Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΑΝΑΒΑΤΟΣ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
  Οι πρώτοι οικιστές του, κατά την παράδοση, επειδή η περιοχή είχε πολλά δάση, ήταν ειδικοί ξυλοκόποι που προσκάλεσε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος θ΄ ο Μονομάχος από την Κωνσταντινούπολη, για το κτίσιμο της Νέας Μονής. Οι πειρατικές όμως επιδρομές τους ανάγκασαν να αποσυρθούν για την ασφάλεια στο διπλανό απόκρημνο βράχο των 450 μέτρων ύψος.
  Εδώ έκτισαν ένα δεύτερο οικισμό με τετρακόσια σπίτια, σχολεία, Εκκλησίες, δικαστήρια, φυλακή με θαυμαστή αρχιτεκτονική, δουλεύοντας την πέτρα σε σχηματισμούς στενών τοξοτών παραθύρων και θυρών. Τα κτίσματα διασχίζουν μικροί γραφικοί δρομίσκοι.
  Ολόκληρο το χωριό με το φυσικό βράχινο τείχος αποτελεί οχυρό καστρόπυργο. Στην επανάσταση του 1822, ύστερα από γενναία αντίσταση οι Αναβατούσοι μαζί με άλλους Χιώτες που είχαν καταφύγει στο οχυρό για να σωθούν έγραψαν μία νέα Εθνική Εποποϊα, με αποκορύφωμα τις σκηνές του Χιώτικου Ζαλόγγου, που συνέθεσαν στα νοτιοανατολικά του Κάστρου, κοντά στην Εκκλησία της Παναγίας, οι γυναίκες του Ανάβατου, οι οποίες αντάλλαξαν τη ζωή με το τίμημα του ηρωικού θανάτου, για να μην από τους βαρβάρους επιδρομείς. Κι' όταν ολόκληρο το Καστροχώρι θάφτηκε στα χαλάσματα των φοβερών σεισμών του 1881, οι ταλαίπωροι Αναβατούσοι ανάστησαν στις παρυφές του βράχου τον νεότερο, τρίτου κατά σειρά, σημερινό οικισμό τους.
  Ο χώρος όμως εδώ, πέρα από τη ιστορικότητά του, αποκτά και ιδιαίτερη αξία από την ιδιόμορφη τεχνική των κτισμάτων. Εσωτερικά, στην αρχή της μοναδικής εισόδου του Κάστρου, στα ανατολικά, κυριαρχεί το κτιριακό συγκρότημα του Τριωφόρου. Αποτελείται από το Λουτρουβιό, το Διδακτήριο με τη δεξαμενή και την Εκκλησία της Παναγιάς.
  Το ισόγειο είναι το Ελαιοτριβείο, με τις τεράστιες πέτρες, στις οποίες συνθλίβονται οι ελιές για να βγει το λάδι. Πάνω σ' αυτό το Διδακτήριο (δύο δωμάτια, που αποτελούσαν το σχολείο) και δίπλα του η Δεξαμενή, στην οποία μεγάλα πήλινα κανάλια συγκέντρωναν τα νερά της βροχής, για να χρησιμοποιηθεί από τους κατοίκους σε περίπτωση αποκλεισμού του χωριού από τον εχθρό.
  Η στέγη της Δεξαμενής είναι το δάπεδο της Εκκλησίας της Παναγίας των Εισοδίων, με δίκλιτη στέγη, γιόρταζε στις 21 Νοεμβρίου. Σήμερα σώζεται μόνο το ένα κλίτος. Στο Ιερό βήμα υπάρχει η τοιχογραφία του Παντοκράτορα (17ος αιώνας) και στο νοτιοανατολικό δάπεδο διατηρούνται αιμάτινα ίχνη από την τουρκική ανθρωποσφαγή του 1822.
  Σε μικρή απόσταση προς τα βορειοδυτικά, λίγο πιο πάνω από την Εκκλησία, σώζεται η Φυλακή, το Δικαστήριο και το Κρυφό Σχολείο και στην υψηλότερη κορφή του Κάστρου, υπερήφανα διαφεντεύει η Καστροεκκλησία της Ακρόπολης, ο Ταξιάρχης. Η αρχική Εκκλησία πυρπολήθηκε το 1822 από τους Τούρκους. Στη θέση αυτή κτίστηκε άλλη μετά τις σφαγές και τους σεισμούς του 1881 καταστράφηκε και πάλι. Σήμερα έχε αναστηλωθεί από την αρχαιολογική υπηρεσία.
  Μικρή απόσταση από τον Ταξιάρχη, βορειοδυτικά, βρίσκεται ερειπωμένο το σπίτι του Ψαρού στο οποίο οχυρώθηκαν οι Αναβατούσοι κι ανέτρεψαν την τουρκική επίθεση που έγινε από το ύψωμα Αμόνι. Η εκκλησία του σημερινού Ταξιάρχη, που γιορτάζει στις 8 Νοεμβρίου, στο σύγχρονο οικισμό, ανεγέρθηκε μετά τους σεισμούς του 1881.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ομηρούπολης

• http://www.homeropolis.gr/homeropolis/anavatos.asp... (3 φωτ.)

Δημοτικό Διαμέρισμα Βροντάδου

ΒΡΟΝΤΑΔΟΣ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
  O Βροντάδος, παραλιακή κωμόπολη κτισμένη μέσα σε ελαιώνες, ανθόκηπους, αμυγδαλιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα, εκτείνεται Βόρεια των Λειβαδίων (Βόρειο προάστιο του Δήμου Χίου) και ανατολικά του όρους ''Αίπος''.
  Έχει 4.500 κατοίκους οι οποίοι, στην πλειοψηφία τους, είναι άριστοι ναυτικοί, έμποροι και επιστήμονες.
  Στην επανάσταση του 1821 πρόσφεραν πάμπολλες υπηρεσίες στον Ελληνικό στόλο. Σήμερα οι Βρονταδούσοι εφοπλιστές κατέχουν ακόμη πολλά εμπορικά πλοία, τιμώντας το Χιακό και το Ελληνικό γενικά ναυτικό στο οποίο υπηρετούν εκατοντάδες ναυτικοί από το Βροντάδο και τις γύρω περιοχές. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Χριστόφορος Κολόμβος επισκέφθηκε το Βροντάδο για να μελετήσει ναυτικούς χάρτες και να αντλήσει πληροφορίες από έμπειρους Βρονταδούσους ναυτικούς που τον βοήθησαν στο μεγάλο ταξίδι της ανακάλυψης της Αμερικής.
  Ο Βροντάδος έχει πολλούς ναούς, από τους οποίους διακρίνονται ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Γεωργίου, ο Nαός της Παναγίας Ερειθιανής με την περίτεχνη βοτσαλωτή αυλή και ο Nαός του Αγίου Μάρκου. Στο Βροντάδο έχει την έδρα του ο Δήμος Ομηρούπολης. Το Δημαρχείο είναι πραγματικό αρχιτεκτονικό αριστούργημα, δείγμα του αρχιτεκτονικού εκλεκτικισμού.
  Ο Φιλοπρόοδος Όμιλος Βροντάδου (ΦΟΒ) και η Προοδευτική Εκπολιτιστική Κοινωνική Ένωση Βροντάδου (ΠΕΚΕΒ) αποτελούν πνευματικά κέντρα με πολυδύναμη διάσταση και προσφορά. Και τα δύο διαθέτουν Μουσεία και συλλογές με έργα των Βρονταδούσων λαϊκών ζωγράφων Γλύκα και Κυλαδίτη.
  Στο ΦΟΒ ανήκει το Φαφάλειο Στάδιο και στην ΠΕΚΕΒ το ανοικτό κολυμβητήριο του Όρμου Λω με την ομώνυμη οργανωμένη πλαζ. O Όρμος Λω, για τα γαλάzια πεντακάθαρα νερά του έχει πάρει την Ευρωπαϊκή διάκριση της γαλάzιας σημαίας.

ΚΑΡΥΕΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Ωραίο χωριό αμφιθεατρικά κτισμένο με καλαίσθητα σπίτια, νοτιοδυτικά του Βροντάδου και δυτικά της πόλης Χίου. Το βασίλειο της δροσιάς με άφθονα νερά. Στο κέντρο του χωριού, που φθάνει σε δέκα λεπτά με λεωφορείο ή ταξί, κάτω από τα δροσερά πλατάνια και τις καρυδιές μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει νόστιμα μεζεδάκια με χιώτικο ούζο ή να πιει ένα βυζαντινό καφέ.
  Τα πανηγύρια των Ναών Κοιμήσεως της Θεοτόκου και της Αγίας Μαρκέλλας συγκεντρώνουν πολύ κόσμο το καλοκαίρι.
  Οι κάτοικοι είναι κτηνοτρόφοι, έμποροι, οικοδόμοι και δημόσιοι υπάλληλοι. Αρκετοί είναι απόδημοι, αλλά ποτέ δεν ξεχνούν τον τόπο τους. Συνολικά οι Καρυές έχουν 700 κατοίκους. Ακολουθώντας το δρόμο που οδηγεί στη Νέα Μονή αντικρίζουμε ψηλά, στην κορυφή της Πενθόδου, της Μονής ή τη Σκήτη του Αγίου Μάρκου. Ο τάφος του Παρθένιου, ιδρυτού και Ηγούμενου της Μονής, βρίσκεται μέσα στο γραφικό ναΐσκο αυτής, ενώ λίγα χιλιόμετρα δυτικότερα και πάνω από τη Νέα Μονή ευρίσκεται η Μονή των Αγίων Πατέρων.
  Στις Καρυές ανήκει και το Δρακοντόσπηλο με τις ανεξάρτητες επιγραφές που χρονολογούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια και μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία από πολύ παλιά. Ο Δήμος Ομηρούπολης στοχεύει στην εξερεύνηση του χώρου με την ανάθεση του έργου σε ειδικούς σπηλαιολόγους.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ομηρούπολης

• http://www.homeropolis.gr/homeropolis/karyes.asp

Μονή Αγίου Μάρκου

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 79253
  Ιδρύθηκε το 1886 στο βουνό Πένθοδος από τον ασκητή Παρθένιο, που καταγόταν από τον Δαφνώνα της Χίου, σε προϋπάρχοντα, από το 1700, ερειπωμένο ναό του Ευαγγελιστή Μάρκου, πλησίον του οποίου σε μια σπηλιά ασκήτευσε ο Γέροντας. Σπουδαίες υπηρεσίες πρόσφερε η Μονή στον Ελληνικό στρατό κατά την απελευθέρωση του νησιού από τον Τουρκικό ζυγό το 1912. Γύρω στο 1900 στη Μονή αναπτύχθηκε η αγιογραφία. Σήμερα σώζεται πλούσια Βιβλιοθήκη. Υπάρχουν μόνο 2 μοναχοί.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Αγίου Στεφάνου

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
  Ιδρύθηκε το 1880. Κάτω από το σημερινό καμπαναριό προϋπήρχε μικρό εκκλησάκι του Αγίου Στέφανου. Αργότερα το Μοναστήρι ανέλαβε υπό την προστασία του ο Οσιος Παρθένιος, ο οποίος και φρόντισε για την ανοικοδόμηση του σημερινού ναού. Μια μοναχή σήμερα παραμένει φύλακας του Μοναστηριού, το οποίο γιορτάζει στις 27 Δεκεμβρίου, μνήμη του πρωτομάρτυρα Στέφανου.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Αγίων Πατέρων

ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 79390
  Είναι κτισμένη στο σπήλαιο που μόνασαν οι τρεις ιδρυτές μοναχοί της Ν. Μονής. Το 1688 το σπήλαιο δόθηκε στον Ιερομόναχο Ιερεμία, από την Κρήτη, όπου το διαμόρφωσε σε ναό και έκτισε κελιά. Το 1868 μετά το θάνατο του Ιερεμία, ο Ιερομόναχος Παχώμιος, από την Ελάτα της Χίου, ζήτησε τα ιερά κτίσματα τα οποία μετέτρεψε στο μεγαλύτερο μοναστικό κέντρο του νησιού. Στη Σκήτη άκμασε η αγιογραφία (1900). Σήμερα μονάζουν 4 μοναχοί.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Χίου.

Μονή Μυρσινιδίου

ΜΟΝΗ ΜΥΡΣΙΝΙΔΙΟΥ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 92780
  Κτισμένη επάνω στην άκρη του βράχου, που ατενίζει τη στενή λωρίδα του Αιγαίου προς τις Μικρασιατικές ακτές, μοιάζει να ακουμπά επάνω στα κύματα. Βρίσκεται λίγο βορειότερα της κωμόπολης Βροντάδου και απέχει επτά χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της νήσου. Είναι αφιερωμένη στην Κυρία Θεοτόκο των Μυρτιδίων, που τιμάται στις 24 Σεπτεμβρίου. Θεωρείται μαζί με τη Νέα Μονή και τη Μονή του Αγίου Μηνά από τα πιο ιερά προσκυνήματα της Χίου.
  Τη Μονή ίδρυσε το 1887 στην τοποθεσία Παληόπυργος της Περιφερείας Βροντάδου και κάτω από τις υπώρειες του όρους Αίπους, ο ιερομόναχος Χριστοφόρος Σερέμελης, αποθησαυρίζοντας εκεί την Εικόνα της Παναγίας που βρήκε κοντά στη θάλασσα.
  O Xριστόφορος Σερέμελης, που γεννήθηκε στον Βροντάδο τον Οκτώβριο του 1849, αισθάνθηκε από πολύ ενωρίς το Χέρι του Θεού να τον οδηγεί στον ασκητικό του βίο. Με την άδεια του Μητροπολίτη Χίου επέτυχε να πραγματοποιήσει τον διακαή του πόθο και έκτισε τον Ιούλιο του 1887 επάνω στο βράχο έναν ευκτήριο οίκο.
  Για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των προσερχομένων να εγκαταβιώσουν μαζί του μοναχών συνέχισε να κτίζει κελλιά και συγχρόνως ξεκίνησε να διαμορφώνει τον ευκτήριο οίκο σε Μονή. Το έτος 1897 άρχισε την οικοδόμηση Ναού, η οποία διήρκεσε τρία χρόνια. Παρά τις παρεμβληθείσες από την τοπική τουρκική διοίκηση δυσκολίες ο Ναός κτίσθηκε σε ωραίο βυζαντινό ρυθμό με θόλο και αφιερώθηκε στην Παναγία την Μυρτιδιώτισσα, όπου η Μονή οφείλει την επωνυμία της. Τα εγκαίνια ετέλεσε με μεγαλοπρέπεια στις 4 Ιουλίου του 1900 ο τότε Μητροπολίτης Χίου Κωνσταντίνος Δεληγιάννης.
  Στο υψηλό και θεοπρεπές έργο του ο Χριστοφόρος, που στο διάστημα αυτό χειροτονήθηκε Αρχιμανδρίτης και ανέλαβε την Ηγουμενία της Μονής, εργάσθηκε άοκνα. Διοίκησε το Μοναστήρι του με περισσή σύνεση, δικαιοσύνη και αυστηρότητα. Η ανδρώα Μονή της Παναγίας του Μυρσινιδίου επί των ημερών του εγνώρισε αίγλη και ακμή και έχαιρε σεβασμού από ολόκληρον τον χιακό λαό, του οποίου οι μνήμες από την τουρκική λαίλαπα της σφαγής ήταν νωπές και οι πληγές από τον καταστροφικό σεισμό του 1881 ανοιχτές.
  Παράλληλα με την πνευματική και κοινωνική του δράση ο Θεοφίλητος Λευίτης εφρόντισε και για την πολιτιστική ανάπτυξη των πιστών με την ίδρυση Βιβλιοθήκης στη Μονή, η οποία περιελάμβανε παλαιά και αξιόλογα έγγραφα, καθώς και βιβλία διαφόρων εκδόσεων. Ως Ηγούμενος περιερχόταν τα απέναντι από τη Χίο Μικρασιατικά παράλια για το κήρυγμα του Θείου Λόγου, και συγχρόνως συγκέντρωνε ό,τι πολύτιμο συναντούσε κι έκρινε ότι έπρεπε ως κειμήλιο να διασωθεί. Σε κάποια περιοδεία του μάλιστα επέτυχε το βελούδινο, χρυσοκέντητο επιτραχήλιο, το αποδιδόμενο στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριο Ε΄, το οποίο φυλάσσεται στη Μονή.
  Με τη δική του φροντίδα κτίσθηκε μέσα στον περίβολο της Μονής και άλλος Ναός αφιερωμένος στον προστάτη του ´Αγιο Χριστοφόρο, ο οποίος εγκαινιάσθηκε το 1904.
  Σύμφωνα με την υπ' αριθμόν 159 και ημερομηνία 12 Αυγούστου 1898 Κτητορική Πράξη, που έγινε στη Μητρόπολη Χίου, παραχωρήθηκε στον Αρχιμανδρίτη Χριστόφορον Σερέμελη ο ευρισκόμενος στη θέση Κοίλα του χωριού Λαγκάδα Ναός των Αγίων Αναργύρων ως μετόχι της Μονής Μυρσινιδίου. Στη Μονή ανήκει ακόμη ο Ναός του Αγίου Μακαρίου στο Βροντάδο, που παλαιότερα ήταν μονύδριο, αφιερωμένο στους Αγίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο.
  Στη Μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας ο ιδρυτής και κτήτοράς της έζησε είκοσι έξη χρόνια αγιότητας. Ο Κύριος της ζωής και του θανάτου τον εκάλεσε κοντά Του στις 3 Μαίου του 1921. Τάφηκε στη νοτιοδυτική πλευρά του Ναού.
  Διάδοχος σύμφωνα με την τελευταία θέληση του Ηγουμένου Χριστοφόρου, ορίσθηκε ο από τη μικρή ηλικία ευρισκόμενος κοντά του ο δραστήριος και φιλόπονος Αμβρόσιος Μίχαλος από το χωριό Εγρήγορος της περιφερείας Κουρουνίων.
  Και ο νέος Ηγούμενος της Μονής Μυρσινιδίου Αμβρόσιος προσείλκυσε με την κατά Θεόν πολιτείαν του και το εξαίρετο ήθος του, τον σεβασμό, την αγάπη και την εκτίμηση των μοναχών της Μονής και των σε αυτή προσερχομένων ευσεβών προσκυνητών. Μαζί με τα πνευματικά του καθήκοντα, που τον ανέδειξαν "ο των καλών ζηλωτήν και του Θεού εργάτην αληθή" προέβη σε έργα προόδου για τη Μονή. Αγόρασε από τη κοινότητα Βροντάδου τα γύρω από τη Μονή δασώδη και χέρσα τμήματα γης και τα μετέτρεψε από φτωχά και άγονα σε καλλιεργήσιμα και καρποφόρα, ώστε να προσπορίζεται η Μονή για τη ζωάρκεια των σε αυτή διαβιούντων μοναχών έσοδα.
  Αλλά ούτε και τη Βιβλιοθήκη της Μονής παραμέλησε.
  Κατά εισήγηση του ιστοριοδίφη Ανδρέα Πολεμίδη υιοθέτησε απόκλειστικό πρόγραμμα, σύμφωνα με το οποίο συγκέντρωνε στη Βιβλιοθήκη κάθε τι που γράφτηκε και αφορούσε τη Χίο. Για να ενισχύσει μάλιστα την κίνηση αυτή ο Ανδρέας Πολεμίδης απέστειλε μεγάλον αριθμό βιβλίων στη Μονή, όπου εκτός των άλλων περιείχοντο τούρκικα έγγραφα, αφορώντα την ιστορία της Χίου, το χρονικό της πυρπολήσεως της τούρκικης ναυαρχίδας από τον Κανάρη, τόμοι της εφημερίδας "Παγχιακή", το Χιακόν Γλωσσάριον του Αλεξ. Βλαστού, διάφοροι επιμνημόσυνοι λόγοι του Ανδρέα Πολεμίδη, που αφορούν τη Χίο, εκθέσεις επί της δημοτικής και αστικής παιδεύσεως της Χίου και άλλα.
  ´Ετσι, κατά την άποψη του Ανδρέα Πολεμίδη η Βιβλιοθήκη της Μονής Μυρσινιδίου στα τέλη της δεκαετίας του ΄50 εφύλασσε επιμελώς ταξινομημένους χιλιάδες τόμους βιβλίων μέσα σε καλώς κατάσκευασμένες βιβλιοθήκες, που εστεγάζετο σε κατάλληλες αίθουσες΄ και "ήγαγεν την Βιβλιοθήκη της Μονής εις πνευματικόν Ελικώνα".
  ´Αξια μνείας και επαίνου είναι ακόμη η πολύτιμη συμβολή και συμπαράσταση του Ηγουμένου Αμβροσίου στα οδυνηρά και αξιοθρήνητα χρόνια της γερμανικής κατοχής, τόσο στον τομέα της φιλανθρωπίας όσον και στην Εθνική Αντίσταση με σοβαρό κίνδυνο πολλές φορές και της ίδιας της υπάρξεώς του και της Μονής.
  Η δυσπραγία και οικονομική κρίση που εξερράγη τότε ήταν πρωτοφανής. Η πείνα και η δυστυχία εμάστιζαν ολόκληρη την Ελλάδα και το νησί.
  Τη μεγάλη μάχη του για την ανακούφιση της πείνας και της δυστυχίας έδινε με τα πενιχρά του μέσα νυχθημερόν ο αγωνιστής της πίστεως και της πατρίδας, ο Ηγούμενος της Μονής Μυρσινιδίου Αμβρόσιος. Στο Μοναστήρι του κατέφευγαν εξαθλιωμένες και συντετριμμένες οικογένειες, για να ζητήσουν τροφή και προστασία κι εκείνος έδινε απλόχερα ό,τι μπορούσε να μοιραστεί μαζί τους από τα λιγοστά προιόντα από τα χωράφια του.
  Κυνηγημένοι από την απειλή του θανάτου από ασιτία πολλοί άνθρωποι ζητούσαν τη βοήθεια του, για να περάσουν στις απέναντι Μικρασιατικές ακτές. Και τότε ο τολμηρός Ηγούμενος ανέλαβε τον αγώνα της διαπερασίωσης πολλών κατοίκων της περιοχής, καθώς και άλλων από διάφορα μέρη της Χίου, τους οποίους με μικρές βάρκες εφρόντιζε τις αφέγγαρες νύχτες να διαπεραιωθούν απέναντι στη Μ. Ασία και κατόπιν να διασκορπισθούν σε πόλεις της Μέσης Ανατολής, της Κύπρου, της Αιγύπτου, ώστε να τύχουν συμμαχικής προστασίας ή να καταταγούν στον στρατό των συμμάχων.
  Σε συνεργασία με τον εγκαταστηθέντα από ομάδα κατασκοπείας στον Βροντάδο ασύρματο, ερχόταν σε επαφή με το αρχηγείο της Μέσης Ανατολής και, αψηφώντας τον κίνδυνο από το γερμανικό φυλάκιο, που είχε εγκατασταθεί πολύ κοντά στον όρμο της Βρύσης του Πασά, εφρόντιζε να φυγαδευτούν στην απέναντι ακτή φυγάδες εκτός από τη Χίο, από διάφορα μέρη της Ελλάδας που για τον σκοπόν αυτό έφταναν στο νησί. Οι απομεμακρυσμένες από την πρωτεύουσα της Χίου ακτές της Μονής Μυρσινιδίου και του Μηλιγγά έγιναν σιωπηλοί μάρτυρες των μεγάλων εκείνων στιγμών. Στο Μοναστήρι του κρύφτηκαν και με τη βοήθειά του κατόπιν φυγαδεύτηκαν στα Μικρασιατικά παράλια σύμμαχοι, αξιωματικοί και στρατιώτες ´Αγγλοι και Νεοζηλανδοί, για να φτάσουν στη συνέχεια στη στρατιωτική τους βάση και να ενωθούν με το συμμαχικό στρατό. Οι πολύτιμες και πολλαπλές υπηρεσίες του γενναίου πατριώτη και Ηγουμένου του Μυρσινιδίου προκάλεσαν τον θαυμασμό των συμμάχων, οι οποίοι ετίμησαν τη Μονή με επαίνους και τιμητικά έγγραφα, όπως η Νεοζηλανδική Κυβέρνηση, ο ´Αγγλος Στρατάρχης Αλεξάντερ, πολλές Αντιστασιακές Οργανώσεις, Ελληνικές και ξένες.
  Το έτος 1948 τον Ηγουμένο Αμβρόσιο, το οποίον ο Κύριος εκάλεσεν κοντά Του και ενταφίασαν στην είσοδο του Καθολικού, διεδεχθη στη Μονή ο ιερομόναχος και μετέπειτα Αρχιμανδρίτης Χριστοφόρος Γεραζούνης.
  Kαι ο τρίτος κατά σειρά Ηγούμενος της Μονής, που έφερε το όνομα του ιδρυτού και κτήτορά της αποδείχθηκε άξιος συνεχιστής του έργου των προκατόχων του, υπερασπιστής και θεματοφύλακας των ιερών και οσίων. Με τις θεάρεστες αρετές του διεφύλαξε και επαύξησε το κύρος και την ακτινοβολία της Μονής, στην οποία καθημερινά συνέρρεαν πλήθος ευσεβών προσκυνητών, για να προσκυνήσουν τα Ιερά Λείψανα, τα κειμήλια και τα άλλα είδη ευλαβείας, που κοσμούν τη Μονή.
  To μοναστηριακό συγκρότημα της Μονής συμπληρώνουν η Τράπεζα, το μαγειρείο, ο ξενώνας, αίθουσα φιλοξενίας, βοηθητικοί χώροι. ´Εξω από τον περίβολο υπάρχει το νεκροταφείο της Μονής. Επάνω στον βράχο και έξω από τον περίβολο είναι τοποθετημένος υψηλός, μαρμάρινος Σταυρός ορατός και από τη θάλασσα δίπλα Κυματίζει η γαλανόλευκη. Τα διερχόμενα από το σημείο αυτό εμπορικά κυρίως πλοία χαιρετούν με τους συριγμούς τους την ηρωική Μονή του Μυρσινιδίου με τους δυο γαλάζιους τρούλλους του Καθολικού, όπως υψώνονται ανάμεσα ανάμεσα στα πράσινα φυλλώματα του αλσυλίου, τα οποία έρχονται σε αρμονικό δέσιμο με το γαλάζιο της θάλασσας και συγχρόνως χαιρετούν την πατρίδα, τη γαλανόλευκη. Στο κάτω μέρος του βράχου υπάρχει μικρός όρμος για τις ανάγκες της Μονής. Κατά την εποχή που αρχίζει το ψάρεμα επαγγελματίες κυρίως ψαράδες φέρνουν τα ψαροκάικκα τους για Ευλογία. Πολύ γραφική είναι η εικόνα της Ευλογίας αυτής, όπου ο ιερέας με τα μαύρα ράσα και το πετραχείλι να ανεμίζει στην αύρα της θάλασσας, με το σιδερένιο δοχείο στο χέρι, το Ευαγγέλιο και το βασιλικό, στέκεται επάνω στο κατάστρωμα του καικιού και ψάλλει την Ακολουθία του Αγιασμού. Οι τελούμενες στη Μονή ιερές Ακολουθίες διεξάγονται κατά το Τυπικό του Αγίου Σάββα, το οποίο εισήχθηκε από τον ιδρυτή της Χριστοφόρο Σερέμελη. Οι πανηγύρεις που τελούνται είναι:
  Στις 24 Σεπτεμβρίου, Εορτή της ευρέσεως της Ιερής Εικόνας της Παναγίας μέσα στις Μυρσινιές στα Κύθηρα, όπου τιμάται με πανηγυρικό Εσπερινό και Αγρυπνία την παραμονή και Αρχιερατική Θεία Λειτουργία την ημέρα της εορτής.
  Στα εννιάμερα της Παναγίας, στις 23 Αυγούστου, που τελείται Εσπερινός και Αγρυπνία την παραμονή και εορταστική Θεία Λειτουργία την ημέρα της εορτής.
  Της Ζωοδόχου Πηγής, κινητή εορτή, που τιμάται την Παρασκευή της Διακαινησίμου του Πάσχα με περιφορά των Αγίων Εικόνων.
  Του Αγίου Χριστοφόρου στις 9 Μαίου, που πανηγυρίζει το παρεκκλήσιο της Μονής. Η Θεία Λειτουργία τελείται στον κυρίως Ναό του Καθολικού της Μονής από τον σύλλογο των οδηγών των τροχοφόρων που έχουν τον ´Αγιο Προστάτης τους.
  Των Αγίων Πάντων επίσης κινητή εορτή μετά το Πάσχα, που Τελείται στο παρεκκλήσιο, το οποίο βρίσκεται μέσα στον περίβολο της Μονής και είναι αφιερωμένο στους Αγίους Πάντες.
  Στο Σκευοφυλάκιο της Μονής φυλάσσονται τα Ιερά Λείψανα του Αγίου Χαραλάμπους, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Νικολάου του Χιοπολίτου, του Αγίου Γεωργίου του Νεομάρτυρος και τεμάχιο Τιμίου Ξύλου. Στη Μονή φυλάσσονται ακόμη τα παράσημα, τα μετάλλια και διπλώματα, με τα οποία ετιμήθη ο Ηγούμενος Αμβρόσιος Μίχαλος.
  Μετά την "κοίμηση" του τελευταίου Ηγουμένου Χριστοφόρου Γεραζούνη το 1994 η Μονή δε βρίσκεται σε ιδιαίτερη άνθηση. Γίνονται όμως σοβαρές προσπάθειες ανάκτησης της παλιάς της αίγλης. Στα διακονήματα της μικρής Αδελφότητος, με τη σημαντική προσφορά πνευματικού έργου στους πιστούς περιλαμβάνεται η συντήρηση και ανακαίνιση των κτισμάτων.
Κείμενο: Πόπη Χαλκιά-Στεφάνου

Νέα Μονή Χίου

ΝΕΑ ΜΟΝΗ (Μοναστήρι) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 79391, 79370

Ακολουθώντας τον ανηφορικό δρόμο που οδηγεί προς το κέντρο του νησιού και δυτικά της πρωτεύουσας, ανάμεσα σε δάση και πηγαία τρεχούμενα νερά, φθάνουμε στο μοναστηριακό συγκρότημα της Νέας Μονής. Βρίσκεται σε σημείο με εξαιρετική θέα μεταξύ της δυτικής και ανατολικής ακτής προς τα Μικρασιατικά παράλια και σε απόσταση 15 χλμ από τη Χώρα.

Είναι το πιο σπουδαίο από τα μοναστήρια του νησιού και μνημείο διεθνούς σημασίας. Θεωρείται μεγαλούργημα της καλλιτεχνίας και έχει αποτιμηθεί «ως ίσον ταις πρωτίσταις οικοδομαίς των επτά θαυμάτων». Κτίσθηκε επάνω στο Προβάτειο ´Ορος στη μέση του σχηματισμού της νήσου σε σχήμα Χ από τον Κωνσταντίνο το Μονομάχο. Κατά την παράδοση ανεγέρθηκε στο σημείο όπου βρέθηκε η εικόνα της Θεοτόκου από τους τρεις ασκητές Νικήτα, Ιωάννη και Ιωσήφ άκαυστη μέσα σε καιόμενη μυρσίνη.

Το γεγονός συνέπεσε με την εξορία του Κωνσταντίνου του Μονομάχου στη Λέσβο. Θέλημα της Παναγίας, όμως, ήταν να επανέλθει ο Μονομάχος ως αυτοκράτορας στη Βασιλεύουσα· αυτό ήταν το αποκαλυπτικό όραμα των τριών ασκητών, οι οποίοι έσπευσαν στη Μυτιλήνη για να το γνωστοποιήσουν στον Κωνσταντίνο. Ο εξόριστος αυτοκράτορας χάρηκε με την πρόρρηση των μοναχών και τους υποσχέθηκε, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, να κτίσει στο σημείο εύρεσης της εικόνας μεγαλοπρεπή ναό για τη Βασίλισσα των Oυρανών, όπως ήταν η επιθυμία τους. Για να είναι όμως σίγουροι οι μοναχοί και να έχουν τη δυνατότητα να υπενθυμίσουν στον Μονομάχο την υπόσχεσή του, ζήτησαν και πήραν μαζί τους το αυτοκρατορικό χρυσόβουλλο δαχτυλίδι του.

Η προφητεία των τριών μοναχών εκπληρώθηκε, όταν στο θρόνο του Βυζαντίου ανήλθε το 1042 η Ζωή, η οποία ανακάλεσε από την εξορία τον Μονομάχο και με νόμιμο γάμο τους τον ανεκήρυξε επίσημα αυτοκράτορα. Όταν οι μοναχοί πληροφορήθηκαν το γεγονός ταξίδεψαν στη Κωνσταντινούπολη και ζήτησαν από τον αυτοκράτορα, δείχνοντάς του το δακτυλίδι σημαντήρα, την τήρηση της υπόσχεσής του.

Ο Κωνσταντίνος τήρησε με γενναιοδωρία τις υποσχέσεις του. Πρότεινε μάλιστα στους μοναχούς να περιηγηθούν τη Βασιλεύουσα και να διαλέξουν όποιο σχέδιο ναού επιθυμούν, εκτός από εκείνον της Αγίας του Θεού Σοφίας. Κατά μία εκδοχή οι ασκητές διάλεξαν το σχέδιο του Ναού των Αγίων Αποστόλων, αριστούργημα τέχνης, κτισμένο την εποχή του Ιουστινιανού τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά δεδομένα, το Καθολικό της Νέας Μονής κτίσθηκε με πρότυπο το Ναό των Αγίων Σεργίου και Βάκχου της Κωνσταντινούπολης, χωρίς να είναι γνωστοί οι λόγοι για τους οποίους δεν εκπληρώθηκε η αρχική επιθυμία τους.

Η οικοδόμηση του Καθολικού άρχισε στο τέλος του 1042 ή αρχές του 1043 και κράτησε δώδεκα χρόνια με βασιλικές μισθοφορίες και δαπάνες «του βασιλέως έτι ζώντος». Ο Μονομάχος όχι μόνο κάλυψε όλες τις δαπάνες για την κατασκευή της Μονής, αλλά έστειλε από τη Βασιλεύουσα στη Χίο έναν κορυφαίο αρχιτέκτονα - του οποίου το όνομα δεν αναφέρεται πουθενά - και πολύτιμο υλικό, ό,τι πιο εκλεκτό διέθετε η αυτοκρατορία.

Ολόκληρο το μοναστηριακό συγκρότημα της Νέας Μονής κείται μέσα σε πευκόφυτη χαράδρα του Προβατείου ´Ορους σε ανώμαλο τραπεζοειδές σχήμα με θέα προς τη θάλασσα. Αποτελείται από πολυάριθμα κτίσματα: το Καθολικό, την Τράπεζα, την Κινστέρνα, τον Πύργο, το Καμπαναριό, τη Βιβλιοθήκη, τα Κελιά, το Τρίκλινο και τα δύο παρεκκλήσια, του Αγίου Παντελεήμονα και του Τιμίου Σταυρού. Σαφή εικόνα για ολόκληρο το μοναστηριακό συγκρότημα έχουμε από την περιγραφή και τα σχεδιάσματα του Ρώσου μοναχού και αγιογράφου Βασίλη Μπάρσκυ, ο οποίος αφού επισκέφθηκε πέντε φορές τη Χίο, περιέγραψε και σχεδίασε τη Μονή κατά την εξάμηνη παραμονή του σε αυτή το 1705.

Στο κέντρο των κτισμάτων βρίσκεται το Καθολικό, πoυ είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο αρχιτεκτονικός του τύπος είναι ελλαδικός, οκταγωνικός, και αποτελεί το σπουδαιότερο υπόδειγμα του λεγόμενου νησιώτικου οκταγωνικού τύπου ναού, γνωστού μόνο στη Χίο και την Κύπρο. Η στήριξη του τρούλου είναι οκταγωνική, ενώ ο κυρίως ναός παραμένει τετράγωνος, απλός χωρίς εξωτερικά στηρίγματα. Στο τετράγωνο της κάτοψης έρχονται να προστεθούν το τριμερές και καμαροσκέπαστο ιερό και οι δύο νάρθηκες.

Δημοτικό Διαμέρισμα Σιδηρούντος

ΣΙΔΗΡΟΥΝΤΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
  Η Σιδηρούντα είναι χωριό χτισμένο πάνω σε ύψωμα στη δυτική πλευρά της Χίου και προσφέρει στον επισκέπτη πανοραμική θέα στη θάλασσα του Αιγαίου. Από εδώ μπορεί κανείς να απολαύσει το υπέροχο ηλιοβασίλεμα, πίνοντας τον καφέ του στο παραδοσιακό καφενείο του χωριού.
  Η Σιδηρούντα περιλαμβάνει τις περιοχές του Μετοχίου και των Πραστειών. Σε ωραία κοιλάδα με πλατάνια και πηγαίο νερό, χαμηλότερα από το χωριό, βρίσκεται ο παλιός ναός του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, ενώ στα Πραστειά πάνω στον παράκτιο χωματόδρομο που καταλήγει στο Μάναγρο σώζεται σε καλή κατάσταση ο βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου. Περιμετρικά της Σιδηρούντας υπάρχουν οι ωραιότερες παραλίες του νησιού, παρθένες ακόμη από την ανθρώπινη παρέμβαση, με κύριο χαρακτηριστικό τους την καταπράσινη θάλασσα και τα καθάρια νερά.

Δημοτικό Διαμέρισμα Συκιάδας

ΣΥΚΙΑΔΑ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22710 74404
Η Συκιάδα, είναι χωριό χτισμένο πάνω σ' ένα σχεδόν άγονο ύψωμα σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου. Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού είναι ναυτικοί. Στο δημοτικό διαμέρισμα της Συκιάδας ανήκει ο παραλιακός οικισμός "Παντουκιός". Πρόκειται για ένα ήσυχο λιμανάκι, αλιευτικό καταφύγιο, στον κόλπο του Παντουκιούς, με μία ψαροταβέρνα κι ένα καφενείο. Το φυσικό τοπίο προσφέρει στον επισκέπτη απίστευτη ησυχία και γαλήνη. Επίσης στην Συκιάδα ανήκει η τοποθεσία "Αγιος Ιωάννης Θόλος" και η παραλία του Αγίου Ισίδωρου όπου υπάρχει οργανωμένος χώρος για camping.