Πληροφορίες τοπωνυμίου

Οι πρώτοι κάτοικοί της, που μας άφησαν ίχνη από τη διαμονή τους στο νησί, τοποθετούνται στη λίθινη εποχή. Κάπου η ζωή τους συμπλέκεται με τη ζωή των ελεφάντων που απομονώθηκαν εκεί και με τον καιρό νανοποιήθηκαν, προσαρμοζόμενοι στις περιορισμένες δυνατότητες διατροφής που τους πρόσφερε ο τόπος. Σήμερα βρίσκουμε απολιθωμένα τα οστά των συμπαθητικών αυτών προβοσκιδοτών στο σπήλαιο "Χαρκαδιό", δίπλα στης Μισαριάς τη βρύση, προς τα σύνορα του Μεγάλου Χωριού με το Μικρό, όπου έκλεισε ο κύκλος της ζωής τους, πριν από 45.000 ως 3.500 χρόνια, περίπου, όπως δείχνουν οι μετρήσεις των ειδικών.
Καρολέλεγες Πελασγοί, Μινωίτες και Μυκηναίοι αργότερα, κάνουν γνωστή την παρουσία τους στο νησί, πριν από την οριστική εγκατάσταση των Δωριέων, οπότε και η Τήλος περνά στη μεγάλη ιστορία του ελληνισμού. Γνήσιο κομμάτι του και αυτή , ζει όλες τις περιπέτειές του , ακμάζει και παρακμάζει μαζί του, υποδουλώνεται και τελικά κατακτά τον ελεύθερο βίο της με το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, που έφερε τα Δωδεκάνησα στην αγκαλιά της Μητέρας Πατρίδας. Το όνομά της, πανάρχαιο, το διατήρησε αδιάκοπα μέσα στους αιώνες και το φέρει σήμερα με υπερηφάνεια. Η ξενική επιδίωξη να της το αλλάζουν σε Piscopi (Επισκοπή), δεν βρήκε την απαιτούμενη ανταπόκριση στον λαό του νησιού γι' αυτό και απέτυχε.

• http://www.ando.gr/tilos/history.htm (4 φωτ.)