Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΒΕΛΙΜΑΧΙ (Χωριό) ΠΑΤΡΑ
  Το Βελημάχι είναι μικρό ορεινό χωριό χτισμένο στις πλαγιές του όρους Αφροδίσιο κοντά στην Κοντοβάζαινα. Η πρόσβαση στο χωριό γίνεται είτε από την Κοντοβάζαινα, είτε από τον οδικό άξονα "111" στο ύψος του χωριού Τριπόταμα της Αχαϊας. Το χωριό είναι χτισμένο σε καταπράσινο περιβάλλον με πολλά νερά και πηγές. Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται η όμορφη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, μια πετρόκτιστη τρίκλιτη Βασιλική με τρούλο, που φέρει σκάλισμα με το σήμα της Φιλικής Εταιρείας και την χρονολογική ένδειξη 1823.
  Γύρω από το χωριό υπάρχουν αρκετά εξωκλήσια, σημαντικότερα των οποίων είναι η Αγία Παρασκευή, η Αγία Ανάληψη και ο Αγ. Ανδρέας. Σε μικρή απόσταση από το κυρίως χωριό, στο δρόμο για την Κοντοβάζαινα, βρίσκονται οι συνοικισμοί Απόσκια και Σούδελη. Κάτω από το ύψωμα της Ανάληψης πηγάζει μικρό ποτάμι που χύνεται στον ποταμό Ερύμανθο και που σχηματίζει μια ειδυλλιακή και κατάφυτη λαγκαδιά. Ανάμεσα από την πλούσια βλάστησή της, οι κάτοικοι καλλιεργούν μικρά περιβόλια.
  Οι λιγοστοί κάτοικοι που έχουν απομείνει ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Η περιοχή έχει γνωρίσει έντονη μετανάστευση προς την Αμερική. Το καλοκαίρι όμως οι οικισμοί ξαναζωντανεύουν από πολλούς που έλκουν την καταγωγή από το χωριό και που κατεβαίνουν από την Αθήνα και άλλες περιοχές για παραθερισμό. Επόμενο χωριό ανεβαίνοντας το Αφροδίσιο είναι το Καρδαρίτσι, ενώ κατεβαίνοντας, ο δρόμος καταλήγει σε διασταύρωση προς Κοντοβάζαινα, Βούτση και Μονή Κλειβωκάς. Από τη θέση αυτή περνά το όμορφο φαράγγι της Κλειβωκάς που προσφέρεται για ορειβασία και πεζοπορία.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/veli... (20 φωτ.)

Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Νοτενών

ΜΟΝΗ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΝΟΤΕΝΩΝ (Μοναστήρι) ΠΑΤΡΑ
Τηλέφωνο: +30 26940 91381
  Η Ιερά Μονή Νοτενών είναι κτισμένη σε μία από τις παραφυάδες του Ερύμανθου (Ωλενού) που κατευθύνεται προς Νότο και καταλήγει στον ποταμό Πηνειό της Ηλείας, υπάγεται όμως στην Μητρόπολη Πατρών. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Σκιαδά του Δήμου Τριταίας και η πρόσβαση σ' αυτό γίνεται μόνο οδεύοντας σε ανηφορικό και πετρώδες μονοπάτι περίπου μισή ώρα.
  Είναι ανδρώα μονή, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το όνομά της προέρχεται από την αλβανική μορφή της λέξεως Παναγιώτης (Νότης).
  Η αρχική μονή των Νοτενών κτίσθηκε μάλλον τον 16ο αι. (1530) πάνω από την σημερινή μονή, κοντά στην κορυφή του βουνού. Σήμερα απόκεινται σε σωρούς λίθων τα κελιά της πρώτης αυτής μονής, ωστόσο διακρίνεται ο περίβολος αυτών. Υπάρχει επίσης παλαιός ναός αφιερωμένος στην Παναγία, που είναι στηριγμένος πάνω σε αρχαίο ναό, μάλλον του Απόλλωνα, του οποίου διασώζονται κίονες, κιονόκρανα και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη.
  Ο ναός της Παναγίας τώρα έχει ύψος 3 μέτρων, δεν έχει παράθυρα και έχει εξαίρετες τοιχογραφίες του 17ου αι. και κάτω απ' αυτές άλλες παλαιότερες, αγίων, από τις οποίες σώζονται 3-4.
  Ο κυρίως ναός στη βάση και σ' όλο το μήκος του έχει κτισθεί με εξαιρετικά μεγάλους, τέλεια ορθογωνισμένους και επεξεργασμένους λίθους, σαφέστατα από σηκόν αρχαίου ελληνικού ναού. Την σκεπή στηρίζουν βυζαντινά τόξα και ο ναός χωρίζεται σε τρία ισομεγέθη μέρη (ιερό - κυρίως ναό - νάρθηκα). Η πλάκα επίσης της Αγίας Τραπέζης πατάει πάνω σε εξαιρετικά καλοδιατηρημένο ημίεργο δωρικό κιονόκρανο.
  Λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν εκεί και των σφοδρών ανέμων, οι μοναχοί εγκατέλειψαν τη μονή αυτή και κατέβηκαν 500 περίπου μέτρα πιο κάτω, όπου έχτισαν τη Νέα Μονή.
  Ο ναός της μονής λόγω κατολισθήσεων γκρεμίσθηκε και διασώθηκε μόνο το κωδωνοστάσιο, κτίσμα του 1833 όπως αναγράφεται σ' αυτό. Στη θέση του οικοδομήθηκε νέος ναός αφιερωμένος στον Άγιο Γεράσιμο.
  Το 1902 κτίσθηκε ναός έξω από τον περίβολο της μονής όπου φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Νοτενιώτισσας με αργυρά επένδυση. Έχει ωραίο ξυλόγλυπτο τέμπλο και παλαιές εικόνες. Είναι ρυθμού Βασιλικής με μικρό κωδωνοστάσιο επί της οροφής αυτού.
  Τον Απρίλιο του 1821 φέρεται ότι οι Τούρκοι σύλησαν την μονή και για να εκδικηθεί την προσβολή συνεπλάκη μαζί τους και φονεύθηκε ο Δελή Γιώργης του Γιαννιά. Υπάρχει μάλιστα και δημοτικό τραγούδι που αναφέρεται σ' αυτό το γεγονός.
  Μετά την απελευθέρωση του Έθνους, η Μονή δεν διαλύθηκε, αλλά κρίθηκε διατηρητέα γιατί είχε έσοδα και ιστορία. Για το σκοπό αυτό, το έτος 1837 έγιναν πολλές επισκευές από τις καταστροφές που είχε υποστεί και τον Οκτώβριο του 1838 παραχωρήθηκε σ' αυτήν, κατόπιν ενεργειών του επισκόπου Αχαΐας, το διαλελυμμένο μονύδριο του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού το επιλεγόμενο του Νίκαβα.
  Κατά το παρελθόν ήταν πλούσια με πολλούς μοναχούς, ενώ σήμερα έχει μόνο έναν μοναχό.
  Στη μονή έζησε και ετάφη, κατά τον 17ο αι., ο παπα-Ιωακείμ, του οποίου η καταγωγή ήταν από το χωριό Σκιαδά. Σύμφωνα με επιγραφή ευρισκομένη σε χειρόγραφο της μονής Νοτενών ο παπα-Ιωακείμ αφού έκτισε την μονή της Παναγίας στη Δίβρη, ήρθε στη μονή Νοτενών και έγινε καθηγούμενος. Μετά όμως την παρέλευση ετών παραιτήθηκε από το αξίωμα αυτό και αποσύρθηκε σ' ένα σπήλαιο ψηλότερα της νέας μονής όπου και ασκήτευσε. Εντός του σπηλαίου αυτού σήμερα υπάρχει ναός αφιερωμένος στον Άγιο Ιωακείμ.
  Δέκα χρόνια μετά την κοίμησή του έγινε ανακομιδή του λειψάνου του, κατόπιν εντολής του Οικουμενικού Πατριάρχου, από τον Μητροπολίτη Παλαιών Πατρών και πλήθους μοναχών και κληρικών, το οποίο ευρέθη σώον και ακέραιον αποπνέον άρρητον ευωδία.
  Σήμερα στη μονή βρίσκονται λίγα λείψανά του (αφού πολλά έχουν κλαπεί) παρέχοντα πλήθος ιαμάτων στους τιμώντας τη μνήμη του.
  Η μονή πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου (απόδοση εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου) και στις 3 Ιουλίου (μνήμη του προστάτου της Αγίου Ιωακείμ).
  Στη μονή ανήκει αριθμός ναΐσκων κτισμένων στη γύρω περιοχή.

ΤΡΙΤΑΙΑ (Αρχαία πόλη) ΠΑΤΡΑ
  Η αρχαία αχαϊκή πόλη Τριταία ήταν μία από τις 12 πόλεις που έκτισαν οι Ίωνες στην Βόρεια Πελοπόννησο και βρισκόνταν στο χώρο του σημερινού χωριού Αγ. Μαρίνα.
  Η Αρχαία Τριταία έπαιξε σημαντικό ρόλο στη σύσταση της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Ήταν από τις πόλεις που πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της, προκειμένου να απαλλαγούν από την ηγεμονία των Μακεδόνων. Υπήρξε μεγάλο εμπορικό κέντρο της εποχής με μεγάλη ακμή μέχρι σήμερα και την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους.
  Η μετέπειτα πορεία της χαρακτηρίζεται από μικρές αναλαμπές για μικρό διάστημα, ενώ στα μεσαιωνικά χρόνια και στα χρόνια της Τουρκικής σκλαβιάς χάνεται ακόμα και ως τοπωνύμιο. Με την μεγάλη εμποροπανήγυρη της Βουντούκλας, που άγνωστο πότε και κατά ποιό τρόπο ξεκίνησε η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, αναβιώνει η περιοχή το παλιό της μεγαλείο.
  Σύμφωνα με την περιγραφή του Παυσανία στο έργο του "Ελλάδος Περιήγησης - Αχαϊκά" κοντά στην είσοδο της πόλεως υπήρχε μαρμάρινο επιτάφιο μνημείο, αξιοθαύμαστο για τις έγχρωμες παραστάσεις του από τον Αθηναίο ζωγράφο Νικία (4ος αιώνας π.Χ.) που ήταν σύγχρονος του Πραξιτέλη και ενίοτε και συνεργάτης του.
  Σχετικά με το όνομά της υπάρχουν διάφορες εκδοχές: Μπορεί να προέρχεται από το γιο του Ποσειδώνα Τρίτωνα. Ο Παυσανίας αναφέρει στα Αχαϊκά του πως οικιστής της Τριταίας ήταν ο Κέλβιδας που ήρθε από την Κύμη των αποικιών της Κάτω Ιταλίας.
  Η Τριταία εκοσμείτο με αρκετά ιερά και ναούς και ανάμεσα τους ξεχώριζαν ο ναός των Μεγίστων Θεών και ο ναός της Αθηνάς.
  Μεγάλο πολιτιστικό γεγονός είναι η Λαϊκή Συνέλευση στην Αρχαία Τριταία, περιοχή Αγ. Μαρίνας που γίνεται κάθε Μάιο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τριταίας

• http://www.tritaia.gr