Πληροφορίες τοπωνυμίου

Μονή Αγίου Νικολάου Καμπιών

ΔΙΟΝΥΣΟΣ (Χωριό) ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22610 52100
   Πέντε χιλιόμετρα δυτικά από το χωριό του Διονύσου στην περιοχή Καμπιά, χωματόδρομος οδηγεί στην περίφημη εκκλησία του Οσίου Μάρτυρα Νικολάου του Νέου που χρονολογείται στις αρχές του 11ου αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση κατασκευάσθηκε με υλικά που μετέφεραν τα βυζαντινά αυτοκρατορικά καράβια εως την Αταλάντη με τελικό προορισμό τη μονή του Οσίου Λουκά του Στειριώτη. Η διαδρομή από την Αταλάντη εως το Στείρι περνούσε από την περιοχή των Καμπιών.
  Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου θεωρείται σύγχρονη αυτής του Οσίου Λουκά, γεγονός που αποδεικνύεται από την ύπαρξη της γνωστής και περίφημης αγιογραφίας στην κρύπτη της Αγίας Βαρβάρας (κάτω από το ναό) του Αγίου Ιωάννη του Καλοχτένη, όπου η στάση, η μορφή και τα χρώματά της μαρτυρούν την εποχή δημιουργίας της και ίδρυσης ταυτόχρονα της Μονής. Η μορφή, ο ρυθμός, η κατασκευή και τα χρησιμοποιηθέντα υλικά πιστοποιούν επίσης τη χρονολογία ανέγερσής της.

Μονή Ευαγγελιστρίας

ΜΟΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ (Μοναστήρι) ΑΛΙΑΡΤΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22680 22332

Μονή Ιερουσαλήμ

ΜΟΝΗ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ (Μοναστήρι) ΛΕΒΑΔΙΑ
Τηλέφωνο: +30 22610 52230, 52850

Μονή Οσίου Σεραφείμ Δομβούς

ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΔΟΜΒΟΥΣ (Μοναστήρι) ΛΕΒΑΔΙΑ
Τηλέφωνο: +30 22640 31251

Η Παναγία της Σκριπούς

ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ (Πόλη) ΒΟΙΩΤΙΑ
  Βρίσκεται στην ενορία της Σκριπούς. Για εκατοντάδες χρόνια ήταν ανδρικό μοναστήρι και μόνο κατά τον τελευταίο αιώνα λειτούργησε σαν ενοριακός ναός. Κατά τους Πουκεβίλ και Λικ, ως το 1821 διατηρούσε 60 καλογέρους, που διαλύθηκαν το 1926 μετά την απαλλοτρίωση των κτημάτων του μοναστηριού.
   Γραπτή επιγραφή ενσωματωμένη στο εξωτερικό της αψίδας του ιερού αναγράφει τον κτήτορα Λέοντα Βασιλικό Πρωτοσπαθάριο (οστιάριος, εκκλησιαστικός αξιωματούχος και στρατηγός, διοικητής του θέματος της Ελλάδας που είχε έδρα τη Θήβα) και τη χρονολογία κατασκευής του ναού 873/4. Στην τοιχοδομία του ναού έχει χρησιμοποιηθεί και αρχαίο υλικό από τον περιβάλλοντα αρχαιολογικό χώρο.
  Ο ναός είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλλο, με προεξέχουσες τις κεραίες του σταυρού και στενό νάρθηκα. Από το αρχικό συγκρότημα σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, όπως αποδεικνύει το τρισυπόστατο Ιερό Βήμα. Ο γλυπτικός διάκοσμος στις εσωτερικές και εξωτερικές του επιφάνειες είναι πλούσιος με πολλά μέλη ενσωματωμένα στα μεταγενέστερα κελλιά, νότια του Καθολικού και στο δυτικό πρόπυλο. Πολλές τοιχογραφίες διαφόρων εποχών βρίσκονται στα τρία Ιερά και σποραδικά στον κυρίως ναό. Οι παλαιότερες ανήκουν στον 17ο αιώνα. Νοτιοδυτικά του ναού ήταν χτισμένα τα αρχικά κελλιά σε πέντε διαδοχικούς κεραμοσκεπείς χώρους. Ανατολικά από αυτά υπάρχουν τα νεότερα κελλιά τα οποία χρησιμοποιούνται και σήμερα για θρησκευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
  Βορειοδυτικά βρίσκεται το καμπαναριό που κατασκευάστηκε το 1939. Ανασκαφικές εργασίες στο παρελθόν αποκάλυψαν στο εσωτερικό του ναού την ύπαρξη παλαιοχριστιανικού ψηφιδωτού και εξωτερικά, στον περίβολο, κτήριο μυκηναϊκής περιόδου.
Ο περιβάλλων αρχαιολογικός χώρος
  Νοτιοδυτικά του ναού και σε πολύ μικρή απόσταση, βρίσκεται ο θολωτός τάφος του Μινύα . Πρόκειται για ένα από τα λαμπρότερα δείγματα ταφικής αρχιτεκτονικής της μυκηναϊκής περιόδου και συγκρίνεται με τον θολωτό τάφο του "Ατρέως" στις Μυκήνες. Αποκαλύφθηκε από τον H. Schliemann το 1880-1886 και η ανασκαφή στην ευρύτερη περιοχή ολοκληρώθηκε κατά το 1903-1905, από βαυαρική αποστολή, με επικεφαλείς τους H. Bulle και A. Furtwaengler.
  Δυτικά του ναού υπάρχει το αρχαίο θέατρο που οικοδομήθηκε προς το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, και έφερε στο φως η ανασκαφική έρευνα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (έφορος Θ. Σπυρόπουλος) το 1970-1973. Διατηρείται το κοίλο, με τα εδώλια για τους θεατές, η ορχήστρα και μέρος της σκηνής. Το αρχαίο θέατρο χρησιμοποιείται σήμερα για πολιτιστικές εκδηλώσεις.
   Ανατολικά του θολωτού τάφου υπάρχει μυκηναϊκό ανάκτορο που καταστράφηκε περί το 1200 π.Χ. Έχει εν μέρει μόνο αποκαλυφθεί (από την αποστολή που αποκάλυψε και το αρχαίο θέατρο) και αποτελείται από τρεις πτέρυγες διακοσμημένες με πλούσιες τοιχογραφίες. Το θαύμα της Παναγίας Στις 8 Σεπτέμβρη του 1943 οι Ιταλοί συνθηκολόγησαν και στην αρχή αρνήθηκαν να παραδώσουν τον οπλισμό τους στους συμμάχους τους Γερμανούς. Τότε η περιφερειακή οργάνωση του Ε.Α.Μ. Ορχομενού θεώρησε ότι μπορούσε να επωφεληθεί και να παραλάβει αυτή τον ιταλικό οπλισμό.Γι' αυτό παρακίνησε τους οπλισμένους και μη Ορχομενίους να κινηθούν προς τη Λειβαδιά. Οι Γερμανοί όμως κύκλωσαν και αφόπλισαν τους Ιταλούς κι όταν έμαθαν για τις προθέσεις των Ορχομένιων έστειλαν εναντίον τους την άλλη μέρα, 9 Σεπτέμβρη, απόσπασμα με τεθωρακισμένα. Οι Ορχόμενιοι, που είχαν φτάσει στο μεταξύ στο σταυροδρόμι του Αγίου Ανδρέα, ανέτοιμοι και αδιοργάνωτοι καθώς ήσαν, σκόρπισαν στη γύρω περιοχή με κατεύθυνση οι περισσότεροι τον απόμερο Διόνυσο. Οι Γερμανοί όμως συνέχισαν την καταδίωξη με σκοπό να επιβάλλουν αντίποινα στον Ορχομενό, όπως ήταν η συνηθισμένη τακτική τους. Τη νύχτα της 9ης προς τη 10η Σεπτεμβρίου 1943 λίγα μέτρα πιο κάτω από την εκκλησία της Παναγίας, τα γερμανικά τανκς ακινητοποιήθηκαν χωρίς να υπάρχει κανείς φανερός λόγος. Όπως εξιστόρησε ο επικεφαλής του γερμανικού αποσπάσματος Όφμαν, η μορφή της Παναγίας φανερώθηκε στο νυχτερινό ουρανό. Μετά το τέλος του πολέμου ο επικεφαλής επέστρεψε προσκυνητής στην Παναγία της Σκριπούς, χαρίζοντας στο ναό μια εικόνα με την αναπαράσταση του οράματός του. Από τότε σχεδόν κάθε χρόνο επιστρέφει στο ναό για να προσκυνήσει στις 10 Σεπτεμβρίου. Για το λόγο αυτό η Παναγία της Σκριπούς, εκτός των άλλων ημερομηνιών, γιορτάζει και στις 10 Σεπτεμβρίου με λιτανεία και μεταφορά της εικόνας, στον τόπο που ακινητοποιήθηκαν τα τανκς.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ορχομενού

• http://www.orchomenos.gr/ORCHOMENOS/LEV01/MNHMEIA/...

Παναγία η Σκριπού

Τηλέφωνο: +30 22610 32211, 33593
Φαξ: +30 22610 33593
  Βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή (σημ. Αθάμας) στον Ορχομενό Βοιωτίας. Από το αρχικό συγκρότημα σήμερα σώζεται μόνο το Καθολικό, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, όπως αποδεικνύει το τρισυπόστατο Ιερό Βήμα. Ο ναός είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλλο, με προεξέχουσες τις κεραίες του σταυρού και στενό νάρθηκα δυτικά. Γραπτή επιγραφή ενσωματωμένη στο εξωτερικό της αψίδας του ιερού αναγράφει τον κτήτορα Λέοντα βασιλικό πρωτοσπαθάριο και τη χρονολογία κατασκευής του ναού 873/4. Στην τοιχοδομία του έχει χρησιμοποιηθεί άφθονο αρχαίο υλικό από τον αρχαιολογικό χώρο του Ορχομενού, με τον οποίο γειτνιάζει άμεσα. Πλούσιος είναι ο γλυπτικός διάκοσμος στις εσωτερικές και εξωτερικές του επιφάνειες, πολλά μέλη, όμως, είναι ενσωματωμένα και στα μεταγενέστερα κελλιά, νότια του Καθολικού και στο πρόπυλο δυτικά και άλλα βρίσκονται αποθηκευμένα. Με τοιχογραφίες διαφόρων εποχών είναι κατάγραφα τα τρία Ιερά και, σποραδικά, ο κυρίως ναός. Οι παλαιότερες ανήκουν στον 17ο αιώνα.
   Δυτικά των νεώτερων κελλιών υπάρχουν τα παλαιότερα, σε ένα κτήριο αποτελούμενο από πέντε διαδοχικούς κεραμοσκεπείς χώρους. Βορειοδυτικά βρίσκεται το κωδωνοστάσιο που κατασκευάστηκε με σχέδια του ΥΠΠΟ το 1939. Από το 1930 εκτελούνται κατά διαστήματα εργασίες αναστήλωσης, διαμόρφωσης και καθαρισμού των τοιχογραφιών. Το 1997 ολοκληρώθηκε η αποκάλυψη και συντήρηση των τοιχογραφιών των ιερών και η στερέωση και καθαρισμός του γλυπτού κοσμήτη του νάρθηκα μετά από πρόσφατη πυρκαγιά. Ανασκαφικές εργασίες στο παρελθόν αποκάλυψαν στο εσωτερικό του ναού την ύπαρξη παλαιοχριστιανικού ψηφιδωτού, εξωτερικά δε στον περίβολο, κτήριο μυκηναϊκής περιόδου.

Μονή Αγίας Παρασκευής Σωληναρίου

ΣΩΛΗΝΑΡΙ (Χωριό) ΛΕΒΑΔΙΑ
Τηλέφωνο: +30 22680 43292

Μονή Αγίου Νικολάου Υψηλάντου

ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ (Χωριό) ΑΛΙΑΡΤΟΣ
Τηλέφωνο: +30 22680 51201