Εμφανίζονται 29 τίτλοι με αναζήτηση: Κεντρικές σελίδες στην ευρύτερη περιοχή: "ΔΩΡΙΔΑ Επαρχία ΦΩΚΙΔΑ" .
ΑΛΕΠΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΔΩΡΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 22660 41641
Το Αλποχώρι, το πανέμορφο αυτό χωριό, βρίσκεται χτισμένο σε αμφιθεατρικό
επικλινές έδαφος, γύρω του υπάρχουν βαθιές ρεματιές, πυκνοί πλαταμώνες, συστάδες
βελανιδιάς και ελάτων. Η παράδοση θέλει το όνομά του να προέρχεται από κάποιο
Τούρκο γαιοκτήμονα, τον Αχμέτ Αλί. Η ετυμολογία της λέξης δεν δικαιολογεί όμως
την ονομασία. Πιθανόν το όνομα να σχετίζεται με το όμορφο και πανέξυπνο ζώο, την
αλεπού. Αποτελεί πραγματική απόλαυση η περιήγηση προς το "Φτερούσι", στα μονοπάτια
προς τη "Δέση" θαυμάζοντας παράλληλα το γάργαρο κρυστάλλινο νερό στον "Ξερό 'Ελατο"
και την επιβλητικότητα και μεγαλοπρέπεια των Βαρδουσίων.
ΑΡΤΟΤΙΝΑ (Χωριό) ΔΩΡΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 22660 51810
Είναι η "πρωτεύουσα των Βαρδουσίων
Ορέων", το καπετανοχώρι της
Δωρίδας με τα αλπικά της τοπία. Είναι χώρος αναψυχής των επισκεπτών και αναβίωσης
της ιστορικής μνήμης, που αναγεννούν το ιστορικό Μοναστήρι του Αη-Γιάννη του Προδρόμου,
όπου εμόνασε ο ήρωας του '21 Αθανάσιος Διάκος (το κελί του παραμένει ανέπαφο),
η προτομή του ήρωα της Αλαμάνας, το σπίτι του καπετάν Ανδρίτσου Σιαφάκα, οι μνήμες
των Αρτοτινών Καπεταναίων του Αγώνα Σκαλτσοδήμου, Πιστιόλη, Σιαφάκα, Γιάννη Ρούκη,
Γεράντωνου, Καλιακούδα, κ.α.
Διαθέτει ξενώνα και Λαογραφικό Μουσείο.
Η Αρτοτίνα και ο Αθανάσιος Διάκος ερίζουν για την γενέτειρα του άξιου
τέκνου της Φωκίδας και ήρωα του 21 Αθανασίου Διάκου, προβάλλοντας (κάθε χωριό)
τη δική του ιστορική τεκμηρίωση.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Φωκίδας.
ΓΛΥΦΑΔΑ (Χωριό) ΤΟΛΟΦΩΝΑΣ
Τηλέφωνο: +30 22660 71086
Παραλιακό χωριό, κτισμένο στους πρόποδες και στις πλαγιές οχυρού και
ιστορικού λόφου, όπου διασώζεται σημαντική αρχαία ακρόπολη.
ΔΙΧΩΡΙ (Χωριό) ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ
Το Διχώρι βρίσκεται ριζωμένο σε μια επίπεδη πλαγιά, στα 1200μ μιας
βουνοκορφής των Βαρδουσίων.
Φανταστική η θέση του σε θέα και χρώματα. Υπάρχει πλούσια βλάστηση και υγιεινό
κλίμα. Στο κεφαλάρι του χωριού υπάρχει πυκνό ελατόδασος, ενώ πολλές οι υδροφόρες
του ρεματιές όπως το Αγιανόρεμα, το Δεόρεμα, το Λευκόρεμα του Μαλά και άλλες.
Επίσης πολλές είναι οι καστανιές του χωριού, κάποτε το χωριό ζούσε από τα κάστανα
και έτσι ονομάστηκε Καστανοχώρι της ορεινής Δωρίδας.
Στην περιοχή της Κρέκιζας υπάρχει η ιστορική "Αποκλείστρα" όπου κατέφευγαν
οι κάτοικοι του χωριού στα χρόνια της επαναστάσεως όταν έσπερναν το φόβο στα χωριά
της Δωρίδας οι πασάδες Σκόντρα (1823), Αμπάζ(1824) και Σελιχτά (1825). Τρεις εκκλησίες
και έξι ξωκλήσια έχει το Διχώρι. Αξιόλογες είναι οι εκκλησίες, η Κοίμησης της
Θεοτόκου του επάνω χωριού η οποία στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν και μοναστήρι
και η Αγία Παρασκευή του κάτω χωριού η οποία χρονολογήθηκε το 1728.
Από τα ξωκλήσια ενδιαφέρον αρχαιολογικό-ιστορικό παρουσιάζει ο Αγιος
Μηνάς διότι στην περιοχή του αποκαλύφθηκε Αιτωλική πόλη Ελληνιστικής περιόδου.
Εδώ βρέθηκε η επιγραφή από τιτανόλιθο σε τάφο στην περιοχή "Παλαιόσπιτα"
δίπλα στο λόφο του Αγίου Μηνά.
ΔΡΟΣΑΤΟ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Το Δημοτικό Διαμέρισμα Δροσάτου αποτελείται από δύο οικισμούς: Το Πευκάκι
με 169 κατοίκους και το Δροσάτο με 67 κατοίκους. Η συνολική έκτασή του 5.400 στρέμματα.
Συνοικισμός Δροσάτου
Στην πλαγιά του λόφου απέναντι από την Παλιοβούνα, σε ένα ίσιωμα,
σε υψόμετρο 420 μέτρων, μέσα σε μια όαση πρασίνου βρίσκεται το Δροσάτο με 50 σπίτια.
Απέχει από το Ευπάλιο 7 χλμ.
Το λούζει ολοημερίς ο ήλιος και το δροσίζει ακόμη και η πιο μικρή ανάσα του αέρα.
'Eχει την ωραιότερη θέα από όλα τα χωριά της περιοχής. Αναφέρεται στην ιστορία
ως "Καρδάρι" με 14 οικογένειες στην θέση "Πέρα Χωριό". Μετά
το 1860 άρχισε να κτίζεται στην σημερινή θέση με την επωνυμία Καρδάρα. Το 1956
μετονομάσθηκε σε Δροσάτο.
Συνοικισμός Πευκακίου
Συναντώντας την πινακίδα συνειδητοποιείς ότι τελειώνει το Ευπάλιο
και άλλαξε χωριό. Μπαίνεις πια στο Πευκάκι του Δ. Δ. Δροσάτου. Αρχισε να κτίζεται
το 1910. Η πρώτη ονομασία ήταν "Παλιόχανο". Το 1956 μετονομάσθηκε σε
Πευκάκι και ονομάσθηκε έτσι από ένα πευκάκι που βρισκόταν σχεδόν στο κέντρο του
οικισμού. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία "Aγιος Κωνσταντίνος"
κτισμένη από τον πρωτομάστορα. Στο προαύλιο της εκκλησίας βρίσκεται ο ανδριάντας
του Νικολάου Κουβέλη, μεγάλου ευεργέτη του Δροσάτου και του Ευπαλίου. Στο Ευπάλιο
χρηματοδότησε την κατασκευή της Κουβελείου πτέρυγας του Γυμνασίου, το οίκημα του
Δημαρχείου, την κεντρική πλατεία κ.λπ. Επίσης στο Δροσάτο χρηματοδότησε την κατασκευή
της εκκλησίας του Αγίου Κων/νου, της Κουβελείου αίθουσας, του ξενώνα στο Πευκάκι
κ.λπ. Στην περιοχή επί Τουρκοκρατίας έγιναν σφοδρές μάχες. Στην θέση "Ταμπούρια"
φυσικό οχυρό, αντιμετώπισαν οι Έλληνες τις στρατιές του Ομέρ Βρυώνη το 1822 και
του Κιουταχή το 1826.
Θρύλοι και παραδόσεις είναι συνδεμένοι με διάφορα τοπωνύμια του χωριού.
Αναφέρουμε ορισμένα χαρακτηριστικά:
Χαράς το μνήμα: Η παράδοση αναφέρει ότι ληστές απήγαγαν κοπέλα της οικογένειας
Νόβα από την Ναύπακτο που
την έλεγαν Χαρά και την οδήγησαν στην θέση Σπηλιά ζητώντας λύτρα από την οικογένειά
της. Η παράδοση δεν αποσαφηνίζει εάν δόθηκαν τα λύτρα. Οι ληστές την σκότωσαν
και ονομάσθηκε το μέρος "Χαράς το μνήμα".
Πέζεμα: Η παράδοση αναφέρει ότι στην τοποθεσία αυτή ξεκουραζόταν ο Τούρκος
Αγάς της περιοχής όταν επέστρεφε από το μάζεμα των φόρων. Εκεί υπάρχουν τάφοι,
πιθανόν Ελλήνων, που τους έπαιρνε μαζί του και τους σκότωνε εκεί.
Καραμπάσι: Γόνιμη περιοχή που την νεμόταν ο αγάς Καραμπάσι. Σώζονται ερείπια
15 οικίσκων, ενός πύργου, 6 λιθόκτιστων πηγαδιών, μιας εκκλησίας τον Προφήτη Ηλία
και μιας βρύσης στο Μπαρκόρεμα με φρεάτιο συλλογής νερού, από την οποία προμηθεύονταν
πόσιμο νερό. Η παράδοση αναφέρει ότι οι βοσκοί του Καραμπάσι μάλωναν με τους βοσκούς
του γειτονικού Κούκου και έτσι έμεινε το ιστορικό "Κούκουρα και Καραμπάσι,
ο διάολος θα γελάσει".
ΕΡΑΤΕΙΝΗ (Χωριό) ΔΩΡΙΔΑ
Πρωτεύουσα του νέου Δήμου με 700 κατοίκους. Ωραία παραλιακή κωμόπολη,
εμπορικό κέντρο της περιοχής και εξαίρετο θέρετρο.
ΕΥΠΑΛΙΟ (Δήμος) ΔΩΡΙΔΑ
Ο Δήμος προήλθε από την συνένωση δεκαέξι κοινοτήτων: Ευπαλίου,
Δροσάτου, Φιλοθέης,
Τρικόρφου, Κάμπου,
Τειχίου, Παλαιοξαρίου,
Ποτιδάνειας, Κλήματος,
Μοναστηρακίου, Μαραθιά,
Πύργου, Σεργούλας,
Μανάγουλης, Μαλαμάτων
και Καστρακίου.
Οι επισκέπτες του Δήμου κατά την θερινή περίοδο, έχουν τη μοναδική
ευκαιρία να απολαύσουν τα θέρετρά του και τις μαγευτικές, δαντελωτές του ακρογιαλιές,
(τις αμμουδερές παραλίες της Χιλιαδούς, το γραφικό και παραδοσιακό Μοναστηράκι,
με την ωραιότερη παραλία του Κορινθιακού,
το πανέμορφο Μαραθιά, την Σέργουλα των μύλων, την ακρογιαλιά από την Φωκιότρυπα
μέχρι το Σκάλωμα με τους
μικρούς γραφικούς κολπίσκους). Επίσης μπορούν να απολαύσουν όλο το χρόνο, τις
πάμπολλες μορφές του ορεινού, ήπιου τουρισμού, που προσφέρουν τα ορεινά συγκροτήματα
του Δήμου, στην Βαρνάκοβα και το βουνό Τρίκορφο, με τους ωραίους χώρους υποδοχής
και φιλοξενίας των ασκούμενων ορεινοτουριστών, που διαθέτουν τα χωριά Ποτιδάνεια,
Παλαιοξάρι και Τείχιο.
Στο Μαραθιά και στην Χιλιαδού υπάρχουν αλιευτικά καταφύγια, που χρησιμοποιούνται
και για τον ελλιμενισμό μικρών σκαφών αναψυχής.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Φωκίδας.
ΕΥΠΑΛΙΟ (Χωριό) ΔΩΡΙΔΑ
Το Ευπάλιο, με 800 κατοίκους, είναι πρωτεύουσα του νέου Δήμου.
Είναι σήμερα κτισμένο στις παρυφές των ερειπίων του αρχαίου
Ευπαλίου, ονομαστής πόλης των Οζολών Λοκρών.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Φωκίδας.
ΖΟΡΙΑΝΟΣ (Χωριό) ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ
Τηλέφωνο: +30 22660 41317
Το Ζοριάνο κτισμένο σε υψόμετρο 800μ στο νότιο τμήμα της Β.Δ. Δωρίδας
φέρνει το όνομα του πρωτομάστορα Μιχαήλ Ζωριάνου. Η ίδρυση τους χρονολογείται
στους Βυζαντινούς χρόνους. Υπάρχουν σε αυτό δύο χαρακτηριστικά ξωκλήσια του Αγίου
Ιωάννου και το ξωκλήσι της Αγίας Σοφίας. Επίσης στο χωριό διατηρείται προεπαναστατικό
κτίσμα με χαρακτηριστική δόμηση έχει μόνο ένα δωμάτιο με την πατροπαράδοτη εστία
στο κέντρο του, τις πολεμίστρες. Μεγάλο κτίριο που κτίστηκε από την Αγροτική Tράπεζα
χρησιμοποιήθηκε παλιότερα σαν αποθήκη γεωργικών προϊόντων και λιπασμάτων.
ΚΑΜΠΟΣ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Τηλέφωνο: +30 26340 51844
Σε 12 χλμ ΒΑ από το Ευπάλιο
βρίσκεται ο Κάμπος. Μαζί με τον Παλιόμυλο
αποτελούσαν την τέως Κοινότητα Κάμπου. Καταλαμβάνει έκταση 13.400 στρεμμάτων περίπου
και έχει 244 κατοίκους. Τους καλοκαιρινούς μήνες ο πληθυσμός ξεπερνάει τους 800
κατοίκους. Οι πιο πολλοί κάτοικοι είναι συνταξιούχοι οι οποίοι ασχολούνται συμπληρωματικά
και με τα αγροτικά. Υπάρχουν όμως και κάτοικοι αποκλειστικά γεωργοί και κτηνοτρόφοι.
Ο Κάμπος είναι αμφιθεατρικά κτισμένος στους πρόποδες του βουνού "Βίγλα"
με θέα τον Κορινθιακό κόλπο
και την πεδιάδα του Μόρνου.
Σε απόσταση 3 χλμ από τον Κάμπο βρίσκεται ο συνοικισμός Παλαιόμυλος
με θέα ένα τρίγωνο του Κορινθιακού στις εκβολές του ρέματος των Καρουτίων εκεί
που βρίσκεται ο Μαραθιάς.
Ανάμεσα στον Κάμπο και Παλιόμυλο, πάνω σε ένα λόφο, σε ένα πλάτωμα,
είναι κτισμένο το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου. Εκεί ήταν η αρχαία Ποτιδάνεια.
Στον περιβάλλοντα χώρο της εκκλησίας υπάρχουν εμφανή τα απομεινάρια αρχαίου δημοσίου
κτηρίου. Στην νότια πλαγιά εκτείνεται η περιοχή "μνήματα". Την ονομασία
της οφείλει στο γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί τάφοι. Σε ανασκαφές που έγιναν από
την Ι' Εφορεία Κλασικών
Αρχαιοτήτων Δελφών αποκαλύφθηκαν επιβλητικοί Μακεδονικοί Τάφοι του 3ου και
4ου π.Χ. αιώνα. Τα διάφορα ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό
Μουσείο Δελφών. Τα ευρήματα (κεραμικά, αγωγοί μεταφοράς νερού κ.λπ.) και η
επιβλητικότητα των Μακεδονικών Τάφων μαρτυρούν την ύπαρξη ακμάζουσας πόλης.
ΚΕΡΑΣΙΑ (Χωριό) ΔΩΡΙΔΑ
Η Κερασιά βρίσκεται νότια των Βαρδουσίων
και σε υψόμετρο 1260μ. Ανατολικά της επεκτείνεται η επιβλητική οροσειρά του Κόρακα,
ενώ νοτιοδυτικά τα βουνά της Ακαρνανίας. Εδώ υπάρχει ιδιόκτητο ελατόδασος το οποίο
καλύπτει έκταση 15 τετραγωνικά χλμ. Υπάρχουν επίσης πολλές κερασιές, μηλιές και
δαμασκηνιές. Αφθονα τα νερά και πηγές με πλουσιότερη τη "Μπούκουρη"
πότιζουν τη γη.
Πολλά τα ξωκλήσια που συναντάμε όπως αυτά της Αγίας Παρασκευής, της
Αγίας Κυριακής, της Παναγίας, του Αγίου Αθανασίου. Τη φυσιογνωμία του χωριού καθορίζουν
επίσης παραδοσιακά κτίρια, λιθόκτιστες εκκλησίες, πετρόκτιστες βρύσες. Παραδοσιακό
κτίσμα εκατό ετών το σχολείο του χωριού είναι σήμερα το Πνευματικό του Κέντρο.
Επιβλητική σε ρυθμό βασιλικής η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ομορφαίνει, μαζί με
το αγέρωχο πλάτανο και το Ηρώο, την πλατεία. Ο οικισμός του έχει τις ρίζες του
στην Ελληνιστική εποχή και η συνέχειά της στην Βυζαντινή, διάσπαρτοι τάφοι αλλά
και ευρήματα πήλινα που βρέθηκαν στα τοπωνύμια του χωριού Βλαχοβούνια και Παλαιοχώρι
ενισχύουν την άποψη αυτή. Από την Κερασιά καταγόταν ο αρματολός και αργότερα οπλαρχηγός
Γιάννης Φουσέκης - Φετάκης. Στην Κερασιά υπάρχει μικρής δυναμικότητας ξενώνας.
ΚΛΗΜΑ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Τηλέφωνο: +30 26340 51930
Το Δημοτικό Διαμέρισμα Κλήματος αποτελείται από τρεις οικισμούς, το
Κλήμα με 86 κατοίκους, την Πηγή και Νέα Κούκουρα με 306 κατοίκους. Η συνολική
έκταση που καταλαμβάνει ανέρχεται σε 15.500 στρέμματα.
Συνοικισμός Κλήματος
Σκαρφαλωμένο στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, μέσα στο πράσινο, αγναντεύει
από εκεί ψηλά τον Κορινθιακό, την κοιλάδα της Μανδήλως και την πεδιάδα του Μόρνου.
Ο επισκέπτης απολαμβάνει τις ομορφιές της φύσης. Επισκέπτεται επίσης το μνημείο
των θυμάτων του 5/42 Συντάγματος Ψαρού και ανάβει ένα κερί στην μικρή εκκλησία
του. Πίνει καφέ στο ομώνυμο καφενείο στο κέντρο του χωριού που είναι και ταβέρνα
μαζί και απολαμβάνει την όμορφη θέα.
Συνοικισμός Πηγής ή Καγκέλες
Κατηφορίζοντας από το Κλήμα 3 χλμ συναντάς τον συνοικισμό Πηγή που
είναι κτισμένος στους πρόποδες του λόφου. Από εκεί αγναντεύει την Μανδήλω που
απλώνεται σαν ένα τεράστιο φίδι στην κοιλάδα που Ευπαλίου
ανάμεσα σε πανύψηλα πλατάνια. Εκτός από την φύση που θα θαυμάσει ο επισκέπτης,
θα απολαύσει και τους παραδοσιακούς μεζέδες στην ταβέρνα της όχθης της Μανδήλως.
Συνοικισμός Νέας Κούκουρας
Περνώντας την γέφυρα συναντάς τον οικισμό των Νέων Κουκούρων που απέχει
3 χλμ από το Ευπάλιο, την
έδρα του Δήμου. Το χωριό δημιουργήθηκε το έτος 1965 και εγκαταστάθηκαν σε αυτό
οι κάτοικοι των Παλαιών Κουκούρων λόγω κατολισθήσεων. Πρόκειται για ένα χωριό
με βυζαντινό όνομα και σχέδιο πόλεως από την ίδρυσή του και είναι χωμένο κυριολεκτικά
μέσα στο πράσινο. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τον καφέ του στο παραδοσιακό
καφενείο του χωριού, να επισκεφθεί το Λαογραφικό Μουσείο του Συλλόγου και την
παλαιοχριστιανική εκκλησία της Ανάληψης του Σωτήρα του 4ου μ.Χ. αιώνα. Είναι μια
τεράστια βασιλική, με τις επιχρισμένες κρύπτες των πρώτων χριστιανικών χρόνων
της περιοχής. Από εκεί ο επισκέπτης, περπατώντας στις όχθες της Μανδήλως προς
βορρά μπορεί να απολαύσει τον ατελείωτο "Πλατανιά" του "Βυζαντινού ποταμιού" της
Μανδήλως και να φθάσει στο ιστορικό Μοναστήρι του Αϊ-Γιάννη των Θέρμων με τα μετόχια
του και τις μεγάλες πηγές του χειμάρρου.
ΚΟΚΚΙΝΟ (Χωριό) ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ
Τηλέφωνο: +30 22660 52352
Το δημοτικό διαμέρισμα του Κόκκινου βρίσκεται σε προνομιακή θέση μιας
και κτισμένο σε υψόμετρο 650μ σε λόφο προσηλιακό απολάμβανε τον ρού του ποταμού
Μόρνου παλαιότερα και τη
θέα της τεχνητής λίμνης του σήμερα. Παρόλο που η λίμνη δημιούργησε ένα ειδυλλιακό
τοπίο το τίμημα για τον Κόκκινο ήταν σκληρό αφού στα νερά της καταποντίστηκαν
πολλά στρέμματα γής που κάποτε καλλιεργούνταν καλαμπόκια, σιτάρια, σταφύλια και
κάστανα, καθώς επίσης και έντεκα (11) νερόμυλοι και το εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης
του Σωτήρος. Η ιστορία του χωριού ανάγεται σε αρχαίους χρόνους αφού στο Παλιόκαστρο
του Λούτσοβου ΝΑ από το χωριό βρέθηκαν ερείπια αρχαίου κτίσματος.
Επίσης μεγάλη ήταν η συμβολή του στον αγώνα ενάντια στην Τουρκοκρατία
το 1821.
ΚΟΥΠΑΚΙ (Οικισμός) ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ
Τηλέφωνο: +30 22660 41161
Το Κουπάκι είναι κτισμένο στην πλαγιά μιας κορυφής των Βαρδουσίων
με την ονομασία Πύργος (1100μ), μια πλαγιά που καλύπτει χίλια στρέμματα δάσους
πυκνού από καστανιές και βελανιδιές. Διαθέτει μικρό λαογραφικό μουσείο που στεγάζεται
στο πρώην δημοτικό σχολείο. Το Κουπάκι έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Ερείπια
αρχαίων οικισμών (τάφοι, ογκόλιθοι κτίσματος, νομίσματα βρέθηκαν στα τοπωνύμια
του χωριού Ιτιά, Πονιγάνι, Μοραβέλι, Παλιοκούπανο). Το 1821 οι Κουπακιώτες αγωνιστές
πολέμησαν και θυσιάστηκαν ενάντια στον Τουρκικό ζυγό.
ΚΡΟΚΥΛΙ (Χωριό) ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ
Το Κροκύλειο βρίσκεται κτισμένο σε υψόμετρο 840μ. Ο τόπος εδώ αναδίδει
πατρίδα και θρησκεία δύο πόλους αρκετά συνδεδεμένους με την ιστορία των αγώνων
και των μεγάλων κατακτήσεων του έθνους μας. Εδώ γαλουχήθηκε ο Ιωάννης Μακρυγιάννης,
ο οποίος γεννήθηκε στο κοντινό Αβορίτι, τα γράμματα και οι ιδέες του οποίου τον
ανέδειξαν σε μεγάλο αγωνιστή ενάντια στην Τουρκοκρατία.
Διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα φανερώνουν την ύπαρξη αρχαιολογικού
οικισμού στο χώρο του Δ.Δ. Κροκυλείου. Επίσης υπάρχουν αρκετά ξωκλήσια. Το Κροκύλειο
ήταν μετά την Αρτοτίνα
το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής, τόσο στα προεπαναστατικά χρόνια όσο και μετά
την απελευθέρωση.
Ένα από τα τέσσερα σχολαρχεία της επαρχίας Δωρίδας
λειτουργούσε στο Κροκύλειο, όπου και φιλοξενούσε 150 παιδιά από 15 χωριά της ορεινής
Δωρίδας. Μπροστάρης το Κροκύλειο σε όλους τους αγώνες του έθνους και ιδιαίτερα
σε αυτόν του 1821.
Το Κροκύλειο εκτός από την πλούσια φυσική ομορφιά, τα δάση του, τα
καρποφόρα δέντρα, τις δροσερές ρεματιές του κατάφυτες από ιτιές, καρυδιές και
πλατάνια, διαθέτει γραφικά ξωκλήσια, παλιά αρχοντικά, μουσείο Λαϊκής Tέχνης, Βρύση
- Μνημείο στο στόμιο της οποίας σκάλισαν προτομές δημοτικών αρχόντων, το κτίριο
(δημοτικό σχολείο) που χτίστηκε το 1904 δαπάνη Ανδρέα Συγγρού, καθώς και ένα αξιόλογο
ξενώνα.
ΜΑΝΑΓΟΥΛΗ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Τηλέφωνο: +30 26340 71211
Το Δημοτικό Διαμέρισμα Μανάγουλης αποτελείται από τρεις οικισμούς:
την Μανάγουλη με 344 κατοίκους, το Λόγγο με 153 κατοίκους και την Χιλιαδού με
66 κατοίκους. Η συνολική έκταση που καταλαμβάνει ανέρχεται σε 8.800 στρέμματα.
Βρίσκεται στο κέντρο της πεδιάδας του Μόρνου. Συνορεύει ανατολικά με το Μοναστηράκι,
Δυτικά με τον Αγιο Πολύκαρπο
και νότια με τον Κορινθιακό κόλπο.
Απέχει 9 χλμ από την έδρα του Δήμου και 8 χλμ από την Ναύπακτο.
Το όνομά της είναι σύνθετο, από τις λέξεις Μάνα και την λέξη Γούλιασμα
που σημαίνει στην λαϊκή της μορφή και χρήση: η λάσπη που εναποθέτει η κατεβασιά
του ποταμού, λόγω υπερχείλισης, σε συγκεκριμένη θέση και θεωρείται το χώμα αυτό
δε ως πολύ εύφορο και παραγωγικό. Με την πάροδο του χρόνου καθιερώθηκε με το σημερινό
της όνομα.
Η πεδιάδα του Μόρνου πήρε το όνομά της από τον ποταμό Μόρνο
που την διασχίζει και από τις προσχώσεις του οποίου σχηματίσθηκε, εις το δέλτα
του οποίου ευρίσκετο η πόλη Καλάμεσος όπως αναφέρει στο Δ βιβλίο του ο περιηγητής
Παυσανίας.
Η παραπάνω πεδιάδα προ χιλιάδων ετών ήταν θάλασσα του Κορινθιακού
κόλπου που έφθανε στις παρυφές των λόφων Ευπαλίου Καστρακίου. Ανατολικά από την
Μανάγουλη και σε απόσταση 3 χλμ στην θέση Γουβός όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης στο
14ο βιβλίο του υπήρχε αρχαία πόλη οι Ερυθρές
απαριθμούσα κατά τον Θουκυδίδη δέκα τέσσαρες χιλιάδες (14.000) κατοίκους, ήταν
δε ο μέγας λιμένας του Κορινθιακού κόλπου, εις το οποίον κατήλθον οι Δωριείς το
έτος 1104 π.X. εναυπήγησαν στόλον και πέρασαν στην Πελοπόννησο.
Στην πόλη των Ερυθρών κατά την αρχαιότητα υπήρχε ναός αφιερωμένος στον θεό Απόλλωνα
με άλσος ελαιών τον οποίο οι Χριστιανοί μετέτρεψαν σε ναό της "Κοιμήσεως
της Θεοτόκου" και υπάρχει ακόμη ένα παρεκκλήσι και νεκροταφείο του χωριού
Μανάγουλη.
Το άλσος των ελαιών σώζεται έως σήμερα, ένα δε ελαιόδενδρο έμπροσθεν
του ιερού ναού της "Κοιμήσεως της Θεοτόκου", έχει ηλικία άνω των δύο χιλιάδων
χρόνων κατά την εκτίμηση των ειδικών.
Επίσης κατά τον Θουκυδίδη στην πόλη των Ερυθρών το έτος 426 π.X. αποβιβάσθηκε
ο στρατηγός των Αθηναίων Δημοσθένης μετά στρατού, προσευχηθείς εις τον ναό του
Απόλλωνα, προχώρησε διά του Ευπαλίου
κατέλαβε την Ποτιδάνεια και
το Κροκύλειο, ηττηθείς όμως
από τον στρατηγό των Λακεδαιμονίων Ευρύλοχο και των συμμάχων των Εσπερίων Λοκρών,
υποχώρησε στην Ναύπακτο.
Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Τελευταία
ασχολούνται με τον τουρισμό, ιδιαίτερα στον οικισμό Χιλιαδού
που αναπτύσσεται ραγδαία λόγω της υπέροχης παραλίας και του λιμανιού της.
Στην Μανάγουλη λειτουργεί Δημοτικό Σχολείο σε θαυμάσιο νεόδμητο κτίριο
παραπλεύρως της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου.
ΜΑΡΑΘΙΑΣ (Λιμάνι) ΦΩΚΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 26340 91444
O Μαραθιάς είναι ένα πανέμορφο χωριό στα παράλια του Κορινθιακού
Κόλπου με 510 κατοίκους. Η έκτασή του ανέρχεται σε 2.800 στρέμματα και απέχει
12 χλμ από το Ευπάλιο.
Η πεδιάδα, του μικρή σε έκταση, είναι σκεπασμένη από κάθε είδους οπωροφόρα
δέντρα. Οι πορτοκαλιές, οι λεμονιές και οι λαδοελιές καλύπτουν τον κάμπο γύρω
από τα σπίτια. Το τοπίο συμπληρώνεται από τα κοντινά βουνά και τη θάλασσα. Η ακρογιαλιά
του από την "Φωκιότρυπα" μέχρι το πανέμορφο Σκάλωμα προσφέρεται για
ξεκούραση κάτω από τις πυκνόφυλλες μουριές και τα πλατάνια που χαρίζουν παχύ ίσκιο
και δροσιά.
Οι κάτοικοί του, φιλόξενοι και εργατικοί, εκτός από τα κτήματά τους
συμπληρώνουν το εισόδημά τους από την εξυπηρέτηση των παραθεριστών, ντόπιων και
ξένων. Το νερό της ύδρευσης, άφθονο και υγιεινό, έρχεται από πηγή βουνίσια. Το
μικρό αλιευτικό καταφύγιο είναι ασφαλές, πραγματικό αραξοβόλι, για κάθε είδους
μικρού μεγέθους σκάφη. Δικαιωματικά έχει τιμηθεί με τον χρυσό αστερία για την
ωραία του παραλία και την πεντακάθαρη θάλασσα. Κάθετοι δρόμοι προς την ακτή, στενά
σοκάκια, οδηγούν στην παραλία. Σε όλο το μήκος της παραλίας λειτουργούν κάθε είδους
ψυχαγωγικά κέντρα. Οργανωμένες μικρές και μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες προσφέρονται
για ευχάριστες διακοπές. Ταβέρνες με καλή ελληνική κουζίνα και φρέσκα ψάρια, ουζερί
και καφετερίες που σερβίρουν δίπλα στο κύμα. Μπαράκια προσφέρουν καλή μουσική
για αξέχαστες βραδιές.
Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τον περίπατό του μέχρι τον λόφο της
Αγίας Ελεούσας, μέσα από μια πανέμορφη διαδρομή παράλληλη με την κοίτη του χειμάρρου,
ή να κάνει εκδρομές στα γύρω ορεινά χωριά. Ο ιερός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου
πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου. Το εκκλησάκι είναι δίπλα στην θάλασσα και περιτριγυρίζεται
από αιωνόβια πλατάνια και ευκαλύπτους. Στο κέντρο του χωριού υπάρχει ο ιερός ναός
του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που γιορτάζει στις 7 Ιανουαρίου.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Τηλέφωνο: +30 26340 51496
Το 1907 με Β.Δ. της 3ης Αυγούστου (Φ.Ε.Κ . 209) ιδρύθηκε "νέα
κώμη υπό το όνομα Μοναστηράκιον" που αργότερα έγινε αυτοτελής κοινότητα,
που περιελάμβανε και τους οικισμούς Μαγούλα
και Σκάλωμα έως το 1998 που
καταργήθηκαν οι κοινότητες. Είναι το "νεαρότερο" χωριό του Δήμου
Ευπαλίου και η πλειονότητα των πρώτων κατοίκων του προέρχονταν από το χωριό
"Κλημάκια" (Μεσιανό και Πέρα Κλήμα) που ήταν έως το 1890 η έδρα του
Δήμου Οινεώνος. Έχει χαρακτηρισθεί με Βασιλικό Διάταγμα και Υπουργική Απόφαση
ως τόπος τουριστικός και ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, αφού είναι κτισμένο αμφιθεατρικά
γύρω από την θάλασσα και θυμίζει έντονα νησί. Οι εξαιρετικές του παραλίες προσελκύουν
κάθε καλοκαίρι χιλιάδες παραθεριστές και το χωριό κυριολεκτικά τους μήνες αυτούς
αλλάζει όψη.
Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Ευαγγελιστού Μάρκου
με το ωραίο ξυλόγλυπτο τέμπλο και κατά την παράδοση κτίσθηκε εκεί όπου υπήρχε
παλαιό μικρό μοναστήρι από το οποίο πιθανόν πήρε και το όνομά του ο οικισμός.
Συνορεύει με τα δημοτικά διαμερίσματα Ευπαλίου,
Κλήματος, Μαραθιά
και Πύργου. Δίπλα στο ακρωτήριο
Κόκκινος οι αρχαιολόγοι τοποθετούν την αρχαία πόλη Ερυθρές ενώ στην περιοχή της
Μαγούλας υποστηρίζεται ότι υπήρχε η αρχαία πόλη Οινεών
που αναφέρεται από τον Θουκυδίδη κατά την εκστρατεία του Αθηναίου στρατηγού Δημοσθένη
εναντίον των Αιτωλών στον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Το χωριό γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την δεκαετία του 1930 οπότε και
ήταν το κέντρο του διαμετακομιστικού εμπορίου ολόκληρης της Δωρίδας
και της ορεινής Ναυπακτίας
και είχε καθημερινά ακτοπλοϊκή σύνδεση με την Πάτρα
και τον Ψαθόπυργο. Από το
1920 μέχρι και σήμερα έχει δημοτικό σχολείο που κατά την τρέχουσα περίοδο λειτουργεί
με έξι μαθητές.
Το Μοναστηράκι θεωρείται το κέντρο της αθλητικής δραστηριότητας του
Δήμου αφού έχει δύο αθλητικούς συλλόγους με πέντε αθλητικά τμήματα και διαθέτει
γήπεδο μπάσκετ με ταρτάν και ηλεκτροφωτισμό.
Στα γραφικά ξωκλήσια Αγιος Ευθύμιος, Αγία Τριάδα και Κοίμηση της Θεοτόκου
που η αγάπη των κατοίκων έχει αναπλάσει σε αληθινά κομψοτεχνήματα κάθε χρόνο τελούνται
μυστήρια και τελετές ακόμα και από κατοίκους άλλων περιοχών λόγω του εξαιρετικού
περιβάλλοντος που είναι κτισμένα.
Το χωριό σήμερα έχει περίπου 250 κατοίκους κατά την χειμερινή περίοδο
και 1.500 κατά την θερινή, υπάρχει δε αστυνομικός σταθμός και αγροτικός συνεταιρισμός,
παρά το γεγονός ότι όλο και λιγότεροι κάτοικοί του ασχολούνται με την γεωργία.
Είναι από τα γραφικότερα χωριά του Κορινθιακού και οι ομορφιές του έχουν αποτυπωθεί
σε σχετική βιντεοταινία όπου γίνεται αναφορά στο παρελθόν και στο παρόν από την
αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Η Μαγούλα είναι ένας καθαρά αγροτικός οικισμός ενώ το Σκάλωμα
θεωρείται κοσμοπολίτικο τουριστικό θέρετρο.
ΠΑΛΑΙΟΞΑΡΙ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Τηλέφωνο: +30 22660 91165
Βρίσκεται στο ΒΑ τμήμα του Δήμου
Ευπαλίου, στην πλαγιά της οροσειράς Τρίκορφο, δυτικά της οδού που συνδέει
την Ναύπακτο με το Λιδωρίκι,
της οποίας μεγάλο τμήμα διέρχεται κατά μήκος του ποταμού Μόρνου.
Καταλαμβάνει έκταση 7.600 στρεμμάτων περίπου και έχει 194 κατοίκους. Τους καλοκαιρινούς
μήνες ο πληθυσμός ξεπερνάει τους 400 κατοίκους. Απέχει 19 χλμ από την έδρα του
Δήμου.
Όσον αφορά το όνομά του, οι περισσότερες ιστορικές πηγές συνηγορούν
ότι είναι τουρκικής προελεύσεως και προέρχεται από την λέξη "χησάρ"
που σημαίνει κάστρο δηλαδή Παλαιόκαστρο. Επί της εποχής του Αλή Πασά αναφέρεται
και ως "Παλιοκουστούριο".
Το Παλαιοξάρι προϋπήρχε του Ανω και Κάτω Παλαιοξαρίου (το σημερινό
Παλαιοξάρι) στη θέση "Χάνια", ανάμεσα στους δυο οικισμούς στη διαδρομή
της παλιάς τουρκικής δημοσιάς, η οποία συνέδεε τη Ναύπακτο με το Λιδορίκι και
την Αμφισσα. Περιγραφή της
διαδρομής από το Λιδωρίκι ως τη Ναύπακτο και αναφορά στον οικισμό του Παλαιοξαρίου
και το ομώνυμο Χάνι σώζεται στην περιήγηση του Αγγλου Martin W. Leake (1815).
Το Παλαιοξάρι εκτεθειμένο στις ληστρικές επιδρομές του όποιου διάβαινε
τη Δημοσιά, εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του, οι οποίοι, πιθανώς στα μέσα
στο 16ο αιώνα, δημιούργησαν δυο νέους οικισμούς, το Ανω και Κάτω Παλαιοξάρι. Οι
οικισμοί αυτοί στέριωσαν τελικά στις θέσεις, όπου σήμερα βρίσκονται η Ποτιδάνεια
και το Παλαιοξάρι.
Το χωριό το 1850 είχε 350 κατοίκους. Όπως όλα τα χωριά έτσι και το
Παλαιοξάρι μέχρι το 1955 ήταν κατ' εξοχή αγροτική και κτηνοτροφική περιοχή και
μάλιστα η παραγωγικότερη της περιοχής γιατί είχε πολλές πηγές νερού διάσπαρτες.
Μετά τον εμφύλιο, με την εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση, άλλαξε ο τρόπος
ζωής. Με την φυγή του πληθυσμού η κτηνοτροφία μειώθηκε, για να φτάσουμε στο σημερινό
επίπεδο της υποτυπώδους αγροτικής απασχόλησης των ολίγων συνταξιούχων.
Έχει κλίμα υγιεινό, είναι μέσα στο πράσινο, με πολλές πηγές και άφθονες
φυσικές ομορφιές και δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από άλλα γνωστά ορεινά παραθεριστικά
θέρετρα της χώρας.
ΠΕΝΤΑΓΙΟΙ (Χωριό) ΔΩΡΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 22660 52209
Δεν μπορεί να περιγράφει κανείς τους Πενταγιούς χωρίς να αναφερθεί
στην θρυλική και πολυτραγουδισμένη ανά το πανελλήνιο, Μαρία Πενταγιώτισσα, την
όμορφη "δασκαλοπούλα", που στην ποδιά της "σφάζονταν παλικάρια". Η Πενταγιού είναι
κτισμένη στα 950μ υψόμετρο, κάτω από το Ξηροβούνι και αποτελεί συνέχεια της αρχαίας
Ελληνικής Ρίγας στο τοπωνύμιο Παλαιοχώρι που βρίσκεται είκοσι λεπτά βορειανατολικά
της. Η ετυμολογία του ονόματος μάλλον προέρχεται από πέντε αγίους (εκκλησίες)
που υπάρχουν εκεί.
Δραστήριοι οι Πενταγιώτες ανέδειξαν προσωπικότητες που ενδιαφέρθηκαν
για τα προβλήματα όχι μόνο του τόπου τους, αλλά και ολόκληρης της Δωρίδας.
Το 1905 ο Πενταγιώτης Παπατσούρης Αθανάσιος έκδοσε την πρώτη Δωρική εφημερίδα
με τίτλο "Δωρίς" από όπου υψώνει φωνή διαμαρτυρίας για την άθλια κατάσταση
των χωριών σε θέματα που αφορούσαν την εκπαίδευση, την δημόσια ασφάλεια, τις συγκοινωνίες.
Οι Πενταγιώτες τιμώντας τον, ονόμασαν το αθλητικό τους κέντρο "Αθανάσιος
Παπατσούρης". Επίσης εκδίδουν ως συνέχεια την πολυσέλιδη και βραβευμένη εφημερίδα
"Πενταγιώτικοι Στοχασμοί".
Στην Πενταγιού υπάρχουν αρκετά γραφικά ξωκλήσια και η επιβλητική εκκλησία
τους οι Παμμεγίστοι Ταξιάρχες. Ακόμη το χωριό διαθέτει πολιτιστική αίθουσα που
φέρνει την ονομασία "Βαρδουσιακή σχολή Ελευθέριου Λόγου" στην οποία
υπάρχει βιβλιοθήκη 300 τόμων, δημοτικό σχολείο και αγροτικό ιατρείο.
ΠΟΤΙΔΑΝΙΑ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Τηλέφωνο: +30 22660 91492
Η μεγαλόπρεπη φύση της κυριαρχεί σε ένα ορεινό σύνολο της Δωρίδας,
που κατά τον νότο ακουμπάει στα νερά του Κορινθιακού. Κρεμασμένη ψηλά σε αμφιθεατρικό
πανόραμα, τυλίγεται σε ζωηρή και με θαυμαστή εικόνα βλάστηση. Οι κορφές κι οι
πλαγιές του ολόδροσου Τρίκορφου πιο πάνω καλύπτονται από ποικιλία φυσικής ομορφιάς,
που συγκινεί και προκαλεί τη φυσιολατρική διάθεση. Ο αυτοκινητόδρομος που φτάνει
ως εκεί, τη συνδέει με τις γραφικές δωρικές ακρογιαλιές και χαρίζει στη συνέχεια,
μέχρι το φράγμα του Μόρνου,
μια όμορφη διαδρομή μεσα στο πράσινο. Καταλαμβάνει έκταση 22.800 στρεμμάτων και
ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 346 κατοίκους. Απέχει 23 χλμ από το Ευπάλιο.
Τα σπίτια της αραδιάζονται στον ίδιο τόπο, που μπροστά από δυο και πλέον αιώνες
οι πρώτοι κάτοικοι της βρήκαν στο δάσος καταφύγιο. Είναι απ' τα πιο ωραία βουνίσια
κεφαλοχώρια.
Η φύση του χωριού αναδύεται όμορφη. Σε κάθε βήμα αναμετρά κανείς την
καταπράσινη γοητεία του, τ' αγνάντιο, την ποικιλία, την απλότητα, τη φρεσκάδα.
Σμίγει ταιριαστά ο τόπος με τον κόσμο, το μεράκι με την λεπτή ομορφιά, η νοικοκυροσύνη
με την τάξη στη φύση του, η φρονιμάδα με την ήσυχη ατμόσφαιρα, η καλοσύνη με το
γλυκό αεράκι του καλοκαιριού και τη μοσχοβολιά της άνοιξης.
Η εκκλησία του χωριού κτίσθηκε το 1851. Η αρχιτεκτονική της αποπνέει
πηγαίο θρησκευτικό γούστο μέσα από το οποίο πάλλει ο ιερός οίστρος και η συναδέλφωση.
Η φιλόπονη μέριμνα των κατοίκων διασώζει επιβλητικό το φιλοτεχνημένο απέριττα
τέμπλο της με τις παλιές εικόνες του. Αριστη είναι και η διακόσμηση του ξύλινου
ταβανιού της που έγινε με ακρίβεια και μόχθο τον περασμένο αιώνα.
Το 1999, στο αγνάντιο του Αϊ-Γιώργη, στην είσοδο του χωριού, κτίσθηκε
το υπαίθριο αμφιθέατρο της Ποτιδάνειας
χωρητικότητας 600 θέσεων. Με φόντο τα πεύκα και τις ακακίες και θέα την κοιλάδα
του Μόρνου τη Γκιώνα
και τα Βαρδούσια, το αμφιθέατρο
φιλοξενεί - κυρίως τους καλoκαιρινούς μήνες - τα πολιτιστικά, αθλητικά και κοινωνικά
δρώμενα του χωριού. Αυγουστιάτικη νύκτα με φεγγάρι μες τ' αρώματα της φύσης και
τους ήχους της καλής μουσικής... Δεν είναι όνειρο, μπορεί να είναι κάποια από
τις νύκτες του καλοκαιριού στο αμφιθέατρο της Ποτιδάνειας.
Η ίδρυση του αμφιθεάτρου ήταν αποτέλεσμα της δημιουργικής και αγαστής
συνεργασίας του προεδρείου του Τοπικού Συμβουλίου, της 'Eνωσης των εν Αθήναις
Ποτιδανείων και τεχνικών του χωριού, συνεργασία, η οποία έχει συμβάλει αρκετά
στον καλαίσθητο εξωραϊσμό του οικισμού. Η διαμόρφωση του περιβάλλοντος το αμφιθέατρο
χώρου συνεχίζεται και επεκτείνεται.
ΣΕΡΓΟΥΛΑ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Τηλέφωνο: +30 26340 91555
Το Δημοτικό Διαμέρισμα Σεργούλας αποτελείται από τρεις οικισμούς:
Τη Σεργούλα με 106 κατοίκους, το Παλαιοχώρι με 2 κατοίκους και την Παραλία Σεργούλας
με 215 κατοίκους. Καταλαμβάνει έκταση 20.400 στρεμμάτων και απέχει από το Ευπάλιο
23 χλμ.
Συνοικισμός Παλαιοχωρίου
Συνοικισμός ο οποίος κτίσθηκε επί Τουρκοκρατίας από κατοίκους του
χωριού "Παλιχώρια", κεφαλοχώρι της περιοχής, που κάηκε από τους Τούρκους. Ήταν
ένα μικρό χωριό με τριάντα περίπου οικογένειες. Μετά το 1945 άρχισε η μείωση των
κατοίκων. Οι τελευταίοι που ξεχειμώνιαζαν στο χωριό το εγκατέλειψαν περί το 1977.
Συνοικισμός Σεργούλας
Το χωριό δημιουργήθηκε πριν από το 1800. Η παράδοση αναφέρει ότι πρώτος
εγκαταστάθηκε κοντά στο εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη - μετόχι της μονής
Βαρνάκοβας - κάποιος Πολίτης, ντυμένος παπάς. Αυτή η εγκατάσταση του Πολίτη
αποτέλεσε το πρώτο κύτταρο της δημιουργίας του χωριού της Σεργούλας.
Το Δημοτικό σχολείο του χωριού, που κάποτε φιλοξενούσε 140 παιδιά,
σήμερα είναι κλειστό. Τους καλοκαιρινούς μήνες πλημμυρίζει από παιδικές φωνές
καθώς η παιδική χαρά γεμίζει. Η εκκλησία του χωριού ο Αϊ Γιάννης, δεσπόζει σε
περίοπτη θέση, κοσμεί και προστατεύει το χωριό από την δημιουργία του μέχρι σήμερα.
Στο βόρειο μέρος υψώνεται το κεφαλάρι. Αυτό το δάσος φυλάγεται από τους ίδιους
τους κατοίκους και αποτελεί ασπίδα του χωριού από τις νεροποντές. Δίνει την αίσθηση
και την ομορφιά πραγματικού δρυμού και δένει αρμονικά με το διάσπαρτο πράσινο
στις αυλές των σπιτιών και τις κεραμοσκεπές. Στο χωριό διατηρείται το ένα από
τα δύο "αρχοντικά" του Κ. Λιδωρίκη, υπουργού των Φιλευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Η οικογένεια Λιδωρίκη είναι διάδοχος των οικογενειών Παπαπολίτη (προεστού της
περιοχής) και της οικογένειας του ήρωα Διοβουνιώτη. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει
κατά τους θερινούς μήνες τις πηγές "Φλέβα" πέντε λεπτά νότια του χωριού,
όπου υπάρχει ο μύλος του αείμνηστου Γ. Καρμανιόλα, σε μια μαγευτική περιοχή με
αιωνόβια πλατάνια.
Συνοικισμός Παραλίας Σεργούλας
Η αρχική ονομασία, επί Τουρκοκρατίας, ήταν "Μύλοι" λόγω των πολλών
νερόμυλων που υπήρχαν στην περιοχή. Μετά την έξοδο του Μεσολογγίου στο μύλο -
σπίτι του Παπαπολίτη φιλοξενήθηκε ο Κασομούλης, αγωνιστής και ιστοριογράφος, μαζί
με άλλους πολεμιστές που είχαν διαφύγει με καΐκι προς τον Κορινθιακό
κόλπο. Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το "κανάλι" του μύλου, που στηρίζεται
σε αριστοτεχνικές καμάρες και περιβάλλεται από πλατάνια. Με πρόσφατη απόφαση της
Εφορείας Αρχαιοτήτων
Πατρών έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο κτίσμα.. Πριν μερικές δεκαετίες ονομάσθηκε
"Κάμπος" και το οφείλει στο γεγονός ότι είναι κτισμένο σε μια μικρή πεδιάδα που
την διασχίζει το ποτάμι "Πολισταύρι". Στην δεκαετία του 1930 λειτούργησε για πρώτη
φορά το Δημοτικό Σχολείο και από τότε λειτουργεί συνέχεια.
Το χωριό σιγά σιγά μεγάλωνε και έφθασε σήμερα να έχει 220 κατοίκους,
ταβέρνες, εστιατόρια, και τουριστικές επιχειρήσεις. Πολλά σπίτια χτίσθηκαν. Η
φυσική ομορφιά το ατέλειωτο πράσινο, τα πελώρια πλατάνια, η καθαρή θάλασσα και
οι όμορφες ακρογιαλιές είναι μαγνήτες και προσελκύουν χιλιάδες παραθεριστές.
ΤΕΙΧΙΟ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Τηλέφωνο: +30 22660 91370
Το Τείχιο βρίσκεται στην βόρεια πλευρά του Δήμου Ευπαλίου, στην πλαγιά
των λόφων της οροσειράς Τρικόρφου. 'Eχει υψόμετρο 600 μέτρα στην ζώνη της Βελανιδιάς.
Καταλαμβάνει έκταση 21.100 στρεμμάτων περίπου και έχει 121 κατοίκους. Τους καλοκαιρινούς
μήνες ο πληθυσμός ξεπερνάει τους 500 κατοίκους. Οι πιο πολλοί κάτοικοι είναι συνταξιούχοι
και ασχολούνται συμπληρωματικά και με τα αγροτικά. Πολλοί λίγοι είναι οι καθεαυτού
κτηνοτρόφοι. Μέχρι το 1844 ονομαζόταν Λυκοχώρι, είτε γιατί είχε πολλούς λύκους
είτε επειδή είχε καταληφθεί το αρχαίο Τείχιο (ευρήματα υπάρχουν στην θέση Αγ.
Απόστολος, Βαθαλών, Παπαδιά) από στρατηγό με το όνομα Λυκ και άλλαξε το όνομα
του χωριού. Ο δρόμος που οδηγεί στο χωριό είναι ασφαλτοστρωμένος και οι εσωτερικοί
δρόμοι λιθόστρωτοι. Στην ανατολική είσοδο του χωριού έχει κατασκευασθεί γήπεδο
μπάσκετ και χώρος για αθλοπαιδιές. Στην βόρεια πλευρά του χωριού δεσπόζει η εκκλησία,
πέτρινο κτήριο κτισμένο το έτος 1898 που αναπαλαιώθηκε το έτος 1997 και έχει χαρακτηρισθεί
με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ως διατηρητέο κτίριο. Επίσης στο κέντρο του
χωριού σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση το κτήριο που γεννήθηκε ο Δήμαρχος Ποτιδάνειας
Παπαποστόλου κτισμένο από Κωνσταντινοπολίτες τεχνίτες με λαδωτή πέτρα και υλικά
του χωριού με παλιά εσωτερική διαρρύθμιση και ταβάνια σκαλιστά. Με απόφαση του
Υπουργείου Πολιτισμού έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο. Είναι γενέτειρα του αείμνηστου
ποιητή και λογοτέχνη Θύμιου Χριστόπουλου και της μουσικοσυνθέτριας Ελένης Καραϊνδρου.
ΤΡΙΖΟΝΙΑ (Νησί) ΦΩΚΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 22660 71577
Ιστορικό και γραφικό νησί, αληθινή όαση αναψυχής, με τους απέναντι
παραλιακούς οικισμούς του τα Χάνια
και τη Σπηλιά, από όπου αγναντεύει
κανένας το γραφικό πευκόφυτο νησάκι του Αη-Γιάννη, με την ωραία ακρογιαλιά του.
Στα Τριζόνια έχει κατασκευαστεί αγκυροβόλιο για τον ελλιμενισμό τουριστικών σκαφών.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Φωκίδας.
ΤΡΙΚΟΡΦΟ (Χωριό) ΔΩΡΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 26340 44203
Στο κέντρο μιας λοφοσειράς που σφιχταγκαλιασμένη από το ποτάμι του
Μόρνου, χαμηλώνει στην ομώνυμη πεδιάδα του, σε υψόμετρο 450 μέτρων και σε απόσταση
12 χλμ. από την θάλασσα του Κορινθιακού
και την Ναύπακτο, σαν πρόβατα
απολιθωμένα σε καταπράσινη πλαγιά βρίσκονται τα 190 σπίτια του μαγευτικού Τρικόρφου.
Χτισμένο μια ειδυλλιακή τοποθεσία της περιοχής μας και γιατί όχι όλης
της Ελλάδας - βρίσκεται στην ίδια θέση εδώ και οκτώ περίπου αιώνες με αρχικό του
όνομα Βλαχοκάτουνο. Μια ονομασία που σήμαινε εγκατάσταση βλάχων κτηνοτρόφων που
τους παραχωρήθηκε αυτή η περιοχή από την Μονή
Βαρνάκοβας για να βόσκουν τα ζωντανά τους. Την νεώτερη ονομασία του, Τρίκορφο,
την πήρε με απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου στις 11-5-1930, οπότε αριθμούσε
χίλιους περίπου κατοίκους.
Η κίνηση του πληθυσμού κατά την τελευταία εκατονταετία έχει ως εξής:
1899 464 κατοίκους, 1928 985 κατοίκους, 1940 774 κατοίκους, 1951 616 κατοίκους,1961
493 κατοίκους, 1971 375 κατοίκους, 1991 321 κατοίκους.
Ιστορικοί τόποι, Μνημεία.
•Τρία χιλιόμετρα ΝΔ του χωριού στην θέση "Παλιόκαστρο", υπάρχουν
λείψανα αρχαίας ακρόπολης προφανώς της Λοκρικής πολίχνης που περιήλθε στους Αιτωλούς
από τον 5ο π.Χ. αιώνα.
•Πέντε χιλιόμετρα ΒΔ του χωριού υπάρχει το "Κεφαλογιόφυρο". Αξιόλογο
μνημείο ιστορικής και αρχιτεκτονικής σημασίας που συνέδεε την Φωκίδα με την Αιτωλοακαρνανία
τις δύσκολες μέρες του χειμώνα, όταν τα ορμητικά νερά του ποταμού Μόρνου παράσερναν
τα πάντα στο πέρασμά τους.
•"Αγιονέρι", πηγή με ιαματικό νερό 4 χιλιόμετρα βόρεια του χωριού.
•Σύγχρονα μνημεία που προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες και προσκυνητές ετησίως:
η Μονή Αυγουστίνου Ίππωνος και Σεραφείμ του Σαρώφ και η Μονή Αγίου Νεκταρίου.
ΤΡΙΣΤΕΝΟ (Χωριό) ΔΩΡΙΔΑ
Το Τρίστενο κτισμένο σε υψόμετρο 850μ είναι ένα γραφικό όμορφο χωριό
στα πόδια του οποίου ρέει ο Κοκκινοπόταμος, κυριότερος άλλοτε παραπόταμος του
Μόρνου. Το 1903 κατασκευάστηκε
σιδερένια γέφυρα που εξυπηρετούσε τα χωριά της περιοχής αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει
πια. Τον πλούτο του χωριού σε νερά μαρτυρούν οι έξι νερόμυλοι, πολλά γεφύρια,
η Μεγάλη Βρύση και η Βρύση του Μότσου. Αξιόλογο από αρχιτεκτονικής πλευράς είναι
το κτίριο του δημοτικού σχολείου, που σήμερα χρησιμοποιείται ως Πνευματικό Κέντρο.
Η εκκλησία του χωριού "Μεταμόρφωση του Σωτήρος" περιέχει στο τέμπλο της εικόνες
που ζωγράφισε ο Τριστενιώτης αγιογράφος Σπυρόπουλος. Ενα χιλιόμετρο έξω από το
χωριό βρίσκονται τα γραφικά ξωκλήσια της Παναγίας και του Αϊ-Γιάννη. Από εκει
μένει έκθαμβος κάποιος αγναντεύοντας τη φυσική ομορφιά που συνθέτουν οι κορφές
Ξηροβουνίου, Προφήτη Ηλία (1600μ), Κόρακα και η λίμνη του Μόρνου.
Το χωριό έχει ιστορία που ανάγεται στους αρχαίους χρόνους αφού ανατολικά
του χωριού επισημάνθηκαν ίχνη αρχαίου φρουρίου και οικισμού.
ΥΨΗΛΟ ΧΩΡΙΟ (Χωριό) ΒΑΡΔΟΥΣΙΑ
Τηλέφωνο: +30 22660 52163
Το Υψηλό Χωριό βρίσκεται κτισμένο στα 1200μ, σε ένα επικλινές κοίλωμα,
αγκαλιασμένο από βουνοκορφές όπως η Σκοτεινή (1537μ), η Τσούπα (1609μ), ο Αϊ-Νικόλας
(1600μ) και είναι πνιγμένο ανάμεσα στα έλατα και τις πολλές πελώριες καρυδιές
του. Κατακλύζεται από πλούσια νερά, έχοντας αρκετές βρύσες όπως το Λάκκο, την
Καραϊνοβρύση, την Τσερδεκλοβρύση, τη Μεγάλη Βρύση και την Αραποστοβρύση.
Δύο εκκλησίες έχει το χωριό, του Αγίου Γεωργίου που κτίστηκε το 1852
και τον Αγιο Νικόλαο στην κορυφή του και οκτώ ξωκλήσια σε μαγευτικές τοποθεσίες.
Μεγάλη η ιστορία και η συμμετοχή του στους αγώνες ενάντια στην Τουρκοκρατία.
ΦΙΛΟΘΕΗ (Χωριό) ΕΥΠΑΛΙΟ
Τηλέφωνο: +30 26340 51130
Το χωριό Φιλοθέη (παλιά ονομασία Γκουμαίοι) βρίσκεται επί της Εθνικής
Οδού Ναυπάκτου - Λιδορικίου,
σε απόσταση 10 χλμ από το Ευπάλιο.
Συνορεύει βόρεια με δρυοδάσος του μοναστηρίου της Παναγίας Βαρνάκοβας, απέχει
5 χλμ από αυτό και βρίσκεται στην διάβα των χιλιάδων προσκυνητών και επισκεπτών
που κατακλύζουν το ιστορικό αυτό μοναστήρι της Ορθοδοξίας με την χιλιόχρονη ιστορία
και την πλούσια προσφορά του. Ιστορικά τα πρώτα σπίτια του σημερινού οικισμού
κτίστηκαν το 1800 περίπου από οικογένειες που διέμεναν και ζούσαν κατά νομάδες
γύρω από το χωριό και κυρίως από το Μοναστήρι και τον Αγιο Αρσένιο, ενώ το 1826
εγκαθίστανται στο χωριό αγωνιστές προερχόμενοι από την έξοδο του Μεσολογγίου.
Το αρχικό όνομα του χωριού "Γκουμαίοι" κατά την επικρατέστερη εκδοχή,
προήλθε από το όνομα "Γκούμας" ενός βλαχοποιμένα κατοίκου του χωριού και συγγενή
του ηγουμένου της Μονής Βαρνάκοβας. Το σημερινό όνομα "Φιλοθέη" καθιερώθηκε το
1958 με απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου και σχετίζεται με την θέα που προσφέρει
όλο το καθαρό ανάγλυφο της περιοχής.
Πρόκειται για χωριό "εξώστη" στην περιοχή με ανοιχτό ορίζοντα,
υπέροχη θέα σε βουνό και θάλασσα. Καταλαμβάνει έκταση 13.000 στρέμματα, βρίσκεται
σε υψόμετρο 500 μ. και έχει 291 κατοίκους, ενώ το καλοκαίρι ξεπερνά τους 800.
Οι περισσότεροι είναι συνταξιούχοι και ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα του χωριού είναι η εξόρυξη και εμπορία πέτρας
με τα ποικίλα χρώματα, τα μεγέθη και την αυθεντικότητά της, καθώς και οι περιζήτητοι
κτίστες και μαστροπελεκάνοι τεχνίτες της πέτρας. Τα κεραμοσκεπή και πέτρινα κτήρια
ειδικής αρχιτεκτονικής, τα πλακόστρωτα των αυλών και πλατειών δίνουν μια ξεχωριστή
αισθητική στον οικισμό και επιφυλάσσουν μια έκτακτη ομορφιά και ζεστασιά στον
επισκέπτη σε συνδυασμό με την ονομαστή Γκουμιώτικη πέτρα. Δίκαια αποκαλείται η
Φιλοθέη το "πέτρινο χωριό της Δωρίδας".
Ένα πραγματικό στολίδι στο κέντρο του χωριού είναι η πλατεία του Αϊ
Γιώργη. Τα αναπαλαιωμένα πετρόκτιστα κτήρια της ομώνυμης εκκλησίας και του Κοινοτικού
Γραφείου, το πλακόστρωτο, τα πέτρινα πεζούλια, το μαστροπελεκημένο σιντριβάνι,
η βαριόκτιστη βρύση και ο αιωνόβιος πλάτανος την περιβάλλουν. Είναι χώρος κοινωνικών
εκδηλώσεων και πανηγυριών του Αγίου Πνεύματος και του 15 Αύγουστου, ενώ κάθε καλοκαίρι
οι κάτοικοι, οι παραθεριστές και οι επισκέπτες μπορούν να απολαμβάνουν υπαίθρια
τους τοπικούς μεζέδες και εκλεκτά παραδοσιακά φαγητά.
ΒΔ του χωριού σε απόσταση 1 χιλιομέτρου βρίσκεται ο αρχαιολογικός
χώρος του Παλαιόκαστρου σε
υψόμετρο 650 μέτρων, όπου βρίσκονται ερείπια οχυρώσεως Δωρικής εποχής, με διασωθέντα
τείχη ακρόπολης, με θρύλους και παραδόσεις που μαρτυρούν σκληρές μάχες σε παλιούς
καιρούς σ' αυτή την αετοράχη της λευτεριάς. Είναι πετρώδες ύψωμα, με απόκρημνους
βράχους. Είναι μια θέση πανοραμικής θέας με ονειρώδες αγνάντεμα σε βουνό και θάλασσα.
Μέσα στην αγκαλιά του φαραγγιού της Μαντήλως και των πλούσιων πηγαίων
νερών των θέρμων βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι του Αη Γιάννη των Θέρμων. Βυζαντινό
Μοναστήρι των Κομνηνών και παλαιό μετόχι της Βαρνάκοβας. Γνωστό για το πρώτο ολοκαύτωμα
της Λευτεριάς του 1821, έγινε θυσία για τον μεγάλο αγώνα. Το 1964 ξαναχτίστηκε
πάνω στα παλιά ερείπια και κάθε 24 Ιουνίου, τ' Αϊ Γιαννιού του Ρηγανά, στήνεται
πανηγύρι στο πέτρινο αλώνι και τον νερόμυλο.
Σε απόσταση 700 μέτρων δυτικά του χωριού, βρίσκεται η τοποθεσία "δώδεκα
πουρνάρια" με τα αιωνόβια δέντρα ν' αγναντεύουν σε στεριές και θάλασσες.
Στέκονται εκεί για να θυμίζουν μέσα από την ζωντανή ιστορία του αγώνα κατά της
Τουρκοκρατίας, την κραυγή "Μόλεμα (μόλυνση) Αγά μ', κουκούδ' (σπυρί) Αγά
μ", των έξυπνων κατοίκων της εποχής εκείνης, όταν τουρκικό απόσπασμα προσπάθησε
να καταλάβει το χωριό και με το "ου Αγά μ', ου Αγά μ' στα 12 πουρνάρια"
εξεδίωξαν επιτυχώς του Τούρκους στρατιώτες που φοβήθηκαν την μόλυνση.
Την εικόνα συμπληρώνουν μερικά φυσικά αξιοθέατα που προσελκύουν το
ενδιαφέρον, όπως το ανεξερεύνητο σπήλαιο της Δρακότρυπας, το φαράγγι και οι καταρράκτες
του Βαθυρέματος, ενώ συγκινήσεις προσφέρει το κυνήγι του αγριογούρουνου στους
κυνηγότοπους των περιοχών Ζευγάρι-Παλιόμυλος στα όρια του καταφυγίου του δάσους
της Βαρνάκοβας και των Μουντουνίων. Επιπλέον η περιοχή ενδείκνυται για πεζοπορία
και ειδικά το ιστορικό μονοπάτι πεζοπορίας "η Καλογερική Στράτα" (Βαρνάκοβα, Παλιόκαστρο,
Φιλοθέη, 12 πουρνάρια, Δροσάτο) μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη μια πιο άμεση
και ουσιαστική επαφή με την φύση, τους κατοίκους και την ιστορία της περιοχής.
Η Φιλοθέη με το άριστο υγιεινό κλίμα και, το όμορφο φυσικό περιβάλλον,
συνδυάζει διακοπές σε βουνό και θάλασσα που απέχει μόλις 10 χιλιόμετρα. Παρέχει
την δυνατότητα για περιήγηση, πεζοπορία και επίσκεψη με το αυτοκίνητό στο Μοναστήρι
της Παναγίας Βαρνάκοβας.
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
