Πληροφορίες τοπωνυμίου

Η Σχολή της Δημητσάνας

  Η Σχoλή της Δημητσάvας, που αναμφισβήτητα απoτέλεσε τη συνέχεια της Σχολής της μονής Φιλoσόφoυ, του πασίγνωστου "ΚΡΥΦΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ" που λειτουργούσε στη μονή στα χρόνια της σκλαβιάς, ιδρύθηκε το έτος 1764 από τους Δημητσανίτες μοναχούς Γεράσιμο Γούνα και Αγάπιο Λεονάρδο.
  Η Σχολή αρχικά λειτούργησε σε ενοικιασμένο κτίριο με 40 μαθητές, ενώ σχεδόν αμέσως απόκτησε δική της στέγη. Το νέο διδακτήριο που βρισκόταν στη θέση της σημερινής βιβλιοθήκης, διέθετε αίθουσες που επαρκούσαν για τη φοίτηση 300 μαθητών, χώρους κατοικίας των δασκάλων, διάφορους άλλους βοηθητικούς χώρους και φυσικά χώρο για τη βιβλιοθήκη της Σχολής.
  Αμέσως μετά την ίδρυση της Σχολής, με δεδομένη την άρρηκτη σχέση που υπήρχε μεταξύ αυτής και της μονής Φιλοσόφου, οι ιδρυτές της προσέφυγαν στο Πατριαρχείο και πέτυχαν την Πατριαρχική προστασία της, η οποία κατοχυρώθηκε με την έκδοση σιγιλλίου. Τον Μάρτιο του 1768, οι πρόκριτοι της Δημητσάνας, εκτιμώντας τη σπουδαιότητα της λειτουργίας της Σχολής και του έργου που επιτελούσε, με έγγραφη απόφασή τους (συνυποσχετικόν), απαλλάσσουν πέντε μέλη της Σχολής από το χαράτσι και τους άλλους φόρους, πράξη η οποία επαναλήφθηκε με την έκδοση νεότερης όμοιας απόφασης στις 20 Ιουνίου 1793.
  Η αποτυχία του κινήματος των Ορλώφ που έγινε το 1770 και παρέμεινε γνωστή ως "Τα Ορλωφικά", που επέφερε την εισβολή των Αλβανών, ανάγκασε τη Σχολή να διακόψει τη λειτουργία της. Μετά την εξόντωση των Αλβανών και την αποκατάσταση της τάξης που επήλθε το 1779, οι δάσκαλοι επανήλθαν στη Δημητσάνα και μετά την ανακαίνιση που έγινε στο κτίριο, η Σχολή άρχισε τη λειτουργία της. Ο ιδρυτής Αγάπιος αποχώρησε και εγκατέστησε διάδοχό του τον δάσκαλο Αγάπιο Παπαδόπουλο ή Παπαντωνόπουλο, ο οποίος παρέμεινε πιστός στο έργο του 32 χρόνια. Σε αυτόν τον Αγάπιο οφείλεται η μεγάλη φήμη της Σχολής που έφτασε να λειτουργεί με 150 μαθητές από όλη την Πελοπόννησο, πολλοί από τους οποίους ήταν και οικότροφοι της Σχολής.
  Όσο για τον ιδρυτή Αγάπιο, αποχωρώντας, φρόντισε επιμελώς και για την απρόσκοπτη λειτουργία της Σχολής. Με δική του μέριμνα, το 1783 εκδόθηκε νέο Πατριαρχικό έγγραφο (σιγίλλιο) μέσα στο οποίο καθιερώθηκε ο θεσμός των επιτρόπων της Σχολής στον οποίο διορίστηκαν οι προεστοί και οι γέροντες, οι οποίοι, μαζί με το δάσκαλο φρόντιζαν για την πρόοδο της Σχολής. Εκτός αυτού, με έρανο που έκανε στους εγκατεστημένους την Κωνσταντινούπολη Δημητσανίτες, συγκέντρωσε ένα μεγάλο ποσό, το οποίο τόκισε δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό έσοδα για τη λειτουργία της Σχολής.
  Οι οικονομικές δυσκολίες τις οποίες αντιμετώπιζε η Σχολή από την πρώτη κιόλας δεκαετία του 19ου αιώνα, σε απόλυτο συνδυασμό με την επίσης οικονομική δυσχέρεια στην οποία είχε περιέλθει και η μονή Φιλοσόφου την ίδια περίοδο, περιπτώσεις στις οποίες και τα δύο αυτά ιδρύματα δεν μπορούσαν να καλύπτουν ούτε και τα αναγκαία έξοδά τους, ανάγκασε το Πατριαρχείο να αποφασίζει το 1816 την ένωση της μονής με τη Σχολή.
  Η κήρυξη της Ελληνικής επανάστασης μπορεί να επέφερε κάποια κάμψη στη λειτουργία της Σχολής, η λειτουργία της όμως δεν μαρτυρείται από κάποια πηγή ότι σταμάτησε. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον Τουρκικό ζυγό και τη λειτουργία στη Δημητσάνα και του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου (θεσμός που θεμελιώθηκε από τον Καποδίστρια), το 1829 αναφέρεται δύναμη 80 μαθητών της Σχολής και 120 του Αλληλοδιδακτικού. Τα αμέσως επόμενα χρόνια, η θέσπιση της δημόσιας παιδείας επέφερε το αποτέλεσμα της κατάργησης της Σχολής της Δημητσάνης. Η άρρηκτη σχέση που υπήρχε μεταξύ της Σχολής και της μονής Φιλοσόφου κρατήθηκε ίδια μέχρι τέλους, αφού και η μονή Φιλοσόφου από το 1834 έπαψε να λειτουργεί.
  Αν και δεν έχουμε επαρκείς πληροφορίες για τη διάρθρωση της παιδείας κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, για τους κύκλους σπουδών και τη διάρκειά τους, για το σύστημα διδασκαλίας, για την ύλη των μαθημάτων, για τα μέσα και τα όργανα, από στοιχεία που αντλούμε από διάφορες πηγές προκύπτει ότι, η μεγάλη αγάπη των δασκάλων στο να μεταδώσουν τα φώτα της γνώσης και της μόρφωσης στους μαθητές τους και ο ακοίμητος πόθος των μαθητών για μάθηση, ήταν οι πιο βασικοί παράγοντες λειτουργίας της Σχολής.
  Από σωζόμενα μαθηματάρια και από χειρόγραφα της Σχολής, προκύπτει ότι οι μαθητές διδάσκονταν μεγάλη ποικιλία μαθημάτων όπως Κλασικά Κείμενα της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, Θετικές Επιστήμες, Θρησκευτικά και Εκκλησιαστική Ποίηση, μαθήματα που καταλάμβαναν το μεγαλύτερο μέρος της διδασκόμενης ύλης, ενώ το μάθημα της Ιστορίας ήταν σχεδόν ανύπαρκτο στο πρόγραμμα σπουδών.
  Σήμερα είvαι απoδεδειγμέvo ότι από τις Σχoλές αυτές ξεκίvησαv τηv πoρεία τoυς 7 πατριάρχες, 70 μητρoπoλίτες και αμέτρητοι λόγιoι, ιερείς και δάσκαλoι, oι oπoίoι διασκoρπίστηκαv στo παvελλήvιo απoκτώvτας μεγάλα αξιώματα.
Κείμενο: Γεώργιος Παν. Θεοχάρης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Δημητσάνης

• http://seahorse.ceid.upatras.gr/~dimitsana/gr/dimi... (1 φωτ.)