Πληροφορίες τοπωνυμίου

Μονή Παναγίας Φιλοκαλλιώτισσας

ΡΙΟΛΟΣ (Χωριό) ΠΑΤΡΑ
Είναι ένα από τα πιο φημισμένα Βυζαντινά μοναστήρια της Δυτικής Αχαΐας. Πρόκειται για μικρό μοναστήρι με ναό αφιερωμένο στο Γεννέσιο της Θεοτόκο που εορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου εορτή της Παντανάσης. Το μοναστήρι της Παναγίας της Φιλοκαλιώτισσας είναι χτισμένο στην δυτική πλευρά του όρους Μόβρη 5 χιλιόμετρα περίπου Ν.Α. του χωριού Ριόλου. Η θέση του αποτελεί ένα σπάνιο φυσικό εξώστη του βουνού που προβάλλεται στην πεδιάδα της Δύμης. Πιθανότατα ιδρύθηκε από τον Βυζαντινό στρατηγό Ευμάθιο Φιλοκάλι, που ήταν μάγιστρος, μέγας Δούκας Πελοποννήσου του ΙΒ΄ αιώνα. Η μόνη ιδρύθηκε τον ΙΖ΄ αιώνα. Οι αρχαιολόγοι και οι ερευνητές εξετάζουν τα οικοδομήματα, τοιχογραφίες και λοιπά στοιχεία που είναι νεότερα. Η μόνη Φιλοκάλι αναπτύχθηκε πολύ κατά την τουρκοκρατία και είχε συναλλαγές, στενές σχέσεις και συνεργασία με τις μεγάλες μονές Αγίας Λαύρας και Παναγίας της Φιλοκαλιώτισσας είναι σταυροειδής, με κεραμικά και θόλο 20 μέρτρα, αλλά τα τόξα έχον οξείες γωνίες, όχι τόσο εμφανής, τα οποία αποδεικνύουν επτανησιακή επίδραση. Ο θόλος είναι λίθινος. Στην επανάσταση το Φιλοκάλι ήταν στρατόπεδο κυρίως των Ελλήνων. Κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου ο ναός λειτουργεί σε συνεργασία με τις καλόγριες της μόνης Αγίας Μαρίνας. Ενώ πλήθος προσκυνητών από την γύρω περιοχή κατακλύζει το μοναστήρι.

Η μονή Φιλοκάλη

  Η μονή Φιλοκάλη βρίσκεται επίσης στο όρος της Μώβρης έχουσα ανοικτό ορίζοντα προς την πεδιάδα της Δύμης γι’ αυτό κατά μια εκδοχή και το όνομά της. Κατ’ άλλη δε εκδοχή η μονή έχει πάρει την ονομασία της από το τοπωνύμιο, το οποίο θυμίζει τον κατά το τέλος του ΙΑ ή αρχές του ΙΒ αι. Ευμάθιο Φιλοκάλη, βυζαντινό στρατηγό, ο οποίος αναφέρεται σαν μεγάλος δούκας Ελλάδος και Πελοποννήσου. Φαίνεται ότι δόθηκαν σ’ αυτόν εκτάσεις γης - όπως γινόταν στους Βυζαντινούς - και έχουμε έκτοτε τοπωνύμια στην γενική. Το βυζαντινό τοπωνύμιο της όλης εκτάσεως διέσωσε η κατόπιν ιδρυθείσα μάλλον κατά τον ΙΖ αι. μονή.
  Στην μονή Μαρίτσης απόκεινται δύο σιγίλλια του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε, το ένα του 1798 όπου αναγνωρίζει την μονή Φιλοκάλη πατριαρχική και το άλλο του 1807, το οποίο κάνει λόγο περί διαζεύξεως των μονών Λαύρας Καλαβρύτων και Φιλοκαλίου. Σύμφωνα με άλλο σιγίλλιο σωζόμενο στην Αγία Λαύρα, αναφέρεται ότι "Οι της Φιλοκάλης μονασταί εν τη επαρχία Π. Πατρών ένεκα βλαβών και κακουργιών ήτησαν την ένωσιν μετά της Λαύρας, όπως μη ερημωθή η εαυτών μονή". Αυτό έγινε τα τέλη του ΙΗ αι. Οι Λαυρεώτες όμως ενοχλούντο και ζήτησαν την διάζευξη των δύο μονών.
  Επιγραφή του 1804 τεθραυσμένη σε πέντε κομμάτια ομιλεί περί Ιωσήφ ιερομονάχου ηγουμένου της Φιλοκάλη. Τον Ιούλιο του 1821 αναφέρεται ότι πέρασε από ’κει ο Πετιμεζάς, ενώ το 1824 αποτελούσε τόπο συγκεντρώσεως Ελληνικών στρατευμάτων.
  Ο ναός είναι αφιερωμένος στο Γεννέσιο της Θεοτόκου και τιμάται πανηγυρικά στις 8 Σεπτεμβρίου. Επέστη μεγάλες ζημιές κατά τον σεισμό του 1993, αλλά προσφάτως ανακαινίσθηκε. Είναι σταυροειδής με κεραμικά και θόλο 20 μέτρων με επιρροές επτανησιακής τέχνης. Ο θόλος είναι λίθινος όπως και η όλη οικοδομή, με τέσσερα μικρά παράθυρα στον τρούλλο.
  Η αργυροστόλιστος παλαιά και θαυματουργός εικών της Παναγίας της Φιλοκαλιώτισσας Η αργυροστόλιστη Παναγία η Φιλοκαλιώτισσα είναι εικόνα παλαιά και θαυματουργή. Πολλές παλαιές εικόνες διατηρούνται επίσης σε σχετικά καλή κατάσταση και φυλάσσονται στην μονή Μαρίτσης.
  Το εξωτερικό του ναού είναι κεραμοσκεπές κατά τεμάχια και στρώματα. Πρόκειται πραγματικά περί λίαν αξιόλογου ναού.
  Παραπλεύρως της μονής υπάρχει ναΐδριο αφιερωμένο στον Αγιο Σπυρίδωνα. Σώζεται επίσης και ικανός αριθμός κελιών.

Ιστοσελίδα Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών
• http://www.i-m-patron.gr/mones/maritsis/maritsis.h... (8 φωτ.)