Πληροφορίες τοπωνυμίου

Γιολδάσης Δημήτριος

ΜΟΡΦΟΒΟΥΝΙ (Κωμόπολη) ΚΑΡΔΙΤΣΑ
1897 - 1993
  Ο συμπατριώτης μας Δημήτρης Γιολδάσης, φημισμένος ζωγράφος, πρόβαλε μέσα στον εικοστό αιώνα την πνευματική Καρδίτσα στην Ελλάδα και το Εξωτερικό. Η παρουσία του στην Τέχνη υπήρξε έντονη και διαρκής από το 1922 ως τη χρονιά του θανάτου του (1993). Και μετέπειτα, πάντα επίκαιρος.
  Η ζωή, η σκέψη και το έργο του Γιολδάση θυμίζουν Αρχαίους Φιλοσόφους. Μια θερμή ψυχή ο Γιολδάσης, ένα γερό και καθαρό μυαλό, ένα πρακτικό μυαλό. Μια καλλιτεχνική φυσιογνωμία, τέλεια εναρμονισμένη με την ανθρωπιά. Απλός και λιτοδίαιτος, σκεπτόμενος άνθρωπος, αγωνιστής και δημοκράτης, βαθιά φιλοσοφημένος άνθρωπος.
  Παράλληλα, ήταν και ένας πνευματικός άνθρωπος της χώρας μας με μεγάλο κύρος και προσφορά. Ως τα βαθιά γεράματα του δεν έπαυσε ποτέ να ενδιαφέρεται, να μελετά και να προτείνει λύσεις στα μεγαλύτερα προβλήματα που απασχολούν σήμερα τον άνθρωπο, όπως εκείνα της υγείας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης.
  Ιδιαίτερα αγαπητό του ήταν το θέμα της πορείας του πολιτισμού μας. Μάλιστα, στις 15 Φεβρουαρίου 1987 έδωσε πετυχημένη διάλεξη στο Δημοτικό Κινηματοθέατρο Καρδίτσας με θέμα: «Ο πολιτισμός σήμερα» και με οργανωτή το Δήμο Καρδίτσας. Συμμετείχαν τιμητικά είκοσι πολιτιστικοί και άλλοι Σύλλογοι του Νομού μας.
  Ο Δημήτρης Γιολδάσης γεννήθηκε το 1897 στο Μορφοβούνι (Βουνέσι) Καρδίτσας από Σαμαριναίους γονείς. Από μικρός δούλεψε ως καπνεργάτης στα Τρίκαλα και την Καρδίτσα ως το 1913. Το 1914 εγγράφεται στη Σχολή Καλών Τεχνών, από την οποία αποφοίτησε το 1921, αφού ενδιάμεσα - διακόπτοντας τις σπουδές του - υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία.
  Από το 1922 ως το 1997 πραγματοποιήθηκαν 24 ατομικές και 33 ομαδικές εκθέσεις με έργα του, στην Ελλάδα και το Εξωτερικό. Μετά το θάνατό του η θετή του κόρη Στέλλα Γιολδάση δώρισε στη Δημοτική Πινακοθήκη Καρδίτσας 250 περίπου έργα του, βαρύτιμη κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές.
  Στις 7 Δεκ. 1997 πραγματοποιήθηκε στο Μορφοβούνι «Ημερίδα για τον Δημήτρη Γιολδάση» για τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του με μεγάλη συμμετοχή εισηγητών και συνέδρων. Δύο χρόνια αργότερα (1999) εκδόθηκαν τα πρακτικά αυτής της Ημερίδας σε έναν καλαίσθητο τόμο από το «Κέντρο Ιστορικών Μελετών Νικόλαος Πλαστήρας», που έχει την έδρα του στο Μορφοβούνι και που αποτελεί έργο και διαρκή φροντίδα του δραστήριου Μορφοβουνιώτη, Παναγιώτη Νάνου.
  Ο Δημήτρης Γιολδάσης, ο «μαχόμενος αυτός ασκητής», ο μεγάλος καλλιτέχνης και ανθρωπιστής, ο Δάσκαλος και φιλόσοφος λείπει από τη ζωή και την πόλη μας επτά χρόνια τώρα, αλλά είναι πάντα ζωντανή η πνευματική και καλλιτεχνική του παρουσία. Πάντα θα θυμούμαστε την απλότητα του, την ανθρωπιά του, την καλοσύνη του, τη στερεή σκέψη του, τη ζείδωρη Τέχνη του, την αγάπη και τη φιλία του. θα θυμούμαστε τον άνθρωπο που συμφιλίωσε το χρωστήρα με τη σοφία και την αρετή.

(αναδημοσίευση άρθρου της Ειδικής Εκδοσης της τοπικής εφημερίδας
"ΠΡΩΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ της ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ" της 31-12-1999)

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Καρδίτσας

Municipality of Karditsa web page
• http://www.karditsa-city.gr/AboutPrefecture/Giolda... (1 φωτ.)

Πλαστήρας Νικόλαος

1883 - 1953
  Μία από τις προσωπικότητες που καθόρισαν την ιστορική πορεία της χώρας μας, κατά το πρώτο μισό του αιώνα που φεύγει, είναι αυτή του Πλαστήρα. Πρωταγωνιστής, σε χρόνια δύσκολα, χρόνια της φωτιάς και του πολέμου, σε εποχές εθνικού διχασμού και μίσους. Σημερα, η αχλύς της Ιστορίας έχει ξεκαθαρίσει, έχει ιστορικά καταδειχθεί η ανιδιοτελής προσφορά του στρατιωτικού, του πολιτικού του ανθρώπου Πλαστήρα. Σε τοπικό επίπεδο, αποτελεί παράδειγμα ανθρώπου που όπως λέει ο λαός "κάθε εκατό χρόνια γεννιέται". Αν για τον προηγούμενο αιώνα έχουμε τον Καραϊσκάκη, στον 20ό δεσπόζει το όνομα του θρυλικού "Μαύρου Καβαλάρη", μολονότι η προσέγγιση "θρυλικών" μορφών υποδηλώνει την ύπαρξη στοιχείων υπερβολής. Με την ευκαιρία της αλλαγής του αιώνα, ας θυμηθούμε με συντομία τη διαδρομή του Πλαστήρα, η οποία ταυτίζεται με την ελληνική ιστορία.
  Ο Πλαστήρας γεννήθηκε το 1881, χρονιά απελευθέρωσης της Καρδίτσας και μεγάλωσε στην πόλη αυτή, μέσα σε μια αγραφιώτικη οικογένεια με πλούσια ιστορική παράδοση, αφού οι προγονοί του πολέμησαν με τον Καραϊσκάκη. Πατέρας του ήταν ο Χρήστος Πλαστήρας, από το Βουνέσι Καρδίτσας και μάνα του η Στεργιάνω το γένος Καραγιώργου, καταγόμενη από τη Μπεζούλα. Από νωρίς κατατάχθηκε στο Στρατό (1904), κι από την πρώτη στιγμή έδειξε με τις πρωτοβουλίες ότι πρόκειται για δραστήριο άτομο, στοιχείο που φανερώνεται από την ενεργό συμμετοχή του στο "Σύνδεσμο Υπαξιωματικών", με σκοπό την αξιοκρατία και την εξυγίανση του Στρατεύματος, κίνηση παράλληλη με αυτή των αξιωματικών που έκαμαν το Κίνημα στο Γουδί, τον Αύγουστο του 1909.
  Ως στρατιωτικός ήταν οξυδερκής, γενναίος, δίκαιος και αμερόληπτος, στοιχεία που τον έκαμαν να αγαπηθεί και να κατακτήσει το σεβασμό όλων. Διακρίθηκε σε όλα τα πεδία των μαχών, ενώ στους Βαλκανικούς Πολέμους του δόθηκε το προσωνύμιο "Μαύρος Καβαλάρης". Πήρε μέρος στον Βορειοηπειρωτικό και Μακεδονικό αγώνα, μετείχε στο κίνημα της Εθνικής Αμύνης το 1916. Στην ιστορική μάχη του Σκρα (1918) διακρίθηκε και μετά από ανδραγαθία προήχθη σε αντισυνταγματάρχη. Το 1919 πήρε μέρος στην εκστρατεία στην Ουκρανία, και αργότερα μέσω Ρουμανίας αποβιβάσθηκε με το σύνταγμα του στη Σμύρνη.
  Στη Μικρασιατική εκστρατεία απλώθηκε παντού η φήμη του γενναίου και τολμηρού Πλαστήρα. Δίνοντας νικηφόρες μάχες με τις λιγότερες δυνατές απώλειες, γίνεται ο φόβος και ο τρόμος των αντιπάλων, που τον ονομάζουν "καράπιπέρ" (μαύρο πιπέρι) και αποκαλούν το ηρωικό του σύνταγμα ευζώνων "σεϊτάν ασκέρ" (ασκέρι του διαβόλου). Οταν άρχισε η κατάρρευση του μετώπου, ο Πλαστήρας σαν "από μηχανής θεός", σώζει την τιμή του Ελληνικού Στρατού. Δίνοντας μάχες τακτικής υποχώρησης, συγκεντρώνει στρατιώτες διαλυμένων μονάδων, γλιτώνοντας τους από βέβαιη αιχμαλωσία. Ταυτόχρονα έδωσε την ευκαιρία να διασωθούν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες από σφαγή, γεγονός που τον έκαμε να αγαπηθεί από τους πρόσφυγες όσο κανένας άλλος, τόσο που αποκλήθηκε "άγιος της προσφυγιάς", ενώ πολλά παιδιά πήραν για βαπτιστικό όνομα το επώνυμο του Πλαστήρα.
  Ως πολιτικός, ο ίδιος αυτοπροσδιορίσθηκε ως τύπος της ευζωνικής πολιτικής, στην οποία η πολιτική θεώρηση των πραγμάτων περνούσε από το φίλτρο του στρατιωτικού που του επέτρεπε , υπολογισμούς πολιτικού, κόστους και μικροκομματικών σκοπιμοτήτων, χαρακτηριστικά που απείχαν αισθητά από το γνώριμο προφίλ των πολιτικών. Στην πολιτική εισέρχεται δυναμικά το 1922, με την Επανάστασης Χίου - Μυτιλήνης ενώ το Σεπτέμβρη του '22 ο πανίσχυρος Αρχηγός (προσωνύμιο που τον συνόδευε και μετά το θάνατό του) με τα στελέχη της Επανάστασης μπαίνει στην Αθήνα, ανατρέποντας την Κυβέρνηση και υποχρεώνοντας το Βασιλιά Κωνσταντίνο να παραιτηθεί υπέρ του Γεωργίου του Β'.
  Είναι η περίοδος όπου ο Πλαστήρας κατά τον Ι. Ζίγδη, λειτουργεί ως "ναυγοσώστης του Έθνους". Το όνομά του και μόνο αρκεί να κατευνάσει τη λαϊκή οργή και με την "εκτέλεση των εξ", παρά τις επιφυλάξεις του, εκτονώνεται η λαϊκή απαίτηση για παραδειγματική τιμωρία των υπευθύνων της Μικρασιατικής καταστροφής.
  Με την ταχύτατη ανασύνταξη της Στρατιάς του Έβρου και με την ορατή απειλή νέου ελληνοτουρκικού πολέμου, ενίσχυσε σημαντικά τη διαπραγματευτική θέση του Βενιζέλου, περιορίζοντας τις παράλογες απαιτήσεις του Κεμάλ Ατατούρκ. Έτσι, το 1923 υπογράφεται η συνθήκη της Λωζάνης, η οποία αποκλήθηκε από τους διεθνείς διπλωματικούς παράγοντες ως "αξιοπρεπής συμβιβασμός ηττημένης χώρας" και η οποία καθόρισε τα σύνορα της χώρας. Το αποτέλεσμα της Συνθήκης της Λωζάνης μπορεί διπλωματικά να χρεώνεται στο Βενιζέλο, αλλά είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι το αποτέλεσμα θα ήταν σαφώς διαφορετικό, αν στο τιμόνι της χώρας δεν υπήρχε ένας αποφασισμένος για όλα Πλαστήρας.
  Στη σύντομη διάρκεια της επαναστατικής διακυβέρνησης ο Πλαστήρας έδωσε λύση στο προσφυγικό πρόβλημα, κυρίως της στέγασης και αποκατάστασης των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων. Επίσης, έλυσε δυναμικά το χρόνιο αγροτικό ζήτημα, με νομοθετικό διάταγμα (14/2/23), όπου για πρώτη φορά το μεγαλύτερο μέρος των τσιφλικιών διανεμήθηκε στους ακτήμονες.
  Αρχές Ιανουαρίου του 1924, ο πανίσχυρος Αρχηγός παρουσιάζεται στον υπουργό των Στρατιωτικών Μανέτα και υποβάλλει την παραίτηση του, δίνοντας τέλος στην στρατιωτική του σταδιοδρομία. Ανακηρύσσεται από τη Δ' Εθνοσυνέλευση "Άξιος της Πατρίδος". Έκτοτε ζει στην Ευρώπη, ενώ στιγμή δε φεύγει από το νου του η τύχη της πατρίδας του, την οποία υπεραγαπά και τον απασχολεί έντονα θεμελίωση στερεού "εθνικού οικοδομήματος".
  Η περίοδος του Μεσοπολέμου χαρακτηρίζεται από αλλεπάλληλες επεμβάσεις του Στρατού, ο οποίος με την ανοχή ή την ενθάρρυνση μέρους των πολιτικών κομμάτων .-επεμβαίνει στην πολιτική ζωή του τόπου. Στα πλαίσια αυτά ο Πλαστήρας ηγήθηκε αποτυχημένου κινήματος (το 1933), μετείχε στο κίνημα του 1935 και καταδικάσθηκε σε θάνατο, αν και όταν αυτό εκδηλώθηκε, δεν ήταν στην Ελλάδα.
  Η Γερμανική προέλαση και κατοχή της Ευρώπης τον βρίσκει στη Νίκαια της Γαλλίας, απομονωμένο και ουσιαστικά αποκομμένο από την ελληνική πραγματικότητα. Εκφράζει σκέψεις και απόψεις για το πώς η Ελλάδα θα βγει με τη λιγότερη δυνατή ζημιά από τη δεδομένη πραγματικότητα. Οι απόψεις αυτές, αν και ήταν γνωστές εξ αρχής, χρησιμοποιήθηκαν αργότερα από τους Άγγλους, για να τον υποχρεώσουν σε παραίτηση το '45, κατηγορώντας τον για "φιλογερμανική στάση". Ως προσωπικότητα ευρείας αποδοχής το 1945 ανέλαβε πρωθυπουργός βραχύβιας Κυβέρνησης (3.1.45 - 8.4.45) με στόχο την αποτροπή του εμφυλίου πολέμου, που πρώτος αποκάλεσε έτσι. (Μετά την συμφωνία της Βάρκιζας η Βρεττανία έβλεπε στο πρόσωπο του δημοκράτη Πλαστήρα εμπόδια στην προώθηση των αγγλικών επιλογών και συμφερόντων γι' αυτό και όρισαν ως αντιβασιλέα τον μητροπολίτη Δαμασκηνό και ακολούθησε το γνωστό θλιβερό κεφάλαιο του εμφύλιου σπαραγμού).
  Η λήξη του Εμφυλίου βρίσκει τον Πλαστήρα να πρωταγωνιστεί στα πολιτικά δρώμενα ως εκλεγμένος πολιτικός, επικεφαλής της ΕΠΕΚ και με σύνθημα την λέξη "Αλλαγή", σύνθημα που κυριάρχησε και στη δεκαετία του '80. Μέσα στο άσχημο μετεμφυλιοπολεμικό κλίμα, στο όργιο τρομοκρατίας και επεμβάσεων του ξένου παράγοντα, (που οδήγησε στην εκτέλεση Μπελογιάννη και των συντρόφων του) σχηματίζει δύο Κυβερνήσεις συνασπισμού κεντρώων κομμάτων στο διάστημα 1950-52, χαρακτηρισμένο ως "κεντρώο διάλειμμα". Κύριοι στόχοι του, η οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση της χώρας. Με τη λήψη "μέτρων ειρηνεύσεως" και με την πολιτική "λήθης του παρελθόντος", προσπάθησε να εξαλείψει τις συνέπειες του Εμφυλίου. Ασκώντας μετριοπαθή γενικά πολιτική, προσπαθεί μετ' εμποδίων να υλοποιήσει ένα πρωτότυπο και τολμηρό για τις συνθήκες της εποχής σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα, το οποίο μεταξύ των άλλων προβλέπει εθνίκοποιήσεις, παρεμβάσεις στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, αξιοποίηση της αμερικάνικης βοήθειας με διάφανες διαδικασίες, διασφάλιση κοινωνικών παροχών, διανομή γης σε ακτήμονες αγρότες, προώθηση των δημοκρατικών θεσμών, χορήγηση ψήφου στις γυναίκες, κ.λπ.
  Με κλονισμένη υγεία, με ένα κόμμα ουσιαστικά διασπασμένο, με τον αμερικάνικο παράγοντα να υποδεικνύει στους ψηφοφόρους ότι είναι συμφέρον τους να ψηφίσουν Παπάγο, με την Αριστερά να τον εξομοιώνει (Τί Παπάγος τι Πλαστήρας) με τον αντίπαλο του, χάνει τις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 1952. Λίγους μήνες αργότερα, άφησε την τελευταία του πνοή στις 26.7.53, σκορπώντας θλίψη στο Πανελλήνιο. Στην κηδεία του, όπως παρατήρησε δημοσιογράφος αντίπαλης προς τον Πλαστήρα εφημερίδας, παραβρέθηκαν άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα και απ' όλα τα πολιτικά κόμματα, πράγμα ασύνηθες για την τότε ελληνική πραγματικότητα.
  Εκτός όμως από ικανότατος στρατιωτικός με πολιτική δράση, ο Πλαστήρας υπήρξε ένας υπερήφανος άνθρωπος υπόδειγμα τιμιότητας, αρετής, ανιδιοτελούς προσφοράς και απλόχερης ανθρωπιάς. Τα στοιχεία αυτά τον έκαμαν να αγαπηθεί από το λαό, από τον οποίο ουδέποτε αποστασιοποιήθηκε. Πολλές φορές ο μισθός του αθόρυβα και διακριτικά έφθασε σε ανθρώπους της ανάγκης και της φτώχειας. Ποτέ του δεν απέκτησε περιουσιακά στοιχεία και έμεινε στην ιστορία ως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα πολιτικού και στρατιωτικού που "πέθανε στην ψάθα".
  Σε τοπικό επίπεδο, ο Πλαστήρας συνέδεσε άρρηκτα το όνομα του με την περιοχή της Καρδίτσας με μικρά και μεγάλα έργα, όπως ο οικισμός "Νεράιδα", ο δρόμος Καρδίτσας - Αγρινίου, που όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, κ.λπ. Το σημαντικότερο όμως όλων, είναι η σύλληψη της ιδέας και ο σχεδιασμός της ομώνυμης σήμερα λίμνης, η οποία αποτελεί καθοριστικό σημείο αναφοράς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του Νομού.

(αναδημοσίευση άρθρου της Ειδικής Εκδοσης της τοπικής εφημερίδας "ΠΡΩΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣ της ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ" της 31-12-1999)

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Καρδίτσας

Municipality of Karditsa web page
• http://www.karditsa-city.gr/AboutPrefecture/Plasti... (1 φωτ.)

Η Κοινότητα έχει αναδείξει κατά καιρούς σημαντικούς άνδρες με προσφορά στην ιστορία, τα γράμματα και τις τέχνες καθώς και δεκάδες επιστήμονες. Αξίζει ενδεικτικά να αναφερθεί ότι σε τούτο τον τόπο έχουν τις ρίζες τους σπουδαίοι άνδρες, όπως ο Νικόλαος Πλαστήρας, ο γνωστός συγγραφέας Αντώνης Σαμαράκης, ο ζωγράφος Δημήτρης Γιολδάσης, αλλά και άλλοι λιγότερο επώνυμοι αλλά με σημαντική προσφορά, όπως ο Κώστας Καφαντάρης, (ο Νικηταράς της Αντίστασης), ο στρατηγός Θ. Πετζόπουλος, ο ζωγράφος Αρης Σαμαράκης, ο παλιός τραγουδιστής δημοτικών τραγουδιών Γιώργος Νάκος (και ηθοποιός της επιθεώρησης), άλλοι τραγουδιστές δημοτικών τραγουδιών όπως οι αφοί Σκούφη στη Θεσσαλονίκη, ο Δ. Κατοίκος στην Αθήνα, κλπ.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Πλαστήρα

• http://www.plastiras.gr/greek/rmunits_morfovouni.h... (1 φωτ.)