Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ιστορία Ναυπάκτου

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ:
  Μετά τη διαίρεση του ρωμαϊκού κράτους σε Ανατολικό και Δυτικό, η Αιτωλία μαζί με την υπόλοιπη Ελλάδα αποτέλεσαν τμήμα του Βυζαντίου. Κατά τη βυζαντινή διοικητική διαίρεση η Ναύπακτος κατέστη πρωτεύουσα του θέματος της κύριας Ελλάδας που περιελάμβανε 39 πόλεις. Κατά την περίοδο της εικονομαχίας επειδή οι Αιτωλοί τάχθηκαν κατά της αφαίρεσης των εικόνων από τους ναούς ο Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος αφαίρεσε την εκκλησιαστική εξουσία από το Μητροπολίτη Ναυπάκτου και η Ελληνική Εκκλησία υπήχθη στο Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης. Το 1204 μ.Χ., όταν η Κωνσταντινούπολη καταλήφθηκε από τους Φράγκους, η Ναύπακτος υπέστη επιδρομές από διάφορους λαούς, όπως από τους Σλάβους (976 - 1028), από τους Βουλγάρους κατά τα έτη (1034 - 1041), από τους Νορμανδούς κατά τα έτη (1117 - 1158).
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ:
  Οθωμανική αυτοκρατορία επί βασιλείας του Σουλεϊμάν, που ονομάσθηκε "Μεγαλοπρεπής", έφθασε στην μεγαλύτερή της έκταση, ίση σχεδόν προς την έκταση που είχε κάποτε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η ισχύς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε συνδυασμό με τη δύναμη των Αράβων της Βόρειας Αφρικής, πήρε τέτοιες διαστάσεις, ώστε η μεσόγειος έγινε χώρος μεγάλου κινδύνου για τη χριστιανική ναυσιπλοΐα. Ο Σουλεϊμάν πραγματικά, μπορούσε να πιστέψει στα μέσα του 18ου αιώνα ότι τίποτε το δυσάρεστο δεν ήταν δυνατό να του συμβεί πια. Θριάμβευσε σ' όλα τα μέτωπα, όπου πολεμούσαν οι στρατιές του, η αυτοκρατορία του επεξέτεινε όλο και περισσότερο τα όριά της, η δύναμή του αναγνωριζόταν απ' όλους και οι ισχυροί βασιλείς της γης επιζητούσαν τη φιλία του και ζητούσαν τη βοήθειά του. Η εξάπλωσή του στη βαλκανική χερσόνησο, η απειλή κατά της Βιέννης και οι πειρατικές επιδρομές των τούρκικων πλοίων κατά των ιταλικών και ισπανικών ακτών έκανε φανερό στην Ευρώπη τον πιθανό κίνδυνο τούρκικης επίθεσης εναντίον της. Κάτω από τον κίνδυνο αυτό, αναγκάσθηκε η διχασμένη τότε Ευρώπη να συμμαχήσει και να στείλει τους στόλους της κατά της τούρκικης αρμάδας. Πρωταγωνιστής της κίνησης αυτής, για να συγκροτηθεί "σταυροφοριακός" στρατός εναντίον των Τούρκων, αναδείχθηκε ο δραστήριος Πάπας Πίος ο Ε΄.
  Έπειτα από κοπιαστικές και μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις, που κράτησαν ένα χρόνο περίπου, ο Πάπας κατόρθωσε στις 20 Μαϊου 1571 να γεφυρώσει τις αντιθέσεις των Βενετών και Ισπανών. Αυτό ήταν πραγματικά ένα μεγάλο διπλωματικό επίτευγμα, γιατί ανάμεσα στις παραπάνω δυνάμεις υπήρχαν τεράστιες διαφορές, σχεδόν εχθρότητες. Μετά την υπογραφή της συνθήκης, που είναι γνωστή στην ιστορία ως Sacra Liga (Ιερός Σύνδεσμος), άρχισε και η προετοιμασία της ναυτικής επιχείρησης, που χαρακτηρίσθηκε ως η "13η σταυροφορία". Στις 2 Οκτωβρίου ο χριστιανικός στόλος πέρασε από την Κέρκυρα και αγκυροβόλησε στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Η εμφάνιση της χριστιανικής αρμάδας στα ελληνικά νερά προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στους Έλληνες, οι οποίοι προσέφεραν κάθε είδους διευκολύνσεις, οικονομική βοήθεια και πρόθυμη εντατική υπηρεσία στο στόλο.
  Ο Τουρκικός στόλος με επικεφαλής τον αρχιναύαρχο Μουεζίν Ζαδέ Αλή, είχε συγκεντρωθεί στη Ναύπακτο, την οποία χρησιμοποίησε για ορμητήριο ο τουρκικός στόλος για την αναμέτρησή του με το Χριστιανικό. Η σύγκρουση των δύο αντιπάλων άρχισε το πρωί της 7ης Οκτωβρίου 1571 από τις Εχινάδες νήσους και κατέληξε στο μικρό κόλπο της Ναυπάκτου, στην απεγνωσμένη προσπάθεια των Τούρκων να προστατευθούν από τα κανόνια των φρουρίων Ρίου, Αντιρρίου και Ναυπάκτου. Η σύγκρουση, κράτησε μόνο πέντε ώρες με κύριο χαρακτηριστικό τη σφοδρότητα, ιδίως στο κέντρο και στο αριστερό της παράταξης. Οι Τούρκοι πολέμησαν με πείσμα αλλά και οι Χριστιανοί, ξεσηκωμένοι από τις παρακινήσεις των ιερέων και των ιησουϊτών καλογήρων, αγωνίστηκαν με πίστη, θρησκευτικό φανατισμό και ενθουσιασμό. Το πείσμα και η αιματοχυσία ήταν πολύ μεγαλύτερα στη μάχη που έγινε στο κέντρο της παράταξης, ανάμεσα στις δύο βασιλικές ναυαρχίδες, όπου η παρουσία των αρχιστρατήγων και ο αριθμός, η ανδρεία και η φήμη των αντιπάλων έκαναν την αναμέτρηση αυτή πολύ πιο σημαντική. Εκεί συγκρούονταν οι πιο σπουδαίοι πρίγκιπες και φημισμένοι ιππότες της Χριστιανοσύνης με τους πιο διακεκριμένους στρατηγούς του σουλτάνου Σελίμ Β΄, και οι σκληροτράχηλοι στρατιώτες των ισπανικών ταγμάτων με τους ονομαστούς γενίτσαρους. Στο σημείο αυτό σκοτώθηκε ο Μουεζίν Ζαδέ Αλή και η ναυαρχίδα του αιχμαλωτίσθηκε. Ως το απόγευμα οι χριστιανοί είχαν θριαμβεύσει και η ναυμαχία κατέληξε σε πραγματική πανωλεθρία του τουρκικού στόλου. Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου υπήρξε το σημαντικότερο από τα στρατιωτικά γεγονότα του 16ου αιώνα και δίκαια χαρακτηρίσθηκε ως θρίαμβος της τεχνικής και του θάρρους.
  Το σπουδαιότερο από τα αποτελέσματά της ήταν ότι ανακόπηκε η επεκτατική πορεία των Οθωμανών κατά της Ευρώπης. Επίσης συντρίφτηκε κατ' αυτήν ο μύθος της "αήττητης" τουρκικής ναυτικής δύναμης και υπήρξε αφετηρία παρακμής για την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Με τη καταναυμάχηση του Οθωμανικού στόλου ενθαρρύνθηκαν οι Έλληνες και εξεγέρθηκαν σε πολλές περιοχές της Πελοποννήσου, Ρούμελης, Ιονίου και Κυκλάδων. Όμως για μία ακόμα φορά οι ελληνικές ελπίδες διαψεύστηκαν οικτρά. Οι χριστιανοί ηγεμόνες στράφηκαν σ' άλλες περιοχές της Μεσογείου, όπου τα συμφέροντά τους θεωρούνταν πιο ζωτικά. Ο σκλαβωμένος ελληνισμός είδε τη ναυμαχία ως προανάκρουσμα της ελευθερίας του. Δυστυχώς όμως η μεγάλη αυτή νίκη των Χριστιανών δεν αξιοποιήθηκε ανάλογα και έδωσε χρόνο στον τουρκικό στόλο να αναδιοργανωθεί και να αποκαταστήσει την κυριαρχία του. Τα επόμενα χρόνια η Ναύπακτος, με την ανοχή των Τούρκων, έγινε ορμητήριο των Αλγερινών πειρατών, που με την συμμαχία των τούρκων λεηλατούσαν τις χώρες της Μεσογείου και αιχμαλώτιζαν χριστιανικούς πληθυσμούς. Για το λόγο αυτό η Ναύπακτος ονομάσθηκε και "Μικρό Αλγέρι". Το 1687 ο Βενετός Fr. Morosini μαζί με Αυστριακούς συμμάχους καταλαμβάνει την Ναύπακτο και την παραχωρεί στην Βενετία. Στις 5-10-1692 οι Τούρκοι αποτυγχάνουν να καταλάβουν την πόλη. Όμως το 1699 η Ναύπακτος παραδίδεται στους Τούρκους σύμφωνα με την συνθήκη του Κάρλοβιτς.

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821:
  Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση το 1821 η Ναύπακτος χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτική βάση λόγω των ισχυρών οχυρώσεών της από τους Τούρκους. Για το λόγο αυτό πρώτος και κύριος στόχος των Ελλήνων ήταν να κυριεύσουν τα κάστρα της Ναυπάκτου και του Αντιρρίου. Έτσι Σώματα Ελληνικά άρχισαν να συγκεντρώνονται γύρω από τα φρούρια προσπαθώντας να ανακόψουν κάθε ανεφοδιασμό των κάστρων σε τρόφιμα αλλά και σε πολεμικό υλικό. Όμως ότι γινόταν στη στεριά δε γινόταν στη θάλασσα. Η έφοδος έγινε από το του Διαμαντή Χορμόβα, ο οποίος με λίγους πιστούς συντρόφους του ανέβηκε πρώτος στα τείχη με τις σκάλες. Η παράτολμη αυτή ενέργεια δεν υποστηρίχθηκε μαζικά από όλους τους αγωνιστές με αποτέλεσμα να αποτύχει και να σκοτωθεί ο γενναίος αυτός αγωνιστής.
  Ο θάνατος του Χορμόβα προξένησε θλίψη αλλά και παγωμάρα, που είχε σαν αποτέλεσμα να μην μπορέσουν να καταλάβουν το κάστρο οι Έλληνες αγωνιστές. Έτσι εξακολουθούσε να παρέχει ασφάλεια και δύναμη στους Τούρκους, που το είχαν υπό την κατοχή τους. Σταθμό στη νεώτερη ιστορία της Ναυπάκτου αποτελεί η πολιορκία από ισχυρές δυνάμεις, χερσαίες και θαλάσσιες, υπό τον Πληρεξούσιο του Κυβερνήτη αδελφό του Αυγουστίνο Καποδίστρια. Στις 18 Απριλίου 1829, μη μπορώντας ν' αντέξουν οι Τούρκοι και οι Αλβανοί την πολιορκία των ελληνικών δυνάμεων, παραδίδουν τη Ναύπακτο στον Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια, με αποτέλεσμα τη στερέωση του αγώνα κατά την Στερεά Ελλάδα. Μετά την απελευθέρωση Αντιρρίου και Ναυπάκτου ο Πληρεξούσιος τοποτηρητής του Ιωάννη Καποδίστρια, αδελφός του Αυγουστίνος, και οι διοικητικές στρατιωτικές και πολιτικές αρχές της επαρχίας και πόλης ανάπτυξαν σημαντικές δραστηριότητες για την ανακαίνιση της πόλης και του φρουρίου και σε σύντομο χρονικό διάστημα, παρά την ύπαρξη πολλών προβλημάτων, πέτυχαν σε σύντομο χρονικό διάστημα να θέσουν ασφαλή τα θεμέλια της νέας Ναυπάκτου κατά τα πολιτειογραφικά (στατιστικά) στοιχεία, που αναφέρονται: στη διοικητική οργάνωση, στις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές, στους οικισμούς, στον πληθυσμό, στα κτίσματα, στρατιωτικά και πολιτικά, στην κοινωνική σύνθεση, στην οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης. Με αυτά τα στοιχεία και με αυτές τις βάσεις η Ναύπακτος και η περιοχή της άρχισε τη νέα ελεύθερη ζωή της μέσα στα πλαίσια του τότε νεοελληνικού κρατιδίου προσφέροντας τις υπηρεσίες της στους μεταγενέστερους εθνικοαπελευθερωτικούς άλλων ελληνικών περιοχών και κοινωνικούς αγώνες. Με το Διάταγμα της 31-8-1949 (ΦΕΚ 202 τ. Α΄) η Ναύπακτος χαρακτηρίσθηκε Τουριστική πόλη. Επίσης με την Φ. 31/5434/3888 από 18-2-1973 απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού χαρακτηρίσθηκε ως τόπος ιστορικός και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ναυπάκτου

• http://www.nafpaktos.gr/bizantini.htm

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ
  Η ίδρυση της πανάρχαιας καστροπολειτείας χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η επίζηλη στρατηγική της θέση στο στόμιο του κλειστού τότε Κορινθιακού κόλπου ήταν η αιτία να γίνει η Ναύπακτος στη μακραίωνη ιστορική της πορεία το μήλο της έριδας ανάμεσα στους δυνατούς της κάθε εποχής. Έτσι, η παραθαλάσσια αυτή πολιτεία συνδέθηκε με τις μεγάλες μετακινήσεις των Ηρακλειδών (Δωριέων) στα τέλη του ΙΒ' π.Χ. αιώνα. Εδώ ναυπήγησαν, όπως γράφουν αρχαίοι συγγραφείς, τα πλοία τους οι Ηρακλείδες για να μπορέσουν να περάσουν αντίπερα στην Πελοπόννησο.
ΑΡΧΑΙΑ EΠΟΧΗ
  Η Ναύπακτος βρισκόταν στο κέντρο των διενέξεων της Αρχαίας Ελλάδας. Λοκροί, Αθηναίοι, Μεσσήνιοι, Αχαιοί, Θηβαίοι, Μακεδόνες, Αιτωλοί εναλλάσσονται στη διαχείριση των τυχών της στη μακραίωνη πορεία της.
  Το 454 π.Χ. ο Αθηναίος ναύαρχος Τολμίδης, με τις αθηναϊκές τριήρεις και 4.000 οπλίτες, κυρίεψε τη Ναύπακτο, έδιωξε τους Λοκρούς και εγκατέστησε τους συμμάχους του Μεσσηνίους, οι οποίοι είχαν εκπατριστεί από τους Σπαρτιάτες κατά τον 3ο μεσσηνιακό πόλεμο.
ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
  Έκτοτε η Ναύπακτος και οι άλλες Αιτωλικές πόλεις για τα επόμενα 80 έτη ήταν υποτελείς στους Ρωμαίους και δέχονταν ρωμαϊκές φρουρές. Όταν άρχισε ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των Ρωμαίων, οι φρουρές αποσύρθηκαν και οι Αιτωλικές πόλεις ήταν μεν ελεύθερες, αλλά ήταν και εξαντλημένες. Από την αποχώρηση των ρωμαϊκών στρατευμάτων επωφελήθηκαν ξένοι λαοί οι οποίοι κατέλαβαν την Καλυδώνα και τη Ναύπακτο.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
  Μετά τη διαίρεση του ρωμαϊκού κράτους σε Ανατολικό και Δυτικό, η Αιτωλία μαζί με την υπόλοιπη Ελλάδα αποτέλεσαν τμήμα του Βυζαντίου.
  Κατά τη βυζαντινή διοικητική διαίρεση, η Ναύπακτος κατέστη πρωτεύουσα του θέματος της κύριας Ελλάδας, που περιελάμβανε 39 πόλεις.
ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
  Κατά το 1204 μ.Χ. όταν η Κωνσταντινούπολη καταλήφθηκε από τους Φράγκους και έγινε η διανομή των εδαφών της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, η Ναύπακτος έλαχε στη μερίδα των Ενετών. Όμως ο Μιχαήλ Αγγελος Κομνηνός, επωφελούμενος της σύγχυσης κατέλαβε την Αιτωλοακαρνανία, την Ήπειρο και τη Δυτική Θεσσαλία και ίδρυσε το Δεσποτάτο της Ηπείρου με έδρα την Αρτα.
ΕΝΕΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ 1407-1499
  Η Ναύπακτος κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας γνώρισε καλές ημέρες. Το ενετικό εμπόριο που διεξάγονταν στην Πάτρα μεταφέρθηκε στη Ναύπακτο. Το 1445, οι Τούρκοι κατέλαβαν το Λιδωρίκι και τη Βιρτινίτσα και επιβουλεύονταν την κατάληψη και της Ναυπάκτου. Οι Ενετοί όμως για να διατηρήσουν το εμπορικό τους κέντρο κατέβαλαν ετήσιο φόρο στο Σουλτάνο. Παρά ταύτα οι Τούρκοι το 1463 πολιόρκησαν επί οκτάμηνο τη Ναύπακτο χωρίς όμως αποτέλεσμα.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
  Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821, η Ναύπακτος χρησιμοποιήθηκε από τους Τούρκους ως στρατιωτική βάση, λόγω των ισχυρών οχυρώσεων της. Για το λόγο αυτό, πρώτος και κύριος στόχος των Ελλήνων ήταν να κυριεύσουν τα κάστρα της Ναυπάκτου και του Αντιρρίου. Έτσι Σώματα Ελληνικά άρχισαν να συγκεντρώνονται γύρω από τα φρούρια προσπαθώντας να ανακόψουν κάθε ανεφοδιασμό των κάστρων σε τρόφιμα αλλά και σε πολεμικό υλικό. Όμως ότι γινόταν στη στεριά δε γινόταν στη θάλασσα.
  Ο Γιουσούφ πασάς, που στα τέλη Μαρτίου 1821 διορίστηκε διοικητής του Αντιρρίου, ήλεγχε ολόκληρη τη θαλάσσια περιοχή και ανεφοδίαζε τα κάστρα. Αυτό γινόταν μέχρι τις 21 Μαΐου του ίδιου έτους όπου 6 Υδραίικα πλοία, 6 Σπετσιώτικα και 3 Γαλαξειδιώτικα ενωμένα αποτέλεσαν την ελληνική ναυτική μοίρα και πήραν στα χέρια τον έλεγχο πλέον της θαλάσσιας περιοχής μπροστά στο Αντίρριο και τη Ναύπακτο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Γενικής Γραμματείας Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας/a>

• http://www.westerngreece.gr/index.php?fmSearch=1&f... (18 φωτ.)

Ιστοσελίδα Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου
• http://www.vivl-nafpakt.westnet.gr/1/5745.scr?curr... (6 φωτ.)