Εμφανίζονται 85 τίτλοι με αναζήτηση: Πληροφορίες για τον τόπο στην ευρύτερη περιοχή: "ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑ Νομαρχία ΑΤΤΙΚΗ" .
ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ (Νησί) ΕΛΛΑΔΑ
Εκτείνεται από Β-ΒΔ 5,5 μίλια προς Ν-ΝΑ, με μεγαλύτερο πλάτος στο μέσο νησιού 1,8 μίλια. Το έδαφος είναι βραχώδες και άγονο, με ψηλότερη κορυφή την Πλαγάρα 378 μ. στο μέσο των Δ ακτών.
ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ (Δήμος) ΑΤΤΙΚΗ
ΑΙΓΑΛΕΩ (Βουνό) ΑΤΤΙΚΗ
Aegaleos (Aighaleos, Herod. viii. 90; to Aighaleon oros, Thuc. ii. 19: Skarmanga),
a range of mountains in Attica, lying between the plains of Athens and Eleusis,
from which Xerxes witnessed the battle of Salamis. (Herod.) It ended in a promontory,
called Amphiale (Amphlhale), opposite Salamis, from which it was distant only
two stadia according to Strabo. The southern part of this range near the coast
was called Corydalus or Corydallus (Kornodalhos, Korndallhos) from a demus of
this name (Strab.), and another part, through which there is a pass from the plain
of Athens into that of Eleusis, was named Poecilum (Polkhilon, Paus. i. 37. §
7.) (Leake, Demi of Attica, p. 2, seq.)
ΕΧΕΛΙΔΑΙ (Αρχαίος δήμος) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
Echelidae (Echelidai), so called from the hero Echelus, lay between Peiraeeus and the Heracleium, in or near a marshy district, and possessed a Hippodrome, in which horse-races took place. (Steph. B. s.v.; Etym. M.s. v. Echelos; Hesych. and Etym. M. s. v. en Echelidon.) It is probable that this Hippodrome is the place to which the narrative in Demosthenes refers (c. Everg. p. 1155, seq.), in which case it was near the city. (Ibid. p. 1162; comp, Xen. de Mag. Eq. 3 § § 1, 10.)
This extract is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited July 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΘΥΜΑΙΤΑΔΑΙ (Αρχαίος δήμος) ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ
Thymoetadae (Thumoitadai), deriving its name from Thymoetas, a king of Attica, possessed a port, from which Theseus secretly set sail on his expedition to Crete. (Plut. Thes. 19.) This retired port seems to have been the same as the Phoron limen or Thieves' port, so called from its being frequented by smugglers. (Dem. c. Lacrit. p. 932; Strab. ix. p. 395.) It is a small circular harbour at the entrance to the bay of Salamis, and according to Dodwell is still called Klephtho-limani. Leake noticed the foundations of a temple upon a height near the beach, and other remains at a quarter of a mile on the road to Athens. This temple was probably the Heracleium mentioned above. It was situated on the Attic side of the Strait of Salamis (Ctesias, Pers. c. 26, ed. Lion; Died. xi. 18); and it was from the heights of Aegaleos, above this temple, that Xerxes witnessed the battle of Salamis. (Phanodemus, ap. Plut. Them. 13; comp. Herod. viii. 90.) It is true that this temple was not situated at the narrowest part of the strait, as some writers represent; but Leake justly remarks, that the harbour was probably the point from whence the passage-boats to Salamis departed, as it is at the present day, and consequently the Heracleium became the most noted place on this part of the Attic shore. At the foot of Mt. Aegaleos are still seen vestiges of an ancient causeway, probably the road leading from Athens to the ferry. The sisurai, or garments of goatskins of Thymoetadae, appear to have been celebrated. (Aristoph. Vesp. 1138.)
This text is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited July 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ (Αρχαίος δήμος) ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ
Corydallus (Korudallos), at the foot of the mountain of the same name, is placed by Strabo (ix. p. 395) between Thria and Peiraeeus, near the straits of Salamis, opposite the islands of Pharma-cussae. This position is in accordance with the account of Diodorus (iv. 59), who, after relating the contest of Theseus with Cercyon, which, according to Pausanias (i. 39. § 3), took place to the west of Eleusis, says that Theseus next killed Procrustes, whose abode was in Corydallus. Against the express testimony of Strabo, we cannot accept the authority of other writers, who make Corydallus a mountain on the frontiers of Boeotia and Attica. (Athen. ix. p. 390; Plin. x. 41; Antig. Caryst. 6; Aelian, H. An. iii. 35.)
This extract is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited July 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΚΥΘΗΡΑ (Νησί) ΕΛΛΑΔΑ
Cythera (ta Kuthera, also he Kuthera at a later time: Eth. Kutherios:
Cerigo), an island lying off the south-eastern extremity of Laconia. Its northern
promontory, Platanistus, was distant 40 stadia from Onugnathos, from whence persons
usually crossed over to the island. (Paus. iii. 23. § 1; Strab. viii. p. 363.)
Pliny says that it was 5 miles from Malea; but he ought to have said Onugnathos,
since the island is much further from Malea than this distance. (Plin. iv. 12.
s. 19.) Cythera is of an irregular oval shape, about 20 miles in length from N.
to S., and about 10 miles in breadth in its widest part. Its area is about 112
square miles. It is very rocky and contains only a few valleys; and being the
most southerly continuation of the mountains of the Peloponnesus, it forms, together
with Crete, the southern boundary of the Mediterranean sea. After passing this
island, the ancient Phoenician and Grecian mariners entered upon an unknown sea,
not so rich in islands and harbours, with different currents and winds. If we
could obtain an account of the early Phoenician voyagers, there is no doubt, as
Curtius remarks, that we should find that the stormy Cape Malea and the island
of Cythera long formed the extreme point of their voyages, beyond which they did
not venture into the unknown western seas. The Phoenicians had an ancient settlement
in the island, which was the head-quarters of their purple fishery off the Laconian
coast. Hence the island is said to have derived its name from Cytherus, the son
of Phoenix, and also to have been called Porphyrusa or Porphyris. (Aristot. ap.
Steph. B. s. v. Kuthera; Eustath. ad Dionys. Per. 498, ad Il. p. 304, 36; Plin.
iv. 12. s. 19.) It was from Cythera that the worship of the Syrian goddess Aphrodite
was introduced into Greece; and consequently in the Grecian legends this island
is said to have been the spot which received the goddess after her birth from
the foam of the sea. Hence, in the Greek and Latin poets Cythera is constantly
represented as one of the favourite residences of Aphrodite, and Cytheraea is
one of the most frequent epithets applied to her. (Hesiod. Theogn. 195; Herod.
i. 105; Virg. Aen. i. 680, et alibi.)
On the conquest of Peloponnesus by the Dorians, Cythera, together
with the whole eastern coast of Laconia, was dependent upon Argos (Herod. i. 82).
It afterwards became subject to the Spartans, who attached great importance to
the island, since it afforded a landing-place for their merchant-vessels from
Egypt and Africa, and the possession of it protected the coasts of Laconia from
the attacks of privateers. Accordingly, they sent over annually to Cythera a magistrate
called Cytherodices, with a garrison of Spartans. (Thuc. iv. 53.) The Lacedaemonian
Chilon, who is reckoned among the Seven Sages, considered the proximity of Cythera
so dangerous to Sparta, that he wished it sunk in the sea; and Demaratus, king
of Sparta, advised Xerxes to seize this island, and from it to prosecute the war
against Laconia. (Herod. viii. 235.) The fears of Chilon were realized in the
Peloponnesian war, when Nicias conquered the island, B.C. 424, and from thence
made frequent descents upon the Laconian coast. (Thuc. iv. 54.)
Thucydides, in his account of the conquest of Cythera by Nicias, mentions
three places; Scandeia, and two towns called Cythera, one on the coast and the
other inland. Nicias sailed against the island with 60 triremes. Ten of them took
Scandeia upon the coast (he epi thalassei polis, Skandeia kaloumene); the remainder
proceeded to the side opposite Cape Malea, where, after landing, the troops first
captured the maritime city of the Cytherians (he epi thalassei polis ton Kutheron),
and afterwards the upper city (he ano polis). According to this account, we should
be led to place Scandeia upon the coast of the Sicilian sea, where Kapsali, the
modern town of Cerigo, now stands; and the maritime city, at Avlemona, on the
eastern coast opposite Cape Malea. This is, however, directly opposed to the statement
of Pausanias, who connects Scandeia and Cythera as the maritime and inland cities
respectively, separated from one another by a distance of only 10 stadia. Of this
contradiction there is no satisfactory explanation. It seems, however, pretty
certain that the sheltered creek of Avlemona was the principal harbour of the
island, and is probably the same as the one called Phoenicus (Phoinikous) by Xenophon
(Hell. iv. 8. § 7), a name obviously derived from the Phoenician colony. About
three miles above the port of Avlemona are the ruins of an ancient town, called
Paleopoli, which is evidently the site of the upper city mentioned by Thucydides.
Here stood the ancient temple of Aphrodite, which was seen by Pausanias.
In B.C. 393, Cythera came again into the possession of the Athenians,
being taken by Conon in the year after the battle of Cnidus. (Xen.) It was given
by Augustus to Eurycles to hold as his private property. (Strab. viii. p. 363.)
Its chief productions in antiquity were wine and honey. (Heraclid. Pont. s. v.
Kutherion.) The island appears to have been always subject to foreign powers,
and consequently there are no coins of it extant. It is now one of the seven Ionian
islands under the protection of Great Britain. Its modern name Tzerigo, in Italian
Cerigo, is remarked by Leake as almost the only instance of a Slavonic name in
the Greek islands. (Leake, Northern Greece, vol. iii. p. 69, seq.; Curtius, Peloponnesos,
vol. ii. p. 298, seq.)
This text is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited September 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΜΕΘΑΝΑ (Αρχαία πόλη) ΜΕΘΑΝΑ
Methana (ta Methana, Paus., Strab., et alii; Methone1 , Thuc. iv.
45; Diod. xii. 65; Methene, Ptol. iii. 16. § 12: Methana), a striking rocky peninsula,
connected by a narrow isthmus with the territory of Troezen in Argolis, and containing
a city of the same name. Pausanias describes Methana as an isthmus running far
into the sea (ii. 34. § 1); Thucydides more correctly distinguishes between the
isthmus and chersonesus (iv. 45); and Ptolemy also speaks of the chersonesus (iii.
16. § 12). The isthmus is only about 1000 feet broad, but it immediately spreads
out equally on both sides; The outline of the peninsula is grand and picturesque.
The highest mountain, called Chelona, which is 2281 (French) feet above the level
of the sea, is of a conical form, and was thrown up by a volcano. The whole peninsula
bears marks of volcanic agency. The rocks are composed chiefly of that variety
of lava called trachyte; and there are hot sulphureous springs, which were used
in antiquity for medicinal purposes. Pausanias speaks of hot baths at the distance
of 30 stadia from the city of Methana, which were said to have first burst out
of the ground in the time of Antigonus, son of Demetrius, king of Macedon, after
a violent volcanic eruption. Pausanias adds that there was no cold water for the
use of the bather after the warm bath, and that he could not plunge in the sea
in consequence of the sea-dogs and other monsters. (Paus. l. c.) Strabo, in describing
the same volcanic eruption to which Pausanias alludes, says that a hill 7 stadia
high, and fragments of rocks as high as towers, were thrown up; that in the day-time
the plain could not be approached in consequence of the heat and sulphureous smell,
while at night there was no unpleasant smell, but that the heat thrown out was
so great that the sea boiled at the distance of 5 stadia from land, and its waters
were troubled for 20 stadia (i. p. 59). Ovid describes, apparently, the same eruption
in the lines beginning
Est prope Pittheam tumulus Troezena
(Met. xv. 296), and says that a plain was upheaved into a hill by the confined
air seeking vent. (Comp. Lyell's Principles of Geology, pp. 10, 11, 9th ed.) The
French Commission point out the site of two hot sulphureous springs; one called
Vroma, in the middle of the north coast, and the other near a village Vromolimni,
a little above the eastern shore. There are traces of ancient baths at both places;
but the northern must be those alluded to by Pausanias.
The peninsula Methana was part of the territory of Troezen; but the
Athenians took possession of the peninsula in the seventh year of the Peloponnesian
War, B.C. 425, and fortified the isthmus. (Thuc. iv. 45.) There are still traces
of an ancient fortification, renewed in the middle ages, and united by means of
two forts. In the peninsula there are Hellenic remains of three different mountain
fortresses; but the capital lay on the west coast, and the ruins are near the
small village of the same name. Part of the walls of the acropolis and an ancient
town on the north side still remain. Within the citadel stands a chapel, containing
stones belonging to an ancient building, and two inscriptions on marble, one of
which refers [p. 350] to Isis. This, accordingly, was the site of the temple of
Isis, mentioned by Pausanias, who also speaks of statues of Hermes and Hercules,
in the Agora. (Leake, Morea vol. ii. p. 453, seq., Peloponnesiaca, p. 278; Boblaye,
Recherches, &c. p. 59; Curtius, Peloponnesos, vol. ii. p. 438, seq.)
1 Strabo says (viii. p. 374), that in some copies of Thucydides
it was written Methone, like the town so called in Macedonia. This form is now
found in all the existing MSS. of Thucydides. But there can be no doubt that Methana,
which has prevailed down to the present day, is the genuine Doric form of the
name.
This text is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited August 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΠΑΣΑΛΙΜΑΝΙ (Λιμάνι) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
Stratiotiki (called Paschalimani by Ulrichs), the middle of the three
harbours, is the ancient Zea, erroneously called by the earlier topographers Munychia.
(Timeaus, Lex., Plat.; Phot. Lex. s. v. Zea.) It was the largest of the three
harbours for ships of war, since it contained 196 ship-houses, whereas Munychia
had only 82, and Cantharus only 94. Some of the ship-houses at Zea appear to have
been still in existence in the time of Pausanias; for though he does not mention
Zea, the Weosoikoi which he speaks of (i. 1. § 3) were apparently at this port.
This harbour probably derived its name from Artemis, who was worshipped among
the Athenians under the surname of Zea, and not, as Meursius supposed, from the
corn-vessels, which were confined to the Emporium in the great harbour.
This extract is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ (Αρχαία πόλη) ΕΛΛΑΔΑ
1. Division of Peiraeeus and Munychia. Peiraeeus (Peiraieus: Eth. Peiraieis)
was a demus belonging to the tribe Hippothontis. It contained both the rocky heights
of the peninsula, and was separated from the plain of Athens by the low ground
called Halipedon, mentioned above. Munychia (Mounuchia) was included in Peiraeeus,
and did not form a separate demus. Of the site of Munychia there can no longer
be any doubt since the investigations of Curtius (De Portubus Athenarum, Halis,
1842); Ulrichs also had independently assigned to it the same position as Curtius.
Munychia was the Acropolis of Peiraeeus. It occupied the hill immediately above
the most easterly of the two smaller harbours, that is, the one nearest to Athens.
This hill is now called Kastella. It is the highest point in the whole peninsula,
rising 300 feet above the sea; and at its foot is the smallest of the three harbours.
Of its military importance we shall speak presently. Leake had erroneously given
the name of Munychia to a smaller height in the westerly half of the peninsula,
that is, the part furthest from Athens, and had supposed the greater height above
described to be the Acropolis of Phalerum.
2. Fortifications and Harbours. The whole peninsula of Peiraeeus, including
of course Munychia, was surrounded by Themistocles with a strong line of fortifications.
The wall, which was 60 stadia in circumference (Thuc. ii. 13), was intended to
be impregnable, and was far stronger than that of the Asty. It was carried up
only half the height which Themistocles had originally contemplated (Thuc. i.
93); and if Appian (Mithr. 30) is correct in stating that its actual height was
40 cubits, or about 60 feet, a height which was always found sufficient, we perceive
how vast was the project of Themistocles. In respect to thickness, however, his
ideas were exactly followed: two carts meeting one another brought stones, which
were laid together right and left on the outer side of each, and thus formed two
primary parallel walls, between which the interior space (of course at least as
broad as the joint breadth of the two carts) was filled up, not with rubble, in
the usual manner of the Greeks, but constructed, through the whole thickness,
of squared stones, cramped together with metal. The result was a solid wall probably
not less than 14 or 15 feet thick, since it was intended to carry so very unusual
a height. (Grote, vol. v. p. 335; comp. Thuc. i. 93.) The existing remains of
the wall described by Leake confirm this account. The wall surrounded not only
the whole peninsula, but also the small rocky promontory of Etioneia, from which
it ran between the great harbour and the salt marsh called Halae. These fortifications
were connected with those of the Asty by means of the Long Walls, which have been
already described. It is usually stated that the architect employed by Themistocles
in his erection of these fortifications, and in the building of the town of Peiraeeus,
was Hippodamus of Miletus; but C. F. Hermann has brought forward good reasons
for believing that, though the fortifications of Peiraeeus were erected by Themistocles,
it was formed into a regularly planned town by Pericles, who employed Hippodamus
for this purpose. Hippodamus laid out the town with broad straight streets, crossing
each other at right angles, which thus formed a striking contrast with the narrow
and crooked streets of Athens. (Hermann, Disputatio de Hippodamo Milesio, Marburg,
1841.)
The entrances to the three harbours of Peiraeeus were rendered very
narrow by means of moles, which left only a passage in the middle for two or three
triremes to pass abreast. These moles were a continuation of the walls of Peiraeeus,
which ran down to either side of the mouths of the harbours; and the three entrances
to the harbours (Ta kleithra ton limenon) thus formed, as it were, three large
sea-gates in the walls. Either end of each mole was protected by a tower; and
across the entrance chains were extended in time of war. Harbours of this kind
were called by the ancients closed ports (kleistoi limenes), and the walls were
called chelai, or claws, from their stretching out into the sea like the claws
of a crab. It is stated by ancient authorities that the three harbours of the
Peiraeeus were closed ports (Hesych. s. v. Zea; Schol. ad Aristoph. Pac. 145;
comp. Thuc. ii. 94; Plut. Demetr. 7; Xen. Hell. ii. 2. 4); and in each of them
we find remains of the chelae, or moles. Hence these three harbours cannot mean,
as Leake supposed, three divisions of the larger harbour since there are traces
of only one set of chelae in the latter, and it is impossible to understand how
it could have been divided into three closed ports.
This extract is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΣΑΛΑΜΙΝΑ (Νησί) ΑΤΤΙΚΗ
Salamis,-nos: Eth. and Adj. Alaminios, Salaminius: Adj. Salaminiakos,
Salaminiacus: Kuluri. An island lying between the western coast of Attica and
the eastern coast of Megaris, and forming the southern boundary of the bay of
Eleusis. It is separated from the coasts both of Attica and of Megaris by only
a narrow channel. Its form is that of an irregular semicircle towards the west,
with many small indentations along the coast. Its greatest length, from N. to
S., is about 10 miles, and its width, in its broadest part, from E. to W., is
a little more. Its length is correctly given by Strabo (ix. p. 393) as from 70
to 80 stadia. In ancient times it is said to have been called Pityussa (Rhituoussa),
from the pines which grew there, and also Sciras (Skiras) and Cychreia (Kuchreia),
from the names of two heroes Scirus and Cychreus. The former was a native hero,
and the latter a seer, who came from Dodona to Athens, and perished along with
Erechtheus in fighting against Eumolpus. (Strab. ix. p. 393; Paus. i. 36. § 1;
Philochor. ap. Plut. Thes. 17.) The latter name was perpetuated in the island,
for Aeschylus (Pers. 570) speaks of the aktai Kuchreiai, and Stephanus B. mentions
a Kuchreios tagos. The island is said to have obtained the name of Salamis from
the mother of Cychreus, who was also a daughter of Asopus. (Paus. i. 35. § 2.)
It was colonised at an early period by the Aeacidae of Aegina. Telamon, the son
of Aeacus, fled thither after the murder of his half-brother Phocus, and became
sovereign of the island. (Paus. i. 35. § 1.) His son Ajax accompanied the Greeks
with 12 Salaminian ships to the Trojan War. (Horn. Il. ii. 557.) Salamis continued
to be an independent state till about the beginning of the 40th Olympiad (B.C.
620), when a dispute arose for its possession between the Athenians and Megarians.
After a long struggle, it first fell into the hands of the Megarians, but was
subsequently taken possession of by the Athenians through a stratagem of Solon.
(Plut. Sol. 8, 9; Paus. i. 40. § 5.) Both parties appealed to the arbitration
of Sparta. The Athenians supported their claims by a line in the Iliad, which
represents Ajax ranging his ships with those of the Athenians (Il. ii. 558), but
this verse was suspected to have been an interpolation of Solon or Peisistratus;
and the Megarians cited another version of the line. The Athenians, moreover,
asserted that the island had been made over to them by Philaeus and Eurysaces,
sons of the Telamonian Ajax, when they took up their own residence in Attica.
These arguments were considered sufficient, and Salamis was adjudged to the Athenians.
(Plut. Sol. 10; Strab. ix. p. 394.) It now became an Attic demus, and continued
incorporated with Attica till the times of Macedonian supremacy. In B.C. 318,
the inhabitants voluntarily received a Macedonian garrison, after having only
a short time before successfully resisted Cassander. (Diod. xviii. 69; Polyaen.
Strat. iv. 11. § 2; Paus. i. 35. § 2.) It continued in the hands of the Macedonians
till B.C. 232, when the Athenians, by the assistance of Aratus, purchased it from
the Macedonians together with Munychia and Sunium. Thereupon the Salaminians were
expelled from the island, and their lands divided among Athlenian cleruchi. (Plut.
Arat. 34; Paus. ii. 8. § 6; Bockh, Inscr. vol. i. p. 148, seq.) From that time
Salamis probably continued to be a dependency of Athens, like Aegina and Oropus;
since the grammarians never call it a demos, which it had been originally, but
generally a polis.
The old city of Salamis, the residence of the Telamonian Ajax, stood
upon the southern side of the island towards Aegina (Strab. ix. p. 393), and is
identified by Leake with the remains of some Hellenic walls upon the south-western
coast near a small port, where is the only rivulet in the island, perhaps answering
to the Bocarus or Bocalias of Strabo (ix. p. 394; Leake, Demi, p. 169). The Bocarus
is also mentioned by Lycophron (451). In another passage, Strabo (ix. p. 424)
indeed speaks of a river Cephissus in Salamis; but as it occurs only in an enumeration
of various rivers of this name, and immediately follows the Athlenian Cephissus
without any mention being made of the Eleusinian Cephissus, we ought probably
to read with Leake en Eleusini instead of en Salamini.
When Salamis became an Athenian demus, a new city was built at the
head of a bay upon the eastern side of the island, and opposite the Attic coast.
In the time of Pausanias this city also had fallen into decay. There remained,
however, a ruined agora and a temple of Ajax, containing a statue of the hero
in ebony; also a temple of Artemis, the trophy erected in honour of the victory
gained over the Persians, and a temple of Cychreus. (Paus. i. 35. § 3, 36. § 1.)
Pausanias has not mentioned the statue of Solon, which was erected in the agora,
with one hand covered by his mantle. (Dem. de Fals. Leg. p. 420; Aeschin. in Tim.
p. 52.) There are still some remains of the city close to the village of Ambelakia.
A portion of the walls may still be traced; and many ancient fragments are found
in the walls and churches both of Ambelakia and of the neighbouring village of
Kuluri, from the latter of which the modern name of the island is derived. The
narrow rocky promontory now called Cape of St. Barbara, which forms the SE. entrance
to the bay of Ambelakia, was the Sileniae (Sileniai) of Aeschylus, afterwards
called Tropaea (Tropaia), on account of the trophy erected there in memory
of the victory. (Asch. Pers. 300, with Schol.) At the extremity of this promontory
lay the small island of Psytalleia (Psuttaleia), now called Lipsokutali,
about a mile long, and from 200 to 300 yards wide. It was here that a picked body
of Persian troops was cut to pieces by Aristeides during the battle of Salamis.
(Herod. viii. 95; Aesch. Pers. 447, seq.; Plut. Arist. 9; Paus. i. 36. § 2, iv.
36. § 3; Strab. ix. p. 393; Plin. iv. 12. s. 20; Steph. B. s. v.)
In Salamis there was a promontory Sciradium (Skiradion), containing
a temple of the god of war, erected by Solon, because he there defeated the Megarians.
(Plut. Sol. 9.) Leake identifies this site with the temple of Athena Sciras, to
which Adeimantus, the Corinthian, is said to have fled at the commencement of
the battle of Salamis (Herod. viii. 94); and, as the Corinthians could not have
retreated through the eastern opening of the strait, which was the centre of the
scene of action, Leake supposes Sciradium to have been the south-west promontory
of Salamis, upon which now stands a monastery of the Virgin. This monastery now
occupies the site of a Hellenic building, of which remains are still to be seen.
Budorum (Bondoron or Boudooron) was the name of the western
promontory of Salamis, and distant only three miles from Nisaea, the port of Megara.
On this peninsula there was a fortress of the same name. In the attempt which
the Peloponnesians made in B.C. 429 to surprise Peiraeeus, they first sailed from
Nisaea to the promontory of Budorum, and surprised the fortress; but after overrunning
the island, they retreated without venturing to attack Peiraeeus. (Thuc. ii. 93,
94, iii. 51; Diod. xii. 49; Strab. xi. p. 446; Steph. B. s. v. Boudoron.)
Salamis is chiefly memorable on account of the great battle fought
off its coast, in which the Persian fleet of Xerxes was defeated by the Greeks,
B.C. 480. The details of this battle are given in every history of Greece, and
need not be repeated here. The battle took place in the strait between the eastern
part of the island and the coast of Attica, and the position of the contending
forces is shown in the annexed plan. The Grecian fleet was drawn up in the small
bay in front of the town of Salamis, and the Persian fleet opposite to them off
the coast of Attica. The battle was witnessed by Xerxes from the Attic coast,
who had erected for himself a lofty throne on one of the projecting declivities
of Mt. Aegaleos. Colonel Leake has discussed at length all the particulars of
the battle, but Mr. Blakesley has controverted many of his views, following the
authority of Aeschylus in preference to that of Herodotus. In opposition to Col.
Leake and all preceding authorities, Mr. Blakesley supposes, that though the hostile
fleets occupied in the afternoon before the battle the position delineated in
the plan annexed, yet that on the morning of the battle the Greeks were drawn
up across the southern entrance of the strait, between the Cape of St. Barbara
and the Attic coast, and that the Persians were in the more open sea to the south.
Into the discussion of this question our limits prevent us from entering; and
we must refer our readers for particulars to the essays of those writers quoted
at the close of this article. There is, however, one difficulty which must not
be passed over in silence. Herodotus says (viii. 76) that on the night before
the battle, the Persian ships stationed about Ceos and Cynosura moved up, and
beset the whole strait as far as Munychia. The only known places of those names
are the island of Ceos, distant more than 40 geographical miles from Salamis,
and the promontory of Cynosura, immediately N. of the bay of Marathon, and distant
more than 60 geographical miles from Salamis. Both of those places, and more especially
Cynosura, seem to be too distant to render the movement practicable in the time
required. Accordingly many modern scholars apply the names Ceos and Cynosura to
two promontories, the southernmost and south-easternmost of the island of Salamis,
and they are so called in Kiepert's maps. But there is no authority whatever for
giving those names to two promontories in the island; and it is evident from the
narrative, as Mr. Grote has observed, that the names of Ceos and Cynosura must
belong to some points in Attica, not in Salamis. Mr. Grote does not attempt to
indicate the position of these places; but Mr. Blakesley maintains that Ceos and
Cynosura are respectively the well-known island and cape, and that the real difficulty
is occasioned, not by their distance, but by the erroneous notion conceived by
Herodotus of the operations of the Persian fleet.
This text is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΣΑΛΑΜΙΣ (Αρχαία πόλη) ΑΤΤΙΚΗ
The old city of Salamis, the residence of the Telamonian Ajax, stood
upon the southern side of the island towards Aegina (Strab. ix. p. 393), and is
identified by Leake with the remains of some Hellenic walls upon the south-western
coast near a small port, where is the only rivulet in the island, perhaps answering
to the Bocarus or Bocalias of Strabo (ix. p. 394; Leake, Demi, p. 169). The Bocarus
is also mentioned by Lycophron (451). In another passage, Strabo (ix. p. 424)
indeed speaks of a river Cephissus in Salamis; but as it occurs only in an enumeration
of various rivers of this name, and immediately follows the Athlenian Cephissus
without any mention being made of the Eleusinian Cephissus, we ought probably
to read with Leake en Eleusini instead of en Salamini.
When Salamis became an Athenian demus, a new city was built at the
head of a bay upon the eastern side of the island, and opposite the Attic coast.
In the time of Pausanias this city also had fallen into decay. There remained,
however, a ruined agora and a temple of. Ajax, containing a statue of the hero
in ebony; also a temple of Artemis, the trophy erected in honour of the victory
gained over the Persians, and a temple of Cychreus. (Paus. i. 35. § 3, 36. § 1.)
Pausanias has not mentioned the [p. 878] statue of Solon, which was erected in
the agora, with one hand covered by his mantle. (Dem. de Fals. Leg. p. 420; Aeschin.
in Tim. p. 52.) There are still some remains of the city close to the village
of Ambelakia. A portion of the walls may still be traced; and many ancient fragments
are found in the walls and churches both of Ambelakia and of the neighbouring
village of Kuluri, from the latter of which the modern name of the island is derived.
The narrow rocky promontory now called Cape of St. Barbara, which forms the SE.
entrance to the bay of Ambelakia, was the Sileniae (Sileniai) of Aeschylus, afterwards
called Tropaea (Tropaia), on account of the trophy erected there in memory of
the victory. (Asch. Pers. 300, with Schol.) At the extremity of this promontory
lay the small island of Psytalleia (Psuttaleia), now called Lipsokutali, about
a mile long, and from 200 to 300 yards wide. It was here that a picked body of
Persian troops was cut to pieces by Aristeides during the battle of Salamis.(Herod.
viii. 95; Aesch. Pers. 447, seq.; Plut. Arist. 9; Paus. i. 36. § 2, iv. 36. §
3; Strab. ix. p. 393; Plin. iv. 12. s. 20; Steph. B. s. v.)
This extract is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΣΚΑΝΔΙΑ (Αρχαία πόλη) ΚΥΘΗΡΑ
Thucydides, in his account of the conquest of Cythera by Nicias, mentions
three places; Scandeia, and two towns called Cythera, one on the coast and the
other inland. Nicias sailed against the island with 60 triremes. Ten of them took
Scandeia upon the coast (he epi thalassei polis, Skandeia kaloumene); the remainder
proceeded to the side opposite Cape Malea, where, after landing, the troops first
captured the maritime city of the Cytherians (he epi thalassei polis ton Kutheron),
and afterwards the upper city (he ano polis). According to this account, we should
be led to place Scandeia upon the coast of the Sicilian sea, where Kapsali, the
modern town of Cerigo, now stands;
This extract is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΣΚΥΛΛΑΙΟΝ (Ακρωτήρι) ΤΡΟΙΖΗΝΑ
Scyllaeum (Skullaion), a promontory of Troezenia, and the most easterly
point of the Peloponnesus, is said to have derived its name from Scylla, the daughter
of Nisus, who, after betraying Megara and Nisaea to Minos, was thrown by the latter
into the sea, and was washed ashore on this promontory. Scyllaeum formed, along
with the opposite promontory of Sunium in Attica, the entrance to the Saronic
gulf. It is now called Kavo-Skyli; but as Pausanias, in the paraplus from Scyllaeum
to Hermione, names Scyllaeum first, and then Bucephala, with three adjacent islands,
it is necessary, as Leake has observed, to divide the extremity now known as Kavo-Skyli
into two parts; the bold round promontory to the N. being the true Scyllaeum,
and the acute cape a mile to the S. of it Bucephala, since the three islands are
adjacent to the latter. (Paus. ii. 34. § § 7, 8; Scylax, p. 20, Hudson; Strab.
viii. p. 373; Thuc. v. 53; Plin. iv. 5. s. 9; Mela, ii. 3; Leake, Morea, vol.
ii. p. 462, Peloponnesiaca, p. 282; Boblaye, Recherches, p. 59; Curtius, Peloponnesos,
vol. ii. p. 452.)
This text is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited August 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΤΡΟΙΖΗΝ (Αρχαία πόλη) ΕΛΛΑΔΑ
Troezen, also Troizene (Ptol. iii. 16. § 12), Eth. Troizenios. The territory
ge Troizenia (Eurip. Med. 683); he Troizenis ge, (Thuc. ii. 56). A city of Peloponnesus,
whose territory formed the south-eastern corner of the district to which the name
of Argolis was given at a later time. It stood at their distance of 15 stadia
front the coast, in a fertile plain, which is described below. (Strab. viii. p.
373.) Few cities of Peloponnesus boasted of so remote an antiquity; and many of
its legends are closely connected with those of Athens, and prove that its original
population was of the Ionic race. According to the Troezenians themselves, their
country was first called Oraea from the Egyptian Orus, and was next named Althepia
from Althepus, the son of Poseidon and Leis, who was the daughter of Orus. In
the reign of this king, Poseidon and Athena contended, as at Athens, for the land
of the Troezenians, but, through the mediation of Zeus, they became the joint
guardians of the country, Hence, says Pausanias, a trident and the head of Athena
are represented on the ancient coins of Troezen. Althepus was succeeded by Saron,
who built a temple of the Saronian Artemis in a marshy place near the sea, which
was hence called the Phoebaean marsh (Phoibaia limne), but was afterwards named
Saronis, because Saron was buried in the ground belonging to the temple. The next
kings mentioned are Hyperes and Anthas, who founded two cities, named Hypereia
and Antheia. Aetius, the son of Hyperes, inherited the kingdom of his father and
uncle, and called one of the cities Poseidonias. In his reign, Troezen and Pittheus,
who are called the sons of Pelops, and may be regarded as Achaean princes, settled
in the country, and divided the power with Aetius. But the Pelopidae son supplanted
the earlier dynasty; and on the death of Troezen, Pittheus united the two Ionic
settlements into one city, which he called Troezen after his brother. Pittheus
was the grandfather of Theseus by his daughter Aethra; and the great national
hero of the Athenians was born and educated at Troezen. The close connection between
the two states is also intimated by the legend that two important demi of Attica,
Anaphlystus and Sphettus, derived their names from two sons of Troezen. (Paus.
ii. 30. § § 5 - 9.) Besides the ancient names of Troezen already specified, Stephanus
B. (s. v. Troizen) mentions Aphrodisias, Saronia, Poseidonias, Apollonias and
Anthanis. Strabo likewise says (ix. p. 373) that Troezen was called Poseidonia
from its being sacred to Poseidon.
At the time of the Trojan War Troezen was subject to Argos (Hom. Il.
ii. 561); and upon the conquest of the Peloponnesus by the Dorians, it received
a Dorian colony from Argos. (Paus. ii. 30. § 10.) The Dorian settlers appear to
have been received on friendly terms by the ancient inhabitants, who continued
to form the majority of the population; and although Troezen became a Doric city,
it still retained its Ionic sympathies and traditions. At an early period Troezen
was a powerful maritime state, as is shown by its founding the cities of Halicarnassus
and Myndus in Caria. (Paus. ii. 30. § 8; Herod. vii. 99; Strab. viii. p. 374.)
The Troezenians also took part with the Achaeans in the foundation of Sybaris,
but they were eventually driven out by the Achaeans. (Aristot. Pol. v. 3.) It
has been conjectured with much probability that the expelled Troezenians may have
been the chief founders of Poseidonia (Paestum), which Solinus calls a Doric colony,
and to which they gave the ancient name of their own city in Peloponnesus.
In the Persian War the Troezenians took an active part. After the
battle of Thermopylae, the harbour of Troezen was appointed as the place of rendezvous
for the Grecian fleet (Herod. viii. 42); and when the Athenians were obliged to
quit Attica upon the approach of Xerxes, the majority of them took refuge at Troezen,
where they were received with the greatest kindness by the semi-ionic population.
(Herod. viii. 41; Plut. Them. 10.) The Troezenians sent 5 ships to Artemisium
and Salamis, and 1000 men to Plataeae, and they also fought at the battle of Mycale.
(Herod. viii. 1, ix. 28, 102.) After the Persian war the friendly connection between
Athens and Troezen appears to have continued; and during the greatness of the
Athenian empire before the thirty years' peace (B.C. 455) Troezen was an ally
of Athens, and was apparently garrisoned by Athenian troops; but by this peace
the Athenians were compelled to relinquish Troezen. (Thuc. i. 115, iv. 45.) Before
the Peloponnesian War the two states became estranged from one another; and the
Troezenians, probably from hostility to Argos, entered into close alliance with
the Lacedaemonians. In the Peloponnesian War the Troezenians remained the firm
allies of Sparta, although their country, from its maritime situation and its
proximity to Attica, was especially exposed to the ravages of the Athenian fleet.
(Thuc. ii. 56, iv. 45.) In the Corinthian War, B.C. 394, the Troezenians fought
upon the side of the Lacedaemonians (Xen. Hell. iv. 2. 16); and again in B.C.
373 they are numbered among the allies of Sparta against Athens. (Xen. Hell. vi.
2. 3) In the Macedonian period Troezen passed alternately into the hands of the
contending powers. In B.C. 303 it was delivered, along with Argos, from the Macedonian
yoke, by Demetrius Poliorcetes; but it soon became subject to Macedonia, and remained
so till it was taken by the Spartan Cleonymus in B.C. 278. (Polyaen. Strat. ii.
29. § 1; Frontin. Strat. iii. 6. § 7.) Shortly afterwards it again became a Macedonian
dependency; but it was united to the Achaean League by Aratus after he had liberated
Corinth. (Paus. ii. 8. § 5.) In the war between the Achaean League and the Spartans,
it was taken by Cleomenes, in B.C. 223 (Polyb. ii. 52; Plut. Cleom. 19); but after
the defeat of this monarch at Sellasia in B.C. 221, it was doubtless restored
to the Achaeans. Of its subsequent history we have no information. It was a place
of importance in the time of Strabo (viii. p. 373), and in the second century
of the Christian era it continued to possess a large number of public buildings,
of which Pausanias has given a detailed account. (Paus. ii. 31, 32.)
According to the description of Pausanias, the monuments of Troezen
may be divided into three classes, those in the Agora and its neighbourhood, those
in the sacred inclosure of Hippolytus, and those upon the Acropolis. The Agora
seems to have been surrounded with stoae or colonnades, in which stood marble
statues of the women and children who fled for refuge to Troezen at the time of
the Persian invasion. In the centre of the Agora was a temple of Artemis Soteira,
said to have been dedicated by Theseus, which contained altars of the infernal
gods. Behind the temple stood the monument of Pittheus, the founder of the city,
surmounted by three chairs of white marble, upon which he and two assessors are
said to have administered justice. Not far from thence was the temple of the Muses,
founded by Ardalus, a son of Hephaestus, where Pittheus himself was said to have
learnt the art of discourse; and before the temple was an altar where sacrifices
were offered to the Muses and to Sleep, the deity whom the Troezenians considered
the most friendly to these goddesses.
Near the theatre was the temple of Artemis Lyceia, funded by Hippolytus.
Before the temple there was the very stone upon which Orestes was purified by
nine Troezenians. The so-called tent of Orestes, in which he took refuge before
his expiation, stood in front of the temple of Apollo Thearius, which was the
most ancient temple that Pausanias knew. The water used in the purification of
Orestes was drawn from the sacred fountain Hippocrene, struck by the hoof of Pegasus.
In the neighbourhood was a statue of Hermes Polygius, with a wild olive tree,
and a temple of Zeus Soter, said to have been erected by Aetius, one of the mythical
kings of Troezen.
The sacred enclosure of Hippolytus occupied a large space, and was
a most conspicuous object in the city. The Troezenians denied the truth of the
ordinary story of his being dragged to death by his horses, but worshipped him
as the constellation Auriga, and dedicated to him a spacious sanctuary, the foundation
of which was ascribed to Diomede. He was worshipped with the greatest honours;
and each virgin, before her marriage, dedicated a lock of her hair to him. (Eurip.
Hippol. 1424; Paus. ii. 32. § 1.) The sacred enclosure contained, besides the
temple of Hippolytus, one of Apollo Epibaterius, also dedicated by Diomede. On
one side of the enclosure was the stadium of Hippolytus, and above it the temple
of Aphrodite Calascopia, so called because Phaedra beheld from this spot Hippolytus
as he exercised in the stadium. In the neighbourhood was shown the tomb of Phaedra,
the monument of Hippolytus, and the house of the hero, with the fountain called
the Herculean in front of it.
The Acropolis was crowned with the temple of Athena Polias or Sthenias;
and upon the slope of the mountain was a sanctuary of Pan Lyterius, so called
because lie put a stop to the plague. Lower down was the temple of Isis, built
by the Halicarnassians, and also one of Aphrodite Ascraea.
The ruins of Troezen lie west of the village of Dhamala. They consist
only of pieces of wall of Hellenic masonry or of Roman brickwork, dispersed over
the lower slopes of the height, upon which stood the Acropolis, and over the plain
at its foot. The Acropolis occupied a rugged and lofty hill, commanding the plain
below, and presenting one of the most extensive and striking prospects in Greece.
There are in the plain several ruined churches, which probably mark the site of
ancient temples; and several travellers have noticed the remains of the temple
of Aphrodite Calascopia, overlooking the cavity formerly occupied by the stadium.
The chief river of the plain flows by the ruins of Troezen, and is now called
Potamni. It is the ancient Taurius, afterwards called Hyllicus (Paus. ii. 32.
§ 7), fed by several streams, of which the most important was the Chrysorrhoas,
flowing through the city, and which still preserved its water, when all the other
streams had been dried up by a nine years' drought. (Paus. ii. 31. § 10.)
The territory of Troezen was bounded on the W. by that of Epidaurus,
on the SW. by that of Hermione, and was surrounded on every other side by the
sea. The most important part of the territory was the fertile maritime plain,
in which Troezen stood, and which was bounded on the south by a range of mountains,
terminating in the promontories Scyllaeum and Bucephala, the most easterly points
of the Peloponnesus. Above the promontory Scyllaeum, and nearly due E. of Troezen,
was a large bay, protected by the island of Calaureia, named Pogon, where the
Grecian fleet was ordered to assemble before the battle of Salamis (Herod. viii.
42; Strab. viii. p. 373.) The porttown, which was named Celenderis (Pans. ii.
32. § 9), appears to have stood at the western extremity of the bay of Pogon,
where some ancient remains are found. The high rocky peninsula of Methana, which
belonged to the territory of Troezen and is united to the mainland by a narrow
isthmus, is described in a separate article. There were formerly two islands off
the coast of Troezen, named Calaureia and Sphaeria (afterwards Hiera), which are
now united by a narrow sandbank.
This text is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΥΔΡΑ (Νησί) ΕΛΛΑΔΑ
Hydrea (Hudrea: Eth. Hudreates: Hydra), a small island off the coast
of Hermionis and Troezenia. It originally belonged to the inhabitants of Hermione,
who gave the island to the Samian exiles instead of money, and the latter pawned
it to the Troezenians. (Hecat ap. Steph. B. s. v.; Herod. iii. 59; Pans. ii. 34.
§ 9.) Hydrea, which is rarely mentioned in antiquity, became in modern times the
head-quarters of Grecian commerce and the cradle of modern Grecian freedom. Although
Hydra is only a few miles in circumference, so rocky as scarcely to yield the
common vegetables, and with no water except what is collected in cisterns, it
attained by its commerce an extraordinary degree of prosperity. Before the Greek
revolution it had a wealthy population of more than 25,000 souls, and upwards
of 300 trading vessels. But the losses which the Hydriotes experienced gave a
blow to their prosperity from which they have never recovered. (Holland, Travels,
vol. ii. p. 202, 2nd ed.; Boblaye, Recherches, &c. p. 63; Leake, Peloponnesiaca,
p. 284, seq.; Curtius, Peloponnesos, vol. ii. p. 456.)
This text is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited September 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΦΑΛΗΡΟΝ (Αρχαίος δήμος) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
The rocky peninsula of Peiraeeus is said by the ancient writers to
have been originally an island, which was gradually connected with the mainland
by the accumulation of sand. (Strab. i. p. 59; Plin. iii. 85; Suid. s. v. embaros.)
The space thus filled up was known by the name of Halipedum (Halipedon), and continued
to be a marshy swamp, which rendered the Peiraeeus almost inaccessible in the
winter time till the construction of the broad carriage road (hamaxitos), which
was carried across it. (Harpocrat., Suid. s. v. halipedon; Xen. Hell. ii. 4. 30)
Under these circumstances the only spot which the ancient Athenians could use
as a harbour was the south-eastern corner of the Phaleric bay, now called, as
already remarked, Treis Purgoi, which is a round hill projecting into the sea.
This was accordingly the site of Phalerum (Phaleron, also Phaleros: Eth. Phalereis),
a demus belonging to the tribe Aeantis. This situation secured to the original
inhabitants of Athens two advantages, which were not possessed by the harbours
of the Peiraic peninsula: first, it was much nearer to the most ancient part of
the city, which was built for the most part immediately south. of the Acropolis
(Thuc. ii. 15); and, secondly, it was accessible at every season of the year by
a perfectly dry road.
The true position of Phalerum is indicated by many circumstances.
It is never included by ancient writers within the walls of Peiraeeus and Munychia.
Strabo, after describing Peiraeeus and Munychia, speaks of Phalerum as the next
place in order along the shore (meta ton Peiraia Phalereis demos en tei ephexes
paraliai, ix. p. 398). There is no spot at which Phalerum could have been situated
before reaching Treis Purgoi, since the intervening shore of the Phaleric gulf
is marshy (to Phalerikon, Plut. Vit. X. Orat. p. 844, Them. 12; Strab. ix. p.
400; Schol. ad Aristoph. Av. 1693). The account which Herodotus gives (v. 63)
of the defeat of the Spartans, who had landed at Phalerum, by the Thessalian cavalry
of the Peisistratidae, is in accordance with the open country which extends inland
near the chapel of St. George, but would not be applicable to the Bay of Phanari,
which is completely protected against the attacks of cavalry by the rugged mountain
rising immediately behind it. Moreover, Ulrichs discovered on the road from Athens
to St. George considerable substructions of an ancient wall, apparently the Phaleric
Wall, which, as we have already seen, was five stadia shorter than the two Long
Walls.
That there was a town near St. George is evident from the remains
of walls, columns, cisterns, and other ruins which Ulrichs found at this place;
and we learn from another authority that there may still be seen under water the
remains of an ancient mole, upon which a Turkish ship was wrecked during the war
of independence in Greece. (Westermann, in Zeitschrift fur die Alterthumswissenschaft,
1843, p. 1009.)
Cape Colias (Kolias), where the Persian ships were cast ashore after
the battle of Salamis (Herod. viii. 96), and which Pausanias states to have been
20 stadia from Phalerum (i. 1. § 5), used to be identified with Treis Purgoi,
but must now be placed SE. at the present Cape of St. Kosmas: near the latter
are some ancient remains, which are probably those of the temple of Aphrodite
Colias mentioned by Pausanias. The port of Phalerum was little used after the
foundation of Peiraeeus; but the place continued to exist down to the time of
Pausanias. This writer mentions among its monuments temples of Demeter Zeus, and
Athena Sciras, called by Plutarch (Thes. 17) a temple of Scirus; and altars of
the Unknown Gods, of the Sons of Theseus, and of Phalerus. The sepulchre of Aristeides
(Plut. Arist. 1) was at Phalerum. The Phaleric bay was celebrated for its fish.
This extact is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΕΧΕΛΙΔΑΙ (Αρχαίος δήμος) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
A deme of Attica, east of Munychia, named after a hero Echelus.
ΚΥΘΗΡΑ (Νησί) ΕΛΛΑΔΑ
(Kuthera). The modern Cerigo; an island off the southeast point
of Laconia, with a town of the same name in the interior, the harbour of which
was called Scandea. It was colonized at an early time by the Phoenicians, who
introduced the worship of Aphrodite into the island, for which it was celebrated.
This goddess was hence called Cytheraea, Cythereis; and according to some traditions,
it was in the neighbourhood of this island that she first rose from the foam of
the sea.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ (Νησάκι) ΣΑΛΑΜΙΝΑ
(Helene). A deserted and rugged island in the Aegean, opposite to Thoricus, and
extending from that parallel to Sunium. It received its name from the circumstance
of Paris having landed on it, as was said, in company with Helen, when they were
fleeing from Sparta. Strabo, who follows Artemidorus, conceived it to be the Cranae
of Homer. Pliny calls it Macris. The modern name is Macronisi.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΜΙΚΡΟΛΙΜΑΝΟ (Λιμάνι) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
Munychia, (Mounuchia). A hill in the peninsula of Piraeus, which formed the citadel
of the ports of Athens. It was strongly fortified, and is frequently mentioned
in Athenian history. At its foot lay the harbour of Munychia, one of the three
harbours in the peninsula of Piraeus, fortified by Themistocles. The names of
these three harbours were Piraeus, Zea, and Munychia. The entrance to the harbour
of Munychia was very narrow, and could be closed by a chain. The hill of Munychia
contained several public buildings. Of these the most important were: (1) a
temple of Artemis Munychia, in which persons accused of crimes against the State
took refuge; (2) the Bendideum, the sanctuary of the Thracian Artemis Bendis,
in whose honour the festival of the Bendidea was celebrated; (3) the theatre
on the northwestern slope of the hill, in which the assemblies of the people
were sometimes held.
This text is cited Sep 2002 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ (Αρχαία πόλη) ΕΛΛΑΔΑ
Peiraeus (Peiraieus) or Piraeus. Now Porto Leone or Porto Dracone. The
most important of the harbours of Athens, was situated in the peninsula about
five miles southwest of Athens. This peninsula, which is sometimes called by the
general name of Piraeeus, contained three harbours: Piraeeus proper on the western
side, by far the largest of the three; Zea on the eastern side, separated from
the Piraeus by a narrow isthmus; and Munychia (Pharnari), still farther to the
east. The northern part of the great harbour of the Piraeus was divided into three
smaller harbours: Zea for corn-vessels, Aphrodisium for merchant-ships in general,
and Cantharus for ships of war. It was through the suggestion of Themistocles
that the Athenians were induced to make use of the harbour of Piraeeus. Before
the Persian Wars their principal harbour was Phalerum, which was not situated
in the Piraean peninsula at all, but lay to the east of Munychia. At the entrance
of the harbour of the Piraeus there were two promontories--the one on the right-hand,
called Alcimus (Alkimos), on which was the tomb of Themistocles, and Eetionea
(Eetioneia), where the Four Hundred built a fortress. The Piraeus had a good-sized
population, especially of resident aliens, who were attracted by its facility
for trade. The town was strongly fortified by Themistocles, and was connected
with Athens by the Long Walls, due to Pericles. The narrow entrance to its harbour
was protected by two great mole-heads, across which a huge chain could be drawn
to keep out hostile ships.
The town had a fine agora, which stood in the centre of the
place, and temples to Zeus Soter, Athene Soteira, and Aphrodite; and fine halls
or stoai.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΠΩΓΩΝ (Φυσικό λιμάνι) ΤΡΟΙΖΗΝΑ
Pogon. A name given to the harbour of Troezen from its shape, being
formed by a curved strip of land which resembled a beard (pogon): hence arose
the proverbial joke, pleuseias eis Troizena, which was addressed to those whose
chins were but scantily provided. Herodotus says that the Greek ships were ordered
to assemble there prior to the battle of Salamis.
ΣΚΥΛΛΑΙΟΝ (Ακρωτήρι) ΤΡΟΙΖΗΝΑ
A promontory in Argolis, on the coast of Troezen, forming, with the promontory of Sunium in Attica, the entrance to the Saronic Gulf.
ΤΡΟΙΖΗΝ (Αρχαία πόλη) ΕΛΛΑΔΑ
Now Dhamala; the capital of Troezenia (Troizenia), a district in the southeast
of Argolis, on the Saronic Gulf, and opposite the island of Aegina. The town was
situated at some little distance from the coast, on which it possessed a harbour
called Pogon (Pogon), opposite the island of Calauria. Troezen was a very ancient
city, and is said to have been originally called Poseidonia, on account of its
worship of Poseidon. It received the name of Troezen from Troezen, one of the
sons of Pelops; and it is celebrated in mythology as the place where Pittheus,
the maternal grandfather of Theseus, lived, and where Theseus himself was born.
In the historical period it was a city of some importance. The Troezenians sent
five ships of war to Salamis and 1000 heavy-armed men to Plataea. When the Persians
entered Attica the Troezenians distinguished themselves by the kindness with which
they received the Athenians, who were obliged to abandon their city. The friendship
continued till the Peloponnesian War, when the Troezenians allied themselves with
Sparta.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΦΑΛΗΡΟΝ (Αρχαίος δήμος) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
The most easterly of the harbours of Athens, and the one chiefly used by the Athenians before the time of the Persian Wars. After the establishment by Themistocles of the harbours in the peninsula of Piraeus, Phalerum was not much used.
ΦΡΕΑΤΤΥΣ (Συνοικία) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
A word which indicates both the aggregate judges that sat in
court and the place itself in which they held their sittings. For an account of
the former, the reader is referred to the article Dicastes; with respect to the
latter, our information is very imperfect. In the earlier ages there were five
celebrated places at Athens set apart for the sittings of the judges who had cognizance
of the graver causes in which the loss of human life was avenged or expiated--
viz., the Areopagites and the Ephetae. These places were on the Areopagus; in
the Palladium, a sacred place in the southeastern part of the city; in the Delphinium,
a place sacred to the Delphian Apollo in the same district; in the Prytaneum,
the ancient sacred hearth of the State, to the northeast of the Acropolis; and
finally at Phreatto or Phreattys in the Piraeus, at the inlet of Zea.
This extract is from: Harry Thurston Peck, Harpers Dictionary of Classical Antiquities. Cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΜΙΚΡΟΛΙΜΑΝΟ (Λιμάνι) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
Λιμένας Μουνιχίας
Ο λιμένας της Μουνιχίας είναι ο μικρότερος από τους τρεις (fig.
10) κύριους λιμένες του Πειραιά προστατευμένος από τα βορειοδυτικά από τον
λόφο της Μουνιχίαςκαι χρησιμοποιήταν ως πολεμικός ναύσταθμος.
Λιμενολεκάνες.
Τόσο ο λόφος όσο και το λιμάνι της Μουνιχίας βρίσκονταν εντός των πειραϊκών τειχών
τα οποία, όπως στον Κάνθαρο και τη Ζέα, στο στόμιο του λιμένα κατέληγαν σε δύο
λιμενοβραχίονες οι οποίοι ενισχύονταν στο άκρο τους με τετραγωνικούς πύργους αφήνοντας
ένα άνοιγμα 37m που κλεινόταν με αλυσίδα. (fig
13)
Η λιμενολεκάνη της Μουνιχίας είχε και κατά την αρχαιότητα σχήμα ελλειψοειδές
και διαστάσεις 360m μήκος και 220m πλάτος (Τραυλός 1972, σ.450).
Λιμενοβραχίονες.
Οι λιμενοβραχίονες (μόλοι) ήταν κατασκευασμένοι από ογκόλιθους μήκους μεγαλύτερου
από 3. 30m, οι οποίοι συνδέονταν μεταξύ τους με μεταλλικούς συνδέσμους που καλύπτονταν
με μολυβδοχόηση (Mazarakis-Ainian Ph., 1992, σ. 81).
Ο νοτιοδυτικός μόλος είχε μήκος 190m ενώ ο βορειοανατολικός μόλος
είχε μήκος 95m και κατέληγε σε κυκλικό πύργο ο οποίος εδραζόταν σε τετραγωνική
θεμελίωση πλάτους 12m. Στο μέσον του μήκους του σχηματιζόταν εσοχή πλάτους 1.
70m και μήκους 18m η οποία περιείχε κτίσμα διαστάσεων 8. 30x10. 15. με είσοδο
προσανατολισμένη προς τη θάλασσα το οποίο θα μπορούσε να είναι ναός ή κάποιο είδος
πρώιμης μορφής φάρου (Mazarakis-Ainian Ph., 1992, σ. 81). (fig.
14) Ένα τμήμα του ανατολικού μόλου διατηρείται σήμερα σε καλή κατάσταση (Eickstedt
K.-V. von, 1991, σ. 80).
Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του
R.G.Z.M. Roman-Germanic Central Museum
ΠΑΣΑΛΙΜΑΝΙ (Λιμάνι) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
Λιμένας
Ζέας
Η Ζέα είναι το δεύτερο σε μέγεθος λιμάνι του Πειραιά και καλυπτόταν αποκλειστικά
από τις εγκαταστάσεις του ναυστάθμου του αττικού στόλου. Η εξέλιξή του ενδεχομένως
να προηγήθηκε των άλλων δύο λιμένων αφού παρείχε την καλύτερη φυσική προστασία
για τον ελλιμενισμό των πλοίων. (fig. 11) Ο σχεδιασμός του χώρου του λιμανιού
προηγήθηκε της εγκατάστασής του με σκοπό να αντιμετωπίσει τις αυξημένες ανάγκες
για άμεση ναυπήγηση των πλοίων που θα αποτελούσαν τον ισχυρό στόλο των Αθηναίων
(493-492).
Λιμενολεκάνες.
Η λιμενολεκάνη της Ζέας είχε και κατά την αρχαιότητα σχήμα κυκλικό με διάμετρο
450m, και στη νότια πλευρά του υπήρχε ευρύχωρος προλιμένας, πλάτους 180m και μήκους
200m (Τραυλός 1972, 442-456).
Λιμενοβραχίονες.
Όπως και στο λιμένα του Κανθάρου, η είσοδος της λιμενολεκάνης διαμορφωνόταν με
δυο λιμενοβραχίονες οι οποίοι συνδέονταν με το τείχος που περιέβαλλε την ακτή
της χερσονήσου και ενισχυόταν στα άκρα τους με δύο μεγάλους τετραγωνικούς πύργους
από όπου κρεμόταν η αλυσίδα που έκλεινε την είσοδο.
Χώροι Ενδιαίτησης.
Το χώρο του ναυστάθμου περιέβαλαν οι εργατικοί συνοικισμοί (με τους εργάτες που
είχαν αναλάβει το βαρύ έργο της οικοδόμησης των τειχών και των λιμενικών εγκαταστάσεων
του Πειραιά), στρατώνες, αποθήκες ναυπηγικών υλικών, σκευοθήκες, βιοτεχνικά εργαστήρια
καθώς και χώροι διασκέδασης των πληρωμάτων (Πανάγος Χ. Θ.,1968 σ.237). Η βιομηχανική
αυτή ζώνη γύρω από τον λιμένα της Ζέας αλλά και της Μουνιχίας δεν πρέπει να συμπεριλήφθηκε
από τον Ιππόδαμο στον σχεδιασμό της πόλης που ακολούθησε την εγκατάσταση των ναυστάθμων.
Οχυρώσεις.
Η ναυτική ζώνη διαχωριζόταν από την υπόλοιπη πόλη με έναν περίβολο που διέτρεχε
όλο το μήκος του σε απόσταση 50m από την ακτογραμμή και αποτελούσε τον κλειστό
τοίχο της μικρής πλευράς των νεωσοίκων.
Αποθήκες.
Στα διαστήματα που μεσολαβούσαν ανάμεσα στις εκστρατείες και κατά τους χειμερινούς
μήνες, τα εξαρτήματα των τριηρών φυλάσσονταν, τα μεν ξύλινα ( κουπιά, κατάρτια
κ. λ. π. ) στους νεώσοικους, τα δε κρεμαστά σκεύη (πανιά, σκοινιά, κάβοι) σε ειδικά
κτήρια από ξυλοκατασκευή, τις σκευοθήκες, η παρουσία των οποίων αναφέρεται από
την εποχή ιδρύσεως του ναυστάθμου (αρχές 5ου αιώνα π. Χ. ).
Το 347/6 έγινε από τον Εύβουλο εισήγηση για την ανανέωση της αθηναϊκής
ναυτικής δύναμης και την ανέγερση της νέας Σκευοθήκης που σχεδίασε ο αρχιτέκτων
Φίλωνας και η κατασκευή της οποίας ολοκληρώθηκε την εποχή του Λυκούργου (Σταϊνχάουερ,
Γ. Α.,2000, σ. 64). Η ανεύρεση και μερική ανασκαφή της Σκευοθήκης του Φίλωνος
έγινε κατά τα έτη 1988-89. Η φήμη όμως του σημαντικού αυτού οικοδομήματος είχε
προηγηθεί της ανεύρεσής, του λόγω της αναφοράς σε αυτό με θαυμασμό από τους Δημοσθένη,
Πλούταρχο, Στράβωνα, Πλίνιο, Βαλ. Μάξιμο και Βιτρούβιο (Steinhauer G., 1996, σ.
471) καθώς και λόγω της ανεύρεσης 100 χρόνια νωρίτερα, μαρμάρινης επιγραφής (IG
II² 1668) με τη λεπτομερή περιγραφή της κατασκευής και χρήσης του κτηρίου από
τον αρχιτέκτονα Φίλωνα που το σχεδίασε. Η επιγραφή, έκτασης 98 στίχων, επέτρεψε
την πλήρη γραφική αποκατάσταση του οικοδομήματος, έτσι ώστε να θεωρείται από τα
καλύτερα γνωστά, από κατασκευαστικής απόψεως, κτήρια. (βλ. μακέτα
Σκευοθήκης)
Η Σκευοθήκη κτίστηκε ανάμεσα στην ιπποδάμειο αγορά και τους νεώσοικους
του λιμανιού, στη ΒΔ πλευρά του μυχού της Ζέας και έχει κατεύθυνση από ΝΔ προς
ΒΑ (fig11) προσανατολισμός που διευκολύνει τον αερισμό του εσωτερικού της χώρου,
απαραίτητο στοιχείο κατά τον σχεδιασμό του κτηρίου σύμφωνα με το Φίλωνα. Το οικοδόμημα
είχε πλάτος 18m και μήκος 130m με διπλή είσοδο στις δύο στενές πλευρές και χωριζόταν
μέσω δύο πεσσοστοιχιών σε τρία κλίτη. Το κεντρικό κλίτος, εκτεινόταν σε όλο το
μήκος και ύψος του εσωτερικού χώρου, ενώ τα πλαϊνά κλίτη χωρισμένα σε 34 διαμερίσματα
το καθένα, είχαν υπερώα με ξύλινα ράφια και χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες.
Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του
R.G.Z.M. Roman-Germanic Central Museum
ΠΕΙΡΑΙΑΣ (Λιμάνι) ΑΤΤΙΚΗ
Kεντρικός Λιμένας Κανθάρου
Ο κεντρικός λιμένας βρίσκεται στα ΒΔ της χερσονήσου του Πειραιά (fig.
4) και αποτελεί το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της Μεσογείου (fig.5).
Η είσοδός του σχηματιζόταν από δύο βραχίονες πού εκτείνονταν από τις δύο πλευρές
προς το κέντρο του κόλπου: την Ηετιώνεια ακτή βορειοδυτικά και την ακτή που εκτείνεται
ανατολικά του ακρωτηρίου Αλκίμου στα νοτιοανατολικά. Η λιμενολεκάνη του κεντρικού
λιμένα ονομαζόταν Κάνθαρος λόγω του σχήματός της που έμοιαζε με το αντίστοιχο
αγγείο.
Λιμενολεκάνες.
Η λιμενολεκάνη του Κανθάρου όπως αποτυπώθηκε στα σχέδια των πρώτων ερευνητών,
είχε το σχήμα ακανόνιστου τετραπλεύρου, λίγο μικρότερου από το σύγχρονο λιμάνι
διαστάσεων περίπου 1000x750 m. Γύρω από τη λιμενολεκάνη διατάσσονταν - ξεκινώντας
από δυτικά και κινούμενοι δεξιόστροφα - εντός των τοιχών και κατά μήκος της Ηετιώνιας
ακτής, τα αθηναϊκά ναυπηγία. Βορειότερα, σχηματιζόταν εκτός των τειχών ελώδης
περιοχή που χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο (όπως δείχνει ο σημαντικός αριθμός
ταφικών στηλών και σαρκοφάγων, που προέρχονται από την εκβάθυνση της περιοχής
για την κατασκευή του σύγχρονου προλιμένα) (Σταϊνχάουερ 2000, 79) και μέχρι πρόσφατα
ταυτιζόταν με τον Κωφό λιμένα. Στη βορειοανατολική πλευρά της λιμενολεκάνης διαμορφωνόταν
το εμπορικό λιμάνι του Πειραιά το "εμπόρειον", ενώ στο νότιο άκρο του
Κανθάρου, στην ακτή Αλκίμου βρισκόταν ο ναύσταθμος του λιμένα. Ο "Κωφός"
λιμένας βρισκόταν στη δυτική ακτή της Ηετωνίας χερσονήσου, στον σημερινό όρμο
της Κρομμυδαρούς, ενώ έξω από το λιμάνι και πέρα από το βόρειο φάρο που έχει εντοπιστεί
στην περιοχή των Λιπασμάτων, βρισκόταν ο λιμένας των Φωρών, όπου δεν υπήρχε κανενός
είδους έλεγχος. (Σταϊνχάουερ 2000, 79).
Λιμενοβραχίονες.
Οι δύο φυσικοί βραχίονες συνεχίζονταν μέσα στην θάλασσα με την προέκταση των τειχών
που περιτρέχουν την ακτογραμμή τους ώστε να σχηματίσουν μια στενή είσοδο. Η ανωδομή
των μόλων ήταν κατασκευασμένη από ορθογωνικούς ογκόλιθους μήκους μεγαλύτερου από
3.30m οι οποίοι συγκρατούνταν στη θέση τους με τη βοήθεια συνδετήρων με μολυβδοχόηση
(Shaw 1972, 90-91). Οι λιμενοβραχίονες κατασκευασμένοι από ακτίτη λίθο, είχαν
μήκος 130 m ο καθένας αφήνοντας ένα άνοιγμα εισόδου 50m. Τα τείχη της πόλεως κατέληγαν
στους δύο αυτούς μόλους και ενισχύονταν στα άκρα τους με μεγάλους τετραγωνικούς
πύργους (Spon, 1676, 234) από τους οποίους κρεμόταν αλυσίδα για την προστασία
του λιμανιού σε περίπτωση αιφνιδιασμού.
Φάροι.
Η ύπαρξη φάρων (κολόνες με φωτιά στην κορυφή τους) για τη σήμανση της εισόδου
επιβεβαιώνεται από τα λείψανα που έχουν αναστηλωθεί σε δύο θέσεις της ακτής (Σταϊνχάουερ
2000, 79). (fig.6,
7).
Ο ένας βόρεια στο σημερινό εργοστάσιο Λιπασμάτων και ο άλλος νότια, εντός του
χώρου Ναυτικής Διοίκησης Αιγαίου, δίπλα στον περίβολο που ταυτίζεται με τον τάφο
του Θεμιστοκλή.
Νεώσοικοι.
Στην ακτή Αλκίμου, νότια του Κανθάρου, βρισκόταν ο ναύσταθμος του λιμένα, αποτελούμενος
από 96 νεώσοικους το 331 (IG II² 1627-1629 & 1631) σε σύνολο 372 σε όλο τον Πειραιά.
Η περιοχή αυτή του κεντρικού λιμένος εξελίχθηκε σε πολεμική ναυτική ζώνη μετά
τη Μουνιχία και τη Ζέα, όταν οι ανάγκες για πολεμικά πλοία πολλαπλασιάστηκαν.
Διοικητικές Εγκαταστάσεις.
Πίσω από τους νεώσοικους υπήρχαν ναυτικές διοικητικές εγκαταστάσεις και σκευοθήκες,
ενώ ολόκληρη η περιοχή του ναυστάθμου κλεινόταν με περίβολο επιτρέποντας την είσοδο
μόνο στους δημόσιους λειτουργούς και τους εργαζόμενους στα νεώρια.
Προβλήτες - Αποβάθρες.
Το εμπορικό λιμάνι του Πειραιά το "εμπόρειον" (fig.
8) καταλάμβανε έναν ορθογωνικό χώρο 250m x 1000m (Mazarakis-Ainian Ph. ,1992,
σ. 74), με το διαμήκη άξονά του παράλληλο προς την ακτογραμμή, διαμορφωμένο με
προκυμαία από την οποία προεξείχαν "κρηπίδαι" ή "υποδοχαί".
Οι νηοδόχοι που σχηματίζονταν μεταξύ αυτών των υποδοχών, χρησίμευαν για την φορτοεκφόρτωση
και την παραμονή των πλοίων. Ίχνη τους (Alten 1881, 11-15) υπήρχαν μέχρι το 1840,
οπότε καταστράφηκαν για την κατασκευή του σύγχρονου λιμένα. Η θέση και οι διαστάσεις
κάθε νηοδόχου ήταν ορισμένες στο χώρο της προκυμαίας με τη χρήση "όρων"
που χρησιμοποιήθηκαν από τον Ιππόδαμο για το σχεδιασμό του Πειραιά (Mazarakis-Ainian
Ph. 1992, 74).
Εντός της λιμενολεκάνης του εμπορικού λιμένα είναι γνωστή η ύπαρξη
και η ονομασία τριών προβλητών για την ακριβή θέση των οποίων έχουν υποστηριχθεί
διάφορες απόψεις από τους ιστορικούς τοπογράφους του Πειραιά (Mazarakis-Ainian
Ph. 1992, σ. 75) ενώ έχει εκφραστεί και η άποψη ότι και οι τρεις ταυτίζονται με
την ίδια κατασκευή (Πανάγος 1968, 218): το "Δια Μέσου Χώμα", το "Χώμα"
και το "Διάζευγμα" (fig.5).
Το "Δια Μέσου Χώμα" αποτελούσε πιθανόν την προβλήτα που
είχε κατασκευαστεί για την ζεύξη των δύο πλευρών της ελώδους περιοχής. Το "Χώμα"
αποτελούσε αποβάθρα στο μυχό του λιμανιού (μπορεί ενδεχομένως να ταυτιστεί με
τον μόλο που προεξέχει σήμερα της προκυμαίας στην περιοχή της πλατείας Καραϊσκάκη)
και χρησίμευε για την επιθεώρηση του στόλου. Το "Διάζευγμα" τέλος ενδεχόμενος
να αποτελούσε διαχωριστικό στοιχείο της κεντρικής εμπορικής προκυμαίας.
Οι εκφορτώσεις γίνονταν σε διάφορα σημεία του εμπορικού λιμένα κατά
κατηγορία εμπορευμάτων και ανάλογα προς τον προορισμό που αντιστοιχούσε σε κάθε
στοά της προκυμαίας. Λόγω του μικρού μεγέθους τους τα πλοία μπορούσαν να πλευρίσουν
στην προκυμαία για φόρτωση, ενώ για τα μεγάλα φορτία θα πρέπει να χρησιμοποιούνταν
μηχανικά μέσα για τα οποία δεν υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες.
Αποθήκες - Εμπορικές Στοές.
Εντός του χώρου του Εμπορείου θεωρείται ότι υπήρχαν πέντε στοές (Πανάγος 1968,
224) που χρησίμευαν για τις εμπορικές συναλλαγές και ως αποθηκευτικοί χώροι. Η
θέση, η μορφή και ο αριθμός αυτών αμφισβητείται από τους ερευνητές του Πειραιά,
ενώ τα νεώτερα ανασκαφικά δεδομένα διαμορφώνουν μια πληρέστερη εικόνα της διάρθρωσής
τους (Σταϊνχάουερ 2000, 83-84). Μεταξύ αυτών η περίφημη "Μακρά Στοά"
που χτίστηκε κατά την εποχή του Περικλή και αποτελούσε τη αγορά σιτηρών και το
"Δείγμα", το επιχειρησιακό κέντρο που χρησίμευε για την έκθεση δειγμάτων
των εισαγόμενων εμπορευμάτων καθώς και ο χώρος στον οποίο ήταν εγκατεστημένες
όλες οι τράπεζες. Η θέση της Μακράς Στοάς εντοπίζεται πλέον στο βόρειο άκρο του
Εμπορείου (γωνία Ακτής Ποσειδώνος και οδού Γούναρη) ενώ η θέση του Δείγματος προσδιορίζεται
στο κέντρο του Εμπορείου σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε στο χώρο (Judeich 1931,
448). Η ανεύρεση τμημάτων των θεμελιώσεων τριών από τις στοές του Εμπορείου (οδ.
Νοταρά, οδ. Φίλωνος, ακτή Μιαούλη και οδ. Μπουμπουλίνας) επιτρέπουν σε κάποιο
βαθμό την αποκατάσταση της μορφής της αρχαίας παραλίας (fig.9)
σύμφωνα με την οποία (Σταϊνχάουερ 1995, 313), η διάταξη των στοών δεν ακολουθεί
τον ιπποδάμειο ιστό της αρχαίας πόλης που περιβάλλει τον λιμένα (όπως είχε προταθεί
από τους χάρτες των Kaupert- Milchhφfer (1889), Judeich (1930), Τραυλού (1969)
και των Hoepfner-Schwander (1986, 1994). Οι αποκλίνοντες άξονες των τριών διαπιστωμένων
στοών αποδεικνύουν ότι η πιστότερη απόδοση της αρχαίας ακτογραμμής δίνεται από
τον ενετικό χάρτη του 1687. (Σοφού 1973, 246-58, πιν. 112-113).
Οχυρώσεις
Η ημικυκλική διάταξη των στοών εκατέρωθεν του "Διαζεύγματος" και η προσαρμογή
αυτής της διάταξης στον ιπποδάμειο ιστό της πόλης οδηγεί στην διαμόρφωση ενός
περιβόλου γύρω από τον χώρο του Εμπορείου (Σταϊνχάουερ 2000, 91). Η ύπαρξη περιβόλου
σημειώνεται στον χάρτη του Judeich (fig.
10) (μήκους 80m) και τμήματα θεμελίων αντίστοιχων τοίχων έχουν εντοπιστεί
κοντά σε μία από τις στοές (Δραγάτση) και βορειότερα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του
R.G.Z.M. Roman-Germanic Central Museum
ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ (Αρχαία πόλη) ΕΛΛΑΔΑ
Τοπογραφία
Ο Πειραιάς βρίσκεται στο βόρειο τμήμα των δυτικών ακτών του νομού Αττικής εντός
του Σαρωνικού κόλπου. Οι μαρτυρίες αρχαίων γεωγράφων και ιστορικών όπως ο Στράβωνας
(1.58) ο Σουΐδας και ο Αρποκρατίονας επιβεβαιώνουν την γεωλογική ιστορία της περιοχής,
σύμφωνα με την οποία, ο Πειραιάς ήταν νησί πριν από την τεταρτογενή γεωλογική
περίοδο, οπότε οι προσχώσεις του ποταμού Κηφισού και άλλων χειμάρρων της Αττικής,
οδήγησαν στη δημιουργία της ακτής που ένωσε τον Πειραιά με χερσόνησο της Αττικής
καθώς και τη δημιουργία του Αλίπεδου (ελώδους εκτάσεως που κάλυπτε μεγάλο τμήμα
της περιοχής, και την έκανε δύσβατη) (Πανάγος 1968, σ.65).
Κατά τους κλασικούς χρόνους η γεωμορφολογία των παραλίων της Αττικής,
μήκους 24 μιλίων, ήταν ευνοϊκή για τον ελλιμενισμό των πλοίων της εποχής σε πολλά
σημεία κατά μήκος της ακτογραμμής, με αποτέλεσμα την λειτουργία πολλών μικρών
λιμανιών (fig.1
).
Η επιλογή του Πειραιά για τη διαμόρφωση του επινείου της Αθήνας έγινε
κατά τους αρχαίους χρόνους, όπως και στη σύγχρονη εποχή (1834) λόγω της προστασίας
που προσφέρει η θέση του, της γεωμορφολογίας των τριών φυσικών λιμένων που των
αποτελούν και της γειτνίασης με την Αθήνα.
Ο κεντρικός λιμένας του Πειραιά ο Κάνθαρος βρίσκεται στη δυτική πλευρά της χερσονήσου
και είναι ένα απόλυτα προστατευμένο φυσικό λιμάνι (fig.2).Στην
ανατολική πλευρά της Πειραϊκής χερσονήσου και εκατέρωθεν του λόφου Μουνιχίας διαμορφώνονται
οι λιμένες Ζέας και Μουνιχίας. Ανατολικότερα ο κόλπος του Φαλήρου λειτουργούσε
ως βασικός λιμένας των Αθηναίων πριν από την ίδρυση του Πειραιά.
Ιστορική Πορεία
Η μόνη περιοχή του Πειραιά από την οποία υπάρχουν τεκμήρια κατοίκησης από τις
αρχές της αττικής προϊστορίας (τα πρώτα ευρήματα είναι νεολιθικά όστρακα), είναι
το ιερό της Μουνιχίας Αρτέμιδος στη δυτική άκρη του ομώνυμου λιμανιού (Σταϊνχάουερ
2000, 10-13).
Η κατοίκηση του Πειραιά ουσιαστικά ξεκίνησε με την υποκίνηση του Αθηναϊκού
δήμου από το Θεμιστοκλή για τη δημιουργία και οχύρωση του επινείου της Αθήνας
το 479 π.Χ.
Πρώτος εκείνος, όταν έγινε άρχων το 493/92 π.Χ., έστρεψε το ενδιαφέρον
των Αθηναίων προς τη θάλασσα, επισήμανε την εξαιρετική θέση του Πειραιά, ναυπήγησε
ισχυρό εμπορικό και πολεμικό στόλο και σε μικρό χρονικό διάστημα, οχύρωσε την
πόλη και τους φυσικούς λιμένες της. Τα οχυρωματικά έργα για την σύνδεση του επινείου
με την Αθήνα συνεχίστηκαν από τον Κίμωνα που θέλησε να ολοκληρώσει το σχέδιο του
Θεμιστοκλή κτίζοντας τα δύο Μακρά τείχη, το Φαληρικό τείχος και το Βόρειο τείχος
και αργότερα (445 π.Χ.) από τον Περικλή, που έκτισε το Νότιο (ή μεσαίο) τείχος
ανάμεσα στο Φαληρικό και το Βόρειο τείχος.
Ο Περικλής ήταν εκείνος που ανέθεσε την σύνταξη σχεδίου για την πόλη του Πειραιά στον περίφημο αρχιτέκτονα της εποχής Ιππόδαμο από τη Μίλητο. Με δεδομένες τις λιμενικές εγκαταστάσεις που είχαν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί νωρίτερα, ο σχεδιασμός της πόλης έγινε σε μία αδόμητη, αλλά καλά οχυρωμένη περιοχή, που έμελλε να αποτελέσει το λιμενικό εμπορικό κέντρο της Μεσογείου και το ναυτικό στρατηγείο της Αθήνας. Σχεδιάστηκε σε άμεση σχέση με το «άστυ» με γενεσιουργά στοιχεία της δομής της τη γεωμορφολογία των τριών φυσικών λιμένων της και την διαγώνια χάραξη των Μακρών Τειχών που υλοποιούσαν στο αττικό τοπίο, το δίπολο «άστυ- επίνειο» κατά την εποχή ακμής της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.
Κατά τον 3ο π. Χ. αιώνα εγκαταστάθηκε στη Μουνιχία η μακεδονική φρουρά
και ο Πειραιάς αποτέλεσε ένα από τα ισχυρά οχυρά στα οποία στηρίχθηκε η μακεδονική
κυριαρχία στην Ελλάδα. (Σταϊνχάουερ, 2000, 30).
Κατά τη μακεδονική κατοχή του Πειραιά λειτουργούν κυρίως οι ναύσταθμοι ενώ η πόλη οδηγείται σε μαρασμό. Μετά την απελευθέρωση του λιμανιού το 229 π.Χ. η σχέση «άστεως-επινείου» δεν αποκαταστάθηκε παρά μόνο κατά τους νεώτερους χρόνους.
Πριν τους ρωμαϊκούς χρόνους το λιμάνι χρησιμοποιήθηκε για λίγο αποκομμένο
από την Αθήνα ενώ στην αρχή των κυρίως ρωμαϊκών χρόνων καταστράφηκε (86π. Χ.)
από το Σύλλα μετά από μακρόχρονη πολιορκία. Η ολοκληρωτική καταστροφή των οχυρώσεων
και των λιμενικών εγκαταστάσεων του Πειραιά είχε ως αποτέλεσμα να μην προσφέρει
πλέον το λιμάνι καμία ασφάλεια για τους ναυτιλλομένους και εμπόρους και να οδηγηθεί
στην ερήμωση.
Από τα λείψανα των οχυρώσεων και των λιμενικών εγκαταστάσεων και κτηρίων
του αρχαίου λιμένος ελάχιστα έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα. Επί σειρά ετών άλλωστε,
ο Πειραιάς αποτελούσε κέντρο εμπορίας άσβεστου η οποία κατασκευαζόταν σε καμίνια
με χρήση αρχαίων αρχιτεκτονικών μελών από τον κατεστραμμένο λιμένα (Αγγελόπουλος
1898, 43).
Η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας είχε καλύψει ήδη από το τέλος της
αρχαιότητας, μεγάλο μέρος από τις αρχαίες λιμενικές εγκαταστάσεις καθώς και μεταγενέστερες,
υστερορωμαϊκές προβλήτες που ήταν ακόμη ορατές κάτω από την επιφάνειά της στις
αρχές του 19ου αιώνα.
Ο σχεδιασμός της σύγχρονης πόλεως και του λιμένα του Πειραιά έγινε
μετά την ανακήρυξη της Αθήνας ως Πρωτεύουσας του νέου ελληνικού κράτους το 1834,
από τους Κλεάνθη και Schaubert ακολουθώντας και πάλι το ιππποδάμειο σύστημα .Η
εξέλιξη του Πειραιά στο κυριότερο επιβατικό και εμπορικό λιμάνι της χώρας, η εγκατάσταση
μεγάλων βιομηχανικών μονάδων και νέων λιμενικών εγκαταστάσεων κατά μήκος της σύγχρονης
ακτογραμμής, ο βομβαρδισμός του λιμανιού του Πειραιά κατά το ΙΙ Παγκόσμιο Πόλεμο,
και τέλος η νέα ανεξέλεγκτη ανοικοδόμηση της πόλης, οδήγησαν στον αφανισμό, σχεδόν,
του πιο εξελιγμένου λιμενικού και αστικού κέντρου της Κλασικής Ελλάδας.
Έρευνες
Η έρευνα της πόλης-λιμανιού του Πειραιά ξεκίνησε στις αρχές του 19ου αιώνα από
τους ξένους περιηγητές και χαρτογράφους ( E. Dodwell 1801-1806, W. M. Leake 1821),
ερευνητές όπως o E. Curtius (1841), ο H. N. Ulrichs (1843) και τοπογράφους όπως
ο C. Von Strantz (1861), ενώ συστηματική αποτύπωση των ορατών αρχαίων λειψάνων
και μια πολύ σημαντική αποκατάσταση της αρχαίας πόλης έγινε από τους E. Curtius
- A. Kaupert με τη συνεργασία του τοπογράφου G. v. Alten, με τη σύνταξη των Χαρτών
της Αττικής (fig.3)
και το συνοδευτικό κείμενο του A. Milchhοfer (Curtius E. - Kaupert J. A. 1881).
Τα περισσότερα από τα στοιχεία που αποτυπώθηκαν στις αρχές του 19ου
αιώνα δεν υπάρχουν πια αφού εξαφανίστηκαν κάτω από νέα λιμενικά έργα και την κατασκευή
σύγχρονου λιμένα του Πειραιά που έγινε με ταχύτατους ρυθμούς, χωρίς να επιτρέψει
καν την πρόχειρη αποτύπωση των μνημείων.
Οι αρχαιολογικές έρευνες που έχουν γίνει στο λιμάνι του Πειραιά ξεκίνησαν
κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου ανοικοδόμησης της σύγχρονης πόλης, ως σωστικές
ανασκαφές, οι οποίες ακόμα και σήμερα αποτελούν τη μόνη οδό έρευνας στον πυκνοδομημένο
ιστό της σύγχρονης πόλης και στις σκληρές επεμβάσεις που έχει υποστεί ο αρχαίος
λιμενικός χώρος λόγω της εκβιομηχάνισης της χρήσης του.
Οι ανασκαφές που έγιναν κατά την πρώτη περίοδο ανοικοδόμησης της πόλης
από το 1880 έως το 1920, από τον Δραγάτση, αποκάλυψαν στο χώρο του λιμανιού τους
Νεώσοικους και από την αρχαία πόλη, το θέατρο της Ζέας, τη νότια στοά του Εμπορίου,
το «Σηράγγειον» και τον οίκο των Διονυσιαστών (Σταϊνχάουερ 2000, 60). Η σημαντικότατη
ανασκαφή μίας συστοιχίας 20 νεωσοίκων στην ανατολική πλευρά της Ζέας από τον Δραγάτση
και η αποτύπωσή τους από τον Doerpfeld αποτέλεσαν την κύρια πηγή των γνώσεων που
έχουμε για τη μορφή και τις διαστάσεις των νεωσοίκων, το μέγεθος των τριηρών και
τον τρόπο καθέλκυσής τους. Από το σύνολο αυτό σήμερα σώζεται ένα μικρό τμήμα στο
υπόγειο πολυκατοικίας (fig.15.)
Τα αποτελέσματα αυτής της περιόδου αρχαιολογικών ερευνών συγκεντρώθηκαν
στο βιβλίο του W. Judeich, (Topographie von Athen, 1931).
Οι πιο πρόσφατες ανακαλύψεις της Σκευοθήκης του Φίλωνος στον πολεμικό
λιμένα της Ζέας, της Μακράς Στοάς και των Νεωσοίκων της Μουνιχίας, καθώς και ένας
μεγάλος αριθμός κατοικιών, δεξαμενών και λατομείων που έγιναν από το 1960 μέχρι
περίπου το 1990 από την αρχαιολογική υπηρεσία συγκεντρώνονται στη δ. διατριβή
του V. K. v. Eickstedt ( Beitrδge zur Topographie des antiken Piraeus, 1991).
Λιμενικές Εγκαταστάσεις
Kεντρικός Λιμένας Κανθάρου (see Λιμένας
Πειραιώς port)
Λιμένας Ζέας (see Πασαλιμάνι)
Λιμένας Μουνιχίας (see Μικρολίμανο)
Γενικά.
Νεώσοικοι Ζέας και Μουνιχίας.
Οι νεώσοικοι είναι τα αρχαιότερα δημόσια κτήρια του Πειραιά. Κατά τον Πλάτωνα
οι πρώτες μόνιμες εγκαταστάσεις οφείλονται ήδη στον Θεμιστοκλή. (Σταϊνχάουερ,
Γ.Α. 2000, σ. 60). Σύμφωνα με διαγράμματα των επιμελητών των νεωρίων το σύνολο
των νεωσοίκων στα τρία λιμάνια ήταν 378 από τους οποίους οι 83 βρίσκονταν στη
Μουνιχία, οι 196 στη Ζέα και οι 94 στον Κάνθαρο.
Στη Ζέα οι νεώσοικοι ήταν μοιρασμένοι κατά μήκος της ακτής του λιμανιού,
σε δύο ομάδες ανατολικά και δυτικά. Στο κέντρο του χώρου η κλίση του εδάφους δεν
ευνοούσε την εγκατάστασή τους. Σε μία παραλία συνολικού μήκους 1120m ήταν συνεπώς
εγκαταστημένοι 196 νεώσοικοι πλάτους 6. 50m, γεγονός που έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα
ότι μερικοί από αυτούς ήταν τοποθετημένοι σε δύο επάλληλες σειρές. Το γεγονός
αυτό υποστηρίζεται και από την αποτύπωση των ιχνών τους στο χάρτη του Πειραιά
από τον Kaupert (Curtius, E. - Kaupert, J. A. (1881). Από τους νεώσοικους της
δυτικής πλευράς του λιμένα της Ζέας δεν σώζεται πλέον κανένα ίχνος ενώ από την
ανατολική, διατηρείται ένα μικρό τμήμα σε υπόγειο χώρο πολυκατοικίας (γωνία Ακτής
Μουτσοπούλου και οδού Σηραγγείου) (fig.15)
Οι νεώσοικοι, ανά δύο, αποτελούσαν ένα επίμηκες υπόστεγο, που καλυπτόταν
από μία δίρριχτη στέγη και έκλεινε στο πίσω μέρος του με συνεχή τοίχο (fig.16).
Σύμφωνα με τη διάταξη των νεωσοίκων της Ζέας (fig.17)
τα υπόστεγα ήταν οργανωμένα σε ομάδες των 10 νεωσοίκων, χωρισμένες με μεσοτοιχία
και εξυπηρετούνταν με είσοδο ( από ένα εξωτερικό διάδρομο) στη μέση του πίσω τοίχου
(η είσοδος διαπιστώνεται στη Μουνίχια) (Σταϊνχάουερ, Γ. Α., 2000, σ. 64). Σε κάθε
νεώσοικο ανελκυόταν μία μόνο τριήρης -ή δύο μικρότερα πλοία κατά μήκος στον ίδιο
χώρο- πάνω στη επικλινή «σκάρα», με κλίση μικρότερη από 10% και μήκος που θα έπρεπε
να εκτείνεται μερικά μέτρα μέσα στη θάλασσα και εκτός του στεγασμένου χώρου. Στη
Ζέα αυτή αποτελείται από δύο παράλληλα σε απόσταση 4. 00m χαμηλά τοιχία πάνω στα
οποία στερεωνόταν ένα ξύλινο δάπεδο, που αλειφόταν με λίπος κατά μήκος του άξονα
στον οποίο γλίστραγε η ράχη της καρένας (τρόπις) πλαισιωμένη από τα «φαλάγγια».
Στους νεώσοικους της Μουνιχίας, που περιγράφει ο von Alten (Curtius E. - Kaupert
J.A.,1881, σ. 14-15) και ανεσκάφησαν πρόσφατα, η σκάρα αποτελείται από λίθινες
πλάκες με υποδόκια για την στερέωση του ξύλινου πατώματος. (Σταϊνχάουερ Γ.Α.,
2000, σ. 63)
Οι νεώσοικοι χωρίζονταν μεταξύ τους με κιονοστοιχίες, από αράβδωτους
κίονες πάνω σε μεμονωμένες κυβοειδείς βάσεις, οι οποίες είχαν διαφορετικό ύψος
και πλήθος κιόνων ανάλογα με το αν αντιστοιχούσαν στην κορυφή ή στην κοιλότητα
της στέγης. Οι πρώτες ήταν ψηλότερες και αραιότερες, ενώ οι δεύτερες ήταν χαμηλότερες
και πυκνότερες και κατέληγαν στο πίσω μέρος τους σε μία αντηρίδα του τοίχου. Ανάμεσα
στην κρηπίδα και στην κιονοστοιχία υπήρχε διάδρομος κίνησης του προσωπικού και
μεταφοράς των απαραίτητων για της εργασίες συντήρησης υλικών. Έτσι το ελεύθερο
πλάτος κάθε νεώσοικου διαμορφωνόταν στην περίπτωση της Ζέας σε 5. 60m (στη Μουνιχία
είναι 5. 30m ) ενώ το μήκος έφθανε έως την ακτογραμμή στα 42. 00m.
Οχυρώσεις
Η οχύρωση της πόλης και του λιμανιού ξεκίνησε από τον Θεμιστοκλή το 493π. Χ. ,
πριν από την οικοδόμηση της πόλης, με τις δύο μεγάλες Αστικές πύλες εισόδου στον
Πειραιά από την Αθήνα. Στο σημείο αυτό, που έφερε το κύριο βάρος της άμυνας της
πόλης, το τείχος έχει το μεγαλύτερο πάχος (5. 00m), την πιο ισχυρή, συμπαγή, κατασκευή
και την προστασία μιας πυκνής διάταξης, τεράστιων διαμέτρου 10. 00m κυκλικών πύργων
(Σταϊνχάουερ,Γ.Α., 2000, σ.45). (fig.18)Στα
ερείπια των πύργων που πλαισιώνουν την δυτικότερη πύλη διακρίνονται δύο οικοδομικές
φάσεις η θεμιστόκλεια με τους κυκλικούς πύργους και η κονώνεια κατά την οποία
αντικαταστάθηκαν από ορθογώνιους.
Η πορεία του βόρειου τείχους δυτικά προς την Ηετιώνεια ακτή έχει διαπιστωθεί
από μια σειρά ανασκαφών διατηρώντας τη συμπαγή κατασκευή του και το πλάτος του.
Η Τρίτη σωζόμενη Πειραϊκή πύλη βρίσκεται στο λόφο Καστράκι της Ηετιώνειας
ακτής. Στη θέση αυτή κατέληγε το παλαιό τείχος του Θεμιστοκλή, ενώ ανατολικά αυτού
κτίστηκε το 411 από τους "Τετρακόσιους", τείχος στραμμένο προς το εσωτερικό
του λιμανιού για τον εμπoδισμό του κατάπλου του αττικού στόλου (Garland R. (1987),
σ.149, Θουκ.VIII 90). Ίχνη αυτής της οχύρωσης ενδεχομένως να διατηρούνται ως μία
από τις οικοδομικές φάσεις του Κονώνειου τείχους (fig.23)
και της Ηετιώνειας πύλης που εκτείνονται ακόμη και σήμερα κατά μήκος της ομώνυμης
ακτής. Τόσο στα τείχη όσο και στην πύλη σώζονται τουλάχιστον τρεις οικοδομικές
φάσεις. Η πύλη ανήκει στον απλό (χωρίς εσοχή ή εσωτερική αυλή) τύπο. Αποτελείται
από (μία πλάτους 3. 70m) είσοδο με δίφυλλη θύρα, που πλαισίωναν δύο πύργοι, αρχικά
ορθογώνιοι, οι οποίοι κατά πάσα πιθανότητα, στην ελληνιστική εποχή εγκιβωτίστηκαν
σε κύκλους, διαμέτρου περίπου 10. 00m. Οι πύργοι σώζονται σήμερα σε ύψος 3. 00
και 5. 00 αντίστοιχα. (Σταϊνχάουερ,Γ.Α.,2000, σ.49)
Το τείχος που περιέβαλε την πειραϊκή χερσόνησο, ακολουθώντας την ακτογραμμή
σώζεται σήμερα σε αρκετά καλή κατάσταση και σε μήκος περίπου 2, 5 χιλιόμετρων
από την είσοδο της Ζέας έως την είσοδο του Κανθάρου. Το τείχος του Θεμιστοκλέους
(493-404 π. Χ. ), ήταν μικρότερο από το σωζόμενο Κονώνειο το οποίο επεκτάθηκε
για να καλύψει όλη την περίμετρο της χερσονήσου, αποκλείοντας κάθε δυνατότητα
απόβασης. Το τείχος ήταν κατασκευασμένο σε απόσταση 20. 00-40. 00 m από τη θάλασσα
και ήταν πολύ στενότερο (3. 10-3. 40m) από εκείνο της βόρειας οχύρωσης της πόλης.
Η κατασκευή του δεν είναι συμπαγής όπως εκείνη της βόρειας οχύρωσης αλλά χρησιμοποιείται
η "έμπλεκτος τεχνική" κατά την οποία κατασκευάζονται οι δύο παρειές
του τείχους από λιθοδομή ενώ το εσωτερικό γεμίζεται από πέτρες και λάσπη.
Η οχύρωση δεν συνεχιζόταν μέσα στη θάλασσα, αλλά κατάληγε σε δύο ορθογώνιους
πύργους στις δύο άκρες της εισόδου του, η οποία έκλεινε με μία αλυσίδα.
Τα λείψανα των οχυρώσεων του λιμένα και της πόλης (fig.19,
fig.20,
fig.21
& fig.22)
βρίσκονται κατά μήκος της Πειραϊκής χερσονήσου, σε όλο σχεδόν το μήκος της Ηετιώνειας
ακτής, βορειανατολικά της πόλεως καθώς και πίσω από την περιοχή της Σύγχρονης
Καστέλας. (fig 23).
Σε κάποια σημεία σώζεται σε ύψος μέχρι οκτώ δόμων, ενώ σε μήκος 2
χιλιομέτρων (σε αποστάσεις από 45 έως 100 μέτρα, ανάλογα με την μορφή της ακτογραμμής
σώζονται 22 ορθογώνιοι πύργοι (4. 00x6. 00) (Σταϊνχάουερ, Γ.Α.,2000, σ 52). Από
τους πύργους που όριζαν τις εισόδους στους λιμένες σώζονται ακόμη ένας στην ανατολική
πλευρά της Ζέας και εκείνοι της Μουνιχίας ο ενώ στον λιμένα του Κανθάρου καταστράφηκαν
κατά την κατασκευή της σύγχρονης λιμενολεκάνης.
Λειτουργία.
Κυρίαρχο στοιχείο στην πολεοδομική συγκρότηση και κοινωνικοοικονομική διάρθρωση
της ισχυρής αυτής (κατά τους κλασικούς χρόνους) πόλης - λιμάνι είναι η ταυτόχρονη
παρουσία του Ναυστάθμου και της στρατιωτικής βάσης της Αθήνας και του εμπορικού
λιμενικού κέντρου της Ανατολικής Μεσογείου. Κατά τον σχεδιασμό και την ανοικοδόμηση
της πόλης του Πειραιά κυρίαρχοι λειτουργικοί άξονες της πόλης θεωρήθηκαν οι τρεις
λιμένες και οι απαραίτητοι χώροι που θα υποστήριζαν τις λειτουργίες τους, ενώ
στο κέντρο του χερσαίου χώρου που τους περιέβαλλε χωροθετήθηκαν τα δημόσια κτήρια
και γύρω από αυτά και στους λόφους επεκτάθηκε η κατοικία
Το κεντρικό λιμάνι του Πειραιά, ο Κάνθαρος, κάλυπτε την εμπορική κίνηση
ενώ ήταν συγχρόνως ο δεύτερος σε μέγεθος πολεμικός ναύσταθμος των Αθηναίων
Οι λιμένες της Ζέας και της Μουνιχίας καλύπτονταν μόνο από τις εγκαταστάσεις
του ναυστάθμου, «του νεωρίου».
Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του
R.G.Z.M. Roman-Germanic Central Museum
ΤΡΟΙΖΗΝ (Αρχαία πόλη) ΕΛΛΑΔΑ
Troezen. City of eastern Peloponnese
on the southern coast of the Saronic
Gulf.
The city was said to have been founded by Pittheus, a son of Pelops
(or by his brother Troezen who gave the city its name). It is in that city that
Theseus was born to Aethra, Pittheus' daughter and that he spent his youth. Later,
Theseus' son Hippolytus was sent there to be reared by Pittheus, who had a great
repute of wisdom.
In historical times, when the Athenians had to flee before Xerxes
in 480, at the start of the second Persian War, it is in Troezen that most of
them seeked refuge for their wives and children. Because of its strategic position
across the Saronic Gulf from
Athens, Troezen was the target
of several Athenian attacks during the Peloponnesian War and had to switch sides
several times.
Bernard Suzanne (page last updated 1998), ed.
This text is cited July 2003 from the Plato and his dialogues URL below, which contains interesting hyperlinks.
ΜΕΘΑΝΑ (Αρχαία πόλη) ΜΕΘΑΝΑ
The southern half of the Argolid is dominated by the Adheres mountains in the
interior, of which the highest is Mt. Didymo (1113 m). To the south of the Adheres
Mountains is rolling hill country composed mostly of soft conglomerates and other
rocks. This district (c. 250 sq km) has good soils and many springs to counteract
the general aridity of the climate. The principal prehistoric and Classical sites
of Franchthi Cave, Mases, Halieis, and Hermione are found on three good harbors
that are the most conspicuous feature of the region. The volcanic cone of Methana
rises out of the Saronic Gulf near the eastern coast of the southern Argolid and
is joined to the mainland by a narrow isthmus. The last eruption was in the Hellenistic
period, and the fertile volcanic soil allows the inhabitants to be largely self-sufficient.
As a consequence, the Classical polis of Methana on the southeast coast facing
the mainland was always independent and somewhat isolated...
The remains of ancient Methana are found on a small coastal plain on the southeast
coast of the peninsula. They have not been excavated, but large stretches of well-preserved
Classical and Hellenistic fortifications are a notable feature. There is an early
Christian chapel here also.
Traces of volcanic agency are visible in many parts of Greece, although no volcanoes, either in activity or extinct, are found in the country. There were hot-springs at Thermopylae, Aedepsus in Euboea, and other places; but the peninsula of Methana in the Peloponnesus, opposite Aegina, and the island of Thera in the Aegaean are the two spots which exhibit the clearest traces of volcanic agency. The greater part of Methana consists of trachyte; and here in historical times a volcanic eruption took place, of which the particulars are recorded both by Strabo and Ovid (Strab. i.; Ov. Met. xv. 296, seq). In this peninsula there are still two hot sulphureous springs, near one of which exist vestiges of volcanic eruption. The island of Thera is covered with pumice-stone; and it is related by Strabo that on one occasion flames burst out from the sea between Thera and the neighbouring island of Therasia, and that an island was thrown up four stadia in circumference. In modern times there have been eruptions of the same kind at Thera and its neighbourhood: of one of the most terrible, which occurred in 1650, we possess a circumstantial account by an eye-witness.
This extract is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited Aug 2005 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΚΥΘΗΡΑ (Νησί) ΕΛΛΑΔΑ
An island S of the Peloponnesos. The sources (Il. 10.268; Paus. 3.23.1)
speak of the ancient port of Skandia, which is probably modern Kastri. The island
belonged to Argos, but in Classical times on was under Sparta. The ancient city
of Kythera is identified with the summit now called Palaiokastro, at the center
of the island, where traces of an enclosing wall, probably archaic, are visible.
Near the church of Haghios Kosmas, on the SW slopes of the mountain, rose the
sanctuary of Aphrodite (Hdt. 1.105.3). Near Kastri on the SE side of the island
was a Minoan settlement, begun toward EM I-II, with Mycenaean pottery in the ultimate
phase. At Kastraki there have been finds of EH I-Il. There is a small museum at
Khora.
M. G. Picozzi, ed.
This text is from: The Princeton encyclopedia of classical sites,
Princeton University Press 1976. Cited Nov 2002 from
Perseus Project URL below, which contains bibliography & interesting hyperlinks.
ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ (Αρχαία πόλη) ΕΛΛΑΔΑ
Peiraeus. About 7-8 km SW of the upper city of Athens. The deme and harbor town
occupied the spacious peninsula of Akte, the rocky hill of Mounychia to the E,
the lower ground in between these two, and a small tongue of land called Eetioneia
on the W. The irregularities of the coastline created three natural harbors: Kantharos,
the great main harbor on the W, Zea, the small round harbor between Akte and Mounychia,
and the little inlet of Mounychia below the hill to the SE.
Hippias, son of Peisistratos, had fortified Mounychia late in the
6th c. B.C., but it was Themistokles who first realized the possibilities of the
site and converted it into a strongly fortified harbor town. After the defeat
of the Persians at Salamis in 480 B.C., he persuaded the Athenians to complete
the scheme he had inaugurated during his archonship in 493-492 B.C. (Thuc. 1.93).
Thucydides implies that he even thought of making Peiraeus the main asty in place
of the ancient upper town; and in fact it became a kind of duplicate city, not
a mere maritime suburb. The well-known Milesian architect Hippodamos was brought
in to develop the site according to a systematic plan (Arist. Pol. 2.5).
In 411 B.C. the oligarchs made an abortive attempt to build a fortress
on Eetioneia (Thuc. 8.90, 92). After Athens' crushing defeat by the Peloponnesians
in 404 B.C., the fortifications of Peiraeus were dismantled, together with the
Long Walls which joined the harbor town to the city (Xen. Hell. 2.2.23). But a
few years later they were repaired, with Persian help, through the efforts of
the admiral Konon (Xen. Hell. 4.8; cf. IG II2 1656.64). The city suffered badly
in the assault by the Roman general Sulla in 86 B.C. (Plut. Sulla 14) and this
time the walls were not rebuilt. Strabo found the town reduced to a small settlement
round the harbors and the shrine of Zeus Soter (9.1.15.396; ef. 14.2.9.654.).
Finds here have been mainly fortuitous and sporadic; visible and accessible
remains are scanty. Bits of the walls, found at many different points, show a
nice variety in style of masonry, as analyzed by Scranton, and obviously belong
to a number of periods. A stretch of wall on Mounychia hill, in Lesbian masonry,
probably belongs to Hippias' fortification. The slight remains which can be assigned
to the work of Themistokles do not fully bear out Thucydides' statement that this
wall was built wholly of solid masonry throughout, instead of having the usual
rubble filling and upper structure of brick. Inevitably the remains belong chiefly
to the later phases, to Konon's reconstruction, and to later repairs attested
by inscriptions, which show that the maintenance of the walls was indeed an expensive
and complicated task (IG II2 244, ca. 337-336 B.C., cf. Dem. 19.125; II2 463,
307-306 B.C.; II2 834, ca. 299-298 B.C.; by this time the Long Walls seem to have
been abandoned).
The general line of the fortifications is fairly clear. On the N the
Themistoklean Wall included the Kophos Limen (Blind Harbor) a N extension of Kantharos,
but the Kononian Wall took a line more to the S, partly on moles, and excluded
this area. On Akte have been found slight traces of a cross wall running SE to
NW and cutting off the SW segment of the peninsula. This probably belongs to the
Themistoklean line. The Kononian Wall followed the coast of Akte closely, and
impressive remains have survived in this sector. At all three harbor mouths the
fortifications were continued on moles, narrowing the entrances. The wall was
provided with stairways and with many projecting towers at close intervals on
vulnerable stretches. The principal gate, through which the road to Athens passed,
was just to the W of--i.e. outside--the point where the N Long Wall joined the
city wall. Another gate was built a little farther E, within the area enclosed
by the Long Walls. Similarly access was provided in the neighborhood of the junction
with the S Long Wall, by means of a postern inside and a larger gate outside.
Another important gate was at the N end of the Peninsula of Eetioneia, near the
Shrine of Aphrodite.
The great harbor, Kantharos, was devoted mainly to commerce. On its
E side was the emporion, with a line of stoas, of which slight remains have been
found. Inscribed boundary stones indicate that the area between a certain street
and the sea was designated as public property. It was towards the N part of this
area that in 1959 a spectacular find of bronze sculpture, including a fine archaic
Apollo, was made; the statues had apparently been mislaid at the time of the destruction
by Sulla.
According to Demosthenes (22.76, 23.207) the shiphouses (neosoikoi)
were among the glories of Athens. Fourth c. inscriptions (IG, II2, 1627-1631)
tell us that there were 94 ship-sheds in Kantharos, 196 in Zea, and 82 in Mounychia.
Thus Zea was the main base of the war fleet. Remains have been found at various
points, especially in Zea.
An inscription of the second half of the 4th c. B.C. (IG II2 1668)
found N of Zea, gives detailed specifications for the construction of a great
skeuotheke or arsenal for the storage of equipment, a long rectangular structure
divided into three lengthwise by colonnades. Philon is named as the architect.
The general orientation of Hippodamos' rectangular street plan was
probably very close to that of the center of the modern town. The lines of two
apparently important streets crossing one another have been determined near the
Plateia Korais. But there are indications that in some outlying parts a different
orientation was used. Various boundary-markers, in addition to those mentioned
above (IG I2 887-902), bear witness to the Hippodamian process of nemesis or careful
allocation of sites. Peiraeus had two agoras (Paus. 1.1.3): one near the sea and
the emporion; the other, called Hippodameia after the planner, in the interior,
probably to the W of Mounychia.
The great theater (Thuc. 8.93.1) was built into the W slope of Mounychia;
it was used not only for dramatic performances but occasionally for meetings of
the Ekklesia. Better preserved and more visible is a smaller theater built in
the 2d c. B.C. a little to the W of the Zea harbor. We hear of an Old Bouleuterion
(IG II2 1035.43f) and an Old Strategion (ibid., 44). Thus public buildings of
the upper city were apparently duplicated in the harbor town.
Of the numerous shrines, some were duplicates of shrines in the upper
city; some were peculiar to Peiraeus; several were foreign importations, notably
a Shrine of Bendis, which was probably on top of the hill of Mounychia. East of
Zea and at the SW foot of Mounychia remains have been found which may be assigned
to the Shrine of Asklepios. On the coast to the S of this are niches in which
were probably set dedications to Zeus Meilichios and Philios; and a curious bathing
establishment which may perhaps be associated with a shrine called the Serangeion,
belonging to a healing hero called Serangos. Slight remains at the N end of Eetioneia
have been attributed to the Shrine of Aphrodite Euploia, founded by Themistokles
and restored by Konon. A colonnaded enclosure whose remains came to light just
N of the Plateia Korais seems to have belonged to the Dionysiastai, votaries of
Dionysos. Many shrines are known from the ancient authors and from inscriptions.
Artemis was worshiped on Mounychia, and Xenophon (2.4.1 1ff) indicates that a
broad way led from the Hippodamian agora to the Artemision and the Bendideion.
Of all he saw at Peiraeus (admittedly his account is rather sketchy) Pausanias
thought the Sanctuary of Athena Soteira and Zeus Soter most worth seeing; its
location is not known.
R. E. Wycherley, ed.
This text is from: The Princeton encyclopedia of classical sites,
Princeton University Press 1976. Cited Nov 2002 from
Perseus Project URL below, which contains 11 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΣΑΛΑΜΙΣ (Αρχαία πόλη) ΑΤΤΙΚΗ
Classical Salamis, occupied by Athenian settlers, was "on a peninsula-like
place" (Strab. 9.1.9, C.393), that is, on the promontory between Kamatero
and Ambelaki Bay, facing Attica, where travelers 150 years ago saw remains of
fortifications, public buildings, and roads. A decree of the thiasotai of Artemis
was found on the acropolis and her precinct extended to the N shore by Kamatero
(Hdt. 8.77). A trophy in the town was probably on the tip of the promontory (Paus.
1.36.1). Its harbor was in Ambelaki Bay and the agora was probably on the level
ground at the head of the bay, where walls are still visible. A Precinct of Ajax
was in this vicinity (Paus. 1.35.3). Lines of walls which are discernible under
the water show that here as elsewhere the level of the sea has risen since antiquity,
probably by some 150 cm. Early travelers reported a fortification wall extending
from E of the harbor to the base of Cape Varvara, the ancient Cape Kynosoura.
From there the wall followed the ridge of the cape as far as a mound, itself fortified,
known as the Magoula. On the S side of the cape near its base there are remains
of a tower, 5th or 4th c. B.C. in date. Two-thirds of the way down the cape the
foundations of what was probably a marble trophy were noted by early travelers.
Another trophy was set up on an island called Psyttalia (Plut. Arist. 9). The
three trophies indicate the scene of the Battle of Salamis in 480 B.C. when the
Persians were decisively defeated. The trophies at Salamis and on Cape Kynosoura
suggest that the battle was fought inside the channel. The island Psyttalia has
been identified with Haghios Georghios in mid-channel (Hammond, Broadhead) or
with Lipsokoutali outside the channel towards Peiraeus (Pritchett, Wallace).
In the vicinity of the Naval Arsenal early travelers noted the foundations
of temples, and the remains of terracing which are probably ancient. Some have
proposed to locate the Temple of Athena Skiras there, but a position farther N
on Cape Arapis is more probable (Hdt. 8.94.2). There are some small forts on the
coast, undoubtedly built as strongpoints against raiders from the sea; there are
similar forts in Attica. One is on the promontory facing Megara; it may be identified
with the Boudoron of Thucydides (2.94.3 and 3.51.2; W. McLeod). Another is on
the S coast near Peristeria Bay, facing Aegina (Milchhofer).
N.G.L. Hammond, ed.
This text is from: The Princeton encyclopedia of classical sites,
Princeton University Press 1976. Cited Nov 2002 from
Perseus Project URL below, which contains 17 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΤΡΟΙΖΗΝ (Αρχαία πόλη) ΕΛΛΑΔΑ
The city, ca. 15 stadia from the coast of the Saronic Gulf, was situated
on the N slope of the mountain anciently called Phorbantion. Its territory extended
to the sea and included the island of Calauria, bordered on the W by Epidauros
and on the SW by Hermione. Originally an Ionic city, Troizen was particularly
bound to Athens, united by common traditional mythology concerning both the legend
of the founding of the city and because one of its ancient princes may have been
an ancestor of Theseus, the principal hero of Athens, whose son Hippolytos was
particularly venerated at Troizen. Subjugated to the more powerful Argos, Troizen
nevertheless attempted to sustain its own policies, entering the Peloponnesian
League, and in 480 B.C. welcoming the Athenians in flight from Attica after the
battle of Thermopylai. Reference to these events is found in a recently discovered
inscription of the 3d c. B.C., which is considered an ancient falsification of
the 4th c. In the course of the Peloponnesian War Troizen was initially allied
to Athens, and later to Sparta. The city, because of its favorable geographical
position, enjoyed particular prosperity through the Roman period.
The principal monuments of the city, discovered by French archaeologists
between 1890 and 1899, include the acropolis and the habitation center that extended
into the plain to the N. An encircling wall in polygonal masonry, descending from
the acropolis, constituted the city's defensive system. Not until the 3d c. B.C.,
with contributions of the citizens (Paus. 2.31), was there a defense wall, built
in transversal isodomic masonry, to separate the city from the citadel. Part of
the fortifications are actually visible near the Church of Haghios Georghios,
where there is also a Hellenistic tower restored in modern times. On the acropolis
was a small temple dedicated to a divinity, perhaps Pan, or more probably to Aphrodite
Akraia, whose remains are scarcely visible. It was in antis with rich decoration
of polychromed terracotta dating to the 6th c. B.C. Revealing traces of monuments
also appear in the agora, described by Pausanias (2.31.1). Outside the encircling
wall to the W several monuments dedicated to Hippolytos, whom Greek mythology
places at Troizen, have been discovered: a temple, a gymnasium, and a stadium.
The sources speak also of a statue erected in his honor, and of a temple he dedicated
to Lykeian Artemis in the city's agora. The Temple of Hippolytos (ca. 10 x 12
m), whose remains today are insignificant, was a peripteral temple with 6 x 12
columns, probably dating from the 4th c. B.C. Nearby was the Asklepieion, comprising
a propylon, a small prostyle temple, a monumental fountain, and a sacred refectory.
The latter includes a large hall (hestiatorion) with three central columns which
support the ceiling and a peristyle surrounded by rooms. The complex of monuments
may be placed between the end of the 4th and the beginning of the 3d c. B.C. Outside
the city to the E, near the modern village of Damala, there has been discovered
a place sacred to the cult of Demeter, of which Pausanias also speaks (2.32.8),
though its remains are no longer visible. A votive deposit with pottery and votive
terracottas attest to the continuity of the cult from the 7th to the 4th c. B.C.
M. Cristofani, ed.
This text is from: The Princeton encyclopedia of classical sites,
Princeton University Press 1976. Cited Nov 2002 from
Perseus Project URL below, which contains 13 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΦΑΛΗΡΟΝ (Αρχαίος δήμος) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
Phaleron. Despite the antiquity, size, and importance of Phaleron, little of
a precise nature is known of its Classical topography and monuments, even though
it is clear from Pausanias especially that the number of its sanctuaries and altars
was large. The general location of the deme is, however, well established: Herodotos
(6.116) associates Athens' first port and arsenal with Phaleron; Pausanias describes
it as on the coast (1.1.2), more specifically, 20 stades from both Athens (8.10.4)
and Cape Kolias (1.1.5), the latter to be identified as Haghios Kosmas; and Strabo
names it first in his enumeration of the coastal demes E of Piraeus (9.21). These
indications, while not in complete harmony, still heavily favor the identification
of the area and headland around the Church of Haghios Georgios in Palaion Phaleron
as the site of the ancient town, with the broad open roadstead of the Bay of Phaleron
between it and Mounychia to the W as the harbor. Discoveries at this location
have been, and are still being, made suitable for a deme. Perhaps of greatest
significance are the traces of a series of conglomerate blocks that have been
followed across the heights of Old Phaleron to the sea, and interpreted as belonging
to the Phaleric Wall recorded by Thucydides (1.107.1). Modern development, however,
not only has obliterated almost all such ancient remains, but has also changed
the very nature and position of the coastline.
C. W. J. Eliot, ed.
This text is from: The Princeton encyclopedia of classical sites,
Princeton University Press 1976. Cited Nov 2002 from
Perseus Project URL below, which contains bibliography & interesting hyperlinks.
ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ (Χωριό) ΕΛΛΑΔΑ
Το χωριό βρίσκεται στα ΝΔ παράλια του μυχού του όρμου.
ΑΙΓΙΝΑ (Νησί) ΕΛΛΑΔΑ
Το νησί της Αίγινας βρίσκεται περίπου στο κέντρο του Σαρωνικού Κόλπου. Το λιμάνι απέχει από τον Πειραιά 16.5 περίπου μίλια. Εχει έκταση 83 τ.χιλ. και οι κάτοικοί του φθάνουν περίπου τούς 14.000. Το νησί έχει σχήμα τριγωνικό και η περίμετρός του είναι 36 χιλιόμετρα. Το μεγαλύτερο μέρος του νησιού καλύπτεται από μικρά βουνά, ενώ στις βραχώδεις αλλά ήρεμες ακρογιαλιές του σχηματίζονται μερικά φυσικά λιμάνια. Τα λιμάνια αυτά είναι το λιμάνι της Αίγινας, της Σουβάλας, της Αγίας Μαρίνας και της Πέρδικας. Δυτικά υπάρχει ένας μεγαλύτερος κόλπος, ο Μαραθώνας, όπου το 480 πχ. συγκεντρώθηκαν τα Ελληνικά καράβια μετά τη νικηφόρα ναυμαχία της Σαλαμίνας. Το κλίμα του νησιού είναι ξερό και το νερό προέρχεται κυρίως από πηγάδια και λίγες πηγές παλαιότερα, σήμερα δέ από γεωτρήσεις. Βέβαια το μεγαλύτερο μέρος του νερού που καταναλώνεται σήμερα στο νησί μεταφέρεται με ειδικά πλοία. Το ψηλότερο βουνό της Αίγινας είναι το Ορος (Ελλάνιον Ορος) ή Προφήτης Ηλίας με ύψος 539μ.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Αίγινας
ΑΓΚΙΣΤΡΙ (Νησί) ΑΤΤΙΚΗ
Το κλίμα στη περιοχή είναι σαν το τυπικό κλίμα που κυριαρχεί στον
Ελλαδικό χώρο και ιδιαίτερα σε περιοχές οι οποίες συνδυάζουν θάλασσα και βουνό
με μεγάλο πευκόφυτο δάσος.
Πιο συγκεκριμένα, κατά την διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου υπάρχει
μεγάλη ηλιοφάνεια με θερμοκρασίες που σπάνια υπερβαίνουν τους 35° C (95ο°F)
κατά τη διάρκεια των πολύ θερμών ημερών και με φυσιολογικά επίπεδα υγρασίας.
Ο χειμώνας είναι ψυχρός με βροχές. Οι άνεμοι έχουν αρκετή ένταση αλλά
η θερμοκρασία δεν πέφτει ιδιαίτερα χαμηλά λόγω του γεγονότος ότι το μέρος βρίσκεται
δίπλα στην θάλασσα.
ΚΥΘΗΡΑ (Νησί) ΕΛΛΑΔΑ
Δεκάδες πανέμορφα χωριά υπάρχουν στο νησί. Παραδοσιακοί οικισμοί,
ανέγγιχτοι θαρρείς απ’ το χρόνο, όπως τα Αρωνιάδικα,
τα Αλοϊζιάνικα, η Κάτω
Χώρα, αλλά και χωριά σύγχρονα και γεμάτα ζωή και κίνηση όπως το Λιβάδι,
ο Ποταμός, η Αγία
Πελαγία και οι Καρβουνάδες.
Κυκλαδίτικο χρώμα τον Αυλαίμωνα
και στο Διακόφτι. Έντονες
θύμισες των Ενετών στη Χώρα
και στο Μυλοπόταμο.
Κάθε χωριό έχει τη δικιά του ιστορία, το δικό του χρώμα και τις δικές
του επιρροές.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Κυθήρων.
Στη μέση περίπου της απόστασης Πελοποννήσου
- Κρήτης το νησί 'κληρονομεί'
μέρος της χλωρίδας και των δύο, ενώ η παλαιοντολογική έρευνα, που αποδεικνύει
την ανάδυση του νησιού από τη θάλασσα, επιβεβαιώνει το μύθο της γέννησης της Αφροδίτης
από τα κύματα της θάλασσας των Κυθήρων.
Το κλίμα του νησιού είναι εύκρατο με μέση ετήσια θερμοκρασία 19 βαθμούς
Κελσίου (από τις υψηλότερες στην Ελλάδα). Σημαντική είναι η ηλιοφάνεια, που καλύπτει
το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και είναι από τις υψηλότερες στη Μεσόγειο. Στα
περισσότερα παράλια το κλίμα είναι ξηρό, ενώ στο εσωτερικό και ιδίως στα βόρεια
και δυτικά υπάρχει αρκετή υγρασία. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του καιρού στο νησί
είναι οι συχνές ομίχλες, που έρχονται και φεύγουν ξαφνικά και είναι γνωστές στους
ντόπιους ως 'προβέντζα'. Αυτές φέρνουν αρκετή υγρασία, η οποία συντηρεί ως ένα
βαθμό τη βλάστηση που συναντά κανείς σε όλα τα μέρη του νησιού, ακόμη και στα
πιο βραχώδη. Αλλο χαρακτηριστικό είναι οι ισχυροί άνεμοι, που το δέρνουν σε όλη
σχεδόν τη διάρκεια του χρόνου και δημιουργούν προβλήματα στη ναυσιπλοΐα, γνωστά
από την αρχαιότητα ("Μαλέαν παρακάμψας επιλαθού των οικάδε", έλεγαν
οι αρχαίοι Έλληνες, δηλαδή, αν περάσεις το Μαλέα
να ξεχάσεις τους δικούς σου).
Παρά το βραχώδες του εδάφους το νησί καλύπτεται στο μεγαλύτερο μέρος
του από θάμνους, γεγονός που οφείλεται, όπως είδαμε, στην άφθονη υγρασία. Η χλωρίδα
του είναι πλούσια και διαθέτει μεγάλη ποικιλία ειδών με αρκετά βότανα, τα οποία
έχουν προξενήσει το ενδιαφέρον ειδικών ερευνητών στο παρελθόν. Η πανίδα πάντως,
παρά ταύτα, είναι σχετικά φτωχή και αποτελείται κυρίως από λαγούς και ένα είδος
αλεπούς. Λίγα σχετικά είδη πουλιών ενδημούν στο νησί, το οποίο όμως είναι πάνω
στα ανοιξιάτικα και φθινοπωρινά περάσματα αποδημητικών, ενώ και τα ερπετά δεν
αριθμούν παρά ελάχιστα είδη, κανένα από τα οποία δεν είναι δηλητηριώδες. Από τα
φυτά το πιο χαρακτηριστικό είναι η Σεμπρεβίβα (sempreviva), η οποία φύεται σε
απότομους γκρεμούς και το μικρό, κίτρινο, λουλουδάκι της οποίας διατηρείται για
πολλά χρόνια κι έχει καταστεί το σήμα κατατεθέν του νησιού.
Τα οπωροφόρα δέντρα δεν είναι πολλά και αναπτύσσονται κυρίως στα υπήνεμα
μέρη, υπάρχουν όμως πολλά ελαιόδενδρα, τα οποία δίνουν το κύριο προϊόν του νησιού,
το λάδι. Η μεγάλη ποικιλία μικρών αρωματικών θάμνων και οι πλούσιες εκτάσεις σε
θυμάρι, που βρίσκονται στις εκτεταμένες ορεινές περιοχές, δίνουν στα Κύθηρα το
εξαιρετικής ποιότητας, λόγω και του αρώματός του, μέλι, το οποίο είναι φημισμένο
σ' όλο τον κόσμο και απολαμβάνει υψηλής τιμής.
Τα πλούσια, παλαιοτέρα, επιφανειακά νερά των Κυθήρων έχουν μειωθεί
σημαντικά, υπάρχουν όμως και σήμερα πολλές πήγες κατανεμημένες κυρίως στις περιοχές
Μυλοποτάμου, Μητάτων
και την ευρύτερη περιοχή του Καραβά, όπου έχουμε και περί τις δέκα σιδηρούχες
πήγες (Μάγγανα, Πορτοκαλιά, Όχελες, Πετρούνι κ.α.)
Ο ορυκτός πλούτος είναι φτωχός και δεν έχει κανένα, εκμεταλλεύσιμο
σήμερα, είδος. Παλαιότερα γινόταν περιορισμένη εκμετάλλευση των ανθρακούχων κοιτασμάτων
της περιοχής των Μητάτων,
τα οποία χρησιμοποιούσαν ως καύσιμη ύλη τα διερχόμενα από τα Κύθηρα ατμόπλοια.
Οι θάλασσες γύρω από το νησί είναι πλούσιες σε ψάρια και προσελκύουν
μεγάλο αριθμό ερασιτεχνών και επαγγελματιών ψαράδων, παρατηρείται όμως κι εδώ
συνεχής μείωση των αλιευμάτων λόγω της εντατικής, αλλά κυρίως της παράνομης, αλιείας.
Τα Κύθηρα, ένα νησί ορεινό, χωρίς μεγάλα ποτάμια και με λίγες σχετικά
βροχοπτώσεις, είχαν, εν τούτοις, στο παρελθόν, μεγάλα αποθέματα επιφανειακών υδάτων,
ειδικά στις περιοχές Καραβάς, Μητάτα, Βιαράδικα, Μυλοπόταμο κ.α. Δυστυχώς, οι
κλιματολογικές αλλαγές, με τη μείωση των βροχοπτώσεων και την άνοδο της θερμοκρασίας,
καθώς και η διάνοιξη πολλών γεωτρήσεων για να καλυφθούν μ' αυτές οι αυξημένες
ανάγκες, λόγω της ανάπτυξης και του τουρισμού, έχουν ελαττώσει σημαντικά τους
επιφανειακούς υδάτινους πόρους με εμφανείς πλέον επιπτώσεις και στη βλάστηση.
Οι καλλιέργειες τοπικών προϊόντων, που τόσο ενθαρρύνθηκαν κατά την
περίοδο της Αγγλοκρατίας, έχουν υποχωρήσει σημαντικά λόγω της έλλειψης πληθυσμού
και της ενασχόλησης με τον τουρισμό, με αποτέλεσμα να μένουν ακαλλιέργητοι οι
αγροί και να υποχωρούν οι καλλιέργειες του αμπελιού, που έδιναν υπέροχα κρασιά,
ειδικά από τις τοπικές ποικιλίες σταφυλιών. Εκτός από το λαδί και το μέλι, σε
όλα τα υπόλοιπα προϊόντα το ισοζύγιο για το νησί είναι αρνητικό και η παραγωγή
υπολείπεται της κατανάλωσης. Οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν, με την πλούσια
υγρασία την άνοιξη, τους ελαφρούς και μικρούς σε διάρκεια χειμώνες και τα ζεστά
φθινόπωρα, ευνοούν την ανάπτυξη μιας, σχετικά πλούσιας, χλωρίδας, με θάμνους,
φρύγανα και πλήθος βοτάνων και λουλουδιών. Έτσι η άνοιξη είναι μια υπέροχη εποχή
στο νησί, όπως βέβαια και το ήπιο φθινόπωρο. Οι δυνατοί όμως άνεμοι που επικρατούν
όλο σχεδόν το χρόνο δεν ευνοούν την ανάπτυξη καρποφόρων δένδρων, με αποτέλεσμα
αυτά να καλλιεργούνται μόνο στις σχετικά υπήνεμες περιοχές. Η πλούσια ηλιοφάνεια,
που είναι από τις υψηλότερες στη Μεσόγειο, κάνουν τον τόπο ελκυστικό όλες τις
εποχές του χρόνου.
Περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, παρ' όλο που παραμένουν χωρίς
συντήρηση και ουσιαστική προστασία, είναι οι ρεματιές στον Καραβά,
τα Τριφυλλιάνικα προς την Παλιόχωρα, το Μυλοπόταμο,
τις Όχελες και τα Βιαράδικα και τα Μητάτα.
Εκεί διατηρούνται ακόμα αρκετοί νερόμυλοι, ερειπωμένοι σήμερα, που μαζί με τους
ανεμόμυλους στο Λιβάδι,
τα Φριλιγκιάνικα, την
Καρβουνάδα, τα Καλησπεριάνικα
κ.α. αποτελούσαν τα κύρια μέσα παραγωγής στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου
αιώνα. Σε πολλές περιοχές πάντως ( Όχελες, Γερακάρι, ΠετρούνΙ κ.α.) διατηρούνται
ακόμα ρεματιές με μικρές λίμνες, κοπάδια με αγρία περιστέρια και γραφικές εγκαταλελειμμένες
καλλιέργειες σε τεχνητούς αναβαθμούς στις απότομες πλάγιες.
Η θάλασσα των Κυθήρων, λόγω και των ρευμάτων και των ισχυρών ανεμών,
αλλά και της μικρής ανάπτυξης του νησιού, διατηρείται ιδιαίτερα καθαρή, χωρίς
μόλυνση και με ασήμαντη, σχετικά, ρύπανση. Το κυνήγι ήταν κάποτε έντονο και αποτελούσε
και την κύρια πηγή τροφής για τους κατοίκους , τώρα όμως τα περάσματα αποδημητικών
έχουν μειωθεί σημαντικά, παρά την εποχική αύξηση τους τα πολύ πρόσφατα χρόνια.
Η καθυστέρηση στην ανάπτυξη του νησιού, η έλλειψη τουρισμού μέχρι
τα πρόσφατα χρόνια, αλλά και η ερήμωση που προήλθε από τη μετανάστευση είναι οι
λόγοι που συνετέλεσαν ώστε στο νησί να μείνει σχετικά αναλλοίωτο το φυσικό περιβάλλον.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Κυθήρων
ΚΥΨΕΛΗ (Κωμόπολη) ΑΙΓΙΝΑ
Από την κατεστραμένη (χαλασμένη) Βασιλική Εκκλησία που βρισκόταν στο σημερινό δρόμο Αίγινας-Κυψέλης περίπου τριακόσια μέτρα από την πλατεία της Κοινότητας, πήρε το όνομα η περιοχή. Πολύ αργότερα το 1917 πήρε και η συσταθείσα τότε Κοινότητα το ίδιο όνομα και την ονομασία Χαλασμένη που τη διατήρησε μέχρι το 1949 που ονομάστηκε Κυψέλη. Ολόκληρη η περιοχή της Κοινότητας κατα την ακμή της Αίγινας (750-300 πχ) ήταν κατοικίσημη, κι αυτό αποδεικνύεται από τα θραύσματα αγγείων που ακόμα και σήμερα συναντώνται στούς αγρούς όλης της Κοινότητας. Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα (πλήθος λαξευτών τάφων, λατομεία πωρόλιθου κλπ ) υπάρχουν σε όλη τη βορεινή πλευρά της Κοινότητας. Κοντά στο Λεόντιο, στα σύνορα Κυψέλης- Βαθέος μέσα στο ποτάμι υπάρχουν ίχνη θεμελίων αρχαίου κτίσματος. Στον Αγιο Νικόλα στο Μούλος συναντώνται ερείπια αρχαίου θεάτρου. Η παλαιότητα της περιοχής φαίνεται ακόμα από τη διατήρηση πανάρχαιων εθίμων (Λειδινός , Κλείδωνας κλπ).
Κατά το παρελθόν οι κάτοικοι ήταν γεωργοί, ναυτικοί αλλά και περίφημοι δύτες (τέλη 19ου- αρχές 20ου αιώνα) και κέρδιζαν πολλά χρήματα, γιαυτό πολλά σπίτια της εποχής ήταν νεοκλασσικά διωροφα. Το κτίσιμο της κεντρικής εκκλησίας του χωριού άρχισε το 1875 και ολοκληρώθηκε το 1888. Κτίστηκε σε Βυζαντινό ρυθμό δίπλα στη θέση της παλιάς Ευαγγελίστριας που κάηκε. Το κτίριο του πρ. Κοινοτικού Γραφείου κτίστηκε το 1887 για Σχολείο. Η στέγη του ήταν παρομοιότηπη της στέγης του ναού της Αφαίας.
ΜΕΣΑΓΡΟΣ (Κωμόπολη) ΑΙΓΙΝΑ
Μέχρι το 1950 περίπου το Δημοτικό Διαμέρισμα Μεσαγρού πρ. Κοινότητα Μεσαγρού ήταν μιά αγροτική περιοχή του νησιού μας και η απασχόληση των κατοίκωνκατα κύριο λόγο ήταν αγροτικές εργασίες, και επιπλέον απασχολούντο με την συλλογή ρυτίνης. Ομως με την αξιοποίηση του όμορφου όρμου της μέχρι τότε έρημης περιοχήςτης Αγίας Μαρίνας, που σ αυτό κύριος μοχλός ήταν ή ύπαρξη του ναού της Αφαίας άλλαξε η δομή της ζωής των κατοίκων της Κοινότητας Μεσαγρού. Ετσι η Κοινότητα από αγροτική περιοχή έγινε τουριστική συμπεριλαμβανομένου και του οικισμού της Βαγίας. Σήμερα η πλειοψηφία των κατοίκων της Κοινότητας, αλλά και από άλλες περιοχές, έχει ώς κύρια απασχόληση τις τουριστικές επιχειρήσεις. Δεν παύει όμως να κατέχει και τα πρωτεία στην αγγειοπλαστική, όπως καιπρό του 2ου Παγκ. πολέμου, αλλά που τότε ή όλη παραγωγή των κανατιών απορροφείτο από τον Πειραιά και την Αθήνα επειδή δεν υπήρχε η χρήση του ψυγείου την εποχή εκείνη.
Εκτός της όμορφης περιοχής της Αφαίας- Αγίας Μαρίνας, η Κοινότητα Μεσαγρού έχει και πολλές άλλες όμορφες περιοχές που χαίρονται οι επισκέπτες. Εκτός του ναού της Αφαίας υπήρχε και ο προιστορικός οικισμός στον Κάβο ( η περιοχή αυτή βρίσκεται μεταξύ ακρωτηρίου Τούρλου και Αγίας Μαρίνας). Στο παλιό κέντρο του Μεσαγρού υπάρχει η παλιά εκκλησία της ¨Πολίτισσας που ήταν και η ενορία του νησιού.
ΝΙΚΑΙΑ (Προάστιο του Πειραιά) ΑΤΤΙΚΗ
ΠΕΡΔΙΚΑ (Χωριό) ΑΙΓΙΝΑ
Το πιό γραφικό χωριό της Αίγινας. Ενα παλιό ψαροχώρι που σήμερα λόγω της γραφικότητάς του συγκεντρώνει πλήθος τουριστών. Τα χρόνια που οι πειρατές όργωναν τις θάλασσες του Αιγαίου ο όρμος της Πέρδικας ήταν το κρυσφύγετό τους. Μέχρι τον πόλεμο του 1940 η Πέρδικα ήταν το νοτιοδυτικό οχυρό της Αίγινας που μαζί με το βορειοανατολικό του Τούρλου προστάτευαν τον Πειραιά από ναυτική εχθρική επέμβαση. Σήμερα η Πέρδικα έχει γίνει ένα κοσμοπολίτικο απάνεμο λιμανάκι που τούς θερινούς μήνες είναι γεμάτο από κότερα και γιώτ.
Παλαιότερα η Πέρδικα ήταν ναυτικοαλιευτικός και γεωργικός οικισμός και όπως ήταν χτισμένη γύρω από το φυσικό λιμάνι, διατηρεί τον παραδοσιακό της χαρακτήρα.
ΠΑΣΑΛΙΜΑΝΙ (Λιμάνι) ΠΕΙΡΑΙΑΣ
Zea, the small round harbor (of Piraeus) between Akte and Mounychia. . .
According to Demosthenes the shiphouses (neosoikoi) were among the glories of Athens. Fourth c. inscriptions (IG, II2, 1627-1631) tell us that there were 94 ship-sheds in Kantharos, 196 in Zea, and 82 in Mounychia. Thus Zea was the main base of the war fleet. Remains have been found at various points, especially in Zea. An inscription of the second half of the 4th c. B.C. (IG II2 1668) found N of Zea, gives detailed specifications for the construction of a great skeuotheke or arsenal for the storage of equipment, a long rectangular structure divided into three lengthwise by colonnades. Philon is named as the architect.
ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑ (Νομαρχία) ΑΤΤΙΚΗ
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
