Πληροφορίες τοπωνυμίου

Στη Τήλο τα περισσότερα εκκλησάκια καλύπτουν το διάστημα 13ου-16ου αιώνα. και είναι μονόχωρα, κτισμένα με τοπική πέτρα, μεγάλη πεταλόσχημη αψίδα και βαρελοειδή στέγη. Τα πιο παλιά έχουν σαν χαρακτηριστικό 1-3 κολονάκια φυτευτά σ' αυτήν και πόρτα στενή και χαμηλή, ώστε για να μπεις είσαι υποχρεωμένος να γονατίσεις! Γενικά οι τοιχογραφίες που διασώθηκαν, αν εξαιρέσει κανείς εκείνες της Μονής του Αγ. Παντελεήμονα που είναι ανώτερης ποιότητας, έχουν μοναστικό χαρακτήρα και είναι λαϊκότροπες. Σ' ότι αφορά τις φορητές εικόνες στη Τήλο σώζονται εξαιρετικής ποιότητας από την άποψη της τεχνικής και της αρτιότητας στην εκτέλεση των θεμάτων. Πρόκειται για έργα των αρχών του 18ου αιώνα και είναι κυρίως οι λεγόμενες Δεσποτικές στα τέμπλα των μεγάλων εκκλησιών.
Το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα.
Αν τα βουνά που περιβάλλουν το νησί είναι τα μάτια της Τήλου, τότε οι κόκκινοι δρόμοι που οδηγούν στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα είναι τα φρύδια της. Επιβλητική Θέα που σου κόβει την ανάσα σε υψόμετρο 450μ., και το μοναστήρι θαμμένο μέσα σε πλατάνια, καστανιές και κυπαρίσσια που φυτεύτηκαν το 1800. Το ιερό χώμα του μοναστηριού έχει αλλάξει πολλές φορές το όνομα του Θεού του. Από ναός του Ποσειδώνα, είναι αφιερωμένος σήμερα στον πολιούχο του νησιού Άγιο Παντελεήμονα. Οι αρχαιοελληνικές κολώνες και τα κιονόκρανα συμβιώνουν αρμονικά με τις χριστιανικές τοιχογραφίες. Με τη μορφή που έχει σήμερα κτίστηκε στα 1470-80, καθώς αποδεικνύεται από τοιχογραφία του ιδρυτή του μοναχού Ιωνά. Μεγάλης έκτασης ανακαίνιση έγινε από τον ηγούμενο Λαυρέντιο στα 1703. Στα 1714 τοποθετήθηκε το ξυλόγλυπτο τέμπλο του και στα 1776 τοιχογραφήθηκε ο τρούλλος και το Ιερό από τον Γρηγόριο Σημαίο. Στα 1843 έγινε βοτσαλωτή αυλή και λίγο πριν το 1824 ανακαινίστηκαν ίσως τα κελιά της βόρειας πλευράς. Στην περίοδο της ακμής του (18ος αι.) είχε πολλά κτήματα στη Τήλο και τα γύρω νησιά καθώς και ζώα. Στα τέλη του 19ου αι. λειτούργησε σαν τράπεζα εκδίδοντας χάρτινα νομίσματα των 5,10,20 και 40 παράδων. Μεγάλο τριήμερο πανηγύρι, με προσφορά φαγητού και με γνήσια λαϊκά όργανα και χορό, γίνεται από τις 25 Ιουλίου, όπου συρρέουν προσκυνητές απ' όλο τον κόσμο.

Ιστοσελίδα Αναπτυξιακής Εταιρείας Δωδεκανήσου
• http://www.ando.gr/tilos/monastiria.htm (3 φωτ.)