Πληροφορίες τοπωνυμίου

  Οι αρχαίοι - εκτός από τη φυσική ομορφιά του τοπίου - είχαν ήδη εντοπίσει τη στρατηγική σημασία του χώρου στη ναυσιπλοΐα των ανατολικών ακτών της Κρήτης. Έτσι, η ζωή στο χώρο αρχίζει πολύ νωρίς, γύρω στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα. Η ακμή του ωστόσο, πρέπει να τοποθετηθεί λίγο αργότερα, στον 3ο και 2ο π.Χ. αιώνα δηλαδή στα Ελληνιστικά χρόνια. Ήταν τότε, που οι εμπορικές σχέσεις με τα Δωδεκάνησα και κυρίως με την Κάλυμνο και Ρόδο είχαν γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη. Αυτό αποδεικνύεται από τα πλούσια ανασκαφικά ευρήματα στην περιοχή, από νομίσματα, σφραγίδες, λαβές των αμφορέων που μετέφεραν κρασί, αγγεία, ειδώλια και κοσμήματα. Στο χαμηλό παράλιο ύψωμα «Φαρμακοκέφαλο» του Ξεροκάμπου ανασκάφτηκε από το 1984 μια σημαντική πόλη των Ελληνιστικών κυρίως χρόνων, με τη διεύθυνση του αείμνηστου Αρχαιολόγου Νίκου Παπαδάκη. Η πόλη εκτεινόταν σε συνολική επιφάνεια 12 στρεμμάτων και περιβαλλόταν από ισχυρό τείχος του οποίου σώζεται τμηματικά το κατώτερο μέρος. Ήρθαν στο φως σημαντικά ευρήματα, που σήμερα κοσμούν τις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Σητείας. Πάνω στο Φαρμακοκέφαλο βρίσκεται και ο μικρός ναός του Αγίου Νικολάου, ο οποίος θεμελιώθηκε το 1895, ένα χρόνο προτού ταφεί εκεί, στη ναόσχημη κατασκευή που είναι δίπλα, ο πλούσιος Ιεραπετρίτης Εμμ. Λιαπάκης, που πέθανε ενώ ταξίδευε στην Κάσο για να γλιτώσει από τους Τούρκους.
  Η ζωή στον Ξερόκαμπο συνεχίστηκε και μετά τους αρχαίους χρόνους, αφού ο τόπος αναφέρεται στην ενετική απογραφή του 1583 με 47 κατοίκους. Από τις αρχές του 17ου αιώνα φαίνεται πως αρχίζει η εγκατάλειψη και η παρακμή. Οι επιδρομές των Τούρκων στα παράλια εξαναγκάζουν τον πληθυσμό να καταφύγει στην ενδοχώρα, πιθανότατα στη Ζήρο ή στη Ζάκρο
  Έτσι ο Ξερόκαμπος απουσιάζει εντελώς από τις απογραφές των Τούρκων του 1671 και 1881, ενώ δεν αναφέρεται ούτε στην απογραφή του 1928. Μόλις τις τελευταίες δεκαετίες με τη φύτευση των εκτεταμένων ελαιώνων και την ήπια τουριστική ανάπτυξη, ξαναβρίσκει ο Ξερόκαμπος την οικιστική του ταυτότητα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Λεύκης

Ιστοσελίδα Δήμου Λεύκης
• http://www.dimoslefkis.gr/xerokampos/history/index... (2 φωτ.)