Πληροφορίες τοπωνυμίου

Δημοτικό Διαμέρισμα Αγίου Κοσμά

ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
Τηλέφωνο: +30 24620 82807
Α. Γεωγραφικό πλαίσιο
Συνεχίζοντας τον οδικό άξονα προς τα Μαστοροχώρια και σε απόσταση 23 περίπου χιλιομέτρων από τα Γρεβενά, αριστερά της κορυφογραμμής συναντάμε τον Aγιο Κοσμά. Ο Aγιος Κοσμάς είναι από τα πιο όμορφα χωριά του Δήμου. Χωριό μικρό χτισμένο σε μια πλαγιά με πέτρινα σπίτια, στενά δρομάκια και όμορφες αυλές. Είναι το μαστοροχώρι του Κάλφα Βράγκα. Μάστοροι που γύρισαν όλη την Ελλάδα και άφησαν τη τέχνη τους ως την Κωνσταντινούπολη.
Β. Γεωγραφικό πλαίσιο-Ιστορική διαδρομή
  Πήρε το όνομά του από τον Απόστολο Aγιο Κοσμά τον Αιτωλό, ο οποίος δίδαξε σ' αυτό καρφώνοντας μάλιστα πάνω σ' ένα τσίρο (είδος δέντρου) και έναν σιδερένιο σταυρό που έφτιαξε ο γύφτος του χωριού. Στο χωριό βρίσκεται και ο μοναδικός Σταυρός του Πατροκοσμά.
  Το αρχικό όνομα σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες ήταν Μελιδούστα και ήταν χτισμένο λίγα μέτρα ανατολικότερα από τη σημερινή θέση του χωριού. Χτίσθηκε πιθανότατα το 21-25 επί αυτοκράτορος Οκτάβιου. Αριθμούσε περίπου 300 σπίτια κλαδοσκεπασμένα και οι κάτοικοι έτρεφαν κοπάδια από αιγοπρόβατα και βόδια. Το 17ο αιώνα η Μελυδούστα καταστράφηκε ολοσχερώς από Τούρκους. Οι πολύ λίγες οικογένειες που διασώθηκαν μετακινήθηκαν νοτιότερα και έχτισαν ένα μικρό συνοικισμό ο οποίος ονομάστηκε «Τσιράκι» λέξη Τουρκική που σημαίνει τον μαθητευόμενο υπάλληλο, τον ψυχογιό.
  Αργότερα έγινε τσιφλίκι του Ομέρ Μπέη. Το χωριό απελευθερώθηκε το 1912 παρά τη σθεναρή αντίσταση των Βαλαάδων.
  Το 1914 το χωριό κατοικούνταν από 400 μόνιμους κατοίκους. Σήμερα οι λίγοι κάτοικοί του ασχολούνται με τη γεωργία και κτηνοτροφία.

ΕΚΚΛΗΣΙΑ (Οικισμός) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Ενα ρέμα χωρίζει τον Αγιο Κοσμά από τον οικισμό του Εκκλησιές. Ο οικισμός δημιουργήθηκε όταν οι κάτοικοι της θέσης «Παλαιοχώρι» μετακινήθηκαν στη σημερινή θέση για να προφυλαχθούν από επιθέσεις Τουρκαλβανών. Το παλιό όνομα του οικισμού είναι Βιβίστι. Το 1970 οι κάτοικοι των Εκκλησιών, για να βρεθούν κοντά στο δρόμο που έρχεται από Γρεβενά, δημιούργησαν την Ανω Εκκλησιά. Το σύμπλεγμα αυτών των οικισμών βρίσκεται σε 950 μ. υψόμετρο μέσα σε δάσος από βελανιδιές. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων τους είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.