικό τομέα με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει.
  Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης το μοναδικό καφενείο που υπάρχει στο χωριό και που φέρει την παλιά ονομασία του χωριού. «Το Ασάνι». Είναι το σημείο συνάντησης των κατοίκων του και το «κέντρο» του χωριού.
  Είναι το πρώτο χωριό της περιοχής που, χάρη στο ενδιαφέρον των προέδρων και των κοινοτικών συμβουλίων, του Συλλόγου Κρυονεριτών αλλά και πολλών Κρυονεριτών απέκτησε σύστημα ύδρευσης, ασφαλτοστρωμένους δρόμους (γύρω στο 1970), γήπεδο μπάσκετ, σύστημα αποχέτευσης, χώρο για στάθμευση αυτοκινήτων (πάρκιγκ) και περιφερειακό δρόμο.
  Το χωριό γιορτάζει στις 26 Ιουλίου, της Αγίας Παρασκευής, στην οποία είναι αφιερωμένη η εκκλησία του. Εκτός από την κεντρική εκκλησία υπάρχουν ακόμη τα ξωκλήσια της Παναγίας, του Αγίου Κωνσταντίνου και του Αγίου Νικολάου.
  Αξιοθέατα του χωριού είναι:
•η παραδοσιακή πέτρινη βρύση που βρίσκεται στην πλατεία του και που έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για ένα σπουδαίο έργο που εντυπωσιάζει τόσο με την εμφάνισή του όσο και με την ποσότητα του νερού που τρέχει από αυτήν.
•ο παραδοσιακός νερόμυλος που σήμερα δε λειτουργεί αλλά προγραμματίζεται από τον ιδιοκτήτη του η επισκευή του και η αξιοποίηση του στο άμεσο μέλλον.
•η εκκλησία με την πλακόστρωτη αυλή, το πνευματικό κέντρο και το μνημείο πεσόντων που βρίσκεται σε αυτήν.
•η ειδυλλιακή κοιλάδα που απλώνεται μπροστά στο χωριό και που διαρρέεται από παραπόταμο του Σελινούντα. Η παλιά γέφυρα και τα λατάνια που υπάρχουν σε όλο το μήκος του δημιουργούν ένα θαυμάσιο τοπίο.
•Συναισθηματική αξία έχει για τους Κρυονερίτες και το κτίριο που στεγαζόταν παλαιότερα το Δημοτικό Σχολείο και που σήμερα έχει επισκευαστεί και διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση.

Δημοτικό Διαμέρισμα Λαγοβουνίου

ΛΑΓΟΒΟΥΝΙ (Χωριό) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
  Το χωριό Λαγοβούνι βρίσκεται δώδεκα (12) χιλιόμετρα έξω από την πόλη των Καλαβρύτων, ακολουθώντας τον αυτοκινητόδρομο Καλαβρύτων -Κλειτορίας. Κατά την Τουρκοκρατορία, δηλαδή πριν από το χίλια οχτακόσια είκοσι εννιά (1829), βρισκόταν σε άλλη κλειστή, γύρω - γύρω από βουνά, θέση, μισή ώρα Νοτιοανατολικά. Ήταν τέσσερις (4) οικισμοί κυρίως ποιμένων με κεντρικό οικισμό τον Αγιο Νικόλαο. Στον άνω οικισμό που λεγόταν Βαρδία ή Βαρδιά ή Μονή της Αγίας Λαύρας, είχε Μετόχι και οι Λαγοβουνιώτες κάτοικοί του ποίμαιναν τα γιδοπρόβατα της Μονής.
  Μετά την απελευθέρωση το χίλια οχτακόσια είκοσι εννιά (1829), άρχισαν οι κάτοικοι να κατεβαίνουν από την κλειστή για το φόβο των Τούρκων εκείνη περιοχή στη σημερινή θέση, όπου τα αμφιθεατρικά σε πλαγιά σπίτια του δίνουν εξαιρετική θέα από τον στο κάτω μέρος του επαρχιακό δρόμο.
  Αρχαιότερο έγγραφο από τα Γενικά Αρχεία του κράτους και της Μονής της Αγίας Λαύρας, το χωριό αναφέρεται ως Λαγοβούνι το χίλια εφτακόσια τρία (1703). Πόσο αρχαιότερο είναι δεν γνωρίζουμε. Πιθανότατα είναι από την εποχή της Φραγκοκρατορίας μετά το χίλια διακόσια τέσσερα (1204) και η ονομασία του υπάρχει η άποψη, μάλλον σωστή, ότι προήλθε από την λατινική λέξη Lagus, που σημαίνει λίμνη και την ελληνική Βουνό. Λαγγοβούνι - Λαγοβούνι. Το ότι οι Φράγκοι είχαν κάποια ξεχωριστή δραστηριότητα στην περιοχή προκύπτει από το ότι κοντά στο χωριό πάνω από μεγάλη πηγή είχε ανεγερθεί εκκλησιά των Φράγκων. Η τοποθεσία αυτή φέρει μέχρι σήμερα την ονομασία «Φραγκοκλησιά».
  Κοντά στη σημερινή θέση του χωριού στο λόφο Σφακοβούνι ή Aγιος Χαράλαμπος, υπήρχε ο αρχαιότερος προϊστορικός οικισμός της περιοχής της τέως επαρχίας Καλαβρύτων μαζί με άλλους δύο (2), ένα (1) στην περιοχή του χωριού Κάνδαλος και τρίτο (3) στο Στρογγυλόβουνο έξω από την πόλη των Καλαβρύτων.
  Στους οικισμούς αυτούς ο αρχαιολόγος Σάμψων έχει βρει κεραμικά και άλλα υλικά που βεβαιώνουν τους πολύ παλαιούς προϊστορικούς χρόνους της ύπαρξής τους. Μάλιστα σχετική ανακοίνωση έχει κάνει ο εν λόγω Αρχαιολόγος στο Επιστημονικό Συνέδριο που η Παγκαλαβρυτινή Ένωση με την Εταιρία Πελοποννησιακών Σπουδών οργάνωσε στην πόλη των Καλαβρύτων.
  Ένα άλλο γεγονός πριν την Επανάσταση του χίλια οχτακόσια είκοσι ένα (1821) έλαβε χώρα στη θέση «Σκάλα» Λαγοβουνίου, δυτικά του χωριού. Εκεί ο αγωνιστής Στριφτόμπολας με ομάδα του έστησε ενέδρα σε Τούρκικο απόσπασμα των Καλαβρύτων, που γύριζε στα χωριά της περιοχής για λεηλασία. Οι Τούρκοι καβαλάρηδες ετράπησαν σε άτακτη φυγή στον λασπώδη κάμπο, όπου τα άλογά τους κόλλησαν και αναγκάσθηκαν να φύγουν τρέχοντας προς Καλάβρυτα πεζοί με μερικούς τραυματίες.
  Το χωριό πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έσφυζε από ζωή με υπερτριακόσιους κατοίκους, ασχολούμενους με την γεωργία και την κτηνοτροφία, την καλλιέργεια των χωραφιών - του αποδοτικού κάμπου - και των άλλων στις πλαγιές περιοχών, απέδιδαν όσο ήταν δυνατό για τις ανάγκες των κατοίκων. Τώρα ελλείψει εργατικών χεριών μένουν κατά το πλείστον ακαλλιέργητα. Ο αναδασμός που πρόσφατα έγινε επίσης κατά το μεγαλύτερο μέρος δεν ωφέλησε, αφού τα χωράφια μένουν χέρσα. Ίσως τα πράγματα να βελτιωθούν, αν φροντίδι της Πολιτείας, Εταιρία έκανε μονοκαλλιέργεια με ωφέλεια κάθε οικογένειας, ανάλογα προς τον αριθμό των στρεμμάτων.
  Πολύ φιλοπρόοδοι ήσαν παλαιότερα οι Λαγοβουνιώτες και έστελναν σχεδόν όλοι τα παιδιά τους στο Γυμνάσιο. Τότε η φοίτηση των παιδιών ήταν τέσσερα (4) χρόνια στο Δημοτικό, τρία (3) στο ενδιάμεσο Ελληνικό Σχολείο και τέσσερα (4) στο Γυμνάσιο. Υπήρξε εποχή που στο τετρατάξιο Γυμνάσιο φοιτούσαν τριάντα τρία (33) παιδιά από το Λαγοβούνι και από την πόλη των Καλαβρύτων τριάντα δύο (32), όπως με έκπληξη διαπίστωναν οι τότε καθηγητές. Γι αυτό από το Λαγοβούνι προήλθαν πολλοί Ιερείς, πολλοί υπάλληλοι του Δημοσίου, πολλοί αξιωματικοί, πολλοί εκπαιδευτικοί και πολλοί επιστήμονες. Τώρα η ερημιά κυριαρχεί. Το Δημοτικό Σχολείο από δεκαπενταετίας είναι κλειστό. Οι Λαγοβουνιώτες όμως της διασποράς υπερβαίνουν τους τριακόσιους (300).
  Και παλιά και τώρα οι Λαγοβουνιώτες ήσαν και είναι φιλόθρησκοι. Τούτο βεβαιώνεται από το ότι εκτός από τον λίαν περικαλλή κεντρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου υπάρχουν και πέντε εξωκλήσια, οι Αγιος Νικόλαος, Προφήτης Ηλίας, Αγιος Νεκτάριος, Αγία Βαρβάρα και Αγιος Χαράλαμπος. Το τελευταίο εξωκλήσι έχει εγκαινιασθεί από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Τιμόθεο. Το φιλόθρησκο βεβαιώνεται επίσης από το γέμισμα του Καθεδρικού Ναού Χριστούγεννα, Πάσχα και Δεκαπενταύγουστο, που επισκέπτονται το χωριό οι Λαγοβουνιώτες της διασποράς. Ξεχωριστή είναι η αγάπη των τελευταίων για το χωριό τους και το δείχνουν με το ότι έχουν καταλλήλως επισκευάσει τα σπίτια τους ή έχουν κατασκευάσει καινούρια.
  Από το χίλια εννιακόσια εξήντα πέντε (1965) ιδρύθηκε Σύλλογος των Απανταχού Λαγοβουνιωτών στην Αθήνα σαν συνέχεια παλαιότερου Συλλόγου των εν Αμερική Λαγοβουνιωτών. Ο Σύλλογος αυτός έχει πολλά ωφέλιμα έργα προσφέρει στο χωριό και συνεχίζει την αξιόλογη δράση του.

Μονή Αγίων Θεοδώρων Αρρανίας

ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΔΩΡΩΝ (Μοναστήρι) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
Τηλέφωνο: +30 26920 33244
Τοποθεσία - Πρόσβαση
  Στην πλαγιά μιας παραφυάδας του Ολονού της περιοχής Αροανίας, μόλις 30΄ ψηλότερα από το χωρίο Αναστάσοβα "μακράν της τύρβης του κόσμου" ευρίσκεται η Μονή των Αγίων Θεοδώρων. Είναι φωλιασμένη στην πλαγιά του βουνού Ζέμπι, σε υψόμετρο 1000 μ. περίπου. Απέχει από τα Καλάβρυτα 28 χλμ. Η πρόσβαση στη Μονή γίνεται και από τα Τριπόταμα (111) δια μέσου Σοποτού, σε ίδια απόσταση από τα Καλάβρυτα. Το Μοναστήρι είναι το καύχημα της γύρω περιοχής, που το περιβάλλει με στοργή και φροντίδα από της ίδρυσής του. Είναι μία ελκυστική, πραγματικά μοναστική όαση, μακρυά από θορύβους και τουριστικές επισκέψεις. Την Μονή των Αγ. Θεοδώρων επισκέπτονται κυρίως ευσεβείς προσκυνητές, για να ενισχύσουν την πίστη τους στο Θεό και τις ιστορικές τους μνήμες.

Ιστορία Μονής
  Απ' όλα τα στοιχεία που έχουν συλλέξει όλοι οι ερευνητές της Μονής, η ίδρυση της τοποθετείται, γύρω στο 1724. Υπάρχει όμως και η άποψη ότι η ιστορία της αρχίζει το 1.000 - 1.100 μ.Χ. Δυστυχώς δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία. Από το 1724 γνωρίζουμε την πορεία της Μονής από κώδικες και πολλές επιγραφές στα κτίσματα της. Έτσι το 1724 γίνεται ανακαίνιση της Μονής από τον Ηγούμενο Συμεών από το κοντινό χωριό Αγρίδι. Πάνω από την είσοδο του Καθολικού Ναού υπάρχει σχετική επιγραφή. Στην συνέχεια γνωρίζει περιόδους ακμής και παρακμής, όπως πολλές Μονές του Ελλαδικού χώρου και κυρίως κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, από τις βαριές φορολογίες και διώξεις των Τουρκαλβανών της περιοχής. Η Iερά Mονή των Aγίων Θεοδώρων μετά την απελευθέρωση είχε πολλά χρέη. Όμως η πνευματική ακτινοβολία της Μονής και η μεγάλη της προσφορά στην πατρίδα κατά τα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, ενίσχυσαν περισότερο την αγάπη των γύρω κατοίκων , ώστε με τα πολλά αφιερώματα, κάλυψαν όχι μόνο τα χρέη και τις ελλείψεις, αλλά στολίστηκε η Μονή με καινούργια κτίρια.
  Το 1973 η Μονή έκλεισε, ύστερα από την δολοφονία του Ηγούμενου και υποτακτικού του από ιΙερόσυλους ληστές, για λίγο διάστημα. Την άνοιξε και πάλι ο μοναχός και ηγούμενος αυτής Νικόδημος Παπαγιαννόπουλος, για να ξανακλείσει το 1982 μετά τον θάνατο αυτού.
  Το 1984 η Μονή μετατρέπεται σε γυναικεία, όπου εγκαταβιώνουν σ' αυτή 6 μοναχές με ηγουμένη την Καλλινίκη Ανδρικοπούλου από την Πάτρα. Για μία δεκαετία η Ιερά Μονή των Αγ. Θεοδώρων ανακαινίζεται και παρέχει με επιτυχία την μαρτυρία της πίστεως προς την κοινωνία.
  Το Μάρτιο του 1992, η γυναικεία αυτή αδελφότης αδικαιολόγητα εγκαταλείπει την Μονή. Όμως σύντομα, τον Οκτώβριο του 1993, η Μονή μετατρέπεται και πάλι σε ανδρώα μοναστική αδελφότητα με τον ερχομό του Ιερομονάχου Αγιορείτη π. Γεωργίου Μαραγκού και της συνοδείας του. Έτσι και πάλι η γεμάτη δημιουργία παρουσία της Μονής θα συνεχίζεται προς δόξαν Αγ. Τριάδος και Αγ. Θεοδώρων.

Εθνική προσφορά της Μονής
  Η προσφορά της Μονής στον Αγώνα του 1821 ήταν σημαντική. Για το λόγο αυτό η Ελληνική Πολιτεία αναγνώρισε με επίσημα έγγραφα τις θυσίες και τις προσφορές των μοναχών της. Η Ιερά Μονή ήταν το κέντρο των "Φιλικών" της περιοχής. Πολλές φορές έγινε ορμητήριο πολλών αγωνιστών για μάχες που γινόταν στην περιοχή Σοποτού, Λειβαρτζίου, Λάλα, Πούσι, Καλαβρύτων. Επίσης ήταν τροφοδότης σε τρόφιμα και χρήματα, ακόμη με εκποιήσεις τιμαλφών αντικειμένων της και με δάνεια. Για την αλήθεια των ανωτέρω διασώζονται 27 επιστολές από 21 οπλαρχηγούς με ανάλογο περιεχόμενο. Οι επιστολές αυτές σήμερα βρίσκονται στην Ιερά Μονή Πεντέλης Αττικής.
  Ιδιαίτερη όμως ήταν η προσφορά της Μονής στην καλλιέργεια των ελληνικών γραμμάτων και στη διατήρηση της άσβεστης φλόγας για την λευτεριά του σκλαβωμένου γένους.
  Στο παρεκκλήσι του Προδρόμου λειτουργούσε "Κρυφό Σχολειό" στο οποίο τα επαρχιωτόπουλα μάθαιναν τα πρώτα γράμματα και μετά, πολλά απ' αυτά συνέχιζαν στη σχολή του Σοποτού που ιδρύθηκε το 1796. Μάλιστα η Ιερά Μονή Αγ. Θεοδώρων, σύμφωνα με τα έγγραφα που διασώθηκαν έστελνε βιβλία, πλήρωνε δασκάλους της Σχολής Σοποτού και έστελνε υπότροφους στην υψηλού επιπέδου Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή.

Μετόχια της Μονής
  Δείγμα της μεγάλης ακτινοβολίας της Μονής των Αγ. Θεοδώρων είναι τα Μετόχια και τα πολλά οικοδομήματα που απέκτησε κατά καιρούς. Σήμερα διατηρεί τα παρακάτω Μετόχια στη Σελίσσα, στην Ψωφίδα, στην Kέρτεζη, στην Pετεντού, στο Mαραθιά Hλείας και στο Kάρνεσι Kαλαβρύτων.

Άγια Λείψανα
  Οι πιο πολύτιμοι θησαυροί της Μονής είναι οι επτά λειψανοθήκες με τα Ιερά λείψανα των Αγ. Θεοδώρων και 21 άλλων Αγίων της Εκκλησίας μας, όπως Αγ. Παντελεήμονα, Αγ. Ιωάννη Χρυσοστόμου, Αγ. Ευθυμίου, Αγ. Αναργύρων, Αγ. Μηνά κ.α.

Kειμήλια της Mονής
  Πολλά κειμήλια στη Μονή δεν υπάρχουν. Τα περισσότερα φυλάσσονται στη Μονή Πεντέλης Αττικής και στο Μουσείο της Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας. Στη Μονή υπάρχουν : 1) ένα Ευαγγέλιο ΙΗ΄αιώνα με ασημοστόλιστο κάλυμμα, 2) μερικά λειτουργικά βιβλία μεγάλης παλαιότητας, 3) δύο εικόνες των Αγ. Θεοδώρων και της Παναγίας. Η πρώτη φέρει χρονολογία 1769 και απεικονίζονται με στρατιωτικές στολές. Η δεύτερη είναι αχρονολόγητη και γύρω της εικονίζονται οι 24 οίκοι δηλαδή σκηνές από την ζωή της Θεοτόκου.

Μονή Ευαγγελιστρίας Δάφνης

ΜΟΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ (Μοναστήρι) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
Τηλέφωνο: +30 26920 71215
  Το γραφικό μοναστήρι της Ευαγγελίστριας βρίσκεται 3 χιλ. πάνω από το χωριό Δάφνη Καλαβρύτων (Στρέζοβα) και σε υψόμετρο 1000 μ. Κτίστηκε τον 13ο αιώνα περίπου. Λόγω των προνομίων που απολάμβαναν τα μοναστήρια επί Τουρκοκρατίας, περιήλθαν σε αυτό τα περισσότερα κτήματα της περιοχής.
  Η μονή είχε παράλληλη ιστορική πορεία με τη Δάφνη. Το 1826 επειδή πολλοί Στρεζοβινοί, με αρχηγό τον καπετάν Γιώργαρο από την Ζαγορίτσα, οικισμό της Στρέζοβας, δεν προσκύνησαν τον Ιμπραήμ και αντιστάθηκαν με μάχη στην είσοδο του χωριού, το μοναστήρι όπως και το χωριό λεηλατήθηκαν και κάηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος.

Μονή Μεγάλου Σπηλαίου

ΜΟΝΗ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ (Μοναστήρι) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
Τηλέφωνο: +30 26920 22401, 23130
Φαξ: +30 26920 23035
Τοποθεσία - Πρόσβαση
  To καταπληκτικότερο ιερό προσκύνημα της Ορθοδοξίας στην Πελοπόννησο, είναι η Ιερά Μονή του Μ. Σπηλαίου, η οποία προκαλεί δέος καθώς βρίσκεται στη σκιά απόκρημνου βράχου σε υψόμετρο 940 μ. Πήρε το όνομά της από το κάθετο βραχώδες συγκρότημα του Χελμού, επάνω στο οποίο είναι κτισμένη η Μονή. Σήμερα οκταόροφη, υψώνεται "κολλημένη" στο βράχο καθηλώνοντας και τον πιο αδιάφορο επισκέπτη. Το καθολικό της Μονής σκαμμένο στο βράχο, είναι ναός σταυροειδής, εγγεγραμμένος με δύο νάρθηκες. Ο κύριος ναός έχει τοιχογραφίες του 1653, αξιόλογα μαρμαροθετήματα στο δάπεδο, ξυλόγλυπτο τέμπλο κ.λ.π. Στη Μονή του Μ. Σπηλαίου η ψυχή του πιστού αισθάνεται τη μηδαμινότητά της, καθώς εισέρχεται στην κατανυκτική ατμόσφαιρα του ναού μέσα στο κοίλωμα του σπηλαίου. Η πρόσβαση στη Μονή σήμερα είναι εύκολη και άνετη : από την Εθνική οδό Αθηνών - Πατρών, στην παραλία Πλατάνου, υπάρχει ασφαλτοστρωμένη οδός, όπου μέσα από πυκνότατα δέντρα πλατάνων, πεύκων και ελάτων οδηγεί στη Μονή. Επίσης από το Διακοφτό με τον οδοντωτό σιδηρόδρομο, φτάνει ο επισκέπτης - προσκυνητής στα Καλάβρυτα και από εκεί σε 15' με αυτοκίνητο στη Μονή.

Ιστορία Μονής
  Κατά το Κτιτορικό της Μονής, η ιστορία και η ζωή της Μονής του Μ. Σπηλαίου αρχίζει με το θαυμαστό τρόπο της ανεύρεσης της Ιεράς Εικόνος. Δύο αδελφοί από την Θεσσαλονίκη, Συμεών και Θεόδωρος, διακρινόμενοι για την μόρφωση και την ευσέβειά τους, αφού ασκήθηκαν στα όρη Όλυμπος, Όσσα και Πήλιο, ήλθαν στο Άγιο Όρος για να γνωρίσουν φωτισμένους ησυχαστές και άνδρες της ερήμου. Από εκεί πήγαν στους Αγίους Τόπους για να προσκυνήσουν όλα τα μέρη που περιπάτησαν οι Θεανδρικοί πόδες του Σωτήρος Χριστού. Στα Ιεροσόλυμα έγιναν ιερείς από τον σπουδαίο επίσκοπο της Αγίας Πόλης Μάξιμον. Εκεί ο καθένας ξεχωριστά είδε την ίδια οπτασία και έλαβαν την εντολή να μεταβούν στην Αχαΐα , να εύρουν την ιστορηθείσα από τον Θεηγόρο Ευαγγελιστή Λουκά ανάγλυφη εικόνα της Παναγίας. Ύστερα από πολλές περιπλανήσεις και αποκαλυπτικά όνειρα, συνάντησαν,στην περιοχή της Ζαχλωρούς τη βοσκοπούλα Ευφροσύνη το 362 μ.Χ. Όταν την πλησίασαν, η Ευφροσύνη τους προσκυνά με σεβασμό και αναφέρει τα ονόματά τους. Στη συνέχεια τους οδηγεί στο σπήλαιο που βρισκόταν η αναζητούμενη Ιερά Εικόνα, τήν οποία είχε ανακαλύψει -προ ολίγου χρόνου - η ίδια - θεία Βουλή-, με την οδηγία ενός τράγου, που πήγαινε στο σπήλαιο για νερό και εξήρχετο με βρεγμένο το γένειόν του. Με πολλή χαρά, ευγνωμοσύνη και ευλάβεια, οι μοναχοί Συμεών και Θεόδωρος πήραν την εικόνα έξω του Σπηλαίου και το εκαθάρισαν από την πυκνή βλάστηση. Όταν έκαυσαν τα κλαδιά, από την θερμότητα ετινάχθηκε βίαια δράκων προς την έξοδο του Σπηλαίου, όπου δια κεραυνού εφονεύθηκε. Αναμνηστικά αυτού του θαύματος σώζονταν, μέχρι τελευταία, τα οστά του δράκοντα. Μέσα στο σπήλαιον κατασκεύασαν μικρόν Ναόν και μερικά μικρά κελλιά με την συνδρομή του πλήθους των πιστών, που συνέρρεαν δια να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου και να ακούσουν τον Θείο Λόγο από τους Θεοκήρυκες Πατέρες Συμεών και Θεοδώρον. Πολλοί από τους ακροατές παρέμεναν για άσκηση. Έτσι σιγά-σιγά η Μονή έγινε μία από τις πλέον πολυμονάχους Μονάς και γνώρισε ακμή και αίγλη. Υπήρξε δια μέσου των αιώνων φάρος της Ορθοδοξίας, έπαλξη του Ελληνισμού, εστία αντίστασης κατά των Τούρκων κατακτητών και άπαρτο φρούριο. Τέσσαρες φορές καταστράφηκε από πυρκαγιές, το 840, το 1400, το 1640 και το 1934 πάντοτε όμως διεσώζετο η Αγία Εικόνα με τρόπο θαυμαστό. Κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας, επειδή ήταν κέντρο αντίστασης κατά των κατακτητών, δέχτηκε πολλές επιθέσεις, αλλά ποτέ δεν κατακτήθηκε. Είναι γνωστή η υπερήφανη, ηρωική απάντηση του ηγούμενου Δαμασκηνού τον Ιούνιο του 1827 στον Ιμπραήμ. "... δια να προσκυνήσωμεν είναι αδύνατον ... αν έλθης εδώ να μας πολεμήσης και μας νικήσης , δεν είναι μεγάλο κακόν, διότι θα νικήσης παπάδες, αν όμως νικηθής ... θα είναι εντροπή σου ..." και πραγματικά νικήθηκε μετά από επικό αγώνα και τη βοήθεια της Παναγίας. Μόνο κατά την κατοχή - Δεκέμβριος 1943 η Μονή λεηλατήθηκε, οι μοναχοί πλήρωσαν τη θηριωδία των Ναζί, φονευθέντες ριπτόμενοι σε απόκρημνο βράχο. Τα εναπομείναντα κελιά από την πυρκαγιά του 1934, πυρπολήθηκαν.

Η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου σήμερα
  Παρ' όλες αυτές τις δοκιμασίες, η Μονή του Μ. Σπηλαίου, όπως το έθνος μας μετά από κάθε καταστροφή - πυρκαγιά - ανεγειρόταν καλύτερη. Σήμερα υψώνεται μεγαλοπρεπής - οκταόροφη - ανακαινισμένη και συνεχίζει την ιστορική πνευματική της πορεία. Στις 12 Δεκεμβρίου 1979 ανέλαβε την Ηγουμενία της Μονής ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος Θεοδωρόπουλος. Από την ημέρα αυτή η Μονή διακρίνεται για την ηθική τάξη, την ευπρέπεια, την συνειδητή διακονία του Θεού και των ανθρώπων. Η Μονή από "ιδιόρρυθμος" έγινε "Κοινόβιος", ώστε απερίσπαστοι οι μοναχοί να υπηρετούν την Παναγίαν, στην υπηρεσίαν της οποίας έταξαν τους εαυτούς των. Το Μέγα Σπήλαιο αποτελεί όαση πνευματική για τους επισκέπτες και προσκυνητές και έχει μικρό αριθμό μοναχών. Η Παναγία σύντομα θα ευδοκήσει να ταχθούν στην υπηρεσίαν της νέοι αδελφοί και η Μονή να ξαναζήσει την παλαιά της αίγλη.

Πνευματικοί Θησαυροί Μονής
  Η εικόνα της Παναγίας Μεγαλοσπηλιώσσης: Η εικόνα - θησαυρός της Ιεράς Μονής Μ. Σπηλαίου, όπως προείπαμε στο ιστορικό της Μονής, είναι έργο του Αποστόλου Λουκά. Πιστεύεται ότι την εικόνα αυτή, μαζί με το Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων εχάρισε ο Άγιος Λουκάς στο πνευματικό του τέκνο, τον ηγεμόνα της Αχαΐας Θεόφιλο. Εκείνος δε την εκληροδότησε στους απογόνους του. Κατά την εποχή των διωγμών, αυτοί την έκρυψαν στο Σπήλαιο. Όταν αυτοί απέθαναν ή φονεύθηκαν δια τον Χριστόν, παρέμεινε στο Σπήλαιο μέχρι που ανακαλύφθηκε κατά τον θαυμαστό τρόπον από την Αγία Ευφροσύνη. Είναι ανάγλυφη, πάχους τριών πόντων και πλασμένη από κερί, μαστίχα και άλλες ύλες. Φέρει εσθήτα χρωματισμένη και χρυσά διαγράμματα. Από τις πολλές πυρκαγιές έχει αμαυρωθεί. Το σώμα της είναι εστραμμένο δεξιά, με κεκλιμένη την κεφαλή προς τον Υιόν της, κρατώντας τον στο δεξί χέρι (Δεξιοκρατούσα), ο οποίος με το αριστερό του χέρι κρατεί ελαφρά την αριστερή παλάμη της Μητρός Του, ενώ με το δεξιό κρατεί το Ευαγγέλιο. Δεξιά και αριστερά της κηρόπλαστης εικόνας παρίστανται, μετά φόβου άγγελοι. Στις τέσσερις γωνιές της εικόνας δεξιά εξαπτέρυγα Σεραφείμ και αριστερά πολυόμματα Χερουβείμ.
  Μουσείο - Ιερά Κειμήλια: Στο Μουσείο της Μονής υπάρχουν πολλά ιερά και εθνικά κειμήλια : εθνικές στολές, σιγγίλια, χειρόγραφα με εξαίρετες μικρογραφίες, πολύτιμοι χρυσοί σταυροί με τίμιο ξύλο, χαλκογραφίες, προσωπογραφίες κ.α. Σε ειδικό παρεκκλήσιο πολλές εικόνες, λειψανοθήκες με οστά πολλών Αγίων και τις κάρες των ιδρυτών της Μονής.
  Αξιοθέατα: Το "Τρύπιο Λιθάρι", η οπή απ' όπου διέρχεται το φως του ήλιου, μόνο στις δύο Ισημερίες. Το τεράστιο βαρέλι κρασιού "Αγγελής", χωρητικότητας 10.000 κιλών κ.λ.π.
  Παραγωγή: Η Ι. Μονή του Μ. Σπηλαίου, έχει αξιόλογη κτηματική έκταση στα Καλάβρυτα και στην περιοχή Eλαιών Αιγίου κ.λ.π. Παράγει δημητριακά, έλαιον, εσπεριδοειδή, οίνον κ.λ.π. Από τα εισοδήματα αυτά και τις προσφορές των προσκυνητών συντηρείται η Ι. Μονή, αλλά βοηθεί οικονομικά και τα ευαγή ιδρύματα της Ι. Μητροπόλεως.

ΝΕΟΣ ΠΑΟΣ (Χωριό) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
  Βόρεια της λίμνης του Λάδωνα και πάνω στον οδικό άξονα Τρίπολης-Πάτρας- "111" - βρίσκεται το χωριό Νέο Πάος του νομού Αχαϊας. Σήμερα είναι έδρα του Δήμου Παϊων. Απέχει 73 χιλ. από την Τρίπολη 102 από την Πάτρα. Το χωριό είναι νέο, και προέκυψε από μεταφορά του παλιού χωριού Σκουπέϊκο που βρισκόταν σε ορεινή τοποθεσία, βορειότερα. Το Νέο Πάος είναι χτισμένο σε καταπράσινη κοιλάδα, στις παρυφές και βόρεια του όρους Αφροδίσιου. Στην περιοχή ρέει ο ποταμός Σειραίος που χύνεται στον Ερύμανθο δυτικά, στο ύψος του χωριού Τριπόταμα.
  Η τοπική οικονομία είναι αγροτική και οι κύριες ασχολίες των κατοίκων η γεωργία και η κτηνοτροφία. Τα κτηνοτροφικά και γαλακτοκομικά προϊόντα που παράγονται εδώ είναι πολύ καλής ποιότητας, ενώ στην περιοχή υπάρχουν τυροκομεία.
  Η περιοχή κατοικείται από την αρχαιότητα. Ανατολικά του χωριού, ανάμεσα στο Νέο Πάος και το χωριό Βεσιναίικα, υπήρχε η αρχαία αρκαδική κώμη Πάος, ή Παίον κατά τον Ηρόδοτο. Λείψανά της σώζονται μέχρι σήμερα.
  Πολύ κοντά στο χωριό, διασταύρωση του δρόμου Τρίπολης-Πάτρας οδηγεί στο χωριό Κοντοβάζαινα (12 χιλ.) του νομού Αρκαδίας, δια μέσου του Αφροδισίου όρους. Πάνω στη διαδρομή βρίσκονται τα λείψανα του αρχαίου Ιερού της Αφροδίτης Ερυκίνης. Βόρεια του χωριού, πάνω σε απότομη πλαγιά του Αφροδισίου, υπάρχει ο παραδοσιακός οικισμός Βεσίνι, με εξαιρετική θέα στην κοιλάδα, το Νέο Πάος και τη γύρω περιοχή.
  Προς την κατεύθυνση της Πάτρας επόμενα χωριά είναι τα Τριπόταμα (4 χιλ.) και η Λαμπεία (12 χιλ.), ενώ προς αυτήν της Τρίπολης διασταύρωση δεξιά οδηγεί στο χωριό Δάφνη (8 χιλ.), το φράγμα και την τεχνητή λίμνη του Λάδωνα, όπως και τα παραλαδώνια χωριά της Αρκαδίας (επαρχία Γορτυνίας).

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/neop...

ΠΑΟΣ (Αρχαία πόλη) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
  Η αρχαία Πάος, ή Πάιον κατά τον Ηρόδοτο, βρίσκεται κοντά στο χωριό Nέο Πάος του νομού Αχαϊας, στον δρόμο Τρίπολης-Πάτρας, "111". Κατά την αρχαιότητα ήταν αρκαδική κώμη και ανήκε στο βόρειο τμήμα της Αρκαδίας, την Αζανία (Αζανιάς). Λείψανά της σώζονται ανατολικά του χωριού, ανάμεσα κοντά στο χωριό Βεσιναίικα (τοποθεσία "χάνι του Καλαθά").
  Η αρχαία Πάος διέθετε ισχυρή ακρόπολη που βρισκόταν στο ύψωμα πάνω από τις πηγές του Καλαθά. Η περίμετρος των τειχών της ήταν 516 μ. περίπου. Στο χώρο της ακρόπολης διατηρούνται θεμέλια αρχαίου κτίσματος, πιθανά ανακτόρου, θεμέλια ναού που εικάζεται ότι ανήκει στους Διόσκουρους, θεμέλια τεσσάρων ορθογώνιων πύργων, τα ίχνη μιας πύλης, όπως και δευτερεύοντες αναλημματικοί τοίχοι χαμηλότερα. Στο δυτικό άκρο της υπάρχει δεξαμενή που ετροφοδοτείτο μέσω πήλινου αγωγού με νερό από πηγή (πηγή Διασέλου) που βρίσκεται 230 μέτρα ανατολικά. Ο κύριος οικισμός της αρχαίας Πάου βρισκόταν νοτιώτερα, κάτω από την ακρόπολη, στην επίπεδη έκταση γύρω από τις πηγές του Καλαθά. Στην περιοχή αυτή έχουν βρεθεί λείψανα οικοδομών, όστρακα και αρχαία νομίσματα που χρονολογούνται από τα προκλασική έως την ρωμαϊκή περίοδο. Σε κοντινή θέση έχει βρεθεί επίσης και αρχαίο νεκροταφείο.
  Η αρχαία Πάος φαίνεται ότι ήκμασε από την αρχαϊκή περίοδο. Ο Ηρόδοτος αναφέρει [6,127] για την κώμη ότι υπήρξε πατρίδα ενός από τους μνηστήρες της Αγαρίστης, κόρης του τυράννου της Σικυώνος Κλεισθένη. Επίσης ότι ήταν πατρίδα και του Λαφάνη, γιου του Ευφορίωνος, για τον οποίο λεγόταν ότι στο σπίτι του εφιλοξένησε τους Διόσκουρους και ότι από τότε ήταν φιλόξενος σε όλους. Η αρχαία Πάος υποτάχθηκε και στη συνέχεια προσαρτήθηκε στην αρχαία πόλη-κράτος Κλείτορα. Στα ρωμαϊκά χρόνια είχε ήδη περιπέσει σε παρακμή. Την κώμη αναφέρει και ο Παυσανίας, ο οποίος την επισκέφτηκε το 170 μ.Χ., οπότε και την βρήκε ερημωμένη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/archsites/x... (1 φωτ.)

ΤΡΙΠΟΤΑΜΑ (Οικισμός) ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ
  Στον οδικό άξονα Πάτρας-Τρίπολης ("111") και στα όρια του νομού Αχαϊας με τον νομό Αρκαδίας είναι το χωριό Τριπόταμα. Το χωριό είναι χτισμένο σε εύφορη κοιλάδα με πυκνή βλάστηση που σχηματίζεται ανάμεσα από τα Λάμπεια όρη και το όρος Αφροδίσιο, όπου και συμβάλλουν τρία ποτάμια, ο Ερύμανθος, ο Αροάνιος ο Σειραίος. Το σημείο συμβολής είναι στην πλατεία του χωριού. Κοντά υπάρχει παλιός νερόμυλος. Ο οικισμός είναι έδρα του δήμου Ψωφίδας του Νομού Αχαϊας.
  Διακλάδωση οδηγεί από εδώ στα χωριά Κοντοβάζαινα, Παραλογγούς, Βελιμάχι, Βιδιάκι και Καρδαρίτσι. Κοντά στον οικισμό και σε παρακείμενο ύψωμα βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Ψωφίδας, αρχαίας Αρκαδικής πόλης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/trip... (4 φωτ.)

ΧΕΛΜΟΣ (Βουνό) ΑΧΑΪΑ
  Ο επιβλητικός όγκος του Χελμού καταλαμβάνει το κεντρικό τμήμα του βορινού τείχους της Πελοποννήσου (που το σχηματίζουν τα βουνά Ζήρεια, Χελμός και Παναχαϊκό) ανάμεσα στον Κράθη και το Βουραϊκό και από το Αροάνιο μέχρι τη θάλασσα. Οι ψηλές κορφές του βουνού που ξεπερνούν τα 2300μ (2318μ η Ψηλή Κορφή) σχηματίζουν ένα πέταλο γύρω από την κοιλάδα της Στύγας, στην άκρη του οποίου δεσπόζει η μεγάλη ορθοπλαγιά της Νεραϊδόρραχης. Διαμορφωμένα από τους παγετώνες τα ανάγλυφα των κορυφών έχουν αφήσει φανερά τα σημάδια τους στις παρυφές των λεκανών στα 2050μ, μοναδική του είδους της στην Πελοπόννησο.
  Η κοιλάδα της Στύγας δεν είναι μόνο το πιο επιβλητικό τοπίο της ορεινής Πελοποννήσου, είναι και η περιοχή με τα σπανιότερα είδη φυτών της πλούσιας χλωρίδας του Χελμού. Στις βραχώδεις πλαγιές της κοιλάδας σώζονται δύο είδη της ασιατικής χλωρίδας, ενώ επανεμφανίζονται άλλα που δεν τα βρίσκουμε νοτιότερα από τον Ολυμπο, όπως η Viola delphinantha. Εδώ εμφανίζονται και φυτά αποκλειστικά ενδημικά του Χελμού και πολλά ενδημικά των βουνών του Μοριά. Κοντά στα σπάνια φυτά πετούν και οι σπάνιες πεταλούδες του Χελμού, πόλος έλξης για τους εντομολόγους.
  Μεγάλα ελατοδάση καλύπτουν τις βόρειες, ανατολικές και νότιες πλευρές του βουνού, ενώ στις νοτιανατολικές παρυφές απλώνεται το μεγάλο δάσος της Ζαρούχλας με εναλλασσόμενα έλατα, μαυρόπευκα και φυλλοβόλες βελανιδιές που φτάνει μέχρι τις παρυφές της λεκάνης του Φενεού.  
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Δεκέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας.