Πληροφορίες τοπωνυμίου

Αγίου Δημητρίου

ΓΗΛΟΦΟΣ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
Είναι κι αυτό ένα από τα σπάνια μνημεία της θρησκευτικής μας παράδοσης. Το θαυμασμό σου και το λατρευτικό σου οίστρο προκαλούν οι ανεξίτηλες τοιχογραφίες του και οι υπέροχες εικόνες.

Αγίων Κωνσταντίνου & Ελένης

ΔΕΣΚΑΤΗ (Κωμόπολη) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Ενδιαφέρουσα από αρχιτεκτονική άποψη θεωρείται η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Δεσκάτη. Πρόκειται για μεγάλων διαστάσεων τρίκλιτη βασιλική με προστώο και υπερκείμενο γυναικωνίτη, που χρονολογείται στα 1885. Η παρουσίας της μαρτυρεί τον αστικό χαρακτήρα του οικισμού της Δεσκάτης, στα τέλη του 19ου αι.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.

Ιερά Μονή Ευαγγελιστρίας (Βουνασιώτισσα)

Πρόκειται για ένα βυζαντινό μοναστήρι πάνω στη Βουνάσια, στο δυτικό της τμήμα το οποίο αποτελεί σπάνια θρησκευτική και ιστορική παρακαταθήκη της περιοχής. Οι παλαιές βυζαντινές εικόνες, το ξυλόγλυπτο τέμπλο, οι σπάνιες τοιχογραφίες του, αιχμαλωτίζουν τον επισκέπτη και τον ξεναγούν σε μεταφυσικά πελάγη πνευματικής απεραντοσύνης.

Μονή Μεταμορφώσεως Δασοχωρίου

ΔΑΣΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Αξιόλογο είναι το μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα 2.5 χλμ ΝΑ του χωριού (όπου υπάρχει πρόσβαση από καλό χωματόδρομο), το οποίο σύμφωνα με την παράδοση χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας και διέμεναν εκεί καλόγεροι ως τις αρχές του αιώνα μας.

Ιερά Μονή Ζάβορδας

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΑΝΟΡΟΣ (Μοναστήρι) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Στην κορυφή του Καλλίστρατου όρους, στέκεται εντυπωσιακά με το φρουριακό της χαρακτήρα η Ιερά Μονή της Ζάβορδας. Ιδρυτής της υπήρξε ο Θεσσαλονικέας Οσιος Νικάνορας (1491-1549), ο οποίος αρχικά ασκήτεψε στο ασκηταριό του Αγίου Γεωργίου, που σώζεται στην απόκρημνη πλαγιά του όρους προς τον Αλιάκμονα. Το καθολικό της μονής που καταλαμβάνει το κτήριο της αυλής του συγκροτήματος είναι αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Σωτήρα. Πρόκειται για ναό αθωνικού τύπου, κατάγραφο με τοιχογραφίες που αποδίδονται στον περίφημο ζωγράφο Φράγκο Κατελάνο. Η ανέγερσή του τοποθετείται, σύμφωνα με την επιγραφή, στα 1534. Ο διάκοσμος ολοκληρώθηκε το 1547. Η ζωγραφική του τρούλου είναι μεταγενέστερη. Εγινε από το ζωγράφο Μανουήλ από τη Σέλιτσα, (σημ. Εράτυρα) το 1869. Λίγο νωρίτερα, στα 1835, από το Γεώργιο που καταγόταν επίσης από τη Σέλιτσα, καλύφθηκε με τοιχογραφίες ο νάρθηκας του ναού. Η ζωγραφική του νάρθηκα παρουσιάζει ενδιαφέρον από ιστορική άποψη, διότι εκεί ιστορούνται ο βίος και τα θαύματα του Οσίου Νικάνορα, καθώς και Αγιοι τιμώμενοι ιδιαίτερα στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδας. Στη νότια πλευρά του καθολικού, όπου παλαιότερα υπήρχε το παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, βρίσκεται ο τάφος του κτήτορα.
   Στη βόρεια και βορειοδυτική πλευρά του συγκροτήματος συναντάμε την τράπεζα της μονής και τους χώρους που σχετίζονται με την καθημερινή ζωή των μοναχών και την οικονομική ζωή του μοναστηριού, όπως σιταποθήκες, μαγκιπείο, εστία, βαγεναρείο και άλλους αποθηκευτικούς χώρους. Στο βαγεναρείο σώζονται βαένια, χωρητικότητας περίπου 20.000 οκάδων. Σε ένα από αυτά υπάρχει γραμμένη η χρονολογία κατασκευής του, που είναι το έτος 1728. Στο κειμηλιαρχείο της μονής φυλάσσονται αξιόλογα αντικείμενα: λειψανοθήκες, σταυροί αγιασμού, εικόνες, χρυσοκέντητα ιερά άμφια. Υπάρχει, ακόμη, πλούσια συλλογή περγαμηνών, χαρτώων κωδίκων και χειρόγραφων.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.

Ιερά Μονή Ζάβορδας

  Στο Καλλίστρατο όρος, δίπλα στον Αλιάκμονα ποταμό, βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι της Ζάβορδας. Ιδρύθηκε από τον Θεσσσαλονικέα όσιο Νικάνορα στις αρχές του 16ου αιώνα. Οργανώνεται γύρω από μία εσωτερική αυλή, κατά τα πρότυπα των μοναστηριών του Αγίου ΄Ορους. Στο κέντρο της αυλής βρίσκεται το καθολικό, τρίκογχος ναός αθωνικού τύπου.
  Το εσωτερικό του είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες του 16ου και 19ου αιώνα. Στη νότια πλευρά του ναού υπάρχει ο τάφος του κτήτορα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/212/21211n/g212kn04.htm... (1 φωτ.)

Ιστοσελίδα Δήμου Χασίων
• http://www.xasia.gr/cms_2/perioxi/zavorda.php (1 φωτ.)