Πληροφορίες τοπωνυμίου

Η μάχη του "Κλέφτη"

ΣΜΟΛΙΚΑΣ (Βουνό) ΗΠΕΙΡΟΣ
03/07/1948
  Το ύψωμα του "Κλέφτη", είναι η ψηλότερη κορυφή του όρους Σμόλικα. Έχει στρατηγική σημασία, καθώς στέκει πάνω από τη Σαμαρίνα και δεσπόζει σε μια ευρύτερη περιοχή της βόρειας οροσειράς της Πίνδου. Τόσο στη βουνοκορφή αυτή, όσο και σε μια σειρά άλλες (Πολιάνα, Γύφτισσα, Κάμενικ, Γκόλιο, Σκούζα, Κίρκορι, Προφήτης Ηλίας κλπ.) διεξήχθηκαν σκληρότατες μάχες ανάμεσα στους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ και των κατά πολύ υπέρτερων δυνάμεων του κυβερνητικού στρατού.
  Ακολουθούν μνήμες από τις μάχες αυτές, της Ελένης Κατσή (Παχή), μιας μαχήτριας τότε του ΔΣΕ. Μιας μαχήτριας, που υπεράσπισε και κράτησε, μαζί με τους υπολοίπους συναγωνιστές της, το ύψωμα του Κλέφτη. "Η μάχη του Κλέφτη κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην εποποιία του Γράμμου, για την ηρωική αντίσταση και τις θυσίες των υπερασπιστών του, για την άφθαστη παλικαριά και την απεριόριστη αφοσίωση των μαχητών και διοικητών, στο καθήκον που τους είχε ανατεθεί.
  Όσα και να έχουν γραφτεί είναι αδύνατον να συλλάβει ο νους την αυταπάρνηση και τον ηρωισμό, κάθε λεπτό, κάθε ώρα και κάθε μέρα, σε κάθε μαχητή και μαχήτρια του ΔΣΕ. Εγώ, θα προσπαθήσω να αναφερθώ σε μια μέρα, από τις πολλές, που υπεράσπιζα, μαζί με άλλους συντρόφους, τον Κλέφτη. Την ημέρα, που είναι σημαντική, γιατί για πρώτη φορά τραυματίστηκα (διαμπερές στο πόδι). Γράφω το πρώτο τραύμα, γιατί στη διάρκεια του εμφύλιου τραυματίστηκα άλλες πέντε φορές.
  Ήταν 3 Ιούλη 1948. Μέρα καυτή, όχι μονάχα απ' τη ζέστη του καλοκαιριού, αλλά κυρίως από την πολεμική ατμόσφαιρα, που επικρατούσε στον Κλέφτη. Ο κυβερνητικός στρατός, αυτή την ημέρα έβαλε στόχο να καταλάβει τον Κλέφτη. Και τούτο, γιατί είχε έρθει στο μέτωπο το τότε βασιλικό ζεύγος, προκειμένου να ενθαρρύνει τον κυβερνητικό στρατό. Από τις πρώτες πρωινές ώρες είδαμε τον "Γαλατά" (σ.σ. αναγνωριστικό αεροπλάνο των κυβερνητικών δυνάμεων) να ανιχνεύει τη διάταξή μας και σε λίγο καταφθάνουν κατά σμήνη τα αεροπλάνα. Κι όπως ήμασταν τελείως ανυπεράσπιστοι από κάποια αντιαεροπορική άμυνα, κατέβαιναν όσο ήθελαν χαμηλά, μυδραλιοβολούσαν τις θέσεις μας και βομβάρδιζαν, ρίχνοντας ρουκέτες, βαρέλια με βενζίνη, τα οποία μόλις έπεφταν στη γη έσκαζαν και αναφλέγονταν. Τα δέντρα έπαιρναν φωτιά, όπως και τα χόρτα, δημιουργώντας πολλές εστίες πυρκαγιών. Τόσο η αεροπορική επιδρομή, όσο και η προπαρασκευή του πυροβολικού που ακολούθησε, απέβλεπαν να εξοντώσουν κάθε ζωντανή ύπαρξη πάνω στο ανασκαμμένο και καψαλισμένο ύψωμα. Τα πολυβολεία μας, τα αμπριά μας, αν και έπαθαν σημαντικές ζημιές, μας προστάτευαν, μας πρόσφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες σ' αυτές τις τρομερές δοκιμασίες.
  Κατόπιν, περνάει στην επίθεση το πολυάριθμο πεζικό του αντίπαλου. Καθώς κάνουν έφοδο, τους συναντάμε με πείσμα έξω από τα χαρακώματα, τους ανατρέπουμε, τους εξαναγκάζουμε σε υποχώρηση, στη βάση της εξόρμησής τους. Τις απογευματινές ώρες αρχίζει καινούρια επίθεση. Πριν απ' αυτή, είχε προηγηθεί νέο ισχυρό σφυροκόπημα των θέσεών μας από την αεροπορία και το πυροβολικό. Το άφθονο και καυτό σίδερο, που αυτή τη φορά ρίχτηκε, έχει σκοπό να μην αφήσει τίποτε όρθιο και ζωντανό στις θέσεις μας. Δεν άκουγες τίποτε, μόνο ένα συνεχές μπουμπουνητό. Η επιφάνεια του εδάφους οργώνεται από τις οβίδες. Ξεφλουδίζονται, κόβονται, ξεριζώνονται τα δέντρα. Ένα σύννεφο σκόνης και καπνού σκεπάζει τη διάταξή μας. Τα πολυβολεία, τα αμπριά μας παθαίνουν καινούριες σημαντικές ζημιές. Τα σκέπαστρα, οι περισσότεροι είσοδοι και έξοδοι σκεπάζονται με χώμα. Υπάρχουν απώλειες, νεκροί και τραυματίες. Αρχίζει καινούρια επίθεση. Χαρακώματα και θέσεις τώρα δεν υπάρχουν πια. Ισοπεδώθηκαν από τους βομβαρδισμούς. Η μάχη τώρα γίνεται από λακκούβα σε λακκούβα, από δέντρο σε δέντρο, από πέτρα σε πέτρα. Ο αντίπαλος φτάνει κοντά στις θέσεις μας, άλλοι έρχονται στα χέρια με τους μαχητές του ΔΣΕ. Στο πεδίο της μάχης χύνεται ελληνικό αίμα. Υπάρχουν τραυματίες, πέφτουν κορμιά. Πάνω σ' αυτή την επίθεση τραυματίστηκα κι εγώ, όμως δεν είχαμε ώρα να σκεφτούμε, ούτε για το δέσιμο του τραύματος. Όλη μας η σκέψη ήταν να κρατήσουμε τον Κλέφτη, με κάθε θυσία. Κανένας τραυματίας δε φεύγει από τη θέση του. Αυτοί, που δεν μπορούσαν να πιάσουν όπλο, όταν εμείς κάναμε αντεπίθεση, φωνάζανε "αέρα! αέρα! επάνω τους και τους φάγαμε!".
  Παρ' όλες τις απώλειες που είχαμε και τις μεγάλες δυνάμεις του εχθρού, που έκαναν την επίθεση (δύο επίλεκτες ταξιαρχίες κι εμείς ένα τάγμα, με ταγματάρχη τον Αλευρά Ηλία), κάναμε την αντεπίθεση με χειροβομβίδες και ανατρέψαμε και πάλι τον εχθρό. Εγώ, παρά το διαμπερές τραύμα στο πόδι, δεν καταλάβαινα πόνο, ενώ το άρβυλο είχε γεμίσει αίμα. Όταν πήρα εντολή να πάω στο σταθμό επίδεσης, έφυγα με μια μεγάλη ικανοποίηση ότι τον Κλέφτη δεν μπόρεσαν να τον πάρουν.
  Ο Κλέφτης κράτησε, γιατί τον υπεράσπισαν αγωνιστές, με υπέροχα ιδανικά: Εθνική ανεξαρτησία, ελευθερία, δημοκρατία, σοσιαλισμό.

Κείμενο: Ελένη Κατσή (Παχή)
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα , με φωτογραφίες, του Πολιτικού Καφενείου "Ο Μεγάλος Ανατολικός"

• http://anatolikos.com/dse/dse54.htm (2 φωτ.)

Φετόκο

ΘΕΟΤΟΚΟΣ (Οικισμός) ΚΟΝΙΤΣΑ
  Από την παλιά Φετόκο (σήμερα Θεοτόκο) δεν απόμεινε τίποτα. Στα ερείπια που άφησε η εγκατάλειψη από την μετεγκατάσταση στο νέο οικισμό της εθνικής οδού κατά τη δεκαετία του 1970, προστέθηκε και η μεγάλη φωτιά του 1984. Διακρίνεται και σήμερα μισογκρεμισμένη η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. «Ήταν στα μέσα του 17ου αιώνα στην περίοδο της αλλαξοπιστίας, όπως ιστορείται, που έπαθε η Φετόκο ολοσχερή καταστροφή λόγω της ηρωικής αντίστασης των κατοίκων της. Οι Φετοκίτες διασκορπίστηκαν στα Βαλκάνια μέχρι και τη νότια Ρωσία, όπου εξασκούσαν το επάγγελμα του οικοδόμου. Απόμειναν στο χωριό 6-7 οικογένειες».

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μαστοροχωρίων

Ιστοσελίδα Δήμου Μαστοροχωρίων
• http://www.mastorohoria.gr/main5.htm

ΚΟΝΙΤΣΑ (Κωμόπολη) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
  Η περιοχή με βάση τα ευρήματα στις βραχοσκεπές Κλειδί και Μποϊλα στο Βοϊδομάτη, κατοικούνταν από την Ανώτερη Παλαιολιθική εποχή από κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες.
  Μεταξύ των ετών 1300 και 1100 π.Χ. εγκαθίστανται στην ευρύτερη περιοχή οι Μολοσσοί (Λιατοβούνι), ενώ οι συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας που επικρατούν γύρω στα 750 οδηγούν σε δημογραφική ανάπτυξη. Στην αρχαία Τριφυλλία, όπως ονομαζόταν η περιοχή στην αρχαιότητα, αναπτύχθηκε η πόλη της Μολοσσίδας, πατρίδα της μητέρας του μεγάλου Αλεξάνδρου Ολυμπιάδας και ορμητήριο του ενδοξότερου βασιλιά της Ηπείρου Πύρρου. Στην τοποθεσία όπου είναι κτισμένη σήμερα η Κόνιτσα εικάζεται ότι υπήρχε αρχαία πόλη η οποία γνώρισε περιόδους ακμής και παρακμής και για μερικούς ήταν η Αντιτανία της αρχαιότητας και για άλλους η Ερίβοια.
  Στην διάρκεια των ρωμαϊκών χρόνων, η οποία αρχίζει με την κάθοδο των κατακτητών το 168 π.Χ. , η κοιλάδα του Αώου ήταν ένα από τα λίγα περάσματα προς την ´Ηπειρο και τη Θεσσαλία για τους Ρωμαίους οι οποίοι αποβιβάζονταν από την Ιταλία στην αρχαία Ιλλυρία, στα σημερινά αλβανικά παράλια. Αργότερα, ένα τμήμα της Εγνατίας Οδού διέσχιζε την περιοχή κατά μήκος της Εγνατίας χτίστηκαν κάστρα και φρούρια απομεινάρια των οποίων είναι και σήμερα ορατά σε πολλά σημεία της επαρχίας. Κατά την πρώιμη βυζαντινή εποχή Βησιγότθοι, Βάνδαλοι, ´Αβαροι και Σλάβοι κάνουν επιδρομές στην περιοχή και προξενούν καταστροφές.
  Τον 8ο αι. η Κόνιτσα υπάγεται στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ενώ μέχρι τότε υπαγόταν στον Πάπα της Ρώμης. Το 1380 εμφανίζεται για πρώτη φορά η σύγχρονη ονομασία της στο "Χρονικό των Ιωαννίνων", καθώς γίνεται αναφορά στο κάστρο της.
  Τη μεγαλύτερη ανάπτυξη των νεοτέρων χρόνων η πόλη της Κόνιτσας τη γνώρισε την εποχή της τουρκοκρατίας κατά τη διάρκεια της οποίας μετατρέπεται σε πόλη που προτιμούσε η τούρκικη αριστοκρατία. Από την Κόνιτσα κατάγεται η Χάμκω , η μητέρα του Αλή Πασά, ο βοεβόδας των Αθηνών του 18ου αι. Χασεκής και μια σειρά επιφανών Τούρκων που διέπρεψαν στην Κωνσταντινούπολη. Στην Κόνιτσα εγκαταστάθηκαν πολλοί εξισλαμισμένοι Αλβανοί, ενώ πολλοί εύποροι Ελληνες αναγκάζονται να εξισλαμιστούν για να διατηρήσουν τις περιουσίες τους. Οι Τούρκοι και οι Ελληνες έζησαν ειρηνικά για πολλά χρόνια, ο καθένας λαός λατρεύοντας το δικό του Θεό. Και οι δύο μαζί ανέπτυξαν κυρίως τη βυρσοδεψία και την ταπητουργία. Από τις αρχές του 18ου αι. λειτουργεί στην πόλη ελληνικό σχολείο, δείγμα της ακμής του ελληνικού στοιχείου στην περιοχή. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι μουσουλμανικές οικογένειες την εγκαταλείπουν και στη θέση τους έρχονται πρόσφυγες από την Καππαδοκία. Από την απελευθέρωση της Κόνιτσας το 1913 μέχρι τον ερχομό των Ιταλών το 1940, η Κόνιτσα ανέπτυξε το εμπόριο και άρχισε να καλλιεργεί πιο συστηματικά τον εύφορο κάμπο της.
  Στη διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου υπέστη και αυτή μεγάλες καταστροφές για να γνωρίσει μετά τη θηριωδία του γερμανού κατακτητή αλλά και τις συνέπειες του εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε μέχρι το 1949 που τερματίστηκε.
  Η θέση της και η φυσική της ομορφιά προσέλκυε από παλιά το ενδιαφέρον πολλών περιηγητών. Σήμερα αποτελεί πόλο έλξης για ορειβάτες, λάτρεις του ράφτινγκ, του καγιάκ και του παραπέντε (αλεξίπτωτο πλαγιάς) αλλά και για πολλούς τουρίστες που φτάνουν εδώ για να θαυμάσουν την ομορφιά του τοπίου κάθε εποχή του χρόνου. Στην περιπλάνηση σας μέσα και γύρω από την πόλη αξίζει να συμπεριλαμβάνετε ορισμένα μοναδικά αξιοθέατα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Κόνιτσας

Ιστοσελίδα Δήμου Κόνιτσας
• http://www.konitsa.gr/polis/istoria.html (2 φωτ.)

Τα Μαστοροχώρια - Ιστορικό Οδοιπορικό

ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ (Δήμος) ΚΟΝΙΤΣΑ
  Η ιστορική τους αφετηρία ανάγεται στο 16ο αιώνα, εποχή συνεχών πληθυσμιακών ανακατατάξεων. Μέσα από την γεωργοκτηνοτροφία της αυτάρκειας, ανέπτυξαν σημαντικές τεχνικές εξειδίκευσης. Μαστόροι της πέτρας περιώνυμοι, μοναδικοί στην ξυλογλυπτική και την αγιογραφία, συνέβαλλαν στην ανάπτυξη ενός ιδιαίτερου τοπικού πολιτισμού.
  Μαστοροχώρια ήταν η Βούρμπιανη, το Πληκάτι, οι Χιονιάδες, το Ασημοχώρι (Λισκάτσι), ο Γοργοπόταμος (Τούρνοβο), η Οξυά (Σέλτση), η Πυρσόγιαννη, η Καστάνιανη, η Λυκόραχη (Λούψικο), η Θεοτόκος (Φετόκο), η Δροσοπηγή (Κάντσικο), η Λαγκάδα (Μπλίζγιανη), η Πλαγιά (Ζέρμα), ο Πύργος (Στράτσιανη), η Αγία Παρασκευή (Κεράσοβο), ο Αμάραντος (Ίσβορος), η Πουρνιά (Σταρίτσανη), το Γαναδιό, η Μόλιστα (Μεσαριά), το Μοναστήρι (Μποτσιφάρι), η Αγία Βαρβάρα (Πλάβαλη), η Πυξαριά (Μπλιθούκι), η Τράπεζα (Βράνιστα), ο Νικάνορας (Κορτίνιστα), η Πηγή (Πεκλάρι) και το Ελεύθερο (Γκριζμπάνι). Από τα γειτονικά μας Βλαχοχώρια, μαστόρους σε περιορισμένο αριθμό έβγαλε μόνο η Φούρκα.
  Εδώ και περισσότερο από τρεις αιώνες οι μαστόροι ταξιδεύουν σε κάθε γωνιά της ελληνικής επικράτειας και σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο. Από τα τέλη του 19ου αιώνα επιχειρούν τολμηρά και υπερπόντια ταξίδια: Αίγυπτος, Σουδάν, Αιθιοπία, Κογκό, Ταγκανίκα, Περσία, παραλιακή Τουρκία (Σμύρνη, Προύσα, Ζουγκουλδάκ), Ρωσία (Ιρκούτσκ, Βλαδιβοστόκ), Γαλλία και Αμερική.
  Οι μαστόροι οργανωμένοι σε ομάδες (μπουλούκια), με άγραφους αυστηρούς κανονισμούς και ιεραρχία μετακινούνταν σε διάφορες περιοχές κατασκευάζοντας κάθε είδους κτίρια: γεφύρια, σχολεία, εκκλησίες, καραβάν σαράγια, τζαμιά, χαμάμ, αρχοντικά, φάρους, μύλους, λιοτρίβια.   Τα δρομολόγιά τους έχουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί ιχνηλατούν τόσο την επίδραση της ντόπιας τεχνικής, όσο και τις ξένες επιρροές που έφερναν πίσω οι μαστόροι. Έκτιζαν με ήθος, φιλότιμο και γνώση και θεμελίωσαν μια γηγενή αρχιτεκτονική. Αξιώθηκαν να γίνουν μύθος και δημοτικό τραγούδι. Η τεχνική των μαστόρων βασίζεται σε μια βαθιά γνώση της αντοχής και της ομορφιάς των υλικών και σε μια κρυφή πίστη για την ιεροτελεστία, την απαράγραπτη σειρά των πραγμάτων στην κατασκευή. Τα έργα τους σκορπισμένα επί αιώνες σε χώρες μακρινές και τόπους κοντινούς, μιλούν από μόνα τους για τις αρχιτεκτονικές τους αρετές, την καλλιτεχνική αξία και αποτελούν εφόδιο για την αισθητική μας ανάπλαση.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Μαστοροχωρίων

Ιστοσελίδα Δήμου Μαστοροχωρίων
• http://www.mastorohoria.gr/istoria.htm (5 φωτ.)