Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ι.Ν.Αγ. Ιωάννη Ελεήμονα Λυγουριού

  Σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με οκτάπλευρο τρούλο, δικιόνιου τύπου, που χρονολογείται στον 12ο αιώνα. Η κόγχη του ιερού είναι εξαγωνική. Ο νάρθηκας στα δυτικά είναι μεταγενέστερος. Η τοιχοδομία του ναού είναι αμελής πλινθοπερίκλειστη στα ανώτερα μέρη και αργολιθοδομή (μεγάλοι δόμοι, αρχαίο οικοδομικό υλικό) με παρέμβλητη χρήση βησσάλων με περιορισμένη χρήση κεραμεικού διακόσμου. Στο εσωτερικό υπάρχουν σπαράγματα τοιχογραφιών 12ου αιώνα. Επάνω στο επίχρισμα των τοιχογραφιών του νάρθηκα υπάρχουν ακιδογραφήματα πλοίων.
  Η περιοχή είναι πλούσια σε αρχαιότητες που χρονολογούνται από την αρχαία και βυζαντινή περίοδο. Για τον Αγ. Ιωάννη Ελεήμονα και για τον οικισμό του Λυγουριού δεν υπάρχουν πληροφορίες από βυζαντινά ή μεταγενέστερα κείμενα, ενώ η παλαιότερη μνεία του κάστρου του Λυγουριού ανάγεται στα μέσα του 15ου αιώνα. Ο ναός δεν αποκλείεται να υπήρξε αρχικά καθολικό μονής, καθώς σε μικρή απόσταση εντοπίστηκαν λείψανα τοίχων μεσοβυζαντινής εποχής που ανήκαν ενδεχομένως σε κτήρια της Μονής. ΄Εχουν γίνει εργασίες συντήρησης του ναού και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου.
  Στην Κοινότητα Λυγουριού και στην περιφέρειά της υπάρχουν και άλλα σημαντικά μνημεία:
•ο μονόχωρος ναός του Αγ. Αθανασίου του 1622
•ο σταυροειδής εγγεγραμμένος τετρακιόνιου τύπου, με τρούλο ναός της Παναγίας, του 1701
•ο σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο ναός του Αγ. Ιωάννου Θεολόγου, κτισμένος στα μέσα του 11ου αιώνα
•ο μεταβυζαντινών χρόνων σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός της Αγ. Μαρίνας
•ο μονόχωρος ναός του Αγ. Μερκουρίου, κτίσμα των αρχών της Τουρκοκρατίας, καθολικό διαλελυμένης Μονής.

Αγιος Ιωάννης Θεολόγος

  Παρατηρώντας τον Αγιο Ιωάννη του Παλιού Λυγουριού θα μπορούσε κανείς να νομίσει ότι ανήκει σε μεταγενέστερη εποχή. Είναι ένα μνημείο επαρχιακό που χαρακτηρίζεται από διάθεση οικονομίας στην κατασκευή και μπορεί να χρονολογηθεί περίπου στα μέσα του 11ου αιώνα. Οι μεταγενέστερες επισκευές του μνημείου έχουν αλλοιώσει την μορφή του όχι τόσο όμως ώστε να μη διακρίνονται τα καθαρά βυζαντινά στοιχεία. Τέτοιες επεμβάσεις εντοπίζονται στον Τρούλο που είναι κωνικός και όχι ημισφαιρικός, στην τοιχοδομία και στη διάνοιξη ενός κυκλικού φεγγίτη (oculus). Δεν υπάρχει νάρθηκας, αντίθετα υπάρχουν προσκτίσματα που μάλλον λειτουργούσαν ως χώρος διαμονής ενός ή δυο μοναχών. Υπάρχει επίσης προστώο όπως αυτά που συμπληρώνουν την εικόνα πολλών Αργολικών μνημείων. Ο ναός ανήκει στους λεγόμενους Ελλαδικούς μεταβατικούς σταυροειδείς εγγεγραμμένους ναούς. Ονομάζεται μεταβατικός γιατί αποτελεί ένα ενδιάμεσο στάδιο ανάμεσα στην τρουλαία Βασιλική και στο σταυροειδή εγγεγραμμένο. Η στήριξη του τρούλου γίνεται με τοίχους που σχηματίζουν πεσσούς και όχι σε κίονες. Το Ιερό έχει τρεις τρίπλευρες κόγχες.
  Τα παράθυρα έχουν κι αυτά υποστεί μετασκευές. Αρχικά ήταν δίλοβα και τα περιέβαλλε ένα πλίνθινο τόξο. Φαίνεται επίσης και μια ζωοφόρος από μαίανδρο.
  Οι όψεις διαρθρώνονται με τη χρήση του πλινθοπερίκλειστου συστήματος δομής και διακοσμούνται με κεραμοπλαστικά στοιχεία όπως τριγωνικά πλακίδια όχι συνηθισμένο στοιχείο είναι το opus reticulatum.
  Κουφικά (δηλαδή πλίνθινα διακοσμητικά που μιμούνται τα γράμματα της αραβικής γραφής) αλλά και Ελληνικά γράμματα στους κάθετους αρμούς.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ασκληπιείου

• http://www.asklipieio.gr/atheologos.htm (3 φωτ.)