Εμφανίζονται 3 τίτλοι με αναζήτηση: Ιστορία για το τοπωνύμιο: "ΣΙΝΔΟΣ Κωμόπολη ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ".
Το Tekyelu ήταν τούρκικο τσιφλίκι, που ανήκε στο βακούφι του Γαζή
Εβρενός μπέη και στο μουκατά των φυλάκων λιβαδιών (koryciyan). Για την προέλευση
της ονομασίας του οικισμού υπάρχουν δύο εκδοχές, από τις οποίες η μία θεωρεί,
ότι αυτή είναι παράγωγο της τούρκικης λέξης "teke" (μοναστήρι μουσουλμάνων
δερβίσηδων) και η άλλη, ότι η ονομασία προέρχεται από την τούρκικη λέξη "tecelli"
(τύχη, πεπρωμένο). Η πρώτη εκδοχή στηρίζεται στην πιθανολόγηση, ότι το Τεκελί
αποτελούσε εξάρτημα κάποιου τεκέ της Θεσσαλονίκης, προς τον οποίο οι κάτοικοι
του τσιφλικιού κατέβαλλαν ένα μέρος από την ετήσια σοδειά των προιόντων τους,
η δε δεύτερη στηρίζεται στη λαϊκή παράδοση που ήθελε το Τεκελί τόπο ιερό και αλώβητο
από ασθένειες και κακουχίες.
Κατά τους 17ο-18ο αιώνες το Τεκελί ήταν κατά ένα μέρος τσιφλίκι και
κατά το υπόλοιπο μέρος χωριό(μικτός οικισμός), κατοικούνταν δε από 22 χριστιανικές
και τρεις μουσουλμανικές οικογένειες. Το 1771 το Τεκελί πλήρωσε ispense 1960 άσπρα
κατ' αποκοπή.
Το 1886 ο οικισμός είχε περίπου 60 σπίτια, ενώ κατά την απογραφή του
1905 καταγράφηκαν 57 σπίτια, που κατοικούνταν από 280 ορθόδοξους ελληνοφρονούντες
και τρία σπίτια, που κατοικούνταν από 18 σχισματικούς βουλγαρίζοντες. Το 1839
πέρασε από το Τεκελί ο διάσημος Γερμανός βοτανολόγος H. Grisenbach, ο οποίος αναφέρει,
ότι αυτό ήταν ένα "μικρό βουλγάρικο χωριό". Στο χαρακτηρισμό αυτόν προέβη
ο Grisenbach παρασυρθείς προφανώς από το σλαβοφανές γλωσσικό ιδίωμα, που μιλούσαν
οι κάτοικοί του. Ο ίδιος περιηγητής έγραψε, ότι στο Τεκελί υπήρχε ταχυδρομικός
σταθμός, όπου ξαπόσταιναν οι ταχυδρομικοί αμαξάδες και οι διάφοροι ταξιδιώτες.
Στα μέσα του 19ου αιώνα πέρασε από το Τεκελί ο Aγγλος περιηγητής Ε.
Clarke, ο οποίος χαρακτηρίζει τον οικισμό "αξιοθρήνητο χωριό", στο οποίο
υπήρχαν πολλές αρχαιότητες. Μεταξύ αυτών ο Clarke αναφέρει την ύπαρξη διαφόρων
γρανιτένιων κολωνών και μιας ωραιοτάτης καλύπτρας από ένα τεράστιο μαρμάρινο "Soros".
Ο Clarke προσέδωσε το χαρακτηρισμό αυτό ίσως στην ογκώδη λαξευμένη πέτρα, η οποία
βρίσκεται τοποθετημένη στην κεντρική πλατεία της Σίνδου.
Τελευταίος ιδιοκτήτης του Τεκελί υπήρξε ο δραστήριος "ντονμές"
Χαμντή μπέης, ο οποίος διετέλεσε επί δεκαπενταετία δήμαρχος Θεσσαλονίκης
(1893-1908). Η δημαρχιακή θητεία του Χαμντή μπέη υπήρξε ιδιαίτερα επιτυχής, αφού
εξωράισε τη Θεσσαλονίκη και βελτίωσε σημαντικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων
της.
Από τα αξιολογότερα έργα του Χαμντή μπέη ήταν η ίδρυση των θαλάσσιων
λουτρών στην περιοχή του Λευκού Πύργου, η κατασκευή των σφαγείων της Θεσσαλονίκης
στα δυτικά του Μπέχτσιναρ και η χρηματοδότηση του συστήματος υδροδότησης της πόλης
από πηγάδια, που ανοίχθηκαν στην περιοχή της Κασκάρκας (Καλοχώρι).
Η οικογένεια του Χαμντή μπέη είχε ευρωπαική μόρφωση και ξεχώριζε από τη μεγάλη
μάζα των αγροίκων και απολίτιστων Τούρκων. Είναι αξιοσημείωτο, ότι στο κονάκι
τους, που βρισκόταν στο κέντρο του Τεκελί, υπήρχαν δύο πιάνα και μία πλούσια βιβλιοθήκη!!!
Το κονάκι του Χαμντή μπέη ήταν ένα επιβλητικό τριόροφο κτίσμα, δίπλα στο οποίο
υπήρχε μία τεράστια ξύλινη σιταποθήκη, όπου τοποθετούνταν τα γεννήματα του τσιφλικιού.
Σε μικρή απόσταση από το κονάκι βρισκόταν ένα κυκλικό διώροφο κτίσμα, στο οποίο
διέμενε ο επιστάτης του τσιφλικιού, ο επονομαζόμενος "σούμπασης".
Οι κάτοικοι του Τεκελί καλλιεργούσαν τις εκτεταμένες εκτάσεις του
τσιφλικιού με το σύστημα της επίμορτης αγροληψίας, δηλαδή της απόδοσης μέρους
της παραγωγής στο γαιοκτήμονα. Το τσιφλίκι του Τεκελί ήταν οργανωμένο σε ευρωπαικά
πλαίσια, θεωρούνταν δε από τα καλύτερα τσιφλίκια της Μακεδονίας, παρά το γεγονός
ότι τα εδάφη του, ως αλατούχα, ήταν ακατάλληλα για γεωργική καλλιέργεια. Οι Τεκελιώτες
ασχολούνταν επίσης με τη συντήρηση των λιβαδιών, που υπήρχαν στην περιοχή τους
και με την εκτροφή καμηλών και αλόγων, που ανήκαν στο τουρκικό δημόσιο. Επίσης
αρκετοί κάτοικοι του Τεκελί εργάζονταν στους σταύλους του τσιφλικιού, όπου εκτρέφονταν
αγελάδες, άλογα, βουβάλια και βόδια.
Το Τεκελί απείχε αρκετά από τις κοίτες του Αξιού
και γι' αυτό δεν υπέφερε ιδιαίτερα από τις πλημμύρες του. Εν τούτοις ο οικισμός
αντιμετώπιζε κάποιες φορές τις αιφνίδιες πλημμύρες Γαλλικού, του απρόβλεπτου χειμάρρου
ο οποίος κατέβαζε απότομα τεράστιες ποσότητες νερών, που κατέκλυζαν σπίτια, κατέστρεφαν
σπαρτά και έπνιγαν ζώα. Μάλιστα εξ αιτίας του επανειλημμένου πνιγμού πολλών ζώων,
που βοσκούσαν αμέριμνα στην περιοχή του Γαλλικού, αυτός επονομάσθηκε από τους
γηγενείς "γομαροπνίχτης".
Στο κέντρο του Τεκελί βρισκόταν ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου,
που κατεδαφίσθηκε το 1966. Το Μάιο του 1906 επισκέφθηκε το Τεκελί ο σχολικός επιθεωρητής
Δ. Σάρρος, ο οποίος διαπίστωσε, ότι ο ιερέας του οικισμού ήταν "...επιπόλαιος
και οκνηρός, μη θέλων να επισκέπτηται τα ελληνοφρονούντα τσιφλίκια Κάτω Καβακλί,
Λάπραν, Κωλοπάντσι, ένθα επί αμοιβή προσκαλείται προς ιεροπραξίαν". Δίπλα
στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου υπήρχε το "ευάερο και διώροφο" γραμματοδιδασκαλείο
του Τεκελί, όπου κατά το σχολικό έτος 1894-1895 φοιτούσαν στο γραμματοδιδασκαλείο
29 μαθητές και δίδασκε ο δάσκαλος Δημ. Παπαγεωργίου, για τον οποίο ο Σάρρος αναφέρει,
ότι "εργάζεται μετά πολλού ζήλου εκεί, αγωνιζόμενος κατά το δυνατόν και προς
διάδοσιν της ημετέρας γλώσσης".
Tο Τεκελί διέθετε πολλά αρτεσιανά νερά, τα οποία ανέβλυζαν από σωλήνες
που υπήρχαν σε διάφορα σημεία του τσιφλικιού. Ένας απ' αυτούς ήταν τοποθετημένος
μπροστά στο ναό, ένας άλλος βρισκόταν στο κονάκι του μπέη, όπου υπήρχε μεγάλη
στέρνα, από την οποία ποτίζονταν τα πολλά ζώα του τσιφλικιού και ένας τρίτος βρισκόταν
κοντά στο Γαλλικό. Ο
εντυπωσιακός πίδακας που σχηματίζονταν από το αναβλύζον νερό αυτού του σωλήνα
έμοιαζε με φουστάνι, γι' αυτό και η ευρύτερη αγροτική περιοχή ονομάσθηκε "Φουστανλί",
δηλαδή "τόπος του φουστανιού". Έξω από το Τεκελί υπήρχαν διάσπαρτοι
βαλτότοποι, γεμάτοι αυτοφυή υδροχαρή φυτά, κυρίως καλάμια και βρέζια, ενώ στις
όχθες του Γαλλικού υπήρχαν αμέτρητες άγριες λεύκες και ιτιές. Η παρθένα βλάστηση
της περιοχής του Τεκελί ευνοούσε τη διαβίωση πολλών άγριων ζώων, όπως αγριογούρουνων,
λύκων, τσακαλιών και αλεπούδων.
Στην περιοχή του Τεκελί ξεχειμώνιαζαν μαζί με τα κοπάδια τους πολλές
νομαδικές οικογένειες Βλάχων, που μίσθωναν από τον ιδιοκτήτη της διάφορες εκτάσεις,
για το χρονικό διάστημα από τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) έως τη
γιορτή του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου). Τότε οι βλάχικες οικογένειες έσφαζαν
το πρώτο αρνί τους και ετοιμάζονταν να εγκαταλείψουν τα χειμαδιά για να επιστρέψουν
στα προσφιλή τους βουνά.
Μία ενδιαφέρουσα περιγραφή του Τεκελί επιχειρεί ο Κουλιακιώτης ποητής
Γ. Παπούλιας, στο ομώνυμο ποίημά του, που γράφηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Γεώργιος
Χ. Παπούλιας γράφει, ότι το Τεκελί απείχε από τη Θεσσαλονίκη δύο ώρες παρά ένα
τέταρτο και είχε 60 σπίτια, ανάμεσα στα οποία δέσποζε το τριόροφο κονάκι του Χαμδή
μπέη, τον οποίο επαινεί για τη φιλανθρωπία και την ευγένειά του. Επίσης ο ποιητής
αναφέρει, ότι στο χωριό υπήρχε ένας αλευρόμυλος, ένα παντοπωλείο, ένα χάνι και
απειράριθμα βουβάλια, χήνες και κούρκοι. Τέλος ο ποιητής υπογραμμίζει, ότι δεν
έχει δει άλλο πιο όμορφο τσιφλίκι και με προφητικό τρόπο εύχεται "Πιστεύω
δε τα σπίτια ταχέως να πληθύνουν και όσα είναι σήμερον, τριπλάσια να γίνουν".
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Εχεδώρου
Πράγματι το πρωί της 24ης Οκτωβρίου άρχισε η διάβαση του Αξιού.
Γράφει σχετικά ο Κ. Ζωρογιαννίδης "24η Οκτωβρίου. Την 5η πρωινή ώρα η Μεραρχία
ολόκληρος εξεκίνησεν εκ Καιλί λαβούσα την προς την ζευχθείσαν ήδη γέφυραν επί
του Αξιού, δια του χωρίου Κουλακιά, ένθα αφίκετο τη 12η ώρα περίπου και ένθα μετά
μικράν στάσιν επλησίασε την γέφυραν και ήρξατο διαβαίνουσα ταύτην τμηματικώς.
Ο απαιτηθείς χρόνος προς την τοιαύτην διάβασιν εχρησίμευσεν ως μεγάλη στάσις."
Ενώ όμως η 7η μεραρχία διήλθε τον Αξιό, οι λόχοι μηχανικού της 1ης και 2ης μεραρχίας
συνέχισαν ν’αντιμετωπίζουν δυσκολίες για την επισκευή της κατεστραμμένης σιδηροδρομικής
γέφυρας στο ύψος του Κίρτζιλαρ. Ως εκ τούτου ο κύριος όγκος του ελληνικού στρατού
παρέμενε καθηλωμένος δυτικά του Αξιού, καθ' όλη την 24η Οκτωβρίου και μόνο το
πρωί της επομένης κατέστη δυνατή η διέλευσή του.
Για την περιπετειώδη αυτή διέλευση γράφει ο Σπύρος Μελάς "Περάσαμε
κάποτε τη μεγάλη και πολύτοξη σιδηροδρομική γέφυρα του Αξιού, στρωμένη με σανίδια,
που φρουρούσε με εφ' όπλου λόγχη μικρό απόσπασμα πεζικού, αφού αφήσαμε πίσω μας
πλήθος βλητοφόρα συζυγαρχιών πυροβολικού, κάρα εφοδιοπομπών κι ένα αυτοκίνητο,
που είχαν κολλήσει στο λασποβαλτότοπο και τώρα μ' αγώνες πολλούς πάσκιζαν να τα
ξεκολλήσουν οι άνδρες, ζεύοντας βουβάλια, που είχαν επιτάξει από τα γειτονικά
χωριουδάκια. Κάτω από τη γέφυρα, το ποτάμι, ο περίφημος Βαρδάρης κυλούσε ορμητικό
και βαθύ, αναδεύοντας τους λευκούς πλοκάμους των ιτιών, που γερτές από τις όχθες
ψιθύριζαν λυπητερά. Μπήκαμε ύστερα στο Τοψίν, μικρό συνοικισμό με πλινθόκτιστα
σπίτια, όπου είχαν στριμωχθεί ένα δύο τάγματα ευζώνων. Στον εξώστη μεγάλου σπιτιού,
πού 'μοιαζε με στρατώνα ενώ χρησίμευε για γεωργική σχολή, κυμάτιζε η γερμανική
σημαία σαν σκιάχτρο σπουργιτιών σ' αμπέλι".
Στο μεταξύ από το πρωί της 24ης Οκτωβρίου έφθασαν στο Τεκελί το σώμα
προσκόπων και η ευζωνική ταξιαρχία, ενώ η ταξιαρχία ιππικού κατευθύνθηκε στο Βαθύλακο
δια μέσου του Τεκελί, του Ίγγλις (Αγχίαλος)
και του Μπογαρίοβου (Ν.Μεσημβρία).
Για την είσοδο του ελληνικού στρατού στο Τεκελί γράφει ο Αλ. Ζάννας
"Επί τέλους έφθασε η ώρα της πορείας προς την πόλη της Θεσσαλονίκης. Περάσαμε
τη γέφυρα και τραβήξαμε ολοταχώς προς το Τεκελί, 10 χιλιόμετρα περίπου από τη
Θεσσαλονίκη. Εκεί συναντηθήκαμε
πάλι με την 7η μεραρχία, την Ταξιαρχία Κωνσταντινόπουλου και την Ταξιαρχία Ιππικού.
Στο Τεκελί, σημερινή Σίνδο, μείναμε 36 ώρες πάλι χωρίς κανένα λόγο. Εκεί μας βρήκαν
μερικοί νέοι από τας Αθήνας
φρεσκοξυρισμένοι, βγαλμένοι από το κουτί, γιατί δεν πρόφθασαν οι καυμένοι τις
μονάδες τους και είχαν έλθει εκ των υστέρων να τις συναντήσουν στη Θεσσαλονίκη.
Φιλοξενήσαμε το βράδυ μερικούς απ' αυτούς και όταν μπήκαμε ύστερα στη Θεσσαλονίκη,
ακούγαμε τις διηγήσεις τους για τις μάχες του Σαρανταπόρου και των Γιαννιτσών!
Το Τεκελί ήταν τσιφλίκι ενός πλουσίου Οθωμανού Χαμντή μπέη, που είχε χρηματίσει
πολλά χρόνια δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Τόσον αυτός, όσον και τα παιδιά του, ήταν
πολύ καθώς πρέπει, με σοβαρή ευρωπαϊκή μόρφωση. Στο Τεκελί είχαν ένα μεγάλο κονάκι
με θαυμάσια βιβλιοθήκη, δύο πιάνα και έπιπλα πρώτης τάξεως. Όταν μπήκαν όμως οι
στρατιώτες της Ταξιαρχίας, ξεπάτωσαν και λεηλάτησαν τα πάντα. Έσπασαν τα πιάνα,
πήραν τα βιβλία και τα πέταξαν χωρίς λόγο. Έως ότου επεμβούμε, η καταστροφή είχε
συντελεσθή και το σπίτι είχε καταντήσει ερείπιο. Την επομένη ξεκινήσαμε για τη
Θεσσαλονίκη...".
Το πρωί της 25ης Οκτωβρίου, ενώ συνεχιζόταν η διάβαση του ελληνικού
στρατού από τη σιδηροδρομική γέφυρα του Αξιού, ο Κωνσταντίνος εξέδωσε την παρακάτω
διαταγή
"Προς τα Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, VI και VII Μεραρχίας και Ταξιαρχίαν Ιππικού Η πιθανή
ενέργειαν αύριον έσεται γενική επίθεσις κατά του εχθρού προς τελείαν καταστροφήν
αυτού, ήτις είναι απαραίτητος δια την επιτυχίαν της εκστρατείας.
Η επίθεσις δέον να είναι ισχυρά και ακάθεκτος, χωρίς να ληφθεί υπ'
όψει ουδείς δευτερεύων λόγος, ως κόπωσις ανδρών, εξάντλησις ίππων, δυσχέρειαι
εδάφους, έλλειψις διατροφής κ.λπ.
Κιρτζαλάρ 25-10-1912, ώρα 10 πρωίας Κωνσταντίνος".
Τα τελευταία ανέφερε ο Κωνσταντίνος, επειδή ο επισιτισμός του στρατεύματος
ήταν ανεπαρκέστατος και οι καιρικές συνθήκες δυσμενέστατες εξ αιτίας των αδιάκοπων
βροχοπτώσεων, που μετέτρεψαν το έδαφος του κάμπου της Θεσσαλονίκης σ' ένα απέραντο
τέναγος. Όμως οι συνθήκες ήταν τόσο κακές, που ανάγκασαν το διοικητή της 2ης μεραρχίας
ν' αγνοήσει τη διαταγή του αρχιστρατήγου αποστέλλων σ' αυτόν το παρακάτω σήμα
"Γενικόν Στρατηγείον Ενεκα υπερβολικού καμάτου και κακοπαθήσεως ανδρών, ως
της βροχής και του ψύχους και λόγω της ώρας, ήτις δεν θα επιτρέψη να φθάσωμεν
εις το τέρμα της πορείας προ της ελεύσεως του σκότους, ηναγκάσθην να σταματήσω
ενταύθα την Μεραρχίαν. Ενταύθα σταθμεύει επίσης και Ταξιαρχία Ιππικού.
Βαθύλακος 25-10-1912, ώρα 4.30 μετά μεσημβρίαν. ΙΙ Μεραρχία Καλλάρης".
Η απάντηση του Κωνσταντίνου σ' αυτή την ανυπακοή υπήρξε άμεση και
οργίλη
"ΙΙ Μεραρχίαν
Απορώ με την απόφασίν σας να παραμείνετε εις Βαθύλακον.
Παραβιάζετε ωρισμένην διαταγήν μου και αφήνετε μεμωνομένην την VI Μεραρχίαν. Να
μεταβείτε αμέσως εις Γκιόρδινον. Δέον να κατανοήσετε καλώς την σημασίαν της εντολής
σας και την ευθύνη ην αναλάμβανετε.
Τοψίν 25-10-1912, ώρα 5 μετά μεσημβρίαν. Κωνσταντίνος".
Την εικόνα της τραγικής κατάστασης που επικρατούσε τότε περιγράφει
παραστατικά ο Σπύρος Μελάς "Ακριβώς λοιπόν, την παραμονή που ήταν να επιτεθεί
ο ελληνικός στρατός εναντίον της Θεσσαλονίκης, με κατά μέτωπο την πρώτη, τρίτη,
τέταρτη και έβδομη Μεραρχίες και την ταξιαρχία Κωνσταντινόπουλου, ενώ η δεύτερη
και το ιππικό θα ενεργούσαν κυκλωτικά διά Μπάλιτσας (Μελισσοχώρι)
και Δριμύγλαβα (Δρυμός),
τη στιγμή αυτή το φάντασμα της πείνας, η απόλυτη στέρηση γύριζε στις γραμμές των
περισσότερων μονάδων απειλητικό και απαίσιο! Εκείνο το εικοσιτετράωρο ήτανε ίσως
η πιο κρίσιμη περίοδος της μακεδονικής εκστρατείας. Ο εχθρός όμως από την άποψη
προ πάντων του ηθικού, βρισκότανε σε κατάσταση αληθινά απελπιστική (...). Με προσπάθειες
υπεράνθρωπες μερικοί ενεργητικοί αξιωματικοί κατάφεραν ν' ανασυγκροτήσουν ελάχιστες
μονάδες και αυτές όμως όχι για ν' αντισταθούν αλλά μονάχα για να παρουσιαστούν
σε κάποια προχωρημένα σημεία και να διευκολύνουν αξιοπρεπή διαπραγμάτευση. Γιατί
κοντά στ' άλλα, μία συνέπεια του πανικού ήτανε ν' αποσυντεθεί τέλεια και αυτή
ακόμα η πρωτόγονη επιμελητεία των Τούρκων και διηγούνται ότι, μετά τη φυγή των
Γιαννιτσών, Τούρκοι στρατιώτες, πειναλέοι και εξαντλημένοι, γύριζαν στους δρόμους
της Θεσσαλονίκης και πουλούσαν τα όπλα τους και τα φυσέκια τους για ένα κομμάτι
ψωμί...".
Αυτή την εικόνα αποσύνθεσης του τουρκικού στρατού επισημαίνει και
η εφημερίδα "Εμπρός", με βάση τις πληροφορίες επιβατών γαλλικού ατμοπλοίου
"Συντετριμένοι, απογοητευμένοι, πανικόβλητοι και πεινασμένοι, πωλούν τα όπλα
των εις τους ομογενείς, αντί ολίγης τροφής. Ο διοικητής του τουρκικού στρατού,
δια να συγκρατήσει την πειθαρχίαν τουφεκίζει διαρκώς τους μάλλον ατιθάσσους...".
Σύμφωνα με το Σπύρο Μελά το απόγευμα της 25ης Οκτωβρίου"...οι
προφυλακές της 7ης Μεραρχίας που στάθμευε στο Τεκελί βρέθηκαν σε απόσταση εκατό
μέτρων από τους Τούρκους διπλοσκοπούς. Ούτε οι νιζάμηδες όμως, ούτε οι δικοί μας
σκέφθηκαν να πυροβολήσουν. Στέκονταν εκεί αντιμέτωποι με το όπλο παρά πόδα. Η
κόπωση και η στέρηση είχανε αδερφώσει τους αντίπαλους κι ο καθένας μάντευε ότι
οι διαπραγματεύσεις θ' αρχίσουν από στιγμή σε στιγμή...".
Το βράδυ της 25ης Οκτωβρίου 1912 ο Κωνσταντίνος εξέδωσε διαταγή επιχειρήσεων
για την επομένη. Μ' αυτή ο αρχιστράτηγος πληροφορούσε, ότι η προκεχωρημένη γραμμή
του εχθρού εκτεινόταν στα υψώματα του Χαρμάνκιοι (Εύοσμος)
και του Ντούντουλαρ (Διαβατά),
έδινε δε διαταγή η μεν 7η μεραρχία και το απόσπασμα Κωνσταντινόπουλου να επιτεθούν
από το Τεκελί, η δε 3η μεραρχία να επιτεθεί από το Νταούτ-Μπαλί (Ωραιόκαστρο).
Χρέη εφεδρείας θα εκτελούσε η 4η μεραρχία, που θα παρέμενε στο Βαθύλακο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Εχεδώρου
Στις αρχές του 20ου αιώνα κατοικούσαν στο Τεκελί περίπου 60 οικογένειες
γηγενών, στις οποίες προστέθηκαν 389 προσφυγικές οικογένειες, που αριθμούσαν 1.457
άτομα. Οι έποικοι του Τεκελί προέρχονταν κυρίως από τη Βιζύη
της Ανατολικής Θράκης, το Χαμζά Μπειλί της Μαγνησίας, το Κεμπίρ Σουρσουλούκ της
Προύσας και το Σιναπλί της Ανατολικής Ρωμυλίας.
Η πολυπληθέστερη ομάδα προσφύγων, αποτελούμενη από 185 οικογένειες,
προέρχονταν από τη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης, πατρίδα του επιφανούς λογοτέχνη
Γεωργίου Βιζυηνού (1849-1896). Η Βιζύη είναι αρχαιότατη πόλη της Θράκης,
ευρισκόμενη στους πρόποδες του βουνού Στράντζα, όπου σώζονται ερείπια παλαιών
τειχών. Εξ αιτίας της προέλευσης των περισσοτέρων εποίκων του Τεκελί από τη Βιζύη,
υπήρξαν σκέψεις μετονομασίας του οικισμού σε "Νέα Βιζύη". Όμως ο εντοπισμός
της τοποθεσίας της αρχαίας Σίνδου επηρέασε καταλυτικά την επιλογή της νέας ονομασίας,
η οποία προσδόθηκε το 1926, μετά από σχετική γνωμοδότηση της "Επιτροπείας
Τοπωνυμιών της Ελλάδας".
Το 1918 το Τεκελί έγινε αυτόνομη κοινότητα, με συνοικισμούς το "Τσαλίκοβο",
το "Μαχμούτ", τη "Λάπρα", την "Κουλουπάντσα" και
το "Κάτω Καβακλί".
Το 1919 προσάρτηθηκε στην κοινότητα Τεκελί και ο οικισμός "Κασκάρκα",
που μέχρι τότε δεν υπαγόταν σε κάποια κοινότητα. Το 1924 η Κασκάρκα έγινε αυτόνομη
κοινότητα, ενώ το 1927 διαγράφηκαν ως ακατοίκητοι οι οικισμοί Τσαλίκοβο, Μαχμούτ
και Κάτω Καβακλί. Τέλος το 1928 διαγράφηκε ως ακατοίκητος από την κοινότητα Σίνδου
και ο οικισμός Κουλουπάντσα. Κατά την απογραφή του 1920 το Τεκελί είχε 694 κατοίκους,
η Κουλουπάντσα 26 κατοίκους, το Κάτω Καβακλί 71 κατοίκους και το Μπειλίκι 19 κατοίκους.
Το 1928 η Σίνδος αριθμούσε 1.820 κατοίκους, ενώ κατά την απογραφή του 1940 ο πληθισμός
της Σίνδου ανερχόταν σε 3.692 κατοίκους. Το 1918 το δημοτικό σχολείο του Τεκελί
στεγάσθηκε στο τριόροφο κονάκι του Χαμντή μπέη, που βρισκόταν στο κέντρο του οικισμού.
Εκεί το σχολείο λειτούργησε μέχρι το 1936, οπότε μεταστεγάσθηκε στο νεόδμητο διώροφο
κτίριο, που ανηγέρθηκε δίπλα στο κονάκι. Το "Κοινοτικόν Γραφείον" στεγαζόταν
μέχρι το 1936 σ' ένα δωμάτιο, που υπήρχε δίπλα στον τοπικό ναό. Έκτοτε στεγάσθηκε
στο ισόγειο του νεόδμητου κτιρίου, που ανηγέρθηκε δίπλα στις σιδηροδρομικές γραμμές.
Στον όροφο του κτιρίου αυτού στεγάσθηκε η Υπομοιραρχία Χωροφυλακής, που μεταφέρθηκε
στη Σίνδο το 1925. Στη Σίνδο έδρευαν επίσης ταχυδρομείο και αγροτικό ιατρείο,
στο οποίο υπηρετούσαν ο ιατρός Παπαθανασίου και ο φαρμακοποιός Δροσάκης.
Οι Σινδιώτες εκκλησιάζονταν στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, που
υπήρχε στο κέντρο του οικισμού. Ο ναός αυτός κατεδαφίσθηκε το 1966, μετά τα θυρανοίξια
του νέου περικαλλούς ναού. Μέσα στο ναό φυλάσσεται το σεπτό σκήνωμα του ιερού
Επιταφίου, που αποτελείται από περίτεχνα σκαλισμένο ξύλο. Πρόκειται για ένα αριστουργηματικό
έργο τέχνης, που φιλοτεχνήθηκε το 1912 στα Ιεροσόλυμα και μεταφέρθηκε στη Σίνδο
από τα Αδανα της Μικράς
Ασίας.
Οι κάτοικοι της Σίνδου χρησιμοποιούσαν τακτικά το σιδηρόδρομο, αφού
την περίοδο του μεσοπολέμου διέρχονταν καθημερινά από τη Σίνδο περίπου δέκα αμαξοστοιχίες.
Οι επιβάτες τους αποβιβάζονταν στο σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης,
απ' όπου έπαιρναν το τραμ και κατευθύνονταν στο κέντρο της πόλης. Αρκετοί Σινδιώτες
μετέβαιναν στη Θεσσαλονίκη με τα κάρρα τους, ακολουθώντας το χωματόδρομο, που
υπήρχε κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής.
Η Σίνδος ουδέποτε αντιμετώπισε πρόβλημα ύδρευσης, αφού είχε ανέκαθεν
άφθονο νερό. Την εποχή της τουρκοκρατίας υπήρχαν στον οικισμό σωλήνες, που από
μικρό βάθος ανέβλυζαν άφθονο και εύγευστο νερό. Σταδιακά τα υπόγεια νερά της Σίνδου
μειώθηκαν, εξ αιτίας των εκτεταμένων αντλήσεων που έγιναν στην ευρύτερη περιοχή
για την ύδρευση της Θεσσαλονίκης. Έτσι οι υδροφόροι σωλήνες αντικαταστάθηκαν από
αρτεσιανά πηγάδια και χειροκίνητες αντλίες ("τουλούμπες"), οι οποίες
αντλούσαν πλέον νερό από βάθος 30 περίπου μέτρων. Για το πότισμα των χιλιάδων
ζώων της Σίνδου ανοίχθηκαν αρκετά αρτεσιανά πηγάδια. Χαρακτηριστικές είναι δύο
αποφάσεις του τοπικού κοινοτικού συμβουλίου, που λήφθηκαν το Μάιο του 1935. Η
πρώτη αφορά "...την κατασκευήν λεκάνης εις τα αρτεσιανά δια την ύδρευσιν
των ζώων εν τη τοποθεσία Λάπρα" και η άλλη "...την αγοράν και τοποθέτησιν
δύο αντλιών εις δύο αρτεσιανά ευρισκόμενα εν Καραγάτσια και Τσαλίκοβο". Τα
πρώτα χρόνια της εγκατάστασης των προσφύγων η καλλιεργήσιμη γη της Σίνδου ήταν
περιορισμένη και άγονη. Με την εξέλιξη της εκτέλεσης των αντιπλημμυρικών έργων
και την αποξήρανση μέρους των ελωδών εκτάσεων έγινε διανομή κλήρου, αλλά δεν έλαβαν
όλοι οι κάτοικοι χωράφια. Ενώ τα έργα προχωρούσαν και αποκαλύπτονταν νέες καλλιεργήσιμες
εκτάσεις, κάποιοι "...επιτήδειοι εκ των κατοίκων, με την πρόφασιν της ανεπαρκείας
και ακαταλληλότητος των κλήρων των", κατελάμβαναν αυθαίρετα και καλλιεργούσαν
αποξηρανθείσες εκτάσεις. Το γεγονός αυτό ανάγκασε το κοινοτικό συμβούλιο να διαθέσει
"...εκ των τελευταίως αποξηρανθεισών εκτάσεων της Κοινότητας Σίνδου, στρέμματα
μέχρι επτά χιλιάδας, κείμενα εις τας θέσεις Λάπρα, Τσαλικάδικο, Κολοπάντσα και
Μπάς Μποστάν, επί πληρωμή του αντιτίμου αυτών, άνευ δημοπρασίας και δια κλήρου...".
Το 1933 η Σίνδος γνώρισε προσωρινά την ηλεκτροδότηση. Αιτία υπήρξε
η λειτουργία του αλευρόμυλου των πέντε αδελφών Παντελεμίδη, οι οποίοι συμβλήθηκαν
με την τοπική κοινότητα για να ηλεκτροφωτίσουν τους δρόμους και κάποια σπίτια
του χωριού με δική τους ηλεκτροπαραγωγό μηχανή. Τότε ηλεκτροδοτήθηκαν περί τα
20 σπίτια και τοποθετήθηκαν στους δρόμους της Σίνδου 60 "καντηλέρια",
δηλαδή μικρές λάμπες, που με το ισχνό φως τους άμβλυναν το πηχτό σκοτάδι της νύχτας.
Αν και η σύμβαση ηλεκτροδότησης είχε πενταετή διάρκεια, αυτή διακόπηκε βίαια και
άδοξα την 11η Φεβρουαρίου 1936, όταν η πρωτοφανής καταιγίδα που ενέσκηψε εκείνη
την ημέρα κατέστρεψε όλες τις καλωδιώσεις.
Το 1930 ο "Φιλοπροοδευτικός Σύλλογος Σίνδου η Ομόνοια",
που το ίδιο έτος αναγνωρίσθηκε από το Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης. Η ονομασία "Ομόνοια"
επιλέχθηκε από τους ιδρυτές του σωματείου, ως έκφραση του διακαούς πόθου τους
να σταματήσουν οι διαπληκτισμοί και οι έριδες που υπήρχαν μεταξύ των γηγενών και
των προσφύγων κατοίκων της Σίνδου. Τα μέλη της Ομόνοιας δραστηριοποιήθηκαν σύντομα
και προχώρησαν σε μία πρωτοποριακή για την εποχή τους ενέργεια, που ήταν το ανέβασμα
της κωμωδίας του Μολιέρου "Αγαθόπουλος ο Ξηροχωρίτης", ενώ ακολούθησαν
οι θεατρικές παραστάσεις "Γκόλφω", "Εσμέ" και "Βαβυλωνία".
Οι παραστάσεις αρχικά δίνονταν σε μία αποθήκη, αλλά μετά συνεχίσθηκαν στο νεόδμητο
εντευκτήριο του συλλόγου, που κατασκευάσθηκε το 1934. Το εντευκτήριο αυτό, που
έγινε γνωστό με την προσωνυμία "Λέσχη", δημιουργήθηκε δίπλα στο κτίριο
του σιδηροδρομικού σταθμού, με την προσωπική εργασία των μελών και των φίλων του
συλλόγου.
Κυριότερος χώρος αναψυχής ήταν τα "Καραγάτσια", ένα πανέμορφο
αλσύλλιο από φτελιές (kara agac=μαύρο δένδρο), που βρισκόταν βόρεια της Σίνδου,
δίπλα στο Ινστιτούτο Βάμβακος. Ο κατάφυτος από τα πανύψηλα, επιβλητικά και σκιερά
δένδρα χώρος, προσείλκυε εκατοντάδες εκδρομείς, που έφθαναν στη Σίνδο οδικώς και
σιδηροδρομικώς. Ιδιαίτερα την πρωτομαγιά δημιουργούνταν αδιαχώρητο από τον κόσμο,
που πήγαινε στα Καραγάτσια "για να πιάσει το Μάη". Εκείνα τα χρόνια
η πρωτομαγιά ήταν ένα λαϊκό πανηγύρι και οι καταστηματάρχες της Σίνδου μετέφεραν
στα Καραγάτσια τα καφενεία τους, με όλο τον εξοπλισμό τους, ενώ διάφοροι λαϊκοί
καλλιτέχνες διασκέδαζαν τα πλήθη των εκδρομέων. Με το σούρουπο οι εκδρομείς έκαναν
τον καθιερωμένο περίπατό τους στο χώρο περιπάτου των σιδηροδρομικών γραμμών, απ'
όπου πολλοί έπαιρναν το τραίνο της επιστροφής.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Εχεδώρου
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
