Πληροφορίες τοπωνυμίου

Το Λίκνο της Ευρώπης

  Το ταξίδι στο νομό Ηρακλείου ουσιαστικά είναι ένα ταξίδι στις ρίζες της Ευρώπης, γιατί δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η Ιστορία του Ηρακλείου είναι η Ιστορία της Ευρώπης. Εδώ αναπτύχθηκε ο πρώτος Ευρωπαϊκός Πολιτισμός ο Μινωικός και από τότε η ιστορία του τόπου είναι συνδεδεμένη άμεσα με όλα τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα που χαρακτήρισαν την Ευρωπαϊκή Ήπειρο. Σ’ όλα αυτά τα χρόνια από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα οι λαοί που πέρασαν από την περιοχή άφησαν τα σημάδια του πολιτισμού τους που συνθέτουν ένα εκπληκτικό σύνολο ανθρώπινης παρουσίας και δημιουργίας, και όλα αυτά σε ένα φυσικό πλαίσιο, που τα μορφολογικά και κλιματολογικά χαρακτηριστικά του αποτελούν την αιώνια μεγάλη αλήθεια που αναζητεί ο σημερινός ταξιδιώτης. Είναι η ίδια αλήθεια που ενσαρκώνει η θεά Φύση, η Μάνα Γη, η μεγάλη θεά που λάτρεψαν οι Μινωίτες, οι οποίοι από το 2.800 π.Χ. μέχρι και 1.400 π.Χ. αναπτύσσουν τον Μινωικό Πολιτισμό. Σ’ αυτήν την περίοδο χτίζονται τα μεγαλόπρεπα ανάκτορα της Κνωσσού, Φαιστού, Μαλλίων, Αρχανών, οι εκπληκτικές επαύλεις Τυλίσσου, Αγ. Τριάδας και άλλα μικρότερης έκτασης αλλά μεγάλου ενδιαφέροντος κτίσματα διάσπαρτα σ’ ολόκληρο το νομό Ηρακλείου. Η ακτινοβολία αυτών των Μινωικών Κέντρων φτάνει σ’ ολόκληρη την λεκάνη της Μεσογείου. Η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική, η αγγειοπλαστική και η χρυσοχοϊα κατακτούν ψηλά επίπεδα τελειότητας.
  Οι σωζόμενες τοιχογραφίες μαρτυρούν την ψυχοσύνθεση ενός λαού φιλειρηνικού, χαρούμενου αλλά και ισχυρού, άμεσα συνδεδεμένου με την θάλασσα. Μια μεγάλη φυσική καταστροφή που συμπίπτει χρονολογικά με την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας ανακόπτει την ακμή του Μινωικού Πολιτισμού. Μετά το 1400 π.Χ. είναι έντονη η παρουσία των Αχαιών και Δωριέων και αναδεικνύονται νέες πόλεις όπως η Λύκτος και η Ριζηνία. Ακολουθούν τα χρόνια που ακμάζει ο κλασσικός ελληνικός πολιτισμός και στην μνήμη Ελλήνων επιζούν οι μητροπόλεις της Κρήτης, κύρια η Κνωσσός που κρατάει ακόμη τη γοητεία της γενέτειρας σημαντικών πολιτισμικών και θεσμικών αξιών. Επιζούν κέντρα όπως ο Λέντας με σημαντικό Ιερατείο και ναό του Ασκληπιού. Με την κατάληψη της Κρήτης από τους Ρωμαίους άλλες πόλεις έρχονται στο προσκήνιο όπως η Χερσόνησος και η Γόρτυνα που γνωρίζει μεγάλη ακμή και γίνεται Πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής επαρχίας ολόκληρης της Κρήτης και της Κυρρήνης.
  Ταυτόχρονα πολύ γρήγορα διαδίδεται ο Χριστιανισμός και κατά την πρώτη Βυζαντινή περίοδο η περιοχή του Ηρακλείου γίνεται σπουδαίο Χριστιανικό κέντρο (ο Απόστολος Παύλος στην διάρκεια του ταξιδιού του στην Ρώμη καταπλέει στους Καλούς Λιμένες στα νότια του Ηρακλείου και κηρύσσει την διδασκαλία του Χριστού). Στα 824 μ.Χ. την Κρήτη καταλαμβάνουν οι Σαρακηνοί και ο Χάνδακας, το σημερινό Ηράκλειο γίνεται η πρωτεύουσα και ταυτόχρονα ορμητήριό τους για τις πειρατικές επιδρομές στην Μεσόγειο.
  Το 961 τους εκδιώχνει ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς. Στα χρόνια που ακολουθούν το Ηράκλειο γίνεται ξανά ισχυρό Χριστιανικό κέντρο και ο τόπος γνωρίζει ξανά μεγάλη πολιτισμική ακμή. Με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 η Κρήτη περνάει στα χέρια των Βενετών μέχρι το 1669.
  Την περίοδο αυτή το νησί συγκλονίζεται από επαναστάσεις ενάντια στους Βενετούς αλλά ταυτόχρονα γνωρίζει μια εξαιρετική οικονομική και πνευματική ακμή. Χτίζονται τεράστια οχυρωματικά έργα, ανοικοδομούνται οι πόλεις, δημιουργούνται μνημεία εκπληκτικής ομορφιάς.
  Το Ηράκλειο γίνεται η λαμπρή πρωτεύουσα του Regno di Candia και γνωρίζει μεγάλη ακμή. Γίνεται το Κέντρο της Κρητικής Αναγέννησης που μας χαρίζει την εξαιρετική ζωγραφική της Κρητικής Σχολής. Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γεννιέται στο Ηράκλειο, μαθητεύει δίπλα σε μεγάλους ζωγράφους όπως ο Μιχαήλ Δαμασκηνός και φεύγει στη Δύση για να δοξάσει την γενέτειρά του και την τέχνη της ζωγραφικής με το όνομα El Greco. Η μουσική και το θέατρο ακμάζουν και μας κληροδοτούν πανέμορφα δημιουργήματα όπως τον Ερωτόκριτο και την Ερωφίλη, έργα που μας περιγράφουν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σε πνευματικό και υλικό πλούτο κοινωνία. Όλα αυτά όμως διακόπτονται το 1669 οπότε το Ηράκλειο, τελευταίο προπύργιο της Κρήτης, πέφτει στα χέρια των Τούρκων μετά από την μεγαλύτερη πολιορκία των 22 χρόνων που είχε γνωρίσει έως τότε η ανθρωπότητα. Αιματηροί αγώνες και επαναστάσεις εναντίον των Τούρκων οδηγούν στην αυτονομία της Κρήτης το 1897 έως και το 1913, οπότε ενώνεται με την υπόλοιπη Ελλάδα. Όλα αυτά τα χρόνια μέχρι και σήμερα παρά τους διαφορετικούς πολιτισμούς και κατακτητές η Κρήτη δεν έπαψε να υπακούει στην μοναδική δύναμη της φύσης της.
  Αυτή η φύση που γίνεται ο συνεκτικός κρίκος ανάμεσα στους πολιτισμούς και τους λαούς που φιλοξένησε.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Ηρακλείου.