Πληροφορίες τοπωνυμίου

Κριεζώτης Νικόλαος

  Οπλαρχηγός της Επαναστάσεως από τους πιο ανδρείους του απελευθερωτικού αγώνα (1785-1853) .Γεννήθηκε στο χωριό Αργυρό (Βίρα), της επαρχίας Καρυστίας. Καταγόταν από φτωχή οικογένεια, ο πατέρας του Ισίδωρος Χαραχλιάνης ήταν βοσκός και ο ίδιος δεν έτυχε καμιάς μορφώσεως.
  Από την διαμονή της οικογενειάς του στο χωριό Κριεζή της Εύβοιας, πήρε αργότερα το όνομα Κριεζώτης, με το οποίο έγινε γνωστός, ενώ ο ίδιος υπέγραφε πάντα ως Γκριτζιώτης.
  Πριν από την επανάσταση έφυγε για την Μικρά Ασία εγκαταστάθηκε στην Κιουτάχεια και εργάστηκε ως επιστάτης και κεχαγιάς στο τεράστιο ποιμνιοστάσιο του πάμπλουτου Τούρκου Καραοσμάνογλου. Κατά τη διάρκεια φιλονικίας του με τούρκο ταχυδρόμο, τον σκότωσε, οπότε τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν.
  Με την είδηση της έκρηξης της Επανάστασης, απέδρασαν με τον συγκρατούμενό του και αργότερα οπλαρχηγό Βάσο Μαυροβουνιώτη. Στις Κυδωνιές μυήθηκε στον αγώνα από τον μοναχό Κλεόβουλο, ενώ μετά από πολλές περιπέτειες έφθασε στην Εύβοια, όπου και κατατάχθηκε στο επαναστατικό σώμα του οπλαρχηγού της Εύβοιας Αγγελή Γοβγίνα ή Γοβγιό, υπό τον Αθανάσιο Γιότση, και έλαβε μέρος στη μάχη των Βρυσακίων (Ιούλιος 1821).
  Κατά την διάρκεια της μάχης έδειξε τόση ανδρεία ώστε ο Αλέξανδρος Κριεζής τον έκανε οπλαρχηγό με 300 στρατιώτες, σύντομα έγινε πεντακοσίαρχος και αγωνίστηκε με τους άνδρες του σε όλες τις μάχες της Εύβοιας. Μαζί με τον οπλαρχγό της Κύμης και στενό φίλο του Βάσο Μαυροβουνίωτη και με την βοήθεια του οπλαρχηγού Ηλία Μαυρομιχάλη, έδωσαν στις 11 Ιανουαρίου 1822 μεγάλη νικηφόρα μάχη στον μύλo των Στύρων, όπου αντιμετώπισαν τον Ομέρ Μπέη της Καρύστου και τον Γιουσούφ Αγά, που τους έτρεψαν σε φυγή. Όταν ο Αγγελής Γοβγίνας αποφάσισε να στραφεί προς τη Χαλκίδα, με την ομόφωνη γνώμη των Καρυστινών, όρισε αρχηγό της Καρυστίας τον Κριεζώτη, ο οποίος αμέσως σχημάτισε σώμα με 1500 πολεμιστές και με τη βοήθεια το μοναχού αδελφού του Γρηγορίου, στις 22 Φεβρουαρίου έδωσε νέα μάχη στα Στύρα κατά του Ομέρ και τον ανάγκασε να υποχωρήσει. Μετά τον θάνατο των δύο οπλαρχηγών Αγγελή Γοβγίνα και Ηλία Μαυρομιχάλη στη μάχη αυτή, ο Κριεζώτης απέμεινε μόνος αρχηγός σε όλη την Εύβοια και πρωταγωνίστησε σε όλες τις μάχες, μετά τη διακοπή της φιλίας του με τον Βάσο Μαυροβουνιώτη.
  Όταν τον Μάιο του 1823 η Κάρυστος αντιμετώπιζε τεράστιο κίνδυνο, ο Κριεζώτης με λίγους πολεμιστές έδωσε σφοδρή μάχη έξω από την Κάρυστο ,στις 5 Μαΐου, κοντά στο χωριό Βατύσι ,και ανάγκασε τον Ομέρ πασά να παραμείνει έγκλειστος στο φρούριο της πόλης, που την πολιορκούσε ο Κριεζώτης επί αρκετό διάστημα. Η τεράστια όμως τουρκική δύναμη τον ανάγκασε να λύσει την πολιορκία της Καρύστου και να αποτραβηχτεί με 60 μόνο πολεμιστές στην παραλία της μονής Χιλιαδούς, από όπου πέρασε στη Σκόπελο και στη συνέχεια στη Σκύρο και στα Ψαρά, προκειμένου να ζητήσει στρατιωτική ενίσχυση, εφόσον σε αυτά τα νησιά είχαν καταφύγει πολλοί πολεμιστές. Οι προσπάθειές του όμως δεν καρποφόρησαν, αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Σκύρο, όπου συγκρότησε μικρό πολεμικό σώμα και συνέχισε την δράση του υπό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, που η κυβέρνηση τον είχε διορίσει αρχηγό της Εύβοιας.
  Στις 19 Σεπτεμβρίου 1823 ο Κριεζώτης προήχθη στο βαθμό του Χιλίαρχου. Η σοβαρότερη επιτυχία του σε αυτό το διάστημα, ήταν η σύλληψη του Αχμέτ Κεχαγιά κοντά στο Μαρμάρι, η πανώλη όμως που θέριζε την περιοχή προσέβαλε και τον Κριεζώτη, που αναγκάστηκε να αποσυρθεί στη Κέα. Τον Απρίλιο του 1824 ανασύνταξε το στρατιωτικό του σώμα στη Σκύρο και στις 24 μήνα ήταν στο Ναύπλιο, όπου αναμίχθηκε στον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ κυβερνητικών και αντικυβερνητικών. Τον Απρίλιο του 1825 πρωτοστάτησε υπό τον Γκούρα στη μάχη της ´Αμπλιανης και σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις, επικρίθηκε όμως γιατί δεν δέχθηκε να πάρει μέρος το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου. Την άνοιξη του 1826 συμμετείχε, μαζί με τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη και τον Βάσο Μαυροβουνιώτη, στην εκστρατεία στη Βηρυτό με σκοπό να παρακινήσουν τους χριστιανούς της Συρίας να επαναστατήσουν κατά της Τουρκίας. Η παράτολμη αυτή ενέργεια κατέληξε σε αποτυχία. Επέστρεψε στην Ελλάδα και έλαβε μέρος στις κυριότερες μάχες, αρχικά βοηθώντας τον Φαβιέρο στη νέα του εκστρατεία στην Εύβοια. Όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να δημιουργήσει ισχυρό στρατόπεδο στην Ανατολική Στερεά και ανέθεσαν την αρχιστρατηγία στον Γ. Καραϊσκάκη ,παρά την πικρία του για την υποβάθμιση του, τάχθηκε αμέσως υπό την αρχηγία του και έπεισε και τον στρατό του να τον ακολουθήσει. Έκτοτε έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες, στα Λιόσια (Ιούνιος 1826), στο Χαϊδάρι (6-8 Αυγούστου), προκειμένου να λύσουν την πολιορκία της Ακρόπολης της Αθήνας, στο Θριάσιο πεδίο (Σεπτέμβριος 1826), πάντοτε με το δικό του στρατιωτικό σώμα.
  Μετά τον θάνατο του Γκούρα φρουράρχου της Ακρόπολης (5 Οκτωβρίου 1826), ο Καραϊσκάκης ανέθεσε στον Κριεζώτη την αρχηγία των πολιορκουμένων. Οργάνωσε αμέσως σώμα από 300 άνδρες και μαζί με τους οπλαρχηγούς Μαρμούρη, Ντεληγιώργη, Τουρκαλέκο και Τσούρα, τη νύχτα της 11ης προς τη 12η Οκτωβρίου 1826, διέσπασαν το τουρκικό στρατόπεδο των πολιορκητών και μπήκαν στην Ακρόπολη. Η αποτυχημένη όμως προσπάθεια του Φαβιέρου να λύσει την πολιορκία και ο θάνατος του Καραϊσκάκη είχαν ως αποτέλεσμα την αναγκαστική παράδοση του φρουρίου της Ακρόπολης.
  Μέχρι την άφιξη στην Ελλάδα του Καποδίστρια, συνεχίζει τη δράση του σε μικρομάχες στη Σκύρο, στο Τρίκερι, στην ´Ανδρο κ.α. Όταν ο Δημήτριος Υψηλάντης ανέλαβε την οργάνωση του στρατού σε χιλιαρχίες, ο Κριεζώτης διορίστηκε από τον Κυβερνήτη χιλίαρχος και πήρε μέρος σε όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ανατολική Ελλάδα, υπό τον Υψηλάντη και τον Γάλλο στρατηγό Μαίζωνα στην Πελοπόννησο. Στη μάχη της Πέτρας (12.9.1829), που έδωσε τέλος στην Ελληνική Επανάσταση, πρωταγωνίστησε και ο Κριεζώτης. Μετά την οργάνωση του στρατού σε τάγματα, ο Κυβερνήτης του ανέθεσε την αρχηγία τριών ταγμάτων στη Λοκρίδα. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια αναμίχθηκε στις διαμάχες των κυβερνητικών και των "συνταγματικών" και τάχθηκε με τον μέρος των δεύτερων. Κατά το επαναστατικό κίνημα του 1843 από τον Μακρυγιάννη και τον Αντώνιο Γεωργαντά, υποστήριξε τους επαναστάτες και κατέλαβε το φρούριο της Χαλκίδας (τοποθεσία Βασιλικά). Ο λαός της Εύβοιας, κατά τις πρώτες βουλευτικές εκλογές, τον ψήφισε βουλευτή Εύβοιας στις 17 Ιουλίου 1844, και συνέχισε την αντιβασιλική πολεμική του από το βήμα της Βουλής. Οι εχθροί του κατόρθωσαν να επιτύχουν την σύλληψή του και τη φυλάκισή του στη Χαλκίδα το 1847, από όπου απελευθερώθηκε στις 31 Ιουλίου του ιδίου χρόνου με τη βοήθεια του πιστού στρατιώτη Μελέτη Δέδε Κουντουριώτη. Μαζί με μερικούς οπαδούς του κήρυξε αντιδυναστική επανάσταση και οχυρώθηκε στο φρούριο της Χαλκίδας, στη τοποθεσία Βασιλικά. Η κυβέρνηση έστειλε εναντίον του ισχυρές δυνάμεις, με έκτακτα ναυλωμένο αυστριακό πλοίο υπό την αρχηγία του αυλάρχη και υπασπιστή του Όθωνος Γαρδικώτη Γρίβα, ο οποίος άδικα προσπάθησε να τον πείσει να εγκαταλείψει το φρούριο. Ακολούθησαν σκληρές συγκρούσεις και ο Κριεζώτης τραυματίστηκε σοβαρά στην κοιλιά και στο αριστερό χέρι. Για να αποφύγει τη γάγγραινα, έκοψε με μαχαίρι τον βραχίονά του. Μετά την αποτυχία του κινήματος συμβούλευσε τους άνδρες του να παραδοθούν, ενώ ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει και με ιστιοφόρο από την Κύμη κατέφυγε στα Ψαρά και στη Χίο και από εκεί στη Κωνσταντινούπολη και την Προύσα, όπου έγινε δεκτός από τους ομογενείς με ιδιαίτερες τιμές. Οι προσπάθειες των φίλων του να επιτύχουν από την Ελληνική κυβέρνηση αμνηστία δεν καρποφόρησαν. Εγκαταστάθηκε τελικά στη Σμύρνη και οι Τουρκικές αρχές του επέτρεψαν να καλέσει στη Σμύρνη και την οικογένειά του.
  Στις 12 Φεβρουαρίου 1853 ο Κριεζώτης πέθανε ξαφνικά και κηδεύθηκε με μεγαλοπρέπεια στον ναό της Αγίας Φωτεινής. Το 1863 ο δήμος Χαλκιδέων πέτυχε να επιτραπεί η ανακομιδή των οστών του ανδρείου αγωνιστή. Στις 13 Οκτωβρίου 1863 έγινε επίσημη τελετή της ανακομιδής των οστών στη Χαλκίδα και λόγους εξεφώνησαν οι Ν. Αποστολίδης, Π. Κουπιτώρης και κατά το μνημόσυνο ο Στ. Δούκας. Κατά τη διάρκεια της τελετής διατυπώθηκε και η άποψη ο Κριεζώτης δεν πέθανε από φυσικό θάνατο, "αλλ’ υπό χειρός τεχνικωτάτου δολοφόνου". Η οστεοθήκη εναποτέθηκε στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στην κοινότητα Μύτικα. Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Χαλκιδέων, με ψήφισμα της 5ης Απριλίου 1863, αποφάσισε την ανέγερση μνημείου, αντάξιου της γενναιότητας του Ν. Κριεζώτη.

Ιστοσελίδα Δήμου Χαλκιδέων
• http://www.chalkida.gr/ISTORIKA-PROSOPA.htm

(Βίρα Καρυστίας 1785 - Σμύρνη 1853)
  Οπλαρχηγός του 1821. Πήρε το βάπτισμα του πυρός στα Βρυσάκια, όπου διακρίθηκε για τον ηρωισμό του και λίγο αργότερα ως οπλαρχηγός ανέλαβε, μετά από απαίτηση των κατοίκων της Καρυστίας, την εκκαθάριση της περιοχής από τους Τούρκους. Συνεργάστηκε με το Βάσο Μαυροβουνιώτη και μαζί με τον Μανιάτη Ηλία Μαυρομιχάλη έδωσε ηρωική μάχη στα Στύρα. Αναγνωρισμένος ως αρχηγός από τους αγωνιστές της Εύβοιας πήρε, μετά τη νίκη του στο Κουντουρλομετόχι της Χαλκίδας, και επίσημα τον τίτλο του αρχηγού της Καρυστίας. Κατά τον εμφύλιο ο Κριεζώτης τάχθηκε με το μέρος των κυβερνητικών και πήρε μέρος στις επιχειρήσεις εναντίον των αντιπάλων του. Το 1825 πολέμησε στις σημαντικότερες μάχες της Ανατολικής Στερεάς υπό την ηγεσία του Καραϊσκάκη. Στα τέλη του 1825 μαζί με άλλους οπλαρχηγούς οργάνωσαν εκστρατεία στο Λίβανο για να βοηθήσουν τον Εμίρη Μπεσίρ. Μετά το θάνατο του Γκούρα, ύστερα από πρόταση του Καραϊσκάκη, ο Κριεζώτης ανέλαβε μαζί με 300 άνδρες να εισχωρήσει στην Ακρόπολη χωρίς να γίνει αντιληπτός. Ο Κριεζώτης πήρε μέρος στις διαμάχες που ξέσπασαν μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη και ακολούθησε τον Ιωάννη Κωλέττη και τους Ρουμελιώτες οπλαργηχούς. Πήρε ενεργό μέρος στην Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843. Το 1844 εκλέχτηκε βουλευτής και συνέχισε την αντιδυναστική πολιτική του.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων

• http://www.parliament.gr/1821/anafora/portreta_det...