Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΚΑΤΣΟΥΝΙ (Οικισμός) ΚΥΘΗΡΑ
Η κατασκευή μεγάλων οδικών έργων στο νησί κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας έφερε την ανάγκη για κατασκευή γεφυριών. Απόδειξη στο ότι και σε αυτό τον τομέα οι Αγγλοι ήταν καλοί γνώστες, αποτελεί το γεφύρι στο Κατούνι. Εξαιρετικό δείγμα αρχιτεκτονικής δέχεται σήμερα φορτία κατά πολύ μεγαλύτερα από αυτά για τα οποία είχε σχεδιαστεί. Έχει 13 τόξα και 12 θυρίδες, έχει μήκος 110 μέτρα, ύψος 15 και πλάτος 6 μέτρα.Η κατασκευή του σχεδιάστηκε από τον ίδιο τον Μακφέυλ, ο οποίος επέβλεπε σ' αυτήν και το έργο ολοκληρώθηκε το 1826 για να αποτελέσει μέρος του οδικού άξονα που θα ένωνε την πρωτεύουσα με τον Αυλαίμονα και ταυτόχρονα το μεγαλύτερο τεχνικό έργο των Αγγλων στα Κύθηρα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Κυθήρων

Ιστοσελίδα Δήμου Κυθήρων
• http://www.kythira.gr/greek/islpages/gefyria.htm (1 φωτ.)

Κάστρο Μυλοποτάμου

ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ (Χωριό) ΚΥΘΗΡΑ
  Ένα ακόμη απομεινάρι της Ενετοκρατίας στο νησί αποτελεί το κάστρο του Μυλοποτάμου, χτισμένο σε στρατηγικό (όπως είναι λογικό) σημείο στις πλαγιές του χωριού με το οποίο οι Βενετοί έλεγχαν τα δυτικά παράλια του νησιού και κατ' επέκταση την πλευρά της θάλασσας προς το Ιόνιο πέλαγος. Στη πύλη του φρουρίου η χρονολογία 1565 μας ενημερώνει για την οικοδόμησή του, ενώ εσωτερικά δημιουργήθηκε οικισμός από σπίτια τα οποία κατοικούνταν μέχρι τη δεκαετία του '50.
  Το κάστρο περικλείει μια μεσαιωνική νεκρόπολη. Στη μοναδική επιβλητική πύλη του φρουρίου υπάρχει το φτερωτό λιοντάρι, έμβλημα του Αγίου Μάρκου και της πανίσχυρης τότε Βενετίας. Όπως και τα υπόλοιπα φρούρια έτσι και του Μυλοποτάμου περικλείει εκκλησίες, 9 στον αριθμό, που ανήκουν στο 16ο - 17ο αιώνα γεμάτες τοιχογραφίες εξαιρετικής τέχνης. Οι αξιοθαύμαστες για την αρχιτεκτονική τους εκκλησίες αναφορικά είναι οι εξής :
Παναγία Μεσοσπορίτισσα, Προφήτης Ηλίας, Αγιος Αθανάσιος, Αγιος Ιωάννης Θεολόγος, Αγιοι Ανάργυροι, Αγιος Νικόλαος, Αγιοι Πάντες, Αγιος Ιωάννης Πρόδρομος, Αγιος Δημήτριος.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Κυθήρων

Ιστοσελίδα Δήμου Κυθήρων
• http://www.kythira.gr/greek/islpages/kastmyl.htm

Οι μύλοι του Μυλοποτάμου

  Ένας περίπατος στη ρεματιά του Μυλοποτάμου αφήνει αξέχαστες εικόνες στον επισκέπτη για τη μοναδικότητα του τοπίου και τη δύναμη του ανθρώπινου νου. Η φύση έχει δημιουργήσει ανεπανάληπτης ομορφιάς λίμνες και μικρούς καταρράκτες και το ανθρώπινο χέρι έχει "φυτέψει" εκεί, μέσα στους βράχους, κτίρια που χρησιμοποιήθηκαν σαν αλευρόμυλοι πριν πολλά χρόνια. Το χωριό που είναι χτισμένο στην αρχή της ρεματιάς, πήρε το όνομά του από αυτούς τους μύλους που λειτουργούσαν με τη δύναμη του νερού του ποταμού, που ακόμη και σήμερα ρέει άφθονο. Οι μύλοι αυτοί έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην οικονομία του χωριού.
  Σύμφωνα με στοιχεία απο ανθρώπους που έζησαν και μόχθησαν σ'αυτούς τους μύλους, μέχρι τη δεκαετία του '50 λειτούργησαν στην ρεματιά εικοσιδύο (22) νερόμυλοι. Οι μύλοι αυτοί ανήκαν στις οικογένειες που τους δούλευαν και έχουν συνήθως το όνομα εκείνων που τους κατασκεύασαν ή των πρώτων που τους λειτούργησαν. Με τη σειρά, όπως κατεβαίνουμε τη ρεματιά από το Μυλοπόταμο, παράλληλα με τη ροή του νερού, πρώτα συναντάμε το μύλο του "Γαζάου" που είχε το επώνυμο Ανδρόνικος. Αυτός ο μύλος είναι ο μόνος που βρίσκεται πριν από τον καταρράκτη της Φόνισσας (ή Νεράιδας) και είναι χτισμένος στην αριστερή όχθη. Ο επόμενος μύλος είναι ο "Εγγλεζάνικος", που είναι μετά τον καταρράκτη στην ίδια πλευρά με εκείνον του Γαζάου. Ονομάστηκε έτσι λόγω της Αγγλικής καταγωγής του ιδιοκτήτη. Στη συνέχεια, από την ίδια πλευρά, βρίσκεται ο μύλος του "Παστρικού" που η οικογένειά του αγαπούσε την καθαριότητα (την πάστρα). Ακολουθούσε ο μύλος της "Φαμόζαινας" που ονομάστηκε έτσι γιατί η γυναίκα που τον δούλευε ήταν διάσημη (Famous). Ο μύλος αυτός, βρίσκεται μέσα στις εγκαταστάσεις όπου λειτουργούσε το εστιατόριο "του Μιχάλη της Νεράιδας". Μετά το μύλο αυτό υπάρχει ένα μικρό γεφυράκι που συνδέει τις δυο όχθες και χρησίμευε για τη μεταφορά του νερού με τον τράφο.
  Στην απέναντι όχθη έχουμε τους μύλους "της Καλομοίρας του Νικόλα", του "Φίλιππα", του "Ανδρέα του Κομηνού" Βλαχογένη) και ο μύλος του "Δασκάλου" (Στρατηγού) που χρησίμευε και σαν χώρος αναμονής γιατί βρισκόταν στο πιο προσιτό σημείο από το χωριό. Ακολουθούσαν τα "ανωγοκάτογα", ένα συγκρότημα από 4 μύλους όπου ο καθένας ήταν ανώι του άλλου και αντίστροφα. Οι μύλοι αυτοί είχαν χτιστεί ο ένας πάνω στον άλλο και ήταν: ο μύλος του "Γιάννου - Γιώργη", ο μύλος του "Αλεξανδρή", o "Ζερβόμυλος" και ο μύλος του "Μπαρμπαπέτρου". Ο ζερβόμυλος ονομάστηκε έτσι γιατί ήταν ο μόνος που είχε την αλευροδόχη αριστερά. Ακολουθούσαν οι δυο μύλοι του "Καλοχαιρέτη" και το "Σπηλάδι" που ήταν χτισμένο εξ ολοκλήρου μέσα στο βράχο (σπηλιά). Στην απέναντι όχθη πιο κάτω βρισκόταν ο "Φιφλονιάνικος" του Αναστάση του Μιλάνου. Απέναντι απ' αυτόν συνέχιζαν ο μύλος της "Γιώργιτσας", ο μύλος της "Γιαννούς" και ο μύλος της "Ελένης του Καλοχαιρέτη". Προτελευταίος ήταν ο μύλος του "Μαστρονικολού" από τη μια πλευρά και ο μύλος του "Χούχλη" απέναντι. Ο μύλος του Χούχλη πιθανόν να ήταν και ο παλαιότερος.
  Όλοι οι μύλοι λειτουργούσαν με το ίδιο νερό που έτρεχε στη μία και μοναδική τάφρο. Κάθε μύλος είχε τρεις κυρίως χώρους. Το χώρο που ήταν ο μύλος και γινόταν το άλεσμα του καρπού, το ή τα δωμάτια που ζούσαν και κοιμόντουσαν οι άνθρωποι που δούλευαν το μύλο, συνήθως ο μυλωνάς με την οικογένειά του, και το χώρο που έβαζαν τα γαϊδούρια τα οποία αποτελούσαν το μεταφορικό μέσο της εποχής. Οι χώροι αυτοί ήταν ο ένας δίπλα στον άλλο, επικοινωνούσαν μεταξύ τους και είχαν μικρά παράθυρα με θέα προς το ποτάμι. Η πίσω πλευρά του κτιρίου ήταν μέσα στο βράχο της όχθης. Σε μερικούς μύλους τα δωμάτια ήταν κτισμένα σε δεύτερο όροφο και επικοινωνούσαν με μια εσωτερική σκάλα την "Ανεποντία". Το σύστημα με το οποίο λειτουργούσαν οι νερόμυλοι του Μυλοποτάμου είχε έρθει από την Μικρά Ασία. Οι νερόμυλοι λειτουργούσαν όλες τις μέρες της εβδομάδας και το νερό περνούσε κατά σειρά από όλους μέσα από τον τράφο. Το νερό του τράφου το χρησιμοποιούσαν επίσης και οι περιβολάρηδες. Όταν το νερό δεν επαρκούσε είχαν συμφωνήσει οι μυλωνάδες με τους περιβολάρηδες τις "Δευτέρες", το οποίο σήμαινε ότι κάθε Δευτέρα το νερό το έπαιρναν μόνο για τα περιβόλια.
  Για την εργασία τους οι μυλωνάδες παρακρατούσαν σε είδος (αλεύρι) ποσοστό 10% από τους πελάτες τους. Για τη ζύγιση χρησιμοποιούσαν το καντάρι το οποίο κρεμόταν με γάντζο από την οροφή κάθε μύλου. Η ζωή των μυλωνάδων και των οικογενειών τους ήταν πολύ δύσκολη. Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με την έλευση νέων μέσων για την άλεση του καρπού οδήγησε στην εγκατάλειψη των μύλων. Σήμερα ερειπωμένοι και γυμνοί οι μύλοι, μέσα στην πλούσια φύση που τους περιβάλλει, αφήνουν αναμνήσεις μιας άλλης εποχής που δε μπορούν παρά να "γεμίσουν" αυτόν που θα τους επισκεφθεί.
Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από εργασία του Γιάννη Δ. Ζερβού που αφορούσε τους νερόμυλους κατά τη φοίτησή του στη Β' Τάξη του Γυμνασίου Κυθήρων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Κυθήρων

• http://www.kythira.gr/greek/islpages/neromyl.htm (3 φωτ.)

Χύτρα ή Αυγό

ΚΑΨΑΛΙ (Λιμάνι) ΚΥΘΗΡΑ
  Η Χύτρα, που ονομάζεται και Αυγό,είναι μια βραχονησίδα η οποία βρίσκεται σε μικρή απόσταση απέναντι από το λιμάνι του Καψαλίου. Ανήκει στην Εγχώριο Περιουσία και τα παλιά χρόνια ενοικιαζόταν από αυτήν με δημοπρασία για την εκμετάλλευση της χορτονομής. Έτσι οι πλειοδότες ανέβαζαν ζώα τα οποία έμεναν εκεί από την άνοιξη μέχρι το Δεκέμβριο.
  Η Χύτρα παρουσιάζει ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφερον. Διαθέτει μια όμορφη θαλάσσια σπηλιά στη νότια πλευρά η οποία αποτελεί καταφύγιο για φώκιες. Είναι ιδιαίτερα βραχώδης και αυτό είναι που την καθιστά εξαιρετικά δυσδιάβατη. Είναι διανθισμένη με σεμπρεβίβες, τα "αμάραντα των Κυθήρων" τα οποία μαζεύονται τον Ιούνιο. Στα απόκρημνα βράχια της έχουν φωλιές οι μαυροπετρίτες (Βαρβάκοι), σπάνιο είδος και προστατευόμενο. Επάνω στη βραχονησίδα υπάρχει άλλη μία σπηλιά στην οποία καταφεύγουν τα ζώα σε περίπτωση κακοκαιρίας

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Κυθήρων

• http://www.kythira.gr/greek/islpages/xitra.htm (2 φωτ.)