Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ενδυμασία

  Οι Παλαιοχωρινοί μέχρι το 1880 φορούσαν φουστανέλλες. Μετά συναντάμε τη παραδοσιακή φορεσιά του Παλιοχωρινού.
Φορεσιά ανδρική
• Μπενεβρέκι ή σιαγιάνι είδος βράκας από ύφασμα μάλλινο (δίμυτο) σε χρώμα μαύρο, υφασμένο στον αργαλειό του σπιτιού. Φαρδύ με σέλα που κρέμονταν αρκετά στο πίσω μέρος. Δύο βαθιές τσέπες στα πλάγια, ίδιο μπρος πίσω με μάκρος ως τα παπούτσια. Δένονταν στη μέση με μια λουρίδα από ύφασμα, περασμένη εσωτερικά που με το σφίξιμο σχημάτιζε σούρα.
• Φανέλλα υφαντή η πλεχτή μάλλινη ή μαλλοβάμβακη ίδια χειμώνα καλοκαίρι.
•Πουκάμισο από ύφασμα του αργαλειού κάμποτ γεράνιου.
•Βρακί άσπρο ίδιο σχέδιο με το μπενεβρέκι, μακρύ έδενε πάνω από τον αστράγαλο.
•Σκ'φούνια (κάλτσες) μάλλινα πλεχτά, σε χρώμα μαύρο, καφέ ή σιάργκαβου (γκρι).
•Βέστα γιλέκο από ύφασμα χονδρό μάλλινο χωρίς μανίκια. Φοριούνταν πάνω από το πουκάμισο, κούμπωνε στα πλάγια και είχε δυο μεγάλες τσέπες μπροστά.
•Ντουλαμάς φοριούνταν πάνω από τη βέστα, ήταν από το ίδιο ύφασμα χωρίς γιακά και κουμπιά με μάκρος ως τη μέση.
•Ζουνάρι από ύφασμα μάλλινο λεπτό σε χρώμα βυσινί, μακρύ 2,5 περίπου μέτρα και φάρδος 25-30 πόντους.
•Τραγιάσκα σε χρώμα μαύρο ή καφέ με κουμπί στην κορυφή και τρίγωνα κομμάτια, με στρογγυλή ραφή η με πιέτες στο πίσω μέρος οι γιορτινές. Τις φορούσαν χειμώνα-καλοκαίρι.
•Παπούτσια μαύρα φαρδιά χωρίς κορδόνια έμπαιναν και έβγαιναν ελεύθερα.
•Κομπολόι κεχριμπαρένιο από χάντρες σε διάφορα μεγέθη.
Φορεσιά γυναικεία
•Φουστάνι από ύφασμα του αργαλειού (βροχένιο) ριγέ ή μονόχρωμο ή κλαδωτό αγοραστό. Το πάνω μέρος στενό εφαρμοστό λίγο πιο κοντό από τη μέση. Χωρίς γιακά κούμπωνε μπροστά ως τη μέση. Το κάτω μέρος μακρύ ως το χώμα με πιέτες που άρχιζαν από τη μέση άνοιγαν κάτω σ' έναν φαρδύ ποδόγυρο. Η φούστα (το μπόι) μπροστά άφηνε ένα άνοιγμα που το σκέπαζε η ποδιά.
•Καβάδι φόρεμα καπιτονέ μονοκόματο, το φορούσαν οι πιο ηλικιωμένες.
•Ποδιά μάλλινη υφαντή σε διάφορα χρώματα μονόχρωμη ή κλαδωτή (καλλιγραφένια) μια πιθαμή κοντύτερη από το φουστάνι.
•Κοντογούνι ζακέτα από ύφασμα μονόχρωμο μάλλινο (ή λούτρο) με γιακά και μακρύ μανίκι, μεσάτο με ζώνη στο πίσω μέρος. Τα μανίκια σχημάτιζαν στους ώμους πιέτες και είχαν στην άκρη όπως και ο γιακάς βελούδο (κατηφέ). Κούμπωνε μπροστά με ένα κουμπί.
•Λιμπαντές, γρίζινη κοντή ζακέτα
•Γούνα, το επίσημο χειμωνιάτικο ένδυμα. Εξωτερικά είχε μαύρο μάλλινο ύφασμα και εσωτερικά γούνα. •Ανοιχτή μπροστά κατέληγε σ' ένα γύρισμα σ'όλο το μάκρος και φαινόταν η γούνα.Το μάκρος της πιο κοντό από το φουστάνι.
•Καβούκι, είδος φεσιού. Με χρυσοκέντητο "τεπέ" πάνω και κλαδωτό μεταξωτό μαντήλι (σιρβέτα) δεμένο γύρω-γύρω, καρφίτσα στο πλάι και φούντα από συρμάτινη χρυσοκλωστή (κ'σάφια).
•Εσώρουχα φανέλλα πλεχτή του αργαλειού. Πουκαμίσα άσπρη μακριά. Από πάνω φούστα λεπτή με κόρφο χωρίς μανίκια. Μία δεύτερη φούστα χονδρή απ'τη μέση και κάτω, φαρδιά όσο το φουστάνι. Βρακί με τέσσερις βρακοζώνες (κορδόνια) που δένονταν δύο μπροστά, δύο πίσω και άλλα κάτω από τα γόνατα.
•Ζώνη που κούμπωνε με διπλές μπρούτζινες τόκες μπροστά.
•Σκ'φούνια ίδια με τα ανδρικά λίγο μακρύτερα. Μποτίνια δετά ή με κούμπωμα και χαμηλό τακούνι.
•Χτένισμα χωρίστρα στη μέση, μία η δύο πλεξούδες που έπεφταν στην πλάτη ή τυλίγονταν κυκλικά στο κεφάλι. Κοσμήματα σειρές ντούμπλες ή φλουριά στο στήθος ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση, βραχιόλια και σκουλαρίκια χρυσά.
Τα κείμενα είναι απο το βιβλίο του κ. Καλαμπαλίκη Αθανασίου για το Παλαιοχώρι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Αρναίας

• http://www.arnea.gr/perf.aspx?StaticID=382&Process... (2 φωτ.)

Διάλεκτος

  Η παλαιοχωρινή γλώσσα είναι ντόπια χωρίς σημαντικές επιρροές από αλλού, γιατί ο πληθυσμός ήταν και παρέμεινε κατά βάση ντόπιος. Η πιο σημαντική επιρροή έγινε επί Τουρκοκρατίας. Η ομιλία μας είναι λιτή με πλούσιο όμως λεξιλόγιο και λέξεις που κυριολεκτούν. Πολλές έχουν ρίζες αρχαίας ελληνικής γλώσσας η λατινικής και υπάρχουν πάρα πολλοί ιδιωματισμοί.
Τα κυριώτερα χαρακτηριστικά του Παλαιοχωρινού γλωσσικού ιδιώματος είναι τα εξής :
Ο άτονος φθόγγος (ι) όταν είναι στην κατάληξη μιας λέξης αποβάλλεται και μπαίνει απόστροφος : Σπίτι - σπίτ', καράβι - καράβ' κ.λπ.
Οι άτονοι φθόγγοι (ε) και (ο) παθαίνουν κώφωση και μετατρέπονται σε (ι) και σε (ου) : σήμερα - σήμιρα, κόσμος - κόσμους.
Το αρσενικό άρθρο γίνεται συχνότερα (ι) : ι Γιάνν'ς, ι Μήτσιους. Τα θηλυκά ονόματα εμφανίζονται συχνά σαν ουδετερόμορφα : Η Μαρία - του Μαριώ.
Οι φθόγγοι (λ) και (ν) μπροστά από τους φθόγγους (ε) και (ο) που έχουν πάθει κώφωση, προφέρονται παχιά : νιρό, λιβέντ'ς κ.λπ.
Το (ν) του άρθρου συνεκφωνείται με το φωνήεν της επόμενης λέξης : Την ουρά - τη νουρά, τον ουντά - το νουντά, και μετατρέπεται σε (μ) μπροστά από το (π): Τον πατέρα - του μπατέρα, και σε (γ) μπροστά από το (κ) : Τον καιρό - του γκιρό
Ο άτονος φθόγγος -ι- (υ, οι, ει, η) συχνά αποβάλλεται : Το σκυλί - του σκ'λι, σηκώνεται - σ'κώνιτι κλπ. Επίσης αποβάλλεται και ο άτονος φθόγγος ου : Το πουλί -του π'λι
Μερικές φορές ο φθόγγος (κ) μετατρέπεται σε (χ) : Κοιτάζει - χ'τάζ'
Για την πιστότερη φωνητική απόδοση, συχνά, αντί για το συνδυασμό των φωνηέντων (αυ και ευ) χρησιμοποιούμε φωνήεντα και σύμφωνα μαζί (αφ και αβ) (ιφ και ιβ) : Δευτέρα - Διφτέρα, κλαδευτήρια - κλαδιφτήρια, ζευγάς - ζιβγάς, αυτί - 'φτι.
Ο αρχαισμός : Λέξεις με ρίζα από την αρχαία ελληνική γλώσσα όπως: εισβαίνω - σιβαίνου, απολογούμαι - απλουϊούμι, συνδαυλίζω - ζνταυλίζου
Τούρκικες λέξεις : ανάμ' = μύθος, ουμούτ' = ελπίδα.
Τα κείμενα είναι απο το βιβλίο του κ. Καλαμπαλίκη Αθανασίου για το Παλαιοχώρι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αρναίας

• http://www.arnea.gr/perf.aspx?StaticID=382&Process...

Μασάλια

  Ένα στοιχείο της λαογραφίας του Παλαιοχωρίου είναι τα μασάλια ή μύθοι, δηλαδή τα ευτράπελα, που συναντούνται σε πολλές περιοχές της Ελλάδος.
  Τα μασάλια είναι μία σκιαγράφηση της αυθόρμητης αντίδρασης απλών ανθρώπων απέναντι σε καθημερινές καταστάσεις και εξελίξεις γεγονότων, απέναντι σε προβλήματα και ερεθίσματα κοινωνικά ή πολιτιστικά ή που έχουν σχέση με την τεχνολογία. Μέσα από αυτά διακρίνεται η σύνθεση του χαρακτήρα των ανθρώπων, η ετοιμολογία της σκέψης, οι αδυναμίες, οι ιδιομορφίες και οι ευαισθησίες τους.
  Γεγονότα πραγματικά, που έγιναν εδώ ή αλλού και παρέμειναν ζωντανά από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά και που για πολλά χρόνια αποτελούν το επίκεντρο της διασκέδασης και της ψυχαγωγίας ακόμα και σήμερα σε γιορτές, εκδρομές, φιλικές συναντήσεις και καθημερινές συναναστροφές ή στο καφενείο καθημερινά.
  Στο Παλαιοχώρι είχαμε και έχουμε πρόσωπα που σημαδεύουν την πορεία του χωριού με τις περιπέτειες τους, την ευρηματικότητα, τη φαντασία και το χιούμορ τους, με τις ιστορίες που άφησαν πίσω τους. Μέσα στη φτώχεια του ο κόσμος ήξερε να γλεντάει και να απομυθοποιεί τις δυσκολίες της ζωής και να ξεφεύγει από τα προβλήματά του. Φτωχοί άνθρωποι δούλευαν σκληρά στα μεταλλεία, τα χωράφια ή τα κοπάδια τους, όμως κατάφερναν να γλεντούν μέρες ολόκληρες όχι μόνο στις γιορτές, αλλά και σε ανύποπτο χρόνο. Σ' αυτά τα γλέντια τους τα μασάλια είχαν έντονη παρουσία.
Τα κείμενα είναι απο το βιβλίο του κ. Καλαμπαλίκη Αθανασίου για το Παλαιοχώρι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αρναίας

• http://www.arnea.gr/perf.aspx?StaticID=382&Process...

  Παροιμίες είναι ο μικρός έμμετρος ή πεζός λόγος, που διατυπώνει παραστατικά και συχνά αλληγορικά μια σοφή γνώμη, μια διαπίστωση, μια συμβουλή, και που επαναλαμβάνεται στον καθημερινό λόγο σαν επιχείρημα η σαν παράδειγμα.
  Είναι καταστάλαγμα που βγαίνει από τη σκέψη και την παρατήρηση που κάνουν οι λαοί πάνω στη ζωή και την κοινωνία των ανθρώπων, επί χιλιάδες χρόνια. Στις παροιμίες καθρεφτίζεται ολόκληρη η ψυχή και η ζωή κάθε λαού και γι αυτό αποτελούν πηγή πολύτιμη για την έρευνα κάθε εκδήλωσης της ζωής του. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της παροιμίας είναι η βραχυλογία, η παραβολική διατύπωση, το διδακτικό νόημα και η προέλευσή της απ' το λαό.
  Δεν θα ισχυρισθούμε φυσικά ότι οι παροιμίες που θα ακολουθήσουν είναι παροιμίες αποκλειστικά του Παλαιοχωρίου. Είναι όμως παροιμίες που κυκλοφορούν στο χωριό. Μερικές απ'αυτές είναι λίγο αθυρόστομες. Δεν τις παραλείπουμε, είναι κι αυτές μέρος της κληρονομιάς μας
"Αλλού του βίξ'μου κι άλλου του κλάσ'μου". Λέγεται όταν θέλουν τα δείξουν τη μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε δυό πράγματα.
"Αλλους Πάσχα άλλους Χάσκα κι τ'αρνί θηλ'κό". Πρέπει να κατανέμονται δίκαια τα αγαθά σε όλους
"Αλ'πού Μαίσια" Πονηρός, ριψοκίνδυνος, πανέξυπνος.
"Αμα ξαναγένου νύφ' ξέρου να κάνου μιτάνις". Μια προσπάθεια που επαναλαμβάνεται δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
"Απού χυμένου γάλα κουρφή μη μπιριμέν'ς". Αμα χαλάσει μια φιλία δύσκολα ξαναγίνεται.
"Αν έκαναν όλις οι μέλισσις μέλ' θα έτρουγαν οι γιούφτ' μι τα κουτάλια". Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο εργατικοί κι αποδοτικοί
"Κριμάστι του αδιρφό μ', ιγώ ζαλίζουμι", όταν θέλουμε να αποφύγουμε κάτι, κ.α.
Τα κείμενα είναι απο το βιβλίο του κ. Καλαμπαλίκη Αθανασίου για το Παλαιοχώρι.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αρναίας

• http://www.arnea.gr/perf.aspx?StaticID=382&Process...