Εμφανίζονται 54 τίτλοι με αναζήτηση: Ιστορία στην ευρύτερη περιοχή: "ΣΑΜΟΣ Νομός ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ" .
ΣΑΜΟΣ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
The samaena is a ship of war with a boar's head design for prow and ram, but more capacious than usual and paunchlike, so that it is a good deep-sea traveller and a swift sailor too. [4] It got this name because it made its first appearance in Samos, where Polycrates the tyrant had some built.
Periander (of Corinth) son of Cypselus sent to Alyattes at Sardis three hundred boys, sons of notable men in Corcyra, to be made eunuchs. The Corinthians who brought the boys put in at Samos; and when the Samians heard why the boys were brought, first they instructed them to take sanctuary in the temple of Artemis, then they would not allow the suppliants to be dragged from the temple; and when the Corinthians tried to starve the boys out, the Samians held a festival which they still celebrate in the same fashion; throughout the time that the boys were seeking asylum, they held nightly dances of young men and women to which it was made a custom to bring cakes of sesame and honey, so that the Corcyraean boys might snatch these and have food. This continued to be done until the Corinthian guards left their charge and departed; then the Samians took the boys back to Corcyra.
The Ephesians under Androclus made war on Leogorus, the son of Procles, who reigned in Samos after his father, and after conquering them in a battle drove the Samians out of their island, accusing them of conspiring with the Carians against the Ionians. The Samians fled and some of them made their home in an island near Thrace, and as a result of their settling there the name of the island was changed from Dardania to Samothrace. Others with Leogorus threw a wall round Anaea on the mainland opposite Samos, and ten years after crossed over, expelled the Ephesians and reoccupied the island.(Paus. 7.4.2)
Both Cephallenia and Samothrace were called Samos at the time of the Trojan War (for otherwise Hecabe would not be introduced as saying that he (Achilles) was for selling her children whom he might take captive "unto Samos and unto Imbros", Il 13.13), and since the Ionian Samos had not yet been colonized, it plainly got its name from one of the islands which earlier bore the same name. Whence that other fact is also clear, that those writers contradict ancient history who say that colonists came from Samos after the Ionian migration and the arrival of Tembrion and named Samothrace Samos, since this story was fabricated by the Samians to enhance the glory of their island.(Strabo 10.2.17)
The men of property among the Samians were displeased by the dealings of their generals with the Medes, so after the sea-fight they took counsel immediately and resolved that before Aeaces the tyrant came to their country they would sail to a colony, rather than remain and be slaves of the Medes and Aeaces. The people of Zancle in Sicily about this time sent messengers to Ionia inviting the Ionians to the Fair Coast, desiring there to found an Ionian city. This Fair Coast, as it is called, is in Sicily, in that part which looks towards Tyrrhenia. At this invitation, the Samians alone of the Ionians, with those Milesians who had escaped, set forth.(Herodt. 6.22)
Επανέφερε στο νησί όσους είχαν εξοριστεί το 365 π.Χ. από τον Αθηναίο Τιμόθεο.
Marathesium . . originally belonged to the people of Samos, but they gave it to the Ephesians in exchange for Neapolis, which was nearer to Samos. (Strabo 14.1.20)
King Darius conquered Samos, the greatest of all city states, Greek
or barbarian, the reason for his conquest being this: when Cambyses, son of Cyrus,
invaded Egypt, many Greeks came with the army, some to trade, as was natural,
and some to see the country itself; among them was Syloson, son of Aeaces, who
was Polycrates' brother and in exile from Samos. This Syloson had a stroke of
good luck. He was in the market at Memphis wearing a red cloak, when Darius, at
that time one of Cambyses' guard and as yet a man of no great importance, saw
him, and coveting the cloak came and tried to buy it. When Syloson saw Darius'
eagerness, by good luck he said, 'I will not sell this for any money, but I give
it to you free if you must have it so much'. Extolling this, Darius accepted the
garment.
Syloson supposed that he had lost his cloak out of foolish good nature.
But in time Cambyses died, the seven rebelled against the Magus, and Darius of
the seven came to the throne; Syloson then learned that the successor to the royal
power was the man to whom he had given the garment in Egypt; so he went up to
Susa and sat in the king's antechamber, saying that he was one of Darius' benefactors.
When the doorkeeper brought word of this to the king, Darius asked 'But to what
Greek benefactor can I owe thanks? In the little time since I have been king hardly
one of that nation has come to us, and I have, I may say, no use for any Greek.
Nevertheless bring him in, so that I may know what he means'. The doorkeeper brought
Syloson in and the interpreters asked him as he stood there who he was and what
he had done to call himself the king's benefactor. Then Syloson told the story
of the cloak, and said that it was he who had given it. 'Most generous man', said
Darius, 'it was you who gave me a present when I had as yet no power; and if it
was a small one, I was none the less grateful then than I am now when I get a
big one. In return, I give you gold and silver in abundance so you may never be
sorry that you did Darius son of Hystaspes good'. Syloson answered, 'Do not give
me gold, O king, or silver, but Samos, my country, which our slave has now that
my brother Polycrates has been killed by Oroetes; give me this without killing
or enslaving'.
Having heard this, Darius sent an army and Otanes, one of the seven,
to command it, instructing him to do whatever Syloson asked. So Otanes went down
to the coast and got his army ready.
Now Samos was ruled by Maeandrius, son of Maeandrius, who had authority
delegated by Polycrates. He wanted to be the justest of men, but that was impossible.
For when he learned of Polycrates' death, first he set up an altar to Zeus the
Liberator and marked out around it that sacred enclosure which is still to be
seen in the suburb of the city; when this had been done, he called an assembly
of all the citizens, and addressed them thus: "To me, as you know, have come
Polycrates' scepter and all of his power, and it is in my power now to rule you.
But I, so far as it lies in me, shall not do myself what I blame in my neighbor.
I always disliked it that Polycrates or any other man should lord it over men
like himself. Polycrates has fulfilled his destiny, and inviting you to share
his power I proclaim equality. Only I claim for my own privilege that six talents
of Polycrates' wealth be set apart for my use, and that I and my descendants keep
the priesthood of Zeus the Liberator, whose temple I have founded, and now I give
you freedom". Such was Maeandrius' promise to the Samians. But one of them
arose and answered: "But you are not even fit to rule us, low-born and vermin,
but you had better give an account of the monies that you have handled".
This was the speech of Telesarchus, a man of consequence among the
citizens. But Maeandrius, realizing that if he let go of the sovereignty someone
else would make himself sovereign instead, resolved not to let it go. Withdrawing
into the acropolis, he sent for the citizens individually as if he would give
an account of the money; then he seized and bound them. So they were imprisoned,
and afterwards Maeandrius fell sick. His brother Lycaretus thought him likely
to die, and, so that he might the more easily make himself master of Samos, he
put all the prisoners to death. They had, it would seem, no desire to be free.
So when the Persians brought Syloson back to Samos, no one raised
a hand against them, but Maeandrius and those of his faction offered to evacuate
the island under a flag of truce; Otanes agreed to this, and after the treaty
was made, the Persians of highest rank sat down on seats facing the acropolis.
Now Maeandrius the sovereign had a crazy brother named Charilaus,
who lay bound in the dungeon for some offense; this man heard what was going on,
and by peering through the dungeon window saw the Persians sitting there peaceably;
whereupon he cried with a loud voice that he wanted to talk to Maeandrius. His
brother, hearing him, had Charilaus loosed and brought before him. No sooner had
he been brought than he attempted with reviling and abuse to persuade Maeandrius
to attack the Persians. "Although I am your brother, you coward", he
said, "and did no wrong deserving of prison, you have bound and imprisoned
me; but when you see the Persians throwing you out of house and home, you have
no courage to avenge yourself, though you could so easily beat them? If you are
yourself afraid of them, give me your foreign guards, and I will punish them for
coming here; as for you, I will give you safe conduct out of the island".
This was what Charilaus said; and Maeandrius took his advice, to my
thinking not because he was so foolish as to suppose that he would be strong enough
to defeat the king, but because he did not want Syloson to recover Samos safe
and sound with no trouble. He wanted therefore by provoking the Persians to weaken
Samos as much as he could before surrendering it, for he was well aware that if
the Persians were hurt they would be furiously angry with the Samians. Besides,
he knew that he could get himself safely off the island whenever he liked, having
built a secret passage leading from the acropolis to the sea. Maeandrius then
set sail from Samos; but Charilaus armed all the guards, opened the acropolis'
gates, and attacked the Persians. These supposed that a full agreement had been
made, and were taken unawares; the guard fell upon them and killed the Persians
of highest rank, those who were carried in litters. They were engaged in this
when the rest of the Persian force came up in reinforcement, and, hard-pressed,
the guards retreated into the acropolis.
The Persian captain Otanes, seeing how big a loss the Persians had
suffered, deliberately forgot the command given him at his departure by Darius
not to kill or enslave any Samian but to deliver the island intact to Syloson;
and he commanded his army to kill everyone they took, men and boys alike. Then,
while some of the Persians laid siege to the acropolis, the rest killed everyone
they met, inside the temples and outside the temples alike.
Maeandrius sailed to Lacedaemon, escaping from Samos; and after he
arrived there and brought up the possessions with which he had left his country,
it became his habit to make a display of silver and gold drinking cups; while
his servants were cleaning these, he would converse with the king of Sparta, Cleomenes
son of Anaxandrides, and would bring him to his house. As Cleomenes marvelled
greatly at the cups whenever he saw them, Maeandrius would tell him to take as
many as he liked. Maeandrius made this offer two or three times; Cleomenes showed
his great integrity in that he would not accept; but realizing that there were
others in Lacedaemon from whom Maeandrius would get help by offering them the
cups, he went to the ephors and told them it would be best for Sparta if this
Samian stranger quit the country, lest he persuade Cleomenes himself or some other
Spartan to do evil. The ephors listened to his advice and banished Maeandrius
by proclamation.
As for Samos, the Persians swept it clear and turned it over uninhabited
to Syloson. But afterwards Otanes, the Persian general, helped to settle the land,
prompted by a dream and a disease that he contracted in his genitals.
This extract is from: Herodotus. The Histories (ed. A. D. Godley, 1920), Cambridge. Harvard University Press. Cited Jan 2004 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
But the Ephesians under Androclus made war on Leogorus, the son of Procles, who reigned in Samos after his father, and after conquering them in a battle drove the Samians out of their island, accusing them of conspiring with the Carians against the Ionians.
Εξόρισε τους περισσότερους κάτοικους και έγκατέστησε Αθηναίους κληρούχους στο νησί.
(Samians) settled at Cydonia in Crete, though their voyage had been made with no such intent, but rather to drive Zacynthians out of the island. Here they stayed and prospered for five years; indeed, the temples now at Cydonia and the shrine of Dictyna are the Samians' work; but in the sixth year Aeginetans and Cretans came and defeated them in a sea-fight and made slaves of them; moreover they cut off the ships' prows, that were shaped like boars' heads, and dedicated them in the temple of Athena in Aegina. The Aeginetans did this out of a grudge against the Samians; for previously the Samians, in the days when Amphicrates was king of Samos, sailing in force against Aegina, had hurt the Aeginetans and been hurt by them. This was the cause.
ΙΚΑΡΙΑ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
Anaximenes of Lampsacus says that the Milesians colonized the islands Icaros and Leros.
ΣΑΜΟΣ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
The inhabitants of the island received the Ionians as settlers more of necessity than through good.will. The leader of the Ionians was Procles, the son of Pityreus, Epidaurian himself like the greater part of his followers, who had been expelled from Epidauria by Deiphontes and the Argives. This Procles was descended from Ion, son of Xuthus.
In the sixth year of the truce (for 30 years between Athenians and
Laceddemonians), war broke out between the Samians and Milesians about Priene.
Worsted in the war, the Milesians came to Athens with loud complaints against
the Samians. In this they were joined by certain private persons from Samos itself,
who wished to revolutionize the government. Accordingly the Athenians sailed to
Samos with forty ships and set up a democracy; took hostages from the Samians,
fifty boys and as many men, lodged them in Lemnos, and after leaving a garrison
in the island returned home. But some of the Samians had not remained in the island,
but had fled to the continent. Making an agreement with the most powerful of those
in the city, and an alliance with Pissuthnes, son of Hystaspes, the then satrap
of Sardis, they got together a force of seven hundred mercenaries, and under cover
of night crossed over to Samos. Their first step was to rise on the commons, most
of whom they secured, their next to steal their hostages from Lemnos; after which
they revolted, gave up the Athenian garrison left with them and its commanders
to Pissuthnes, and instantly prepared for an expedition against Miletus. The Byzantines
also revolted with them.
As soon as the Athenians heard the news, they sailed with sixty ships
against Samos. Sixteen of these went to Caria to look out for the Phoenician fleet,
and to Chios and Lesbos carrying round orders for reinforcements, and so never
engaged; but forty-four ships under the command of Pericles with nine colleagues
gave battle, off the island of Tragia, to seventy Samian vessels, of which twenty
were transports, as they were sailing from Miletus. Victory remained with the
Athenians. Reinforced afterwards by forty ships from Athens, and twenty-five Chian
and Lesbian vessels, the Athenians landed, and having the superiority by land
invested the city with three walls; it was also invested from the sea. Meanwhile
Pericles took sixty ships from the blockading squadron, and departed in haste
for Caunus and Caria, intelligence having been brought in of the approach of the
Phoenician fleet to the aid of the Samians; indeed Stesagoras and others had left
the island with five ships to bring them.
But in the meantime the Samians made a sudden sally, and fell on the
camp, which they found unfortified. Destroying the look-out vessels, and engaging
and defeating such as were being launched to meet them, they remained masters
of their own seas for fourteen days, and carried in and carried out what they
pleased. But on the arrival of Pericles, they were once more shut up. Fresh reinforcements
afterwards arrived--forty ships from Athens with Thucydides, Hagnon, and Phormio;
twenty with Tlepolemus and Anticles, and thirty vessels from Chios and Lesbos.
After a brief attempt at fighting, the Samians, unable to hold out, were reduced
after a nine months' siege, and surrendered on conditions; they razed their walls,
gave hostages, delivered up their ships, and arranged to pay the expenses of the
war by instalments. The Byzantines also agreed to be subject as before.(Herodotus
1.115.1-1.117.3)
This extract is from: Thucydides. The Peloponnesian War (ed. Richard Crawley, 1910). Cited Jan 2004 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
...But to return to the war against the Samians, they accuse Pericles of getting the decree for this passed at the request of Aspasia and in the special behalf of the Milesians. For the two cities were waging their war for the possession of Priene, and the Samians were getting the better of it, and when the Athenians ordered them to stop the contest and submit the case to arbitration at Athens, they would not obey. So Pericles set sail and broke up the oligarchical government which Samos had, and then took fifty of the foremost men of the state, with as many of their children, as hostages, and sent them off to Lemnos. And yet they say that every one of these hostages offered him a talent on his own account, and that the opponents of democracy in the city offered him many talents besides. And still further, Pissouthnes, the Persian satrap, who had much good-will towards the Samians, sent him ten thousand gold staters and interceded for the city. However, Pericles took none of these bribes, but treated the Samians just as he had determined, set up a democracy and sailed back to Athens. Then the Samians at once revolted, after Pissouthnes had stolen away their hostages from Lemnos for them, and in other ways equipped them for the war. Once more, therefore, Pericles set sail against them. They were not victims of sloth, nor yet of abject terror, but full of exceeding zeal in their determination to contest the supremacy of the sea. In a fierce sea-fight which came off near an island called Tragia, Pericles won a brilliant victory, with four and forty ships outfighting seventy, twenty of which were infantry transports.
This extract is from: Plutarch's Lives (ed. Bernadotte Perrin, 1914). Cited Jan 2004 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΙΚΑΡΙΑ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
Η Ικαρία ήταν κατοικημένη από την λίθινη ακόμη εποχή. Αργότερα κάνουν
την παρουσία τους στο νησί τα προελληνικά φύλα που είχαν κατακλύσει τον ελληνικό
χώρο. Κάρες, Λέλεγες ή και Πελασγοί. Δεν έλειψε για αρκετά χρόνια η παρουσία Κρητών
ή Φοινίκων που ήταν οι θαλασσοκράτορες της μακρινής εκείνης εποχής. Στον 8ο π.Χ.
αιώνα υπάρχει ιστορική μαρτυρία ότι πλήθη Ιώνων αποίκων προερχομένων από την αρχαιότατη
πόλη της Μ. Ασίας Μίλητο
κατέκλυσαν το νησί. Την τύχη των Ιωνικών πόλεων, που υποδουλώθηκαν στους Πέρσες
ακολούθησε προσωρινά και η Ικαρία, που υπετάγη το 512 π.Χ. Αφότου όμως πέρασε
οριστικά ο Περσικός κίνδυνος η Ικαρία έγινε σταθερός σύμμαχος των Αθηνών
και αποτέλεσε μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας. Σ’ αυτούς τους χρόνους και
ίσως νωρίτερα ιδρύθηκαν στην Ικαρία και οι πρώτες πόλεις. Πολύ κοντά στα σημερινά
Θέρμα ήταν οι αρχαίες Θέρμαι.
Ελάχιστα ερείπια σώζονται σήμερα, διότι στα χρόνια του Χριστού η πόλη αυτή καταποντίστηκε
από φοβερό σεισμό.
Στο ανατολικό ακρωτήριο του νησιού ήταν το Δράκανο.
Εκεί υπάρχει τείχος που περιέβαλε την Ακρόπολη και σε περίοπτη θέση άριστα σωζόμενος
πύργος ελληνιστικής εποχής.
Στο βόρειο μέρος του νησιού στο σημερινό χωριό Κάμπος,
δίπλα στον Εύδηλο, ήταν η
πόλη Οινόη.
Η Οινόη ήταν η μεγαλύτερη
πόλη της Ικαρίας και πρωτεύουσα. Σώζονται αρχαία τείχη, υδραγωγείο, οίκημα γνωστό
ως "Παλάτια" και πολλά ευρήματα που έχουν συγκεντρωθεί στο εκεί ιδρυμένο
μουσείο. Τέλος στο βορειοδυτικό μέρος, κοντά στον σημερινό Αρμενιστή,
υπήρχε προσκύνημα της θεάς Αρτέμιδος, που συγκέντρωνε από παντού μεγάλο αριθμό
προσκυνητών. Το μέρος αυτό λέγεται ΝΑΣ,
δηλαδή ναός, του οποίου σώζονται θραύσματα από λίθους κ.α. Σ’ όλο αυτό το
διάστημα η Ικαρία γνώρισε ευμάρεια και ευτυχία.
Στα χρόνια του Μ. Αλεξάνδρου και έπειτα στους αγώνες των διαδόχων
η Ικαρία υπέστη πολλές συμφορές, ιδιαίτερα από τη μάστιγα των πειρατών. Ειδικά
στον Β π.Χ. αιώνα ο πληθυσμός της παρουσιάζει ελάττωση κι εμφανίζονται στο νησί
πολλοί μέτοικοι Σάμιοι και Λέριοι. Τελικά η Ικαρία περιέρχεται στο βασίλειο της
Περγάμου για να κληροδοτηθεί
στη συνέχεια στην κοσμοκράτηρα Ρώμη
το 133 π.Χ. Η Ικαρία τώρα μαστίζεται από τους πειρατές της Κιλικίας,
και προσωρινά ανακουφίζεται από την εξόντωσή τους από τον Ρωμαίο στρατηγό Πομπήιο,
αλλά στο τέλος των ρωμαϊκών χρόνων η Ικαρία βρίσκεται σε παρακμή και μαρασμό.
Στην αρχή των Βυζαντινών χρόνων δημιουργούνται συνθήκες ευνοϊκές για το νησί.
Ο πληθυσμός του αυξάνεται λόγω των Γοτθικών επιδρομών, εξοριών πολλών
επιφανών Βυζαντινών από τους Αυτοκράτορες. Αλλά και μετά με τις επιδρομές Αράβων,
Μαλτέζων, Γενουησιών πολλοί καταφεύγουν εδώ για ασφάλεια, ώστε για κάποιο χρόνο
να υπολογίζεται ο πληθυσμός περίπου 70.000.
Μετά την Αλωση της Κων/πολης
από τους Φράγκους το 1204 μ.Χ. η Βενετία
κατέλαβε την Ικαρία. Η Ικαρία έμεινε υπό τους Φράγκους Βενετσιάνους μέχρι το 1362
και μετά υπό τους Φράγκους Αραγκίους της Γενούης μέχρι το 1484. περιήλθε κατόπιν
στους Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου
που την κράτησαν μέχρι το 1521, οπότε περιήλθε στην κατοχή των Τούρκων. Τα πρώτα
χρόνια της Τουρκικής κυριαρχίας είναι για την Ικαρία χρόνια παντελούς ερημώσεως
και οι κάτοικοι καταφεύγουν σε σπηλιές ή απρόσιτα μέρη.
Από τον 19ο αιώνα αρχίζει η ανάπτυξη του νησιού. Αναπτύσσονται η γεωργία,
η ναυτιλία. Η τοπική αυτοδιοίκηση οργανώνει σωστά την παιδεία, διευθετεί δίκαια
την φορολογία και γενικά τα πάντα μαρτυρούν μια σημαντική πρόοδο. Στην επανάσταση
του 1821 πολλοί Ικάριοι ανήκουν στην Φιλική Εταιρεία και παίρνουν ενεργό μέρος
στον αγώνα. Το 1911 η Ιταλία
έρχεται σε πόλεμο με την Τουρκία
και η πρώτη καταλαμβάνει τα Δωδεκάνησα
μέχρι τη γειτονική Πάτμο.
Οι Ικάριοι τότε οργανωμένοι και με την υπόσχεση της Κυβερνήσεως των Αθηνών ξεσηκώθηκαν
και στις 17 Ιουλίου 1912 πέτυχαν την ανεξαρτησία τους. Απετελέσθη έτσι η Ελευθέρα
Πολιτεία Ικαρίας με δικό της στρατό, αστυνομία, χαρτόσημα, ύμνο κλπ. Στις 4 Νοεμβρίου
1912 η Ικαρία ενσωματώθηκε στη μητέρα πατρίδα Ελλάδα.
(κείμενο: ΜΟΥΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Αγίου Κηρύκου.
Την ιστορία της αρχαίας Ικαρίας την είχε γράψει ο Ικάριος Επαρχίδης,
αλλά λίγα αποσπάσματα διασώθηκαν απ’ αυτή. Πρώτη αναφορά στην Ικαρία θεωρείται
εκείνη του Στράβωνα, σύμφωνα με την οποία Μιλήσιοι “συνώκησαν” την
Ικαρία και έκαναν αποικίες στη Μαύρη
Θάλασσα και στη Δυτική Μεσόγειο.
Νωρίτερα, η μεγάλη θεότητα των Ικαρίων ήταν ο Διόνυσος, συνδεδεμένος
με την καλλιέργεια της αμπέλου (Πράμνειος οίνος αναφερόμενος στα Ομηρικά Έπη).
Αλλη θεότητα των Ικαρίων ήταν η Αρτεμις η Ταυροπόλος, που λατρευόταν στο σημερινό
Να (Ναό) του Δήμου Ραχών.
Στο μουσείο του Κάμπου
σώζονται πολλά κομμάτια της κλασσικής, ελληνιστικής και βυζαντινής αρχαιολογίας.
Στην Ικαρία διασώζονται επίσης κιονόκρανα από μπλε γρανίτη με ανάγλυφα κεφάλια
κατσικιών, το επικρατέστερο εξημερωμένο ζώο του νησιού, το γνωστό και ως “ρασκό
ριφάκι” (ανυπόταχτο, ελεύθερο ερίφιο).
Οι Ικάριοι ήταν μέλη της Αθηναϊκής Συμμαχίας.
Ικάριοι ναυτικοί στο στόλο του Μ. Αλέξανδρου έπεισαν τον τελευταίο να ονομάσει
Ικαρία ένα από τα 17 νησιά του Περσικού
Κόλπου.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιανουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο
του Πολιτιστικού
Οργανισμού Δήμου Ευδήλου.
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η Ικαρία υποτάχθηκε στη Γενοβέζικη Μαόνα
της Χίου. Αναφέρεται η αντίσταση
των Ικαρίων: “οι πλούσιοι αφήκαν το νησί κι ηπήαν στη Χίο,
την Κριμαίαν, την Αφρικήν
(Αίγυπτο). Ενώ οι αχαμνοί
(φτωχοί) ηπήρασι τα βουνά”.
Στη συνέχεια, αντιστάθηκαν στην τουρκική δουλεία, και “κρημνίζοντες
συγκούδουνο” (με το φορτίο του) τον πρώτο Τούρκο Αγά, ανέλαβαν και τη σχετική
ευθύνη: “το εκάμαμεν ούλοι μεις αφέντη”. Στους αγώνες του 1821 οι
Ικάριοι, μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία, κατέλυσαν την τουρκική εξουσία και δέχτηκαν
Χιώτες πρόσφυγες.
Το 1912, με δική τους πρωτοβουλία, εξεδίωξαν και πάλι την Τουρκική
φρουρά και κήρυξαν την ανεξαρτησία του νησιού, το οποίο αυτοδιοικήθηκε ως Ελεύθερη
Πολιτεία για πέντε μήνες, μέχρις ότου να ενωθεί με την Ελλάδα,
από επαναστατική επιτροπή, με δικό της Σύνταγμα (κανονισμό).
Το 1947, πάλι με δικές της δυνάμεις, το νησί απελευθερώθηκε μόνο του
από την Ιταλική κυριαρχία.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιανουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο του Πολιτιστικού
Οργανισμού Δήμου Ευδήλου.
ΚΑΡΛΟΒΑΣΙ (Κωμόπολη) ΣΑΜΟΣ
Η νεότερη ιστορία της Σάμου
αρχίζει μετά το 1570, οπότε απόγονοι Σαμιωτών αλλά και άλλοι Ελληνόφωνες Χριστιανοί
της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έρχονται να εποικίσουν τη Σάμο,
η οποία για 100 περίπου χρόνια παρέμενε σχεδόν έρημη λόγω των δυσμενών πολιτικο-οικονομικών
συνθηκών που επικρατούσαν στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου
Πελάγους.
Ο επανοικισμός της Σάμου
σηματοδοτεί με ασφάλεια και την έναρξη της νεότερης ιστορίας του νησιού.
Στην περιοχή Καρλοβάσου εγκαθίστανται Χιώτες με σαμιώτικη καταγωγή,
Χιοσάμιοι, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο Αλωνάκι, ένα μικρό ύψωμα στο κέντρο της
πόλης, εκεί όπου υπήρχαν ερείπια παλιότερων οικισμών. Στον επανοικισμό συμμετείχαν
Πελοποννήσιοι, Ικάριοι αλλά και Κυκλαδίτες, οι οποίοι όμως πολύ σύντομα δημιούργησαν
ένα κοινωνικό σύνολο με ομοιογενή χαρακτηριστικά.
Η περιοχή του Παλαιού Καρλοβάσου πρέπει να ήταν μια από τις περιοχές
που δέχτηκε τους πρώτους εποίκους, αν δεχτούμε την μαρτυρία που μας προσφέρει
το ίδιο το τοπωνύμιο. Δεν αποκλείεται βέβαια και η περίπτωση, το Παλαιό να ήταν
ένας οικισμένος τόπος πριν από την ερήμωση και οι νεότεροι έποικοι - μνήμονες
- να ονόμασαν έτσι την περιοχή για να την αντιδιαστείλουν προς τις περιοχές που
θα κατοικούσαν εκ νέου.
Πρέπει να δεχτούμε την μαρτυρία του Επαμεινώνδα Σταματιάδη ότι η περιοχή
Καρλοβάσου ήταν πυκνοκατοικημένη στα παλιά χρόνια καθώς το συμπεραίνουμε από τα
ερείπια αρχαίων οικοδομών και από τους τάφους που βρίσκονται σχεδόν παντού. Στη
θέση αυτή τοποθετείται και η αρχαία πόλη "Γοργυία" ή "Γόργυρα",
περίφημη για το ναό της προς τιμήν του Γοργυιέα ή Γοργυρέα Διονύσου.
Ερείπια εκκλησιών αλλά και βυζαντινά νομίσματα που έχουν βρεθεί σε
πρόχειρες ανασκαφές μαρτυρούν ότι η περιοχή κατοικήθηκε και στον καιρό των Βυζαντινών.
Η πρώτη γραπτή αναφορά για την πόλη μετά την ερήμωση γίνεται στα 1625
και οι μετέπειτα μαρτυρίες την αναφέρουν συστηματικά (Οθωμανικά κατάστιχα 1634
και 1642, Ιωσήφ Γεωργειρήνης 1678, Tournefort κ.ά.). Από τότε παγιώνεται και το
σημερινό τοπωνύμιο.
Ήδη από τα πρώτα χρόνια του επανοικισμού, το Καρλόβασι αποκτά κυρίαρχο
ρόλο στα ιστορικά πράγματα του νησιού. Από την πρώτη στιγμή οι κάτοικοι της περιοχής
ασχολούνται με τη γεωργία, κυρίως την αμπελοκαλλιέργεια, ενώ το εμπόριο τούς δίνει
οικονομική άνεση, τόση ώστε ο Ιωσήφ Γεωργειρήνης να διατυπώνει ρητώς ότι στα 1678
οι κάτοικοι του Καρλοβάσου ήταν οι ευπορότεροι του νησιού. Από την εποχή εκείνη,
το Καρλόβασι διεκδικεί τον τίτλο του εμπορικού και οικονομικού κέντρου ολόκληρου
του νησιού, ενώ η Χώρα και αργότερα το Βαθύ αποτελούν τα διοικητικά κέντρα, λόγω
κυρίως της γειτνίασής τους προς την Ανατολή.
Η εμπορική φυσιογνωμία του Καρλοβάσου αποτυπώνεται, όπως είναι φυσικό,
και στην ιδεολογία των κατοίκων της πόλης. Τα φιλελεύθερα ρεύματα εισχωρούν στα
σοκάκια του Καρλοβάσου, ενώ τα εμπορικά πλοία εκτός από είδη πολυτελείας κουβαλούν
και τις ιδέες του εκσυγχρονισμού και της προόδου με πρώτη εκείνη της παιδείας.
Στο φιλελεύθερο Καρλόβασι ιδρύεται, το 1784, η Σχολή Καρλοβάσου με
χρήματα που άφησε για το σκοπό αυτό ο φωτισμένος Καρλοβασίτης επίσκοπος Τυρολόης
Πορφύριος Ζαμπέτης . Το πρωτοποριακό για την εποχή του σχολείο, που αργότερα μετονομάστηκε
σε Πορφυριάδα Σχολή προς τιμήν του ιδρυτού της, υπηρέτησε τις ιδέες της επανάστασης
και μόρφωσε τους ηγέτες της με αναμφισβήτητα πρώτο, τον Καρλοβασίτη Λογοθέτη Λυκούργο.
Στο Καρλόβασι, ξεκινάει και βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί το προοδευτικό
κίνημα των Καρμανιόλων, το οποίο γεννάει μιαν επανάσταση πριν από την επανάσταση,
φαινόμενο μοναδικό στα ελληνικά δεδομένα.
Στην πλατεία του Μεσαίου Καρλοβασίου γίνεται η επίσημη έναρξη της
Σαμιακής επανάστασης, την 8η Μαΐου 1821 στην οποία παίρνουν μέρος ο αρχηγός Λογοθέτης
Λυκούργος, ο επίσκοπος Σάμου Κύριλλος, ο ποιητής Γεώργιος Κλεάνθης, ο Ιωάννης
Λεκάτης και όλος ο λαός των Καρλοβασίων.
Στην διάρκεια της επανάστασης οι Καρλοβασίτες παίρνουν ενεργό μέρος.
Το 1830, όταν ιδρύεται στο Λονδίνο το νέο ελληνικό κράτος και η Σάμος
δεν περιλαμβάνεται στα όριά του, πολλοί Καρλοβασίτες ακολουθούν το Λογοθέτη στην
προσφυγιά για να μη δεχτούν το ηγεμονικό καθεστώς που επέβαλαν για το νησί οι
Ξένες Δυνάμεις.
Παρά τις αντίξοες πολιτικές συνθήκες, οι κάτοικοι του Καρλοβάσου εξακολουθούν
να ασχολούνται συστηματικά με την αμπελοκαλλιέργεια και το εμπόριο. Βασικό εμπόδιο
και σημαντικός περιορισμός για την μεγαλύτερη ανάπτυξη του εμπορίου αποτελεί η
έλλειψη φυσικού λιμανιού στην περιοχή, γεγονός που αναγκάζει τους Καρλοβασίτες
να προσορμίζουν τα πλοία τους σε πρόχειρες κατασκευές κατά μήκος της παραλίας.
Όταν στα τέλη του 19ου αιώνα η φυλλοξήρα καταφέρει ένα καίριο πλήγμα
στην σαμιώτικη αμπελοκαλλιέργεια, οι Καρλοβασίτες παραγωγοί και έμποροι στρέφουν
τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες προς την κατεργασία των δερμάτων. Η στροφή
αυτή σηματοδοτεί και μια ραγδαία ανάπτυξη της πόλης σε όλους τους τομείς. Σημαντικά
δημόσια έργα που χρηματοδοτούνται και από προσφορές των προυχόντων της πόλης δίνουν
στο Καρλόβασι την όψη της πρωτεύουσας.
Συγχρόνως μεγαλοπρεπείς ναοί και πανέμορφα νεοκλασικά σπίτια κοσμούν
την περιοχή. Το Καρλόβασι την εποχή εκείνη χαρακτηρίζεται από έναν οικοδομικό
οργασμό σε ένα ευρύτερο κλίμα ανάπτυξης με τα δεδομένα της εποχής. Είναι η εποχή
που χτίζεται το νέο κτίριο της Πορφυριάδας σχολής, το Χατζηγιάννειο παρθεναγωγείο,
το Ηγεμονικό μέγαρο, η μεγάλη γέφυρα Νέου - Μεσαίου, διαμορφώνεται δημοτικό Αλσος
στη θέση Πευκάκια, ιδρύεται Δημοτικό Φαρμακείο, αρχίζει να λειτουργεί η Εμπορική
Σχολή και η πόλη παίρνει άλλη όψη με την οικοδόμηση των μεγαλοπρεπών ναών, της
Παναγίας στο Νέο και το Μεσαίο και του Αγίου Νικολάου. Στο τέλος του αιώνα τίθεται
επιτέλους και ο θεμέλιος λίθος του Λιμανιού στη θέση Σχίνος και το γεγονός αποκτά
μείζονα πολιτική σημασία γιατί τη θέση την έχει επιλέξει ο ισχυρότατος πολιτικός
Ιωάννης Χατζηγιάννης και οι αντίπαλοί του βρίσκουν ευκαιρία να τον πλήξουν πολιτικά.
Για τη διακίνηση των εμπορευμάτων ιδρύεται, το 1905, ιππήλατος σιδηρόδρομος, το
γνωστό στους Καρλοβασίτες τράμ.
Η ύπαρξη ενός πολυπληθούς εργατικού δυναμικού, είναι επόμενο να δημιουργήσει
και τις συνθήκες για την ανάπτυξη των ιδεών του νέου για την εποχή συνδικαλισμού.
Οι ιδέες για την πάλη των τάξεων βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στην συμπρωτεύουσα με
τα εργοστάσια και τους εργάτες.
Συγχρόνως με τα βυρσοδεψεία ιδρύονται και αξιόλογα εργοστάσια επεξεργασίας
τσιγάρων. Την ανάπτυξη της βιομηχανίας ακολουθεί παράλληλα και η ανάπτυξη της
πόλης έτσι ώστε η παρακμή των βυρσοδεψίων να συμπαρασύρει σε χαμηλότερα επίπεδα
και την αναπτυξιακή πορεία της πόλης.
Η Ένωση της Σάμου
με την Ελλάδα βρίσκει πρωτοπόρους
τους Καρλοβασίτες, ενώ η Μικρασιατική καταστροφή φέρνει στο Καρλόβασι ομογενείς
πρόσφυγες από τη γειτονική Μικρά
Ασία. Το 1923 ιδρύεται προσφυγικός καταυλισμός στο Καρλόβασι, στην περιοχή
της Ρίβας. Οι πρόσφυγες σιγά - σιγά εντάσσονται στη ζωή της πόλης.
Η δεκαετία του 1930 περίοδος καμπής για την καρλοβασίτικη βυρσοδεψία,
κλείνει με τα γεγονότα του 1940. Μετά τον Αλβανικό πόλεμο, το Καρλόβασι καταλαμβάνεται
από Ιταλούς. Πολλοί Καρλοβασίτες συμμετέχουν στην ένοπλη αντίσταση κατά των Ιταλών,
ενώ ο αιματηρός ένοπλος σαμιακός εμφύλιος (1947-1949) δεν θα μπορούσε να αφήσει
ανεπηρέαστο το Καρλόβασι.
Μεταπολεμικά, η πόλη του Καρλοβάσου, όπως και ολόκληρη η Σάμος,
ακολουθούν τη μοίρα της ελληνικής επαρχίας.
Ο τουρισμός δίνει νέες προοπτικές στην πόλη, εφόσον η περιοχή προσφέρεται
για ανάπτυξη.
Στα 1986, η ίδρυση του τμήματος Μαθηματικών του Πανεπιστημίου
Αιγαίου στο Καρλόβασι αναδεικνύει την πόλη και επισφραγίζει την οικονομική
και πνευματική της προσφορά στην ιστορική πορεία ολόκληρου του νησιού.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχίας Σάμου
Η δημιουργία του Τραμ εντάχθηκε στα μεγάλα αναπτυξιακά έργα της πόλης
των Καρλοβασίων κατά το τέλος του 19ου αιώνα. Η ραγδαία ανάπτυξη του εμπορίου
δερμάτων στην περιοχή δημιούργησε επιτακτική την ανάγκη της ίδρυσης ενός προστατευμένου
Λιμανιού. Η θέση του Λιμανιού αποτέλεσε μείζον πολιτικό θέμα της εποχής και η
σημερινή του θέση, που ήταν επιλογή του πανίσχυρου πολιτικού άρχοντα της εποχής
Ιωάννη Χατζηγιάννη, δέχτηκε σφοδρές επιθέσεις από την αντιπολίτευση. Τελικά το
Λιμάνι άρχισε να εξυπηρετεί το καρλοβασίτικο εμπόριο και το θέμα της μεταφοράς
των προϊόντων από τον τόπο παραγωγής τους προς αυτό έπρεπε να λυθεί άμεσα. Η λύση
που προτάθηκε είχε σχέση με τη δημιουργία ενός ιππήλατου τροχιόδρομου, γεγονός
που θεωρήθηκε καινοτομία για την εποχή. Η τελική ανάθεση του έργου δόθηκε στον
πληρεξούσιο Καρλοβασίων Δημήτριο Χατζηδάκη. Οι εργασίες κατασκευής κράτησαν πολλά
χρόνια και τα εγκαίνια έγιναν με κάθε επισημότητα την 25η Σεπτεμβρίου 1905.
Η αφετηρία των τραμ ήταν στο Λιμάνι. Ακολουθούσε τον παραλιακό δρόμο
μέχρι τον Όρμο Ν. Καρλοβάσου και κατέληγε στο εκκλησάκι της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας
κοντά στο κέντρο του Νέου Καρλοβάσου έχοντας διανύσει 3300 μέτρα. Μια δεύτερη
γραμμή αποκλειστικά για εμπορεύματα, συνέχιζε παραλιακά προς τα βυρσοδεψεία και
μέχρι την αποθήκη των εύφλεκτων υλών, μήκους 750 περίπου μέτρων. Για την αξία
των διαδρομών οι επιβάτες πλήρωναν στην αρχή σε χρήμα. Αργότερα ο προνομιούχος
Δ. Χατζηδάκης πήρε άδεια κοπής μαρκών σε τρεις αξίες τις οποίες χρησιμοποιούσαν
οι επιβάτες. Σιγά - σιγά το τραμ μπήκε στη ζωή του Καρλοβάσου και των ανθρώπων
του. Έγινε σήμα κατατεθέν της πόλης και οι άνθρωποι το αγάπησαν.
Η ιστορία του Καρλοβασίτικου τραμ άρχισε να φθίνει όταν άρχισε να
φθίνει και η αιτία που το γέννησε, δηλαδή η βυρσοδεψία. Η εισαγωγή μηχανοκίνητων
αυτοκινήτων, ο σκληρός ανταγωνισμός του σαμιακού δέρματος και οι γενικότερες ιστορικές
συγκυρίες οδηγούν το τραμ σε οικτρή οικονομική κατάσταση ώστε το κλείσιμο της
επιχείρησης να θεωρηθεί αναπόφευκτο γεγονός που πραγματοποιήθηκε το 1939. Το τέλος
του τραμ σηματοδοτεί και το τέλος μιας ολόκληρης εποχής για το Καρλόβασι.
Οι πληροφορίες για το τραμ αντλήθηκαν από το βιβλίο του Ντίνου Κόγια "Τροχιόδρομος
Καρλοβασίων Σάμου (1905-1939)", έκδοση του Δήμου Καρλοβασίων, Αθήνα 2000.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Νομαρχίας Σάμου
ΜΑΡΑΘΟΚΑΜΠΟΣ (Κωμόπολη) ΣΑΜΟΣ
Οι οικιστικοί πυρήνες του Μαραθοκάμπου όπως μαρτυρούν διάφορα τοπωνύμια
και παραδόσεις, έχουν την αφετηρία τους στην αρχαία Σάμο. Τότε λόγω της γειτνίασης
με την Ιωνία, ο Σαμιακός Πολιτισμός άνθησε κυρίως γύρω από το Ιερό
της Ήρας στην Ανατολική Σάμο, ενώ για την Κεντρική και Δυτική Σάμο ελάχιστα
είναι γνωστά.
Όμως τα πολλά και σε ευρεία διασπορά ερείπια μεγάλων οικισμών με τείχη
και ιερά στην περιοχή του Δήμου μας, καθώς και έγγραφα στοιχεία επιβεβαιώνουν
την έντονη ανάπτυξη της Νοτιοδυτικής Σάμου κατά τους Βυζαντινούς και κυρίως κατά
τους Μεταβυζαντινούς χρόνους.
Από τα φυσικά λιμάνια του Δήμου μας γίνονταν οι εμπορικές συναλλαγές
με την Δωδεκάνησο και
την υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ από εδώ ο Βυζαντινός στόλος ήλεγχε το κεντρικό Αιγαίο
ελλιμενιζόμενος σε αυτά τα φυσικά ορμητήρια.
Η ανάπτυξη του Δήμου μας φαίνεται σημαντική κατά τους μεταβυζαντινούς
χρόνους οπότε η ανατολική Σάμος ερημώθηκε από τον φόβο των επιδρομών των Τούρκων
και των πειρατών. Η μορφολογία του εδάφους και η ιδιοσυγκρασία των κατοίκων του
Μαραθοκάμπου και η ναυτιλιακή δραστηριότητα τους, ερμηνεύουν την διατήρηση ακμαίας
κοινωνικής και οικονομικής ζωής στην περιοχή μας κατά την εποχή που αναφέρεται
από τους ιστορικούς ως ερήμωση της υπόλοιπης Σάμου. Στο λιμάνι του Όρμου
Μαραθοκάμπου - τότε με το όνομα Σπηλιά, ναυπηγούνταν με την θαυμαστή ξυλεία
του Κέρκη γερά πλεούμενα. Τα εμπορικά πλοία του Μαραθοκάμπου διέσχιζαν όλη την
Μεσόγειο και την Μαύρη Θάλασσα αντιμετωπίζοντας νικηφόρα τους πειρατές και τους
Τούρκους, και αποτελούσαν την γέφυρα της Δυτικής Σάμου με τον Ελληνισμό της Ιωνίας
και της κεντρικής Ελλάδας. Ψυχωμένοι Μαραθοκαμπίτες ναυτικοί έλαβαν μέρος με τα
πλεούμενα τους στην εκστρατεία του Μ. Ναπολέοντα στην Αίγυπτο και πολλοί από αυτούς
χάθηκαν στην μάχη των Πυραμίδων.
Ο Μαραθόκαμπος ήταν η γενέτειρα του Καπετάν Σταμάτη Γεωργιάδη, πολέμαρχου
του Ναπολέοντα, στελέχους των Καρμανιόλων και ήρωα της Σαμιακής παλιγγενεσίας
που η καταλυτική του παρουσία στην μάχη του Κάβο Φονιά έδωσε την νίκη στα Σαμιακά
όπλα το 1924. Η οικογένεια του Καπετάν Σταμάτη, τα αδέρφια του, οι αδερφές του
και οι γαμβροί του (ο ποιητής της Σάμου Τυρταίος, ο Γεώργιος Κλεάνθης και ο αρχηγός
της Σαμιακής επανάστασης Λυκούργος Λογοθέτης), έδωσαν τα πάντα για τον αγώνα και
πέθαναν στην γη της εξορίας την Εύβοια,
όταν η Σάμος έγινε ηγεμονία. Σώζεται ακόμα στο Μαραθόκαμπο το σπίτι του, όπου
και φυλάσσονται τα προσωπικά αντικείμενα του αγωνιστή.
Στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου που θεμελιώθηκε το 1904 φυλάσσεται
η καμπάνα που ήχησε στον Μαραθόκαμπο στις 17 Απρίλη 1821 καλώντας το χωριό για
τον μεγάλο ξεσηκωμό. Στην εκκλησία αυτή φυλάσσεται ακόμα η εικόνα που έδωσαν σαν
τάμα οι καπεταναίοι που ακολούθησαν τον Καπετάν-Σταμάτη κατά την έναρξη της επαναστάσεως.
Στα χρόνια της ηγεμονίας και του μεσοπολέμου ήταν Δήμος με Πρωτοδικείο, Ειρηνοδικείο,
Αγρονομείο, Αστική Σχολή και Παρθεναγωγίο. Στις σχολές αυτές δ ίδαξαν φωτισμένοι
δάσκαλοι που σπούδασαν στις σχολές της Ιωνίας και της Ευρώπης όπως οι χωριανοί
Καρατζάς, Σφοίνης και Κώνστας. Στα κινήματα του Θ. Σοφούλη, στους απελευθερωτικούς
αγώνες του 12-13 και στην Μικρασιατική εκστρατεία, οι Μαραθοκαμπίτες έδωσαν μαχητικό
παρόν. Αμέσως μετά την ένωση της Σάμου με την υπόλοιπη Ελλάδα (1912) τέσσερα αδέλφια
από τον Μαραθόκαμπο, οι ξακουστοί "Γιαγάδες", νιώθοντας παραγκωνισμένοι,
βγήκαν στην παρανομία. Με καταφύγιο τα βουνά και την υποστήριξη ομοϊδεατών τους,
η ανταρσία τους κράτησε αρκετά χρόνια. Έτσι η ανταρσία των Γιαγάδων καταλαμβάνει
ένα μεγάλο κομμάτι της Μαραθοκαμπίτικης Ιστορίας. Ο Μαραθόκαμπος αντιστάθηκε με
πείσμα στην Αλβανία όσο και στην Μέση Ανατολή.
Αλλά και στα χρόνια της ιταλογερμανικής κατοχής (1941-1944) οι Μαραθοκαμπίτες
είχαν μεγάλη δράση στην Εθνική Αντίσταση. Με επίσημο όργανό τους την εφημερίδα
"Καρμανιόλος" έδρασαν στα βουνά εναντίων των κατακτητών. Ανάμεσα στους
νεκρούς τις Καστανιάς που δολοφόνησαν άνανδρα οι Ιταλοί, ήταν και πολλοί Μαραθοκαμπίτες.
Ο Μαραθόκαμπος γέννησε τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Δαμιανό και τον Μητροπολίτη Αλέξανδρο
Δηλανά. Ο μεγάλος αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος έζησε ένα μέρος από τα παιδικά
του χρόνια στον Μαραθόκαμπο. Από το Γυμνάσιο Μαραθοκάμπου αποφοίτησαν ο λογοτέχνης
Γιάννης Χατζίνης καθώς και ο λογοτέχνης και ιστορικός Αλέξης Σεβαστάκης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Μαραθοκάμπου
ΣΑΜΟΣ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
Ίχνη ανθρώπινης παρουσίας εντοπίζονται στο νησί από την τέταρτη π.Χ.
χιλιετία. Το όνομα Σάμος είναι πιθανότατα φοινικικής προέλευσης και σύμφωνα με
τον Στράβωνα σημαίνει ύψος παρά την ακτήν. Σε γραπτό κείμενο η λέξη Σάμος συναντιέται
για πρώτη φορά σε ομηρικό Ύμνο προς τον Απόλλωνα. Είχε όμως και άλλες ονομασίες:
Ανθεμίς, Δρυούσα, Δόρυσσα, Κυπαρισσία, Ιμβρασία, Μελάμφυλος, Παρθενία.
Παλαιότεροι κάτοικοί της θεωρούνται οι Πελασγοί. Ακολούθησαν οι Κάρες
και οι Λέλεγες. Πρώτος βασιλιάς της Σάμου ήταν ο Αγκαίος, ένας από τους ήρωες
της αργοναυτικής εκστρατείας, που έχτισε τον αρχικό ξύλινο ναό της θεάς Ήρας,
προστάτισσας του νησιού, κοντά στις εκβολές του Ίμβρασσου ποταμού, όπου κατά τη
μυθολογία γεννήθηκε η θεά. Γύρω στον 11ο π.Χ. αιώνα εγκαταστάθηκαν οι Ίωνες με
αρχηγούς τον Τεμβρίωνα και τον Προκλή που κυριάρχησαν στο νησί. Αυτοί χώρισαν
τη Σάμο σε δυο μέρη, την Αστυπάλαια και την Χησία και έχτισαν την πόλη της Σάμου
στο μέρος όπου σήμερα βρίσκεται το Πυθαγόρειο.
Στην πιο μεγάλη της ακμή, κατά την αρχαιότητα, η Σάμος φτάνει τον
6ο π.Χ. αι. υπό την ηγεσία του τυράννου Πολυκράτη. Ο ιστορικός Ηρόδοτος την ονομάζει
πολίων πασέων πρώτην ελληνίδων και βαρβάρων. Η ναυτιλία και το εμπόριό της γνωρίζει
μεγάλη ανάπτυξη. Τα σαμιακά πλοία ταξιδεύουν σ' Ανατολή και Δύση φέρνοντας στο
νησί πλούτο και γνώσεις. Με τα πολεμικά της πλοία, τις σάμαινες, κυριαρχεί για
μεγάλο χρονικό διάστημα στο Αιγαίο. Την οικονομική της ακμή ακολούθησε η αντίστοιχη
πνευματική. Οι πιο μεγάλες μορφές στο χώρο του πνεύματος και της Τέχνης αναδείχτηκαν
αυτόν τον αιώνα. Ο μαθηματικός και φιλόσοφος Πυθαγόρας, οι αρχιτέκτονες του Ηραίου
και πρωτοπόροι της γλυπτικής Ροίκος και Θεόδωρος είναι οι πιο ονομαστοί. Προσελκύει
καλλιτέχνες όπως ο Ίβυκος και ο Ανακρέων. Ιδρύει αποικίες στην κοντινή Έφεσο
αλλά και στην Αμοργό, στη
Σαμοθράκη και τη Θράκη,
στη μακρινή Σικελία. Τέσσερα
είναι τα πιο εντυπωσιακά έργα κατά τον αιώνα της ακμής στη Σάμο: Τα πολυκράτεια
τείχη, το Ευπαλίνειον
όρυγμα, το λιμάνι και το Ηραίον.
Τα πολυκράτεια τείχη, μήκους 6430 μέτρων προστάτευαν την αρχαία πόλη
της Σάμου περικλείοντας μιαν
έκταση 1,2 τετραγ. χιλιομέτρων. Ακόμα και σήμερα εντυπωσιάζεται ο επισκέπτης με
τα ελάχιστα τμήματά τους που έχουν διασωθεί.
Το ευπαλίνειο όρυγμα αποτελεί ένα κορυφαίο τεχνικό επίτευγμα μιας
εποχής με λιγοστά μέσα και γνώσεις. Κατασκευάστηκε στα μέσα του 6ου αι. για την
υδροδότηση της πόλης από τον μεγαρίτη αρχιτέκτονα Ευπαλίνο. Πρόκειται για μια
σήραγγα μήκους 1036 μ. που διέσχιζε το βουνό και προκαλεί σήμερα το θαυμασμό για
τη εξαιρετική ακρίβεια της διάνοιξης, δεδομενου ότι χρησιμοποιήθηκαν απλούστατα
όργανα μέτρησης και τα εργαλεία της εποχής, σφυρί και καλέμι, για τον εκβραχισμό.
Το υδραγωγείο αυτό λειτουργούσε μέχρι τον 7ο μ. Χ. αι., ύστερα καλύφθηκαν οι είσοδοί
του και ανακαλύφθηκε πια το 1882 από τον ιερομόναχο της Αγ. Τριάδας Μυτιληνών
Κύριλλο Μονίνα. Από τότε χρονολογούνται οι πρώτες εργασίες καθαρισμού του ορύγματος.
Το ευπαλίνειο τελικά καθαρίσθηκε και μελετήθηκε από Γερμανούς αρχαιολόγους το
1971-1973.
Το τρίτο μεγάλο έργο της εποχής του Πολυκράτη ήταν το λιμάνι της πόλης
με τους μώλους και τις αποβάθρες του. Το φυσικό λιμάνι μπροστά στην πόλη χωρίσθηκε
με τους δυο λιμενοβραχίονες και άλλα λιμενικά έργα σε δύο: στο εξωτερικό που ήταν
το εμπορικό και στο εσωτερικό που αποτελούσε το ναύσταθμο. Το πιο σπουδαίο λιμενικό
έργο ήταν το "χώμα εν θαλάσση", ένας μώλος μήκους 360 μ. πάνω στον οποίο
θεμελιώθηκαν τα καινούρια έργα του λιμανιού του Πυθαγορείου. Όταν στη Σάμο ηγεμόνευε
ο Γ. Κονεμένος (1851-1854) άρχισαν οι εργασίες διάνοιξης του λιμανιού, ενώ αργότερα
ο ηγεμόνας Μιλτιάδης Αριστάρχης (1859-1865) κάλεσε τον μηχανικό Ούμαν ο οποίος
έκαμε τις μελέτες για την κατασκευή του νέου λιμανιού του Τηγανίου, όπως ονομαζόταν
τότε το Πυθαγόρειο.
Ο ναός της Ήρας, ο μεγαλύτερος απ' όσους είχε δει ο Ηρόδοτος, βρισκόταν
5 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης. Ένας δρόμος πλακόστρωτος, πλάτους 4 μέτρων, η Ιερά
οδός, με αγάλματα και άλλα αφιερώματαστις δυο του πλευρές, συνέδεε την πόλη με
το ιερό της Θεάς. Είχε μήκος 108,73 μ., πλάτος 54,8 και ύψος 25 μ. Ναός περίπτερος,
δίπτερος, χτισμένος από τον αρχιτέκτονα Θεόδωρο, τον γυιο του Ροίκου, είχε 133
κίονες. Σήμερα σώζεται μόνον ένας και η περιοχή εξαιτίας του ονομάζεται, εκτός
από Ηραίον, και Κολώνα.
Κι άλλοι θεοί όμως λατρεύονταν στην αρχαία Σάμο και είχαν κτισθεί
ιερά προς τιμήν τους, αλλά επισκιάζονταν από τη μεγαλοπρέπεια του Ηραίου. Λατρεύονταν
ο Ποσειδώνας στο ακρωτήριο προς τον Επταστάδιο πορθμό, στο σημερινό Ποσειδώνιο,
ο Διόνυσος, η Εργάνη Αθηνά, ο Απόλλων, η Αφροδίτη. Οι πιο μεγάλες γιορτές ήταν
αφιερωμένες στην Ήρα. Εόρταζαν τη γέννηση της Θεάς και τους γάμους της με τον
Δία. Τα Ηραία γιορτάζονταν με λαμπρότητα και μεγαλοπρεπή πομπή που ξεκινούσε από
το Αστυ και, διά της Ιεράς Οδού, κατέληγε στο ναό της Ήρας. Μεγάλη επίσης γιορτή
ήταν τα Τόναια, κατά την οποία αναπαριστανόταν το θαύμα που έκαμε η θεά, όταν
Αργείτες έκλεψαν το ιερό ξόανό της για να το μεταφέρουν στο Αργος.
Όσο κωπηλατούσαν, το πλοίο τους, αντί να ανοίγεται στο πέλαγος, επέστρεφε στη
στεριά και κατάφερε να ξεφύγει από τον κίνδυνο, μόνον όταν οι απαγωγείς αποβίβασαν
στην ακρογιαλιά της Σάμου το ξόανο.
Στο στενό της Μυκάλης,
τη θάλασσα ανάμεσα στη Σάμο και τη Μικρά
Ασία, το 479 π.Χ. παίχτηκε η τελευταία πράξη της μεγάλης σύγκρουσης Ελλήνων
και Περσών. Οι Έλληνες νίκησαν τους Πέρσες σε ναυμαχία και πεζομαχία, θέτοντας
τέλος στις προσπάθειές τους να επεκταθούν στη Δύση και να κυριαρχήσουν στη Μεσόγειο.
Ύστερα από τους περσικούς πολέμους η Σάμος συμμετείχε με άλλες πόλεις-κράτη στη
συμμαχία των Αθηναίων, από την οποία δεν κατόρθωσε να φύγει, ακόμα κι όταν η συμμαχία
μεταβλήθηκε σε ηγεμονία. Η προσπάθεια των Σαμίων να ακολουθήσουν το δικό τους
δρόμο συνάντησε τη δυναμική άρνηση των Αθηναίων, οι οποίοι με αρχηγό τον Περικλή,
το 439 π.Χ., πολιόρκησαν και ύστερα από εννιά μήνες κατέκτησαν και κατέστρεψαν
την πόλη. Από τότε η Σάμος προσδέθηκε στο άρμα της αθηναϊκής ηγεμονίας και παρέμεινε
πιστή σύμμαχος της Αθήνας,
παρακμάζοντας μαζί της.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Βαθέος
Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους ανήκε στη ζώνη επιρροής των Πτολεμαίων
για μεγάλα χρονικά διαστήματα και το λιμάνι της χρησιμοποιήθηκε ως ναύσταθμος
του στόλου Αιγυπτίων και Ροδίων. Αργότερα, όπως όλος ο ελληνικός κόσμος γνωρίζει
και η Σάμος τη ρωμαϊκή κατάκτηση και γίνεται, με την οριστική διάλυση της πόλης
- κράτους και των ελληνιστικών κρατών, ένα μικρό νησί στην αχανή αυτοκρατορία,
εξαίρετο θέρετρο για ρωμαίους αξιωματούχους. Τη Σάμο διαλέγουν ως χώρο αναψυχής
τους ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα. Ιδιωτικά σπίτια και λαμπρές επαύλεις εκπληκτικής
ομορφιάς κοσμούν την πόλη, σημάδι πως δεν έλειψαν ποτέ από το νησί οι τεχνίτες
και η αγάπη για την ομορφιά.
Η κατάκτηση των Ρωμαίων έφερε μαζί με τη "ρωμαϊκή ειρήνη",
νέους κατοίκους, νέους τρόπους ζωής καινούριες θεότητες και λατρείες. Θέρμες,
ιερά της Κυβέλης, βωμοί, αναθήματα και πλήθος άλλων μνημείων που διασώζονται δείχνουν
την ρωμαϊκή παρουσία στο νησί.
Ο χριστιανισμός και η οργάνωση της βυζαντινής αυτοκρατορίας δίνουν
μιαν άλλη όψη στην Σάμο. Τα χριστιανικά μνημεία επικαλύπτουν ή μεταλλάσσουν τα
αρχαία ιερά. Ωστόσο η πόλη σταδιακά παρακμάζει. Οι επιδρομές Περσών και Αράβων
αναγκάζουν τους κατοίκους να αποσυρθούν στο εσωτερικό και να εγκατασταθούν σε
ορεινούς, φυσικά οχυρούς, χώρους (Κάστρο της Λουλούδας, Κάστρο του Λαζάρου, Καστράκι
κ.ά.)
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Βαθέος
Κατά τη βυζαντινή περίοδο η Σάμος αποτελεί την 29η επαρχία των νήσων.
Επί Κων/νου του Πορφυρογέννητου έγινε η μητρόπολη του θέματος Σάμου. Ύστερα από
την άλωση της Κωνσταντινούπολης
από τους σταυροφόρους το 1204 ανήκε στην άμεση κυριαρχία του Λατινικού θρόνου
της Κων/πολης και ακολούθησε την τύχη του.
Το 1247 επανήλθε στο βυζαντινό κράτος. Από το 1312, για λίγο χρονικό
διάστημα, περιήλθε στην εξουσία του Τούρκου Αϊδήν, ενώ από το 1367 και για έναν
περίπου αιώνα στους Γενουάτες, πληρώνοντας φόρο στους Ιουστινιάνες ιππότες της
Χίου, την περίφημη εταιρεία
Μαόνα. Μόνιμη μουσουλμανική εγκατάσταση δεν γνώρισε η Σάμος.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Βαθέος
Το 1475 περίπου, εξαιτίας των πειρατικών επιδρομών και της ανασφάλειας,
που προκαλούσαν, πολλοί Σαμιώτες αναζήτησαν καταφύγιο στη γειτονική Χίο
και τη Μ. Ασία. Εγκαταλείφθηκαν
οι παράλιοι οικισμοί και ο πληθυσμός του νησιού αραίωσε τόσο πολύ, ώστε να γίνεται
λόγος για ερήμωση της Σάμου. Η κατάσταση αυτή διήρκεσε επί έναν περίπου αιώνα.
Περί το 1562, ο Κιλίτζ Αλή πασάς, ναύαρχος του οθωμανικού στόλου,
προσορμίσθηκε, λέγεται, με το στόλο του στην περιοχή του Ηραίου
και, αφού έμαθε από τον Πάτμιο Νικόλαο Σαρακίνη την ιστορία του νησιού, γοητευμένος
από τη φυσική ομορφιά του τοπίου, ζήτησε την άδεια επανασυνοικισμού του από τον
σουλτάνο Σουλεϊμάν, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα σημαντικά προνόμια για τους νέους
κατοίκους. Τα πιο αξιόλογα ήταν ότι οι νέοι κάτοικοι θα ήταν απαλλαγμένοι από
πολλούς φόρους, αγγαρείες και τελωνειακά τέλη, θα ήταν χριστιανοί και θα αυτοδιοικούνταν.
Τα προνόμια επικυρώθηκαν αρκετές φορές από τους διαδόχους του Σουλεϊμάν και συνετέλεσαν
στο να εποικισθεί η Σάμος από χριστιανούς διαφόρων περιοχών, οι οποίοι βρήκαν
καταφύγιο, ελευθερίες και γη να καλλιεργήσουν. Με την ευκαιρία αυτή επανήλθαν
στη Σάμο και οι απόγονοι των παλαιών της κατοίκων. Τα σημερινά χωριά της Σάμου
έχουν την αρχή τους σ' αυτή τη νέα εγκατάσταση. Τα ονόματα μερικών χωριών δηλώνουν
τον τόπο καταγωγής των εποίκων ή τους πρώτους οικιστές: Μυτιληνοί,
Βουρλιώτες, Λέκα,
Κοντέϊκα, Σκουρέϊκα
κ. ά.
Μέχρι την επανάσταση του 1821, η Σάμος διοικήθηκε αρχικά από Επίτροπο
χριστιανό και εν συνεχεία από οθωμανό Διοικητή που διορίζονταν από τον σουλτάνο.
Αυτός είχε ως συμβούλους του 4 μεγάλους προεστούς που εκλέγονταν από τους μικρούς
προεστούς των χωριών. Για τρία χρόνια, από το 1771 μέχρι το 1774, ήταν προσωρινά
υπό ρωσική κατοχή. Περί τα τέλη του 18ου αιώνα εγκαταστάθηκαν πολλοί νέοι έποικοι
προερχόμενοι από την Πελοπόννησο,
τα Κύθηρα και τα Επτάνησα,
φέρνοντας μαζί τους νέες ιδέες. Η ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας, τα
ταξίδια, η ίδρυση σχολείων όπως η Ελληνική Σχολή Καρλοβάσου (1784), οι ιδέες του
νεοελληνικού διαφωτισμού και της Γαλλικής επανάστασης, με τις οποίες ήρθαν σε
επαφή οι Σαμιώτες διαμόρφωσαν σιγά σιγά κοινωνικά στρώματα που βρήκαν την έκφρασή
τους σε δυο πολιτικές παρατάξεις, τους Καρμανιόλους και τους Καλλικάντζαρους.
Οι πρώτοι ήταν οι προοδευτικοί και οι δεύτεροι οι συντηρητικοί της
εποχής τους. Από τους Καρμανιόλους που είχαν υιοθετήσει και πρόβαλαν τις πιο ριζοσπαστικές
αντιλήψεις του καιρού τους προήλθε η ηγετική ομάδα της σαμιακής επανάστασης του
1821 με επικεφαλής το Λογοθέτη Λυκούργο.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Βαθέος
Η επανάσταση άρχισε στη Σάμο στις 18 Απριλίου 1821. και σε πανηγυρική
τελετή, επίσημα, στις 8 Μαΐου 1821 στο Καρλόβασι. Τον ίδιο μήνα ο Λυκούργος εκπόνησε
και έθεσε σε εφαρμογή τοπικό πολίτευμα, το Στρατοπολιτικό Διοργανισμό της Νήσου
Σάμου, ώστε να κυριαρχήσει η ευταξία και η ευνομία στο νησί. Σύμφωνα με το τοπικό
αυτό σύνταγμα, καθιερώνονταν στο νησί δυο συστήματα διοίκησης: το πολιτικό και
το στρατιωτικό. Μέλη του πολιτικού ήταν ο Γενικός Διοικητής, οι τρεις Πολιτικοί
Κριτές εκλεγόμενοι όλοι από τη Γενική Συνέλευση, ο Γραμματεύς του Διοικητηρίου,
οι έφοροι των χωριών, ο Αστυνόμος οι Λιμενάρχες και οι Τελώνες. Το στρατιωτικό
σύστημα είχε ανώτατο αρχηγό τον Γενικό Διοικητή και ανώτερους στρατιωτικούς αρχηγούς
τους χιλιάρχους.
Με το σύστημα αυτό η Σάμος κατόρθωσε να οργανώσει την άμυνά της και
να αποκρούσει τρεις απόπειρες του τουρκικού στόλου, το 1821, 1824 και 1826, να
την υποτάξει. Στη διάρκεια της επανάστασης ιδρύθηκαν σχολεία, ενισχύθηκε ο ρόλος
του θεσμού των Γενικών Συνελεύσεων και εξυψώθηκε το φρόνημα των Σαμίων τόσο πολύ,
ώστε, όταν το 1830 η Σάμος έμεινε έξω των ορίων του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους,
αυτοί συνέχισαν τον αγώνα τους για ελευθερία μέχρι το 1834 που επιβλήθηκε δια
της βίας το καθεστώς της αυτόνομης ηγεμονίας. Και παρά το γεγονός ότι δόθηκαν
αρκετά προνόμια στους Σαμιώτες, πάρα πολλοί, μαζί με τους πρωτεργάτες της επανάστασης
και τον μητροπολίτη τους Κύριλλο, μετανάστευσαν στο ελεύθερο ελληνικό βασίλειο,
στην περιοχή της Χαλκίδας.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Βαθέος
Η ηγεμονία ήταν δημιούργημα της πολιτικής των μεγάλων Δυνάμεων Γαλλίας,
Αγγλίας και Ρωσίας στο χώρο της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η Σάμος έγινε αυτόνομο
κρατίδιο υποτελές στο σουλτάνο. Ο ηγεμόνας της ήταν χριστιανός, ανώτερος αξιωματούχος
της Υψηλής Πύλης, διοριζόταν από τον σουλτάνο και έφερε τον τίτλο του πρίγκιπα.
Διοικούσε το νησί μαζί με μια τετραμελή τοπική κυβέρνηση, ονομαζόμενη Βουλή, η
οποία εκλεγόταν από τη Γενική Συνέλευση των πληρεξουσίων κάθε χωριού ή κωμόπολης,
που έπαιζε το ρόλο της νομοθετικής εξουσίας και συνεδρίαζε κάθε χρόνο επί ένα
περίπου μήνα. Ο τρόπος διοίκησης της Ηγεμονίας Σάμου καθορίστηκε από τον Οργανικό
Χάρτη του 1832 και τον Αναλυτικό Χάρτη του 1850. Το καθεστώς της Ηγεμονίας διήρκεσε
μέχρι το 1912, οπότε ύστερα από επανάσταση η Σάμος κήρυξε την ένωσή της με την
Ελλάδα. Η επανάσταση του 1912 δεν ήταν η μοναδική εξέγερση των Σαμίων εναντίον
του καθεστώτος. Είχαν προηγηθεί και άλλες εξεγέρσεις και διαμαρτυρίες με διάφορες
αφορμές και αιτίες που αφορούσαν κυρίως την καταπάτηση των προνομίων ή την καταπιεστική
άσκηση της εξουσίας.
Η πρώτη περίοδος της Ηγεμονίας μέχρι το 1849 υπήρξε η πιο σκληρή εποχή
για τη Σάμο. Οι φυσικοί ηγέτες και το πιο δυναμικό τμήμα του λαού της είχαν μεταναστεύσει
και αποκλεισθεί από την κοινωνική ζωή της πατρίδας τους. Η νέα ηγεμονική διοίκηση
του Στέφανου Βογορίδη, του πρώτου ηγεμόνα, ενδιαφέρθηκε κυρίως για την είσπραξη
των φόρων από έναν κόσμο που ήδη βρισκόταν σε μεγάλη ανέχεια. Αποτέλεσμα της κακοδιοίκησης
υπήρξε η εξέγερση του 1849 που οδήγησε σε έναν καλύτερο προσδιορισμό των προνομίων
και των όρων αυτονομίας.
Από το 1851, με τον ερχομό στη Σάμο του Γεωργίου Κονεμένου, ως τοποτηρητή
της ηγεμονίας μπήκαν οι βάσεις του αυτόνομου καθεστώτος. Οργανώθηκαν οι υπηρεσίες
του κρατιδίου, τα δικαστήρια, ιδρύθηκαν σχολεία σε όλες τις κοινότητες του νησιού,
τυπογραφείο, ψηφίστηκαν νόμοι βασικοί, ξεχώρισαν οι τρεις εξουσίες, επιβλήθηκε
η πειθαρχία και ο σεβασμός στους νόμους, πατάχθηκε η ληστοπειρατεία. Από το 1855,
επί της ηγεμονείας του Ι. Γκίκα, άρχισε να λειτουργεί το Πυθαγόρειο Γυμνάσιο ως
ανώτερο εκπαιδευτήριο και πολύ σύντομα Ανώτερο Παρθεναγωγείο. Μετακλήθηκαν από
την Ελλάδα σπουδαίοι δάσκαλοι, εισήχθη ο θεσμός των υποτροφιών για όσους είχαν
τις ικανότητες να σπουδάσουν. Πολλοί νέοι απόφοιτοι συνέχισαν τις σπουδές τους
στην Ελλάδα, Κωνσταντινούπολη
ή το εξωτερικό. Μετά το πέρας των σπουδών τους επέστρεψαν στη Σάμο και συμμετέχοντας
στα κοινά διαμόρφωσαν τις νέες πνευματικές και πολιτικές δυνάμεις του τόπου. Η
επίδρασή τους στη σαμιακή κοινωνία δεν άργησε να φανεί.
Η Σάμος άρχισε να προοδεύει όλο και περισσότερο στο τελευταίο τέταρτο
του 19ου αιώνα ακολουθώντας τις εξελίξεις του καιρού της. Κατασκευάζονται δημόσια
έργα, δρόμοι και λιμάνια, δημόσια και ιδιωτικά κτίρια κοσμήματα για τον τόπο,
αναδιοργανώνεται η εκπαίδευση, αναπτύσσεται η βιομηχανία κυρίως δερμάτων και καπνού,
η γεωργία, το εμπόριο και η ναυτιλία. Μετά την καταστροφή των αμπελιών από τη
φυλλοξήρα, αναπτύχθηκε η καπνοκαλλιέργεια και αναδιαρθρώθηκαν οι αμπελοκαλλιέργειες
με την εισαγωγή αμερικανικών κλημάτων. Κατά την τελευταία περίοδο της ηγεμονίας
γιατροί, φιλόλογοι, νομικοί, γεωπόνοι, αρχιτέκτονες, μηχανικοί και άλλοι επιστήμονες
και λόγιοι συντελούν στην πνευματική ανάπτυξη του τόπου. Εκτός από την επίσημη
εφημερίδα ΣΑΜΟΣ τυπώνονται και πολλές άλλες: η ΑΛΗΘΕΙΑ, η ΕΥΝΟΜΙΑ, το ΦΩΣ, η ΠΑΤΡΙΣ,
η ΝΕΑ ΖΩΗ, η ΠΡΟΟΔΟΣ, η ΝΕΑ ΣΑΜΟΣ και μετά το 1912 το ΑΙΓΑΙΟΝ που υπήρξε η μακροβιότερη
προπολεμικά εφημερίδα της Σάμου.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Βαθέος
Την τελευταία δωδεκαετία της Ηγεμονίας, κυριαρχεί στη Σάμο η προσωπικότητα του Θεμιστοκλή Σοφούλη, ο οποίος σπούδασε αρχαιολογία, έκαμε τις πρώτες ουσιαστικά επιστημονικές ανασκαφές στο Ηραίον, αλλά εξελίχθηκε σε πολιτικό ηγέτη και στον πρωτεργάτη της σαμιακής επανάστασης του 1912 και της ένωσης με την Ελλάδα. Τον Σεπτέμβριο του 1912 υπό την ηγεσία του Θεμιστοκλή Σοφούλη η Σάμος επαναστάτησε και στις 11 Νοεμβρίου 1912 η σαμιακή εθνοσυνέλευση κήρυξε την ένωση «μετά του ελευθέρου ελληνικού βασιλείου». Η ένωση έγινε και τυπικά αποδεκτή τον Μάρτιο του 1913. Για δυο χρόνια μέχρι το 1914 το νησί διοικήθηκε από την Προσωρινή Κυβέρνηση Σάμου με πρόεδρο τον Θ. Σοφούλη. Έκτοτε η Σάμος αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής επικράτειας.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Βαθέος
Η ένωση άλλαξε το πολιτικο-διοικητικό σύστημα. Η Σάμος ήταν πια ελεύθερη ελληνική επαρχία. Η ζωή βέβαια άλλαξε. Οι συχνές επαφές με τη Μικρά Ασία, όπου υπήρχαν συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί υπό το οθωμανικό καθεστώς, μειώθηκαν και διακόπηκαν εντελώς το 1922. Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου η Ελλάδα ανήκε στη δυτική συμμαχία της Αντάντ. Στα πλαίσια της συμμαχίας απελευθέρωσε την περιοχή της Σμύρνης, αλλά ο ελληνικός στρατός ηττήθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι εκδίωξαν και όλους σχεδόν τους Έλληνες της Μικράς Ασίας υλοποιώντας μια πολιτική εθνοκάθαρσης που είχαν αρχίσει από το 1914. Περίπου 1.500.000 Έλληνες κατέφυγαν τότε πρόσφυγες στην Ελλάδα, εξαναγκασμένοι να εγκαταλείψουν τις εστίες των προγόνων τους όπου κατοικούσαν επί 3.000 χρόνια. Και πριν από το 1914 αρκετοί Μικρασιάτες Έλληνες είχαν εγκατασταθεί στη Σάμο αλλά και κατά το έτος αυτό πολλοί πρόσφυγες από τα μικρασιατικά παράλια κατέφυγαν στο νησί. Το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων υπήρξε αυτό του 1922, μετά την καταστροφή. Ο πληθυσμός της Σάμου αυξήθηκε απότομα. Πολλοί πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν οριστικά στο νησί, στις πόλεις και στα χωριά. Αργότερα έχτισαν ολόκληρες συνοικίες τα «προσφυγικά». Aλλοι θεώρησαν τη Σάμο ως ενδιάμεσο σταθμό τους και μετακινήθηκαν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Οι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στο νησί παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν έδωσαν άλλη ζωή στον τόπο. Έφεραν μαζί τους γνώσεις, μεθόδους καλλιεργειών, έναν ολάκερο πολιτισμό. Εργάσθηκαν στις καπνοβιομηχανίες της Σάμου ως φθηνή εργατική δύναμη. Στη διάρκεια του μεσοπολέμου η καπνοβιομηχανία της Σάμου με τα μεγάλα εργοστάσια παρουσίασε μεγάλη ακμή. Το ίδιο και η βυρσοδεψία. Το 1934 ιδρύθηκε η Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισμών η οποία πολύ σύντομα υποσκέλισε τους παλιούς κρασεμπόρους. Οι δυο μεγάλοι κλάδοι της σαμιακής βιομηχανίας παρήκμασαν και αμέσως μετά με τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Βαθέος
Τα συσσωρευμένα δεινά του πολέμου υποχρέωσαν πολλούς από τους κατοίκους να αναζητήσουν καλύτερη τύχη μετά τον πόλεμο στις μεγάλες πόλεις και στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στην Αυστραλία και την Αμερική, όπου είχαν σχηματισθεί πολυάριθμες ελληνικές κοινότητες. Πράγματι στα χρόνια που ακολούθησαν τον εμφύλιο η μετανάστευση ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της σαμιακής κοινωνίας. Χώρες της Αφρικής, της Νότιας Αμερικής, οΚαναδάς, η Νέα Ζηλανδία, αλλά και χώρες της Ευρώπης όπως το Βέλγιο και η Γερμανία προστέθηκαν στην Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής που ήταν ο κύριος πόλος έλξης των μεταναστών. Μετά τη δεκαετία του 1950 άρχισε η ανασυγκρότηση της Σάμου και, δειλά στην αρχή πιο έντονα από τη δεκαετία του 1970, η τουριστική της ανάπτυξη. Ο τουρισμός είναι μια από τις σπουδαιότερες δραστηριότητες των παραλιακών περιοχών του νησιού και έχει επηρεάσει πολλούς τομείς δραστηριοτήτων των κατοίκων της.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Βαθέος
Σήμερα η Σάμος διαθέτει ένα πολύ πλούσιο πλέγμα τουριστικών εγκαταστάσεων και υπηρεσιών προς τους ξένους επισκέπτες, οι οποίες συντελούν σε μια διαφορετικής μορφής οικονομική ανάπτυξη. Εκτός από τις φυσικές ομορφιές της, τις όμορφες παραλίες της και την πλούσια βλάστηση των βουνών της ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στους αρχαιολογικούς χώρους στο Ηραίον και στο Ευπαλίνειο όρυγμα, στα μουσεία της στο αρχαιολογικό και Βυζαντινό στη Σάμο, τη Βιβλιοθήκη και το Ιστορικό Αρχείο, στο Παλαιοντολογικό Μουσείο με τα εντυπωσιακά ευρήματα στους Μυτιληνούς. Κι ακόμα μπορεί κανείς να επισκεφθεί τα μοναστήρια με τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες, τη Μεγάλη Παναγία, την Παναγία τη Βροντιανή, την Αγ. Ζώνη, τη Ζωοδόχο Πηγή. Επίσης τα βιομηχανικά κτίρια, βυρσοδεψεία στο Καρλόβασι, καπνεργοστάσια στην πόλη της Σάμου, οιναποθήκες στον Αγ. Κωνσταντίνο και άλλα πολλά που θυμίζουν τον πολιτισμό και την καθημερινή ζωή της Σάμου από τις παλαιότερες εποχές. Εξάλλου κάθε χωριό με την εκκλησία, το σχολείο, την διάταξη των σπιτιών γύρω από την πλατεία, τους κήπους, τα αμπέλια και τους μικρούς ελαιώνες, καθώς και τα εξωκλήσια που είναι διάσπαρτα στις πιο όμορφες τοποθεσίες αποτελούν μια πολύ γοητευτική εικόνα και πόλο έλξης για κάθε ξένο επισκέπτη.
Επιμέλεια κειμένου: Χ.Ν. Λάνδρος, Φιλόλογος, ΓΑΚ Σάμου
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Βαθέος
According to the Greek Mythology of the shores of the river Imvrassos
the goddess Hera was born and the goddess was bathing in the river's waters, that's
why the river was also called Parthenios. It was also in this place where Hera
fist made love with Zeus. The first settlers of Samos were Hisieis from the promontory
Hision of Asia Minor and Astipalaians. Kares, Leleges as well as Pelasgoi were
the first inhabitants of Samos as in most of the island of the Aegean
Sea. The Argonaut Agaios is considered to be the founder of the town of Samos
and the one who introduced the cult of Hera and the cultivation of the vine. According
to Apollonios of Rhodes, Agaios was not a settler but a Samian and son of the
god Poseidon.
The myth of Agaios
According to the myth, one of the many slaves working the vines, because
of the harsh conditions of working the land, cursed the Argonaut hero, ruler of
Samos, to not be able to drink that year's wine. When the wine was ready, Agaios
summoned the slave and showed him the glass from where he was ready to drink that
year's wine. Many things can happen until the glass reaches the lips? said the
slave and indeed he was right.
The sons of Agaios were Agapinor, who became king of the Arcadians
and fought on the Trojan War and Samos who ruler in Samos.
With the end of the Trojan War Ionians under the leadership of Proklis
and Temvrionas colonized Samos. Paphsanias makes references to another wave of
settlers coming from Phliouda
of Peloponnisos under the leadership of Ippasos, the mythical ancestor of the
Samian philosopher Pythagoras.
From scientific research and the excavations on the hill of Kastro
in Pythagorio, it is safe to say that Samos was inhabited as early as the Neolithic
era.
In the area of Iraion a settlement of the Procycladitic period was
discovered. This settlement was the prime town of the island during the early
Age of Bronze 3rd millennium BC.
The oldest trace of the cult of Hera belong to the 2nd half of the
2nd millennium BC And this is the reason why Samos was also called Partheneia
and Imvrassia in the honor of the river where the goddess was born. Thanks to
its rich vegetation the island was also called Anthemis, Fillas, Kiparissia, Melamphilos,
Drioussa, Dorissa, Stephani and Parthenoaroussa. The name Samos was given to the
island due to its mountainous terrain and it originates from a prehellenic or
Phoenician word that means high ground.
The city of Samos, today's Pythagorio becomes one of the most important
cities of Ionia along with Militos
and Ephessos.
Around 600 BC the Samian colonized Amorgos, Thrace, Cilicia and they had developed
important trade relation with Egypt. In the city of Naphkratin on the Nile's delta
the Samian had a whole quarter of the city. Before the end of the 7th century
BC Samian had reached the mythical Tartisso, beyond the Heraklian Columns, today's
Gibraltar. The 525 BC Samian mercenaries settle the oasis Baharigia between Egypt
and Libya
and the 531 BC Samians found Dikaiarhia,
today's Poutzoli on the gulf of Naples.
During the rule of Polikratis (538 or 532 - 522 BC) the development
of commerce and artisan trades along with the built of a war fleet rendered Samos
a sea power "first of all Greek and Barbarian cities" according to Herodotus.
Typical was the new type of ship Samaina, which combined the requirement for storage
space with revolutionary elements of a fast sea vessel.
Herodotus wrote that he admired Samos for three amazing construction
feats - marvels - that he visited during his visit to the island. These were:
Ephpalinos Tunnel a water reservoir with an underground tunnel of 1036 meters
in length. It was part of an extensive water distribution system for the ancient
city of Samos, which had a population of 150000 people and according to other
historical sources 300000 inhabitants. The "land within the sea", the ancient
port of Pythagorio,
which is considered the oldest manmade port in the world. Heraion, the temple
of Hera, "the richest and biggest temple of all Greek temples". From
the preclassical era we can also study and admire, finds from the palace of Polyctates
and the ancient city of Samos, the ancient walls etc. (...)
1st Persian War
In 479 BC in the straits of Mikali the Samian, Athenian and Spartan
fleet gave the final blow to the Persian fleet and crushed the Persian army in
land the 18th of September 479 BC.
The great influence and power of Samos was deem as dangerous to the
Athenian hegemony and using the conflict between Samos and Militos the Athenians
placed Samos under siege for nine months 440-439 BC. Amongst the Athenian general
who took part in the siege were Perikles, Sophokles and Thoukididis. The surrender
of Samos brought the demolition of its walls, the surrender of the fleet and huge
war compensations. Samos never really recovered after that.
The Peloponnesian Wars
During the Peloponnesian wars Samos allied with the Athenians, but
in 402 BC, the Spartans under the leadership of Lissandros conquered the island.
After the Adaklidia peace of 387 BC the Persians conquered the island. Samos was
assigned to the Satrap of Minor Asia and had to pay a yearly contribution of 400
talents.
This text is cited Febr 2004 from the Municipality of Pythagorio URL below, which contains images
During the Asian Campaign of Alexander the Great, Samos was an important army and naval base. After the death of Alexander his successors, realizing Samos's key geographical position for the control of the west and southwest coasts of Asia Minor, fought for the islands domination. With the victory of the Romans against the Macedonians in Kinos Kefalais, in 197 BC, Samos was declared independent as every other Greek city. In 131 BC Samos was assigned along with the other Ionian cities to the Roman province of Asia.
This text is cited Febr 2004 from the Municipality of Pythagorio URL below, which contains images
The roman occupation, although it was not strict during the first
years of the Pax Romana, it was always disliked by the Greeks. Samos had a leading
role in the revolution against the Romans, which was subsequently crushed the
88 BC. And Samos went through a period of suppression and pillage. In 82 BC Gaios
Lucilus Verris stole from Iraion and sent to Rome so many works of art that he
provoked the outrage of many important Romans. The case for Samos was presented
in the Roman Senate Cicerone and the Samians built in Iraion the altar of Cicerone.
In the 40 / 39 BC Samos was visited by Antony and Cleopatra along
with their armies and fleet. After their defeat in the sea battle of Aktio
the 31 BC the victorious Octabian Augustus enchanted by the island spent two winters
there the 30 and 19 / 18 BC and granted the Samians roman citizenship and returned
all statues taken by Antony from Iraion.
•Tiberius heir of Augustus granted back to Iraio the right of asylum, which
brought back to Iraio its old splendor.
•Caligula dreamt of rebuilding the palace of Polykrates.
•Nero granted Samos its independence and helped the island to recover after
it was hit by disastrous earthquakes.
•Claudius built the temple of Dionysus.
•Vespian, however, abolished the independence of the island and assigned
it to the roman province of the island with Rhodes
as its administrative center.
This text is cited Febr 2004 from the Municipality of Pythagorio URL below
Subsequent to the loss of its independence from the romans, Samos
entered in an era of decadence. This state of things continued throughout the
first period of the Byzantine Empire and even if the historical sources for this
period are scarce, it is believed that the population of the island diminished
dramatically. Samos was raided by pirates during the reign of Ioulianos (361-363
AD) by Goths, Alanans (5th century AD), Slavs (6th century AD) and Arab Saracens
the 7th century.
The 7th century AD the heirs of Heraklios took over the administrative
and military restructuring of the empire and created a mighty fleet. They introduced
the institution of Themata. These were military units permanently stationed to
different areas of the Empire responsible for its defense. Land was given to the
soldiers so they did not only defend the Empire but their homes and land too.
The 9th century AD the naval Thema of Samos was created, which controlled the
opposite coasts of Asia
Minor. The Thema of Samos took part in the campaigns against the Saracens
and especially at the liberation of Crete
from Nikiphoros Phokas the 961 AD.
In 1312 the Turks attack repeatedly the island and its inhabitants
find security in the mountainous castles of Lazaros and Loulouda. After the disastrous
earthquake of 1476 the inhabitants of the island flee from Samos.
In 1546 the French traveler Pier Belon passed through Samos and reported
in his journal that he did not come across any village in the island and that
there were only shepherds in the highlands.
This text is cited Febr 2004 from the Municipality of Pythagorio URL below, which contains images
The 1562 the sultan's admiral Kilidz Pashas due to a sea storm unbarks
in Samos. He was deeply impressed by the natural beauty of the island and after
the erg of his officer Nikolaos Sarakinis from Patmos, he asked from the sultan
to place the island under his control and to recolonize it.
With the sultans decree a lot of privileges were given to Christians
who would colonize Samos and it was strictly forbidden for a Turk to inhabit the
island or even stay there for a brief time. Greeks from all over Greece colonized
the island. The names of their place of origin can still be found in the names
of existing villages such as: Mitilinioi, Arvanites, Koumaioi from Kimi, Vourliotes
from Vourla
of Minor Asia, Pagondas from the village with the same name in Evoia,
Moraitohori
etc.
In 1673, according to the English traveler Randolph, the population
of Samos was 10000 people In 1800 the French Tournof reports that the exquisite
Samos wine was being exported to France and that there was an important production
of silk.
This text is cited Febr 2004 from the Municipality of Pythagorio URL below, which contains images
Despite its proximity to Asia
Minor, Samos throughout the Greek struggle for independence was a Greek stronghold
for the control of the southeast Aegean.
The leading figure of the Revolution was Likourgos Logothetis, members
of the secret organization, Philiki Etaireia. The 18th of April 1821 the Samians
under the command of Kostantinos Lahanas raised the flag of the revolution in
Pigadakia of Vathi.
Thanks to their good organization the revolutionaries successfully
defended the island from numerous Turkish attacks. One of the most important defense
structure used was the Castle of Likourgos in Pythagorio.
The 5th of July 1821 the Turks tried to invaded from the promontory
Georgis east of Pythagorio, where they encountered heroic resistance for few Samians
under the command of Kapetan Stamati. The Turks were annihilated and since that
day the promontory is called Phonias "killer". The 5th of
August 1824 in the straits of Mykali
the Turkish fleet, under the leadership of Hosref, was defeated by the Greek fleet
under the command of Georgios Sahtouris.
Kanaris with his incendiary vessel blew up the Turkish flagship in
the Eptastadios Porthmos. The next day, the 6th of August, the day of the Transfiguration
of Virgin Mary, the Greeks celebrated their victory and latter constructed the
church of the Transfiguration of Virgin Mary next to the castle of Licourgos in
memory of this great victory.
The 24th until the 29th August 1824 in the nearby gulf of Gerodas
the greatest sea battle of the Revolution took place. The Greek fleet with just
70 ships and under the leadership of Andreas Miaoulis, vanquished the Turkish-Egyptian
fleet numbering triple the amount of vessels. Despite its decisive
role in the Revolution, the great powers, England, France and Russia with the
treaty of London in 1830 did not contain Samos in the New Greek State. Samos was
declared a Hegemony under the protection of the Sultan, with a Christian ruler
chosen by the Sultan. Likourgos Logothetis along with 6000 other Samian not accepting
the new regime abandoned the island.
This text is cited Febr 2004 from the Municipality of Pythagorio URL below, which contains images
Thanks to the relative independence that the Hegemony assured, a new
period of development began in Samos. The road system was built, the sector of
public health and the education were organized and there was an important development
of arts and sports.
In 1849 with the publishing of the New Administrative Charta the common
law was redefined to a more liberal direction. The special political system of
Samos was the cause for the development of social and political institutions different
from those of other islands.
In 1837 the central school of Vathi
was founded, a high school in Mitilinioi
and other schools in the villages and in 1854 the central school of Vathi became
the 1st Pythagorio High School.
Between 1842 until 1862 the new port of Tigani (Pythagorio)
was built having as foundation the ancient port of Samos. In 1863 the first newspaper
"Samos" was printed. All official decrees of the Hegemony were published
by "Samos".
From 1881 until 1912 there were continuous struggles for independence
form the sultan. The 11th of November 1912 in the church of Agios Spiridonas the
representatives of the people of Samos unanimously voted the unification of the
island with Greece. The leading figure of the unification was Themistoklis Sophoulis.
After 1900 the systematic cultivation of tobacco and vine begun. The
exquisite Muscat wine of Samos was exported mainly in Germany, Holland and France
while the tobacco in the USA and Germany. The tobacco industry flourished until
the economic crisis of 1930. In 1932 there were public tobacco factories in the
port of Vathi,
in Tigani
(Pythagorio) and in Neo Karlovassi. In Karlovassi
40 small and large leather factories were operating, employing 300-400 workers.
Throughout the era of sail ships Samos had an important role in this
industry and with the arrival of the steamships the "Atmoploia Samou"
was founded by the commercial house of Iglessis in 1910. The construction of ships
had a notable development thanks to the Samian pinewood.
In 1932 small sail ships and mechanized, with internal combustion
engines, were being built in different locations of the island. The most important
were in Tigani (Pithagorio), in Marathokabos
and in Kalabaktassi. It is estimated that Samos built half of the Greek fleet.
The port of Pithagorio linked Greece with the Dodecanese,
which was under Italian occupation and all commerce with the coasts of Asia
Minor was conducted through Pythagorio.
During the 2nd world war the Greek and allied forces used Pythagorio
for their movement from and to Asia Minor. The people of Samos played a decisive
role in the resistance against the German and Italian invaders. With the surrender
of Italy the Italian commander of the Kouneo brigade placed his men under the
command of Bishop Eirinaios and Greek forces (Ieros Lohos) and latter English
forces come to the island from the Middle East.
1st-17th November 1943 elements of Ieros Lohos (The Sacred Band) parachuted
successfully while others landed by sea in Samos and organized the defense of
the island against the Germans.
The 17th of November 1943 bombarded Samos and especially Pythagorio
the port used by the Italians. A lot of people fled to the Monastery of Spiliani.
The germans conquered the island but the resistance continued on the mountains
until the final liberation of the island.
This text is cited Febr 2004 from the Municipality of Pythagorio URL below, which contains images
After Spartian power in the Aegean was destroyed by Conon in 394 B.C., Iasos was rebuilt, possibly with the aid of Knidos, and it joined a league of Aegean states that included Ephesos, Rhodes, Samos, and Byzantium.
On the same day when the Persians were so stricken at Plataea, it
so happened that they suffered a similar fate at Mykale in Ionia. When the Greeks
who had come in their ships with Leutychides the Lacedaemonian were encamped at
Delos, certain messengers came to them there from Samos, Lampon of Thrasycles,
Athenagoras son of Archestratides, and Hegesistratus son of Aristagoras. The
Samians had sent these, keeping their despatch secret from the Persians and the
tyrant Theomestor son of Androdamas, whom the Persians had made tyrant of Samos.
When they came before the generals, Hegesistratus spoke long and vehemently: 'If
the Ionians but see you', he said, 'they will revolt from the Persians, and the
barbarians will not remain; but if they do remain, you will have such a prey as
never again'. He begged them in the name of the gods of their common worship to
deliver Greeks from slavery and drive the barbarian away. That, he said, would
be an easy matter for them, 'for the Persian ships are unseaworthy and no match
for yours; and if you have any suspicion that we may be tempting you deceitfully,
we are ready to be taken in your ships as hostages'.
As the Samian stranger was pleading so earnestly, Leutychides asked
him (whether it was that he desired to know for the sake of a presage, or through
some happy chance of a god), 'Samian stranger, what is your name'? 'Hegesistratus',
he replied. Then Leutychides cut short whatever else Hegesistratus had begun to
say, and cried: 'I accept the omen of your name, Samian stranger; now see to it
that before you sail from here you and those who are with you pledge that the
Samians will be our zealous allies'.
He said this and added deed to word. For straightway the Samians
bound themselves by pledge and oath to alliance with the Greeks. This
done, the rest sailed away, but Leutychides bade Hegesistratus to sail with the
Greeks because of the good omen of his name...
... Having won favorable omens, the Greeks put out to sea from Delos for Samos.
When they were now near Calamisa in the Samian territory, they anchored there
near the temple of Hera which is in those parts, and prepared for a sea-fight.
The Persians, learning of their approach, also put out to sea and made for the
mainland with all their ships save the Phoenicians, whom they sent sailing away.
It was determined by them in council that they would not do battle by sea, for
they thought themselves overmatched; the reason of their making for the mainland
was that they might be under the shelter of their army at Mykale, which had been
left by Xerxes' command behind the rest of his host to hold Ionia. There were
sixty thousand men in it, and Tigranes, the noblest and tallest man in Persia,
was their general. It was the design of the Persian admirals to flee to the shelter
of that army, and there to beach their ships and build a fence round them which
should be a protection for the ship and a refuge for themselves.
With this design they put to sea. So when they came past the temple
of the Goddesses at Mykale to the Gaeson and Scolopois, where there is a temple
of Eleusinian Demeter (which was built by Philistus son of Pasicles when he went
with Nileus son of Codrus to the founding of Miletus), they beached their ships
and fenced them round with stones and the trunks of orchard trees which they cut
down; they drove in stakes around the fence and prepared for siege or victory,
making ready, after consideration, for either event.
When the Greeks learned that the barbarians had gone off to the mainland,
they were not all pleased that their enemy had escaped them, and did not know
whether to return back or set sail for the Hellespont. At last they resolved that
they would do neither, but sail to the mainland. Equipping themselves for this
with gangways and everything else necessary for a sea-fight, they held their course
for Mykale. When they approached the camp, no one put out to meet them. Seeing
the ships beached within the wall and a great host of men drawn up in array along
the strand, Leutychides first sailed along in his ship, keeping as near to the
shore as he could, and made this proclamation to the Ionians by the voice of a
herald: 'Men of Ionia, you who hear us, understand what I say, for by no means
will the Persians understand anything I charge you with when we join battle; first
of all it is right for each man to remember his freedom and next the battle-cry
"Hebe": and let him who hears me tell him who has not heard it'. The
purpose of this act was the same as Themsitocles' purpose at Artemisium; either
the message would be unknown to the barbarians and would prevail with the Ionians,
or if it were thereafter reported to the barbarians, it would cause them to mistrust
their Greek allies.
After this counsel of Leutychides, the Greeks brought their ships
to land and disembarked on the beach, where they formed a battle column. But the
Persians, seeing the Greeks prepare for battle and exhort the Ionians, first of
all took away the Samians' armor, suspecting that they would aid the Greeks; for
indeed when the barbarian's ships brought certain Athenian captives, who had been
left in Attica and taken by Xerxes' army, the Samians had set them all free and
sent them away to Athens with provisions for the journey; for this reason in particular
they were held suspect, as having set free five hundred souls of Xerxes' enemies.
Furthermore, they appointed the Milesians to guard the passes leading to the heights
of Mykale, alleging that they were best acquainted with the country. Their true
reason, however, for so doing was that the Milesians should be separate from the
rest of their army. In such a manner the Persians safeguarded themselves from
those Ionians who (they supposed) might turn against them if opportunity were
given for themselves: they set their shields close to make a barricade.
The Greeks, having made all their preparations advanced their line
against the barbarians. As they went, a rumor spread through the army, and a herald's
wand was seen lying by the water-line. The rumor that ran was to the effect that
the Greeks were victors over Mardonius' army at a battle in Boeotia. Now there
are many clear indications of the divine ordering of things, seeing that a message,
which greatly heartened the army and made it ready to face danger, arrived amongst
the Greeks the very day on which the Persians' disaster at Plataea and that other
which was to befall them at Mykale took place.
Moreover, there was the additional coincidence, that there were precincts
of Eleusinian Demeter on both battlefields; for at Plataea the fight was near
the temple of Demeter, as I have already said, and so it was to be at Mykale also.
It happened that the rumor of a victory won by the Greeks with Pausanias was true,
for the defeat at Plataea happened while it was yet early in the day, and the
defeat of Mykale in the afternoon. That the two fell on the same day of the same
month was proven to the Greeks when they examined the matter not long afterwards.
Now before this rumor came they had been faint-hearted, fearing less for themselves
than for the Greeks with Pausanias, that Hellas should stumble over Mardonius.
But when the report sped among them, they grew stronger and swifter in their onset.
So Greeks and barbarians alike were eager for battle, seeing that the islands
and the Hellespont were the prizes of victory.
As for the Athenians and those whose place was nearest them, that
is, for about half of the line, their way lay over the beach and level ground;
for the Lacedaemonians and those that were next to them, their way lay through
a ravine and among hills. While the Lacedaemonians were making a circuit, those
others on the other wing were already fighting. As long as the Persians' shields
stood upright, they defended themselves and held their own in the battle, but
when the Athenians and their neighbors in the line passed the word and went more
zealously to work, that they and not the Lacedaemonians might win the victory,
immediately the face of the fight changed. Breaking down the shields they charged
all together into the midst of the Persians, who received the onset and stood
their ground for a long time, but at last fled within their wall. The Athenians
and Corinthians and Sicyonians and Troezenians, who were next to each other in
the line, followed close after and rushed in together. But when the walled place
had been razed, the barbarians made no further defense, but took to flight, all
save the Persians, who gathered into bands of a few men and fought with whatever
Greeks came rushing within the walls. Of the Persian leaders two escaped by flight
and two were killed; Artayntes and Ithanitres, who were admirals of the fleet,
escaped; Mardontes and Tigranes, the general of the land army, were killed fighting.
While the Persians still fought, the Lacedaemonians and their comrades
came up and finished what was left of the business. The Greeks too lost many men
there, notably the men of Sicyon and their general Perilaus. As for the
Samians who served in the Median army and had been disarmed, they, seeing from
the first that victory hung in the balance, did what they could in their desire
to aid the Greeks. When the other Ionians saw the Samians set the example, they
also abandoned the Persians and attacked the foreigners.
The Persians had for their own safety appointed the Milesians to watch
the passes, so that if anything should happen to the Persian army such as did
happen to it, they might have guides to bring them safely to the heights of Mykale.
This was the task to which the Milesians were appointed for the reason mentioned
above and so that they might not be present with the army and so turn against
it. They acted wholly contrary to the charge laid upon them; they misguided the
fleeing Persians by ways that led them among their enemies, and at last they themselves
became their worst enemies and killed them. In this way Ionia revolted for the
second time from the Persians.
In that battle those of the Greeks who fought best were the
Athenians, and the Athenian who fought best was one who practised the pancratium,
Hermolycus son of Euthoenus. This Hermolycus on a later day met his death in a
battle at Cyrnus in Carystus during a war between the Athenians and Carystians,
and lay dead on Geraestus. Those who fought best after the Athenians were the
men of Corinth and Troezen and Sicyon.
When the Greeks had made an end of most of the barbarians, either
in battle or in flight, they brought out their booty onto the beach, and found
certain stores of wealth. Then after burning the ships and the whole of the wall,
they sailed away. When they had arrived at Samos, they debated in council over
the removal of all Greeks from Ionia, and in what Greek lands under their dominion
it would be best to plant the Ionians, leaving the country itself to the barbarians;
for it seemed impossible to stand on guard between the Ionians and their enemies
forever. If, however, they should not so stand, they had no hope that the Persians
would permit the Ionians to go unpunished. In this matter the Peloponnesians who
were in charge were for removing the people from the lands of those Greek nations
which had sided with the Persians and giving their land to the Ionians to dwell
in. The Athenians disliked the whole plan of removing the Greeks from Ionia, or
allowing the Peloponnesians to determine the lot of Athenian colonies, and as
they resisted vehemently, the Peloponnesians yielded. It accordingly came about
that they admitted to their alliance the Samians, Chians, Lesbians, and all other
islanders who had served with their forces, and bound them by pledge and oaths
to remain faithful and not desert their allies. When the oaths had been sworn,
the Greeks set sail to break the bridges, supposing that these still held fast.
So they laid their course for the Hellespont. (Herodotus 9.90.1 - 9.107.3)
This extract is from: Herodotus. The Histories (ed. A. D. Godley, 1920), Cambridge. Harvard University Press. Cited Jan 2004 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
Holding the western wing with sixty ships. (see Lade )
Samian bravery against the Persians in the Cyprian revolt
At the present time, however, it (Icaria) has but few inhabitants left, and is used by Samians mostly for the grazing of cattle.
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
