Πληροφορίες τοπωνυμίου

Μπαμπούγερα

ΚΑΛΗ ΒΡΥΣΗ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
6/1 - 8/1
  Η περιοχή της Δράμας και ιδιαίτερα τα χωριά του Μενοίκιου και του Φαλακρού όρους, έχουν να παρουσιάσουν ένα πλούσιο υλικό διονυσιακού χαρακτήρα με πληθώρα εθιμικών πανηγυρισμών και άλλων εκδηλώσεων, που συνδέονται ιδιαίτερα με τις περιόδους του Δωδεκαημέρου και της Αποκριάς, σε περιόδους δηλαδή που αντιστοιχούν σε εποχές κατά τις οποίες τελούνται οι πιο γνωστές Διονυσιακές γιορτές: τα Ανθεστήρια (τέλη Φεβρουαρίου), τα Λήναια (τέλη Ιανουαρίου), τα κατά Αγρούς Διονύσια (αρχές Ιανουαρίου), τα Μεγάλα ή εν άστει Διονύσια (τέλη Μαρτίου).
  Πρόκειται για εκδηλώσεις που τελούνται όχι με αναπαραστατική ή αναβιωτική φολκλορική μορφή, αλλά με μορφή δρώμενου και με συνειδητή συμμετοχή όλων, ως εκπλήρωση χρέους προς την κοινότητα, αφού οι περισσότερες από αυτές αποβλέπουν στην εξασφάλιση της «καλής χρονιάς» στην ευρύτερη διάσταση της καλής υγείας και της πλούσιας καρποφορίας.
  Στις εκδηλώσεις αυτές κυριαρχούν ζωόμορφες μεταμφιέσεις, με προβιές ή υποκατάστατά τους και μαζί με αυτές κουδούνια, με την πρωτογενή εδώ σημασία που έχουν ως ηχητικά αντικείμενα για το διώξιμο του κακού, τραγούδια, χοροί, αλληλοπειράγματα, σάτιρα, ευρηματικές παραστάσεις και αναπαραστάσεις ποικίλες με συνοδεία τοπικής λύρας, γκάιντας και νταχαρέ, στοιχεία όλα με έντονο διονυσιασμό, που μεταφέρει σε αρχέγονες τελετές καλοχρονιάς.
  Στην Καλή Βρύση πρωταγωνιστούν τα "Μπαμπούγερα", άντρες μεταμφιεσμένοι ζωόμορφα, ζωσμένοι βαριά κουδούνια. Με το πέρας της τελετής του αγιασμού τα Μπαμπούγερα έχουν ήδη συγκεντρωθεί έξω από την εκκλησία και με την εντυπωσιακή και θορυβώδη παρουσία τους κυριαρχούν σ' όλο το χωριό την ημέρα των Θεοφανίων και τις δύο επόμενες (6-8 Ιανουαρίου). Η αμφίεση των Μπαμπούγερων αποτελείται από άσπρη περισκελίδα, γυναικείο μαύρο επενδύτη αμανίκωτο, φλοκωτό στην εσωτερική μεριά, άσπρο πουκάμισο και πέντε μεγάλα κουδούνια που ζώνονται στη μέση. Η κεφαλή καλύπτεται με προσωπίδα από μάλλινο λευκό ύφασμα του αργαλειού. Στο μέτωπο ράβεται ένα στρογγυλό καθρεπτάκι, ενώ με ρούχα σχηματίζουν μεγάλη καμπούρα στη ράχη του μεταμφιεσμένου.
  Αποκορύφωμα και λήξη του γιορτασμού αποτελεί η σατιρική αναπαράσταση γάμου στις 8 Ιανουαρίου, με συμμετοχή στη χαρά και το γλέντι όλου του χωριού και των πολλών επισκεπτών, που τη μέρα αυτή συρρέουν στην Καλή Βρύση όχι μόνο από την περιοχή της Δράμας αλλά και από μακρινά μέρη. Η αναπαράσταση μιμείται το τοπικό εθιμικό τυπικό, με κάποιους νεωτερισμούς ή ευρηματικές προσαρμογές στην πραγματικότητα. Εντυπωσιακό στοιχείο αποτελεί η ξαφνική αρπαγή της νύφης από τα Μπαμπούγερα η οποία όμως αμέσως απελευθερώνεται. Παρότι το στοιχείο αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως υστερογενές, αποτελεί παραδοσιακό μοτίβο. Την τρίτη μέρα, 8 Ιανουαρίου της Αγίας Δομνίκης, τιμούσαν τη μαμή, της οποίας η παρουσία ήταν τόσο πολύτιμη στην παραδοσιακή κοινότητα και κοινωνία.
  Μπαμπούγερα ντύνονται και παιδιά, στοιχείο της συνέχισης του εθίμου το οποίο στην Καλή Βρύση βιώνεται ως έκφραση ψυχικής ανάγκης και λειτουργεί ως συνειδητό χρέος στην προγονική κληρονομιά. Τα αναβιωμένα εθιμικά δρώμενα συνοδεύουν τα παραδοσιακά όργανα της περιοχής, η γκάιντα (είδος ασκού, μουσικού οργάνου γνωστού και στην αρχαιότητα), η λύρα και ο νταχαρές ή νταϊρές (ντέφι). Εκτός από αυτά όμως, ως μέσα μουσικής έκφρασης χρησιμοποιούνται και αντικείμενα της καθημερινής ζωής (κουδούνια και σήμαντρα). Το ανθρώπινο δε σώμα ως ηχοποιητικό μέσο με τα πόδια που χτυπούν στο έδαφος καθώς και ο τρόπος που κινείται φανερώνουν το πρωταρχικό στοιχείο της μουσικής, το ρυθμό.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Προσοτσάνης

Ιστοσελίδα Δήμου Προσοτσάνης
• http://www.prosotsani.gr/mpampougera.htm (12 φωτ.)

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Δράμας
• http://www.drama.gr/giortes.html

Δωδεκαημέρου

Τις μέρες του Δωδεκαήμερου σε χωριά όπου υπάρχουν εγκατεστημένοι πρόσφυγες από τον Πόντο (Σιταγροί κ.ά.) συνηθίζονταν οι "Μωμόγεροι", είδος λαϊκού παραδοσιακού θεάτρου, με σκοπό ψυχαγωγικό σήμερα, με ευετηρική όμως και αυτοί σκοπιμότητα στην πρωτογενή μορφή τους. Η αναπαράσταση γάμου αποτελεί συνηθισμένο θέμα και αγαπημένο θέαμα στα λαϊκά δρώμενα. Πριν όμως πάρει το σημερινό χαρούμενο χαρακτήρα, η εικονική τελετή γάμου αποτελούσε μαγική πράξη, που απέβλεπε στην πρόκληση γονιμικής δύναμης για την καρποφορία των χωραφιών και την αύξηση των κοπαδιών.

Στην Καλή Βρύση ο υποδυόμενος τον ιερέα, ξεφεύγοντας από τη μίμηση της θρησκευτικής τελετουργίας, προτιμά τη διαδικασία του πολιτικού γάμου, με εύθυμες παραινέσεις στο ζεύγος για αγάπη και αμοιβαία υπακοή: Γιώργη, ν' αγαπάς την έμορφη Βασίλα την Παινεμένη, να μην την αφήνεις, Γιώργη, παραπονεμένη. Και συ, Βασίλα, ν' αγαπάς τον έμορφό σου Γιώργη, να τον προσέχεις, να μη μένει η κοιλίτσα του πεινασμένη, και τρέχει στη γειτόνισσα, να της ζητάει μέλι. Κοινό όμως ποτήρι υπάρχει, έστω και με μορφή φιάλης ούζου. Υπάρχουν επίσης τα παραδοσιακά κουλούρια του γάμου με την τελετουργική και δοξασιακή τους πλαισίωση.

• http://www.drama.gr/giortes.html

Αναμμα Φωτιάς

17/3/2002
Εθιμικό άναμμα πυράς με τελετουργικό και πανηγυρικό χαρακτήρα την Κυριακή της Τυροφάγου

Γιορτή του Αη-Βλάση ψηλά στο Μενοίκιο

11/2
  Κάθε χρόνο, εδώ και πολλά χρόνια, οι κάτοικοι του Δημοτικού Διαμερίσματος Καλής Βρύσης, πανηγυρίζουν στις 11 Φεβρουαρίου. Την ημέρα εκείνη η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Αγίου Βλάσιου. Για τους Καληβρυσιώτες, που το χωριό τους περικλείεται από πολλά ξωκλήσια προς τιμή πολλών Αγίων, είναι μια ξεχωριστή μέρα.
  Το ξωκλήσι του Αη-Βλάση βρίσκεται ψηλά, κρυμμένο στα δάση του Μενοικίου όρους.
  Είναι ένας χώρος πολύ αγαπητός από τους κατοίκους του χωριού, αλλά και των γειτονικών χωριών, που έρχονται κάθε χρόνο για το μικρό πανηγύρι που γίνεται εκεί.
   Το τοπίο είναι μοναδικό σε ομορφιά. Ο χώρος δεν είναι εύκολα προσπελάσιμος. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή και φυσικά αποκλείονται τα συμβατικά αυτοκίνητα. Όμως αξίζει τον κόπο η διαδρομή, που αυτήν την εποχή αλλάζει και ντύνεται στα χειμωνιάτικα.
  Εκεί βρίσκεται και το ξωκλήσι του Αη-Βλάση, κυκλωμένο από αιωνόβια δέντρα. Το πρωί γίνεται ο αγιασμός και στη συνέχεια, οι κάτοικοι της Καλής Βρύσης κάνουν ένα μικρό πανηγύρι. Φαγητά, κρεατικά και ντόπιο τσίπουρο, απαλύνουν το κρύο και την παγωνιά και με τον τρόπο αυτό τηρούν την ζωντανή την παράδοση που συνεχίζεται χρόνια τώρα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Προσοτσάνης

• http://www.prosotsani.gr/kali_vrisi.htm

Αγίας Μαρίνας

17/7

Αγίου Νικολάου

6/12

Πέμπτη της Διακαινησίμου

Τις πασχαλινές αυτές μέρες ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η πομπική περιφορά της εικόνας της Αναστάσεως γύρω από το αγροτικό όριο της Καλής Βρύσης την Πέμπτη της Διακαινησίμου, για προστασία του χωριού από κάθε κακό και ιδιαίτερα από το χαλάζι που είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για την παραγωγή την ανοιξιάτικη περίοδο.

• http://www.drama.gr/giortes.html

Την Πέμπτη της διακαινησίμου (η εβδομάδα μετά την Ανάσταση) στο χωριό Καλή Βρύση της Δράμας γίνεται περιφορά της εικόνας της Αναστάσεως, ως επίκληση για πλούσια παραγωγή και, συγκεκριμένα, για την πρόκληση βροχής και την προστασία από το χαλάζι. Η περιφορά σχηματίζει έναν κύκλο ο οποίος προστατεύει καθετί που βρίσκεται μέσα σε αυτόν: ανθρώπους, ζώα και παραγωγή. Μετά τη Θεία Λειτουργία και την τέλεση αγιασμού, που γίνεται στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, στα νοτιοανατολικά όρια του χωριού αρχίζει η πομπή. Οι κάτοικοι, με επικεφαλής τον ιερέα και δύο άνδρες που χτυπούν ένα μεγάλο σήμαντρο, περιφέρουν την εικόνα της Αναστάσεως σε όλους τους αγρούς γύρω από το χωριό, σταματώντας κατά διαστήματα στα ξωκλήσια. Εκεί ψάλλουν το "Χριστός Ανέστη", το απολυτίκιο του κάθε αγίου και δέονται:

Κύριε μου, Κύριε ελέησον,
δώσε μας, Θεέ μου, υγεία και χρόνια,
χρόνια πολλά.
Φύλαγε, Θεέ μου,
φύλαγε τα σύνορα.
Στο βουνό σκοτεινή αντάρα,
στον κάμπο γλυκιά ψιχάλα.

Ο ιερέας ευλογεί με τον αγιασμό από την πρωινή Λειτουργία και τοποθετεί στο ανώφλι της εισόδου του ιερού ναού "ύψωμα" (αντίδωρο από τη Λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης), καλυμμένο προστατευτικά με ένα σβόλο άσπρου κεριού.
Η διαδρομή: Με αφετηρία τον Προφήτη Ηλία, ο οποίος, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, θεωρείται "νεφοκράτορας", η πομπή περνά διαδοχικά από τα ξωκλήσια της Ζωοδόχου Πηγής, των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, του Αγίου Αντωνίου, του Αγίου Αθανασίου και της Μεταμορφώσεως. Στον Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου και σε αυτόν της Μεταμορφώσεως γίνονται στάσεις για ξεκούραση. Ύστερα από πέντε συνολικά ώρες πεζοπορίας, οι πιστοί καταλήγουν στα κοντινά μεταξύ τους ξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Βλασίου, που είναι προστάτες αντίστοιχα της κτηνοτροφίας και της γεωργίας. Ο ιερέας επαναλαμβάνει ευχές και δεήσεις, αγιάζει την περιοχή και τοποθετεί "υψώματα".
Το γλέντι: Ακολουθεί μεγάλο γλέντι στο ορεινό ξέφωτο έξω από τα ξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Βλασίου με γκάιντες και νταχαρέδες από οργανοπαίχτες του χωριού, ζουρνάδες και νταούλια από οργανοπαίχτες της Ηράκλειας των Σερρών. Οι χοροί, τα τραγούδια, το φαγοπότι και τα τσουγκρίσματα αβγών συνεχίζονται έως το σούρουπο. Με το τέλος του γλεντιού, έχει έρθει πια η νύχτα. Τότε η εικόνα της Αναστάσεως μεταφέρεται στην κεντρική εκκλησία του χωριού, τον Αγιο Νικόλαο, μέχρι την επόμενη χρονιά.

• http://www.ert.gr/afieromata/Pasxa/Drama.html