Πληροφορίες τοπωνυμίου

Το δάσος της Κύκλας

ΒΑΘΥΤΟΠΟΣ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
Το δάσος της Κύκλας, τουλάχιστο 20.000 στρεμμάτων, με οξιές και μεγάλη ποικιλία πλατύφυλλων φυλλοβόλων, δίνει στον επισκέπτη ευκαιρία για ξεκούραση σε οργανωμένους χώρους με άφθονα νερά.

Το Δάσος Φρακτού

ΔΡΑΜΑ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ
  Το δάσος Φρακτού βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Δράμας, κάτω από την υψηλότερη κορυφή της Κεντρικής Ροδόπης (1953μ). Στο Φρακτό υπάρχει και το παρθένο δάσος που είναι το μοναδικό της χώρας και θεωρείται το σπουδαιότερο στο είδος του στην Ευρώπη. Το παρθένο δάσος έχει έκταση 11.000 στρέμ και έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης, λόγω της μεγάλης φυτογεωγραφικής, οικολογικής και ιστορικής του αξίας. Είναι παρθένο γιατί η εξέλιξή του ακολούθησε μόνο τους κανόνες της φύσης και δεν επηρεάστηκε από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
  Η έκταση του δάσους Φρακτού καλύπτεται κυρίως με δάση ερυθρελάτης, οξιάς, δασικής πεύκης, μαύρης πεύκης και δρυός, ενώ απαντούνται γένη και είδη δένδρων, θάμνων και αγριολούλουδων όπως: ελάτη (λευκή και υβριδογενής), πεύκη βαλκανική, σφενδάμια, σημύδα, ιτιές, λεύκη τρέμουσα, ανδριανός, σορβιά των πτηνών, αγριοκορομηλιά, αγριομηλιά, κοτονέαστρο, κράταιγος, δάφνη μεζέρεος, φράξος, αγιόκλημα, αγριοτριανταφυλλιές, σμέουρο, πασχαλιά, μύρτιλλα, λείριο της Ροδόπης, λείριο το μάρταγο, ερυθρόνιο, κρόκος, ορχιδέες, αγριοπανσές, καμπανούλες, κενταυρέες, τελέκια, ποτεντίλες, γεράνια, γεντιανή κ.ά.
  Μολονότι η πανίδα περιλαμβάνει όλα τα είδη της ευρύτερης περιοχής, πρέπει όμως να τονιστεί ότι απαντώνται τα σπάνια είδη: αγριόγιδο, ελάφι, αρκούδα, λύκος, λειροπετεινός, αγριόκουρκος, αγριόκοτα, δρυοκολάπτες, χρυσαετός, κραυγαετός κ.ά.
  Από αισθητική άποψη το δάσος του Φρακτού αποτελεί ένα από τα ομορφότερα δάση. Η επίσκεψη σε αυτό μπορεί να γίνει μετά από σχετική άδεια του Δασαρχείου Δράμας.
(Κείμενο: Μιχάλης Μαναρίδης, Χαρητάκης Παπαϊωάννου)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Δράμας (2000).

Παρθένο Δάσος Φρακτού

ΠΑΡΑΝΕΣΤΙ (Κωμόπολη) ΔΡΑΜΑ

• http://1lyk-dramas.dra.sch.gr/drama/frakto.htm (10 φωτ.)

Δάσος Σημύδας

ΠΟΤΑΜΟΙ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
Αφήνουμε πίσω μας τα χωριά και επιχειρούμε εξόρμηση στο περίφημο Δάσος Σημύδας ακολουθώντας διαδρομή 20 χλμ. από τους Ποταμούς προς το εργοτάξιο της Παναγίας. Πρόκειται για το μοναδικό σ' ολόκληρη την Ελλάδα συμπαγές δάσος σημύδας, που καταλαμβάνει έκταση 10.000 στρεμμάτων, ενώ άλλα 15.000 στρέμματα καλύπτονται από σημύδα, οξιά, δρύ και πεύκη. Η κατάσταση του δασικού οδικού δικτύου βελτιώνεται μετά την άνοιξη χάρη στη συνεχή συντήρηση.

Το παζάρι της Τετάρτης

ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙ (Κωμόπολη) ΔΡΑΜΑ
Ιδιαίτερο χρώμα αποκτά το Κάτω Νευροκόπι κάθε Τετάρτη με το παζάρι, τη λαϊκή του αγορά όπου ο επισκέπτης μπορεί να βρει τα εξαιρετικής ποιότητας τοπικά προϊόντα, την περίφημη πατάτα Νευροκοπίου και τα νοστιμότατα φασόλια της περιοχής.

Ερείπια Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής

ΠΡΟΣΟΤΣΑΝΗ (Κωμόπολη) ΔΡΑΜΑ
Στον κάμπο της Προσοτσάνης, σε απόσταση 2 χλμ. νότια της σύγχρονης κωμόπολης, αποκαλύφθηκε παλαιοχριστιανική βασιλική με ημικυκλική αψίδα ανατολικά και νάρθηκα δυτικά. Μεταγενέστερο μονόχωρο ναΐδριο κτίσθηκε στο κεντρικό κλίτος της βασιλικής . .
Από τη βυζαντινή περίοδο σώθηκε μόνον ένα αξιόλογο μνημείο, σε απόσταση 2,5 χλμ. περίπου δυτικά της Προσοτσάνης. Τη θέση του μνημείου επισημαίνει συστάδα ψηλών δένδρων μέσα στην κοιλάδα. Πρόκειται για τον Άγιο Παντελεήμονα, κτίσμα της εποχής των Παλαιολόγων του σταυροειδούς εγγεγραμμένου τύπου με συνεπτυγμένες τις κεραίες. Διατηρεί μόνο στην ανατολική και βόρεια πλευρά την αρχική πλινθοπερίλειστη τοιχοδομία του. Το υπόλοιπο κτίσμα μαζί με την κιονοστήρικτη στοά είναι προπολεμική επισκευή. Με τη συνδρομή διαφόρων στοιχείων μπορούμε να τον χρονολογήσουμε με βεβαιότητα στο β΄ μισό του 13ου αι. Κατά μία άποψη υπήρξε καθολικό μονής και ταυτίζεται με το αναφερόμενο βυζαντινό μετόχι του Αγίου Παντελεήμονα, πλησίον του Πάνακος (σημ. Αγγίτης).

• http://www.drama.gr/proistoria.html

Εκπαιδευτήρια Δράμας

ΔΡΑΜΑ (Πόλη) ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ
Στη συμβολή των δρόμων Περδίκα και Βενιζέλου, προβάλλουν μπροστά μας τα Εκπαιδευτήρια Δράμας που χτίστηκαν το 1907-1908 με δωρεά της οικογένειας του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά και την υποστήριξη του Εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Δράμας και μετέπειτα Σμύρνης Χρυσοστόμου.

• http://www.drama.gr/nomosdramas.html

Το αρχοντικό του καπνέμπορου Τζήμου

Στην πλατεία Ταξιαρχίας, έργο του Αυστριακού αρχιτέκτονα Konrad Fon Villas το 1922.

Πάρκο Αγίας Βαρβάρας

Το πάρκο της Αγίας Βαρβάρας των 60 περίπου στρεμμάτων, σφράγισε διαχρονικά την ταυτότητα της πόλης και αποτελεί τουριστικό πόλο έλξης. Εδώ αποτυπώνονται τόσο ο πλούτος της περιοχής σε νερά, όσο και η νεότερη ιστορία της Δράμας. Από διάφορα σημεία αναβλύζει νερό, σχηματίζοντας μικρές λίμνες και καταρράκτες κάτω από τον ίσκιο των αιωνόβιων δέντρων. Αλλού τα νερά προκαλούν εντυπωσιακό θόρυβο και αλλού κυλούν ήρεμα, όπως διακλαδίζονται και καλύπτουν ολόκληρο το πάρκο. Είναι μια ειδυλλιακή τοποθεσία, με εξαιρετικά χρώματα σε όλες τις εποχές του χρόνου, που συγκινούσε πάντοτε τους περιηγητές και τους κατοίκους αυτής της πόλης. Εδώ θα δούμε τους παραδοσιακούς νερόμυλους και τις πολυώροφες καπναποθήκες του μεσοπολέμου να καθρεπτίζονται στα νερά, και στο βυθό της λίμνης να σώζονται τα ερείπια ορθόδοξου ναού.

Ανάμεσα στους νερόμυλους, που βρίσκονται όλοι στη νότια πλευρά, ξεχωρίζει «ο μύλος των Ζώνκε», παλιός μουσουλμανικός μύλος, με διατηρημένους το χώρο άλεσης πάνω από τον υπόγειο μηχανισμό κίνησης, το χώρο αποθήκευσης στο ισόγειο και δίπλα τη διώροφη κατοικία του μυλωνά. Στη βόρεια πλευρά του πάρκου σώζεται η πολυώροφη καπναποθήκη του Ελβετοεβραίου καπνεμπόρου Έρμαν Σπήρερ από το1925, για να θυμίζει τη χρυσή εποχή της πόλης με τους εκατοντάδες εργάτες στα «σαλόνια» των καπνομάγαζων να επεξεργάζονται καπνό εξαιρετικής ποιότητας. Ακριβώς μπροστά της τα ερείπια της καπναποθήκης του Γιοσέφ Φαρατζή, όπου κλείστηκαν οι Δραμινοί Εβραίοι το 1943 πριν από το τραγικό τέλος τους στα πολωνικά στρατόπεδα εξόντωσης, με το μνημείο τους στο κέντρο του πάρκου.

Και γύρω από τα μνημεία, σώζονται κατοικίες προηγούμενων εποχών, που έχουν ανακηρυχτεί διατηρητέα κτίρια, με σημαντικότερο το μέγαρο του καπνέμπορου Αναστασιάδη, από το 1876, επενδυμένο εξωτερικά με ντόπιο μάρμαρο. Σήμερα η περιοχή συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών, από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο και σ' όλη τη διάρκεια της μέρας, για ξεκούραση και διασκέδαση στα αναψυκτήρια και στις ταβέρνες. Ακόμη, προσφέρει ευκαιρίες για ψυχαγωγία στο υπαίθριο θεατράκι και στην αίθουσα τέχνης «Μελίνα» του πολιτιστικού κέντρου του δήμου.

• http://www.drama.gr/nomosdramas.html

Ο λόφος του Κορύλοβου

Μέσα στο πευκοδάσος, στις υπώρειες του λόφου, οι φυσιολάτρες απολαμβάνουν περίπατο και άθληση σε όλες τις εποχές. Ύστερα από οδήγηση ή ανάβαση 4 χλμ. στην κορυφή του και σε υψόμετρο 600 μ., ο επισκέπτης έχει πανοραμική θέα ολόκληρου του δραμινού κάμπου με τα γύρω βουνά. Εκεί θα βρει χώρους ψυχαγωγίας και άθλησης στον αγαπημένο χώρο των Δραμινών για την Καθαρά Δευτέρα.

Παραδοσιακή αρχιτεκτονική οικισμών της υπαίθρου

ΔΡΑΜΑ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Δράμας
• http://www.drama.gr/parados.html (20 φωτ.)

Πηγές Κεφαλαρίου

ΚΕΦΑΛΑΡΙ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
  Οι πηγές Κεφαλαρίου (ή Βοϊράνης) βρίσκονται ενδιάμεσα από τους οικισμούς Ανω και Κάτω Κεφαλάρι. Αναβλύζουν κατά μήκος μιας ζώνης 1200 μέτρων σχηματίζοντας το ρέμα Βοϊράνης. Η ονομασία Βοϊράνη εικάζεται ότι προέρχεται από τη βοή του νερού των πηγών (βοή+ ρέω). Η περιοχή των πηγών αποτελεί ένα σύνθετο τοπίο με κυρίαρχο στοιχείο το νερό και κατά δεύτερο λόγο την παρόχθια άγρια βλάστηση.
  Η ιχθυοπανίδα του ποταμού περιλαμβάνει κυρίως μπριάνες (Barbus cyclolepis), κέφαλους (Leuciscus cephalus), που ψαρεύονται, καθώς και τα είδη: μικρόχελο (Eudontomyz on mariae), τσιρωνάκι (Alburnoides bipunctatus), φόξινο (Phoxinus phoxinus).
  Η περιοχή θεωρείται τόπος προστασίας της ορνιθοπανίδας και των σπάνιων και απειλούμενων ψαριών γι’ αυτό έχει ενταχθεί στο δίκτυο για τις ειδικές ζώνες προστασίας “ΦΥΣΗ 2000”.
  Σε θέση κοντά στις πηγές υπάρχει ιχθυοτροφείο πέστροφας ενώ ο χώρος γύρω από τη γέφυρα του Ανω Κεφαλαρίου έχει διαμορφωθεί για αναψυχή διαθέτοντας πάρκο, αναψυκτήριο, ταβέρνες.
(Κείμενο: Μιχάλης Μαναρίδης)
Το κείμενο παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δράμας (2000).

Πηγές Μυλοποτάμου

ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΣ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
  Οι πηγές Μυλοπόταμου βρίσκονται στη θέση “Κεφαλόβρυσο”, 1χλμ βορειοδυτικά του οικισμού Μυλοπόταμος. Υπάρχουν τρεις κύριες πηγές, ενώ κατά μήκος του ποταμού βρίσκονται και άλλες μικρότερες. Τα νερά των πηγών προέρχονται από το Φαλακρό όρος.
  Η ιχθυοπανίδα του ποταμού περιλαμβάνει κυρίως κέφαλους (Leuciscus cephalus) και μπριάνες (Barbus cyclolepis) που ψαρεύονται, το σπάνιο και προστατευόμενο αμμόχελο (Eudontomyzon hellenicus), καθώς και τα είδη: θρακοβελονίτσα (Cobitis taenia strumnicae), κουνουπόψαρο (Cerbusia attinis), πετροχείλι (Orthrias brandti), τσιρωνάκι (Alburnoides bipunctatus), φόξινο (Phoxinus phoxinus). Η περιοχή θεωρείται υγρότοπος και βιότοπος σημαντικών ψαριών και του ενδημικού είδους αμμόχελου γι’ αυτό έχει ενταχθεί στο δίκτυο για τις ειδικές ζώνες προστασίας “ΦΥΣΗ 2000”.
  Η παραποτάμια περιοχή χρησιμοποιείται για περίπατο, κυνήγι και λιγότερο για ψάρεμα. Σήμερα έχουν κατασκευαστεί κάποια υποτυπώδη έργα αναψυχής και υπάρχουν δύο εγκαταλελειμμένοι υδρόμυλοι.
(Κείμενο: Μιχάλης Μαναρίδης)
Το κείμενο παρατίθεται το Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δράμας (2000).

Σπήλαιο Πηγών Αγγίτη

ΑΓΓΙΤΗΣ (Παραπόταμος) ΔΡΑΜΑ
  Στους νότιους πρόποδες του ορεινού συγκροτήματος του Φαλακρού, του "βουνού-σύμβολου" της Δράμας, ορμητικά ξεπηδούν τα νερά του ποταμού Αγγίτη από το εσωτερικό της δραμινής γης στον εύφορο κάμπο. Εκεί, στο δυτικό Φαλακρό, σχηματίζεται το σπήλαιο Πηγών Αγγίτη (Μααρά), που είναι το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα γνωστό σπήλαιο της Ελλάδας.
  Τα νερά του ποταμού, στην υπόγεια διαδρομή των περίπου 12 χλμ. μέχρι την έξοδο τους, δημιούργησαν ένα καρστικό φαινόμενο, γνωστό σε μας σαν σπήλαιο, έχοντας διαβρώσει σιγά-σιγά τα μάρμαρα που δομούν μαζί με άλλα πετρώματα το Φαλακρό. Αφού συγκεντρωθούν τα νερά ποταμών και χειμάρρων στο νοτιοανατολικό τμήμα της λεκάνης του Κάτω Νευροκοπίου, σε υψόμετρο 535μ., αποστραγγίζονται στις καταβόθρες Οχυρού, μαζί με τα νερά της βροχής από μία έκταση 250 τετρ. χλμ., και τροφοδοτούν το υπόγειο ποτάμι μέχρι την έξοδό τους, σε υψόμετρο 123μ., στην δραμινή πεδιάδα.
  Το σπήλαιο έχει την μορφή ενός σωληνοειδούς, όχι όμως και ευθύγραμμου, αγωγού, όπως άλλωστε μπορούμε να διαπιστώσουμε στο επισκέψιμο τμήμα του αν και κατά διαστήματα υπάρχουν ευρύχωρες αίθουσες. Με χαρτογραφημένα 2.650μ. του σπηλαίου, έχουμε την δυνατότητα στα πρώτα 500μ., να απολαύσουμε τόσο την ήρεμη κίνηση του νερού, με το θαυμάσιο ήχο, όσο και το διάκοσμο που έχει δημιουργηθεί από τη συνεχή ροή του μέσα από τις ρωγμές των βράχων. Στην διαδρομή μας ξεχωρίζουν οι σταλακτίτες με ποικιλία χρωμάτων, σχημάτων και μεγεθών, ενώ υπάρχουν ελάχιστοι σταλαγμίτες εξαιτίας του υπόγειου ποταμού. Η μέση θερμοκρασία του αέρα στο σπήλαιο είναι 17?ο C και του νερού 13? C.
  Το ενδιαφέρον του ανθρώπου για το σπήλαιο φαίνεται πως υπήρξε σταθερό τόσο στους προϊστορικούς όσο και στους ιστορικούς χρόνους. Κοντά στη σημερινή είσοδο, σε βάθος 10μ. από την επιφάνεια, η ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε οστά μεγάλων θηλαστικών, κυρίως άγριων αλόγων, μεγάκερου (γιγαντόσωμου ελαφιού με μεγάλα κέρατα) και ελάφου στο ανώτερο στρώμα, μαλλιαρού ρινόκερου, μαμούθ και άρκτου των σπηλαίων στο κατώτερο στρώμα, ενδεικτικά στοιχεία του ψυχρού κλίματος εκείνη την εποχή. Εκτός από τα οστά, ορισμένα από τα οποία χρονολογούνται γενικά πριν από 30.000 χρόνια βρέθηκαν λίθινα εργαλεία προϊστορικών κυνηγών, κατασκευασμένα στην πλειονότητα τους σε χαλαζία, γνωστό πέτρωμα σε αρκετούς χείμαρρους της περιοχής. Στο συγκεκριμένο χώρο που καλύφθηκε βαθμιαία από υλικό των γειτονικών πλαγιών, ενώ χείμαρροι παρέσυραν στο ίδιο σημείο διάφορα υλικά πριν από 10.000 χρόνια, παγιδεύτηκαν τα μεγάλα θηλαστικά με φυσικό ή τεχνητό τρόπο.
  Κοντά στην κύρια φυσική είσοδο του σπηλαίου, που αποτελεί και την πηγή του ποταμού Αγγίτη, θα επισκεφθούμε την "αίθουσα του μύλου" με το σωζόμενο υδροτροχό από τις αρχές του 20ού, για την παροχή πόσιμου νερού στους γύρω οικισμούς. Ο αρχικά ξύλινος και μετέπειτα σιδερένιος υδροτροχός, διαμέτρου 8μ., περιλαμβάνεται σε ένα σύστημα κτιστών αγωγών και ενός μικρότερου υδροτροχού εκτός σπηλαίου που κάλυψε τις ανάγκες της περιοχής σε όλο το πρώτο μισό του 20ού αι.
  Στην ίδια αίθουσα και κάτω από το εξαιρετικής ομορφιάς φυσικό άνοιγμα, στο βόρειο βράχο του σπηλαίου, ανασκάφηκε μια πρόσκαιρη εγκατάσταση κτηνοτρόφων που χρονολογείται στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.χ. (στο τέλος της Νεολιθικής εποχής) και κυρίως στην πρώιμη εποχή του Χαλκού. Σε μια καμπύλη του βράχου θα είχαν τα χειροποίητα αγγεία που βρέθηκαν μέσα και γύρω από τις εστίες τους και τα εργαλεία για κόψιμο των δέντρων, την επεξεργασία του δέρματος ή το γνέσιμο των ινών από τις γυναίκες.
  Ξεχωριστό είναι και το περιβάλλον του σπηλαίου με την πλούσια βλάστηση στις όχθες του ποταμού Αγγίτη, που αποτελείται κυρίως από πλατάνια, ιτιές, λεύκες, σκλήθρα και κισσούς. Πάνω από την είσοδο του σπηλαίου δεσπόζει διπλός οχυρωματικός περίβολος, από το τέλος της αρχαιότητας για τον έλεγχο των στρατηγικής σημασίας περασμάτων της περιοχής. Θεωρείται, ακόμη, πιθανό να υπάρχει σε μικρή απόσταση αρχαίος οικισμός που σχετίζεται με τη ρωμαϊκή αποικία των Φιλίππων. Το σπήλαιο βρίσκεται σε απόσταση 23 χλμ. από την Δράμα και είναι επισκέψιμο από την άνοιξη όταν το επιτρέπει η στάθμη των νερών του Αγγίτη.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Δράμας.

Επίσημος κόμβος
• http://www.detaspa.s5.com

  Το Σπήλαιο των Πηγών του ποταμού Αγγίτη, που βρίσκεται σε απόσταση 23 χλμ. ΒΔ από την πόλη της Δράμας, είναι το μοναδικό αξιοποιημένο ποτάμιο Σπήλαιο στον ελλαδικό χώρο.
  Πρόκειται για έναν επιμήκη αλλά όχι ευθύγραμμο αγωγό που δημιουργήθηκε από τη διάβρωση των ασβεστολιθικών πετρωμάτων του Φαλακρού Όρους. Σε ένα ταξίδι 12 χλμ. που αρχίζει εδώ και χιλιάδες χρόνια από τις καταβόθρες της κλειστής λεκάνης του Νευροκοπίου όπου συγκεντρώνεται το νερό από τα χιόνια του χειμώνα και τις βροχές, μεταφέρεται ο υγρός θησαυρός μέχρι την δραμινή πεδιάδα.
  Το σπήλαιο στάθηκε πέρασμα ή καταφύγιο ζώων και ανθρώπων σε διάφορες εποχές. Κοντά στην σημερινή είσοδο για τους επισκέπτες, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως σημαντικά παλαιολιθικά και παλαιοντολογικά ευρήματα τα οποία βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Δράμας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δίνουν τα οστά, πριν από 30.000 χρόνια, άλογα, δασύμαλλοι ρινόκεροι, μαμούθ, ελάφια, μεγάκεροι, άρκτοι των σπηλαίων, ίσως και αίγαγροι παγιδεύτηκαν στη θέση που βρέθηκαν.
  Ανθρώπινη παρουσία στο χώρο του σπηλαίου είναι γνωστή ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους. Στην μεγαλοπρεπή "Αίθουσα του Τροχού", το μόνο προσβάσιμο τμήμα μέχρι το 1978, βρέθηκαν τέσσερις εστίες προϊστορικών κτηνοτρόφων, υπολείμματα από πήλινα οικιακά σκεύη, εργαλεία, κοσμήματα από θαλασσινά κοχύλια και πήλινα σφενδάμια για την προετοιμασία του νήματος για ύφανση, χρονολογημένα την 4η π.Χ. χιλιετία. Από άλλα ευρήματα ανθρώπινη παρουσία μαρτυρείται μέχρι και τα μεταβυζαντινά χρόνια.
  Στην κορυφή του λόφου πάνω από το Σπήλαιο, κτίστηκε οχύρωση στα ύστερα ρωμαϊκά ή βυζαντινά χρόνια. Έχοντας σε αρκετά σημεία ύψος 1 έως 3μ. και πάχος 1,30μ., έδινε τη δυνατότητα στους κατοίκους - πιθανόν του οικισμού που βρέθηκε στη δεξιά όχθη του Αγγίτη - να ελέγχουν την πεδιάδα και τα περάσματα της περιοχής.
  Στις γνωστές ιστορικές μαρτυρίες ο γάλλος πρόξενος και δεινός περιηγητής Cousinery αναφέρεται πρώτος τον 18ο αιώνα στις Πηγές Αγγίτη (Sources d' Angitas) και στη σπηλιά μέσα από την οποία ξεπηδούσε το νερό. Το 1952 το ζεύγος Πετρόχειλου πραγματοποίησε την πρώτη εξερευνητική προσπάθεια μέσα στο σπήλαιο, έχοντας να αντιμετωπίσει την πρωτόγνωρη εμπειρία ενός υπόγειου ποταμού με στενό πέρασμα (σιφόνι). Ωστόσο, μόλις το 1978, Έλληνες και Γάλλοι σπηλαιολόγοι καταδύθηκαν στο νερό και προχώρησαν στα πρώτα 500μ. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν εξερευνηθεί περίπου 12 χλμ. και έχουν χαρτογραφηθεί 10 χλμ. διαδρομής. Από το 2000, που ξεκίνησε η λειτουργία του Σπηλαίου, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα πρώτα 500μ. του μοναδικού αυτού φαινομένου.
  Μέσα στο Σπήλαιο με σταθερή θερμοκρασία 17° C, ο χώρος είναι εντυπωσιακός. Καθώς ο επισκέπτης προχωρά σε διάδρομο πάνω από το ποτάμι και αντίθετα με τη ροή του νερού, παρακολουθεί στο διάκοσμο του Σπηλαίου να κυριαρχούν οι λευκοί και ερυθρόμορφοι σταλακτίτες διαφόρων μορφών.
  Εξαιτίας του υγρού στοιχείου οι σταλαγμίτες είναι περιορισμένοι και ο μεγαλύτερος βρίσκεται στην εντυπωσιακή, αλλά μη επισκέψιμη ακόμη για το ευρύ κοινό, "Αίθουσα της Ακρόπολης" των 150 τ.μ. Ο πυθμένας του ποταμού καλύπτεται από διάφορα υλικά, όπως άμμο και άργιλο, των οποίων το πάχος είναι μεγαλύτερο από 10μ.
  Η "Αίθουσα του Τροχού", που συνδέεται σήμερα με τον κύριο χώρο του Σπηλαίου με διάδρομο, οφείλει το όνομά της στην ύπαρξη μεγάλου υδραυλικού τροχού διαμέτρου 8μ., αρχικά ξύλινου και αργότερα σιδερένιου, ο οποίος κάλυπτε τις ανάγκες ύδρευσης και άρδευσης της περιοχής από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Μέσα σε αυτήν την αίθουσα εντυπωσιάζει το άνοιγμα στην οροφή, με διαστάσεις 8x12μ., πιθανή είσοδο των κατοίκων των γύρω οικισμών και μυστική πρόσβαση από την ακρόπολη πάνω από το Σπήλαιο στο ποτάμι. Εξίσου εντυπωσιακό είναι και το τοξωτό άνοιγμα απ' όπου ξεχύνονται με οργή τα νερά στην πεδιάδα δημιουργώντας μια όαση δροσιάς, με πλατάνια, λεύκες και ιτιές στο περιβάλλον του σπηλαίου, ιδανική για την ξεκούραση των επισκεπτών.
  Μέσα στο Σπήλαιο φωλιάζουν ευκαιριακά ή ζουν μόνιμα 37 είδη ζώων, κυρίως μικροπανίδας, από τα οποία 6 είδη έγιναν γνωστά για πρώτη φορά στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Βρίσκουμε ακόμη ψάρια, νυχτερίδες και κάποια μεγαλύτερα θηλαστικά όπως τη βίδρα και τον μυοκάστορα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Προσοτσάνης

Ιστοσελίδα Δήμου Προσοτσάνης
• http://www.prosotsani.gr/sites_spilaio.htm (20 φωτ.)

Στους δρόμους των σπηλαίων

ΔΡΑΜΑ (Νομός) ΕΛΛΑΔΑ

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Δράμας
• http://www.drama.gr/sphlaia.html (19 φωτ.)

Σπήλαιο των πηγών Αγγίτη (Μααρά)

ΚΟΚΚΙΝΟΓΕΙΑ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ

• http://1lyk-dramas.dra.sch.gr/drama/maaras.htm (7 φωτ.)

Σπήλαιο Ποταμών

ΠΟΤΑΜΟΙ (Χωριό) ΔΡΑΜΑ
Σε μικρή απόσταση από το χωριό υπάρχει εξαιρετικής ομορφιάς σπήλαιο, αναξιοποίητο σήμερα. Η περιοχή γνώρισε συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς μέχρι και τους βυζαντινούς χρόνους, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα.

Φαράγγι ποταμού Αγγίτη

ΑΓΓΙΤΗΣ (Παραπόταμος) ΔΡΑΜΑ
  Λίγα μέτρα πιο κάτω απ’ τη σιδηροδρομική γραμμή που περνάει δίπλα απ’ το Σπήλαιο Αλιστράτης βρίσκεται το φαράγγι του Αγγίτη, το “Βράους” όπως το λένε οι ντόπιοι.
  Ποιος ξέρει πότε και από ποια βίαιη γεωλογική ανακατάταξη συντελέστηκε εδώ και μια κοσμογονική αλλαγή που χώρισε τη γη στα δύο και άφησε να περάσουν οι υδάτινοι όγκοι της “Πρασιάδας” λίμνης, η οποία όπως λένε οι ιστορικοί, κάλυπτε την εύφορη πεδιάδα της Δράμας, δημιουργώντας το φαράγγι του Αγγίτη, ένα από τα συναρπαστικότερα θεάματα της περιοχής μας.
  Γιγαντιαίοι όγκοι από συμπαγή πετρώματα ξεκινούν κάτω από τη μια και την άλλη όχθη του ποταμού και ορθώνονται πανύψηλα τοιχώματα για να ορίσουν την πορεία του, συνθέτοντας ένα εκπληκτικό θέαμα, που ξετυλίγεται μπροστά σου και σε κάνει να νιώθεις το αίμα σου να παγώνει και τους κτύπους της καρδιάς σου να χάνουν το ρυθμό τους, ενώ στο βάθος, ο Αγγίτης συνεχίζει την προαιώνια πορεία του προς το μεγάλο ποτάμι, το Στρυμόνα.
  Υπάρχουν όμως και ήπια μέρη απ’ όπου οι λιγότερο τολμηροί μπορούν όχι μόνο να απολαύσουν το θέαμα, αλλά μ’ έναν κατάλληλο οδηγό να πάρουν ένα στενό μονοπάτι και να φτάσουν κάτω στην κοίτη του ποταμού. Εκεί θα βρουν ήσυχες αμμουδιές και κάτω από υδροχαρείς ιτιές θα απολαύσουν την ήρεμη ροή των νερών σε μια ατμόσφαιρα απόλυτης ησυχίας, που διακόπτεται μόνο από το πέταγμα κάποιου πουλιού ή από το ξεπέταγμα μέσα απ’ τα νερά κάποιας μικρής μπριάνας, που θέλει να κάνει μια “βουτιά” στον καθαρό αέρα.
(Κείμενο: Γ.Μ. Μάλαμμας)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιανουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Αλιστράτης.

Φαράγγι Πετρούσας

ΠΕΤΡΟΥΣΣΑ (Κωμόπολη) ΔΡΑΜΑ
  Το Φαράγγι της Πετρούσας - Πύργων, ξεκινάει βόρεια από το χωριό των Πύργων και καταλήγει στην Πετρούσα. Με μήκος περισσότερο των 10 χιλιομέτρων αποτελεί πόλο έλξης για τους φυσιολάτρες - περιπατητές, οι οποίοι μπορούν να το διασχίσουν κάτω από κατακόρυφα βράχια, μέσα σ' ένα εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς τοπίο. Στις πλαγιές του φαραγγιού φιλοξενούνται πολύχρωμα αγριολούλουδα, ανθεκτικά ξερόφυτα αλλά και ενδιαφέρουσα δενδρώδης βλάστηση. Επιπλέον το φαράγγι αποτελεί καταφύγιο για πλήθος ειδών της πανίδας.
  Το καλοκαίρι του 1968 πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά οργανωμένη διάσχιση του Φαραγγιού από ομάδα Ιταλών με ντόπιο οδηγό. Από την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στα βόρεια του χωριού των Πύργων, αναζητούμε το καταφύγιο, στη θέση "Κάπι" για τους ντόπιους, προκειμένου να αρχίσουμε την εξερεύνησή μας μέσα στο "Φαράγγι". Η διαδρομή είναι σχεδόν επίπεδη, σε ορισμένα μόνο σημεία γίνεται ανηφορική. Το έδαφος είναι στρωμένο με πέτρες χειμάρρων και ελίσσεται ανάμεσα σε απότομες και πολύ δασωμένες ράχες. Σε πολλά σημεία γίνεται εξαιρετικά στενό με πλάτος που δεν ξεπερνά τα 3-5 μέτρα, όπου σχηματίζονται λεκάνες με νερό. Με δέος πλησιάζουμε την περιοχή με το στεφάνι των κορυφών. Μπροστά μας, το Φαράγγι χωρίζεται σε δύο παρακλάδια, που κατευθύνονται στις πλαϊνές ορθοπλαγιές, ενώ οι κεντρικές ορθοπλαγιές καταλήγουν σε άλλα δύο παρακλάδια.
  Νοτιότερα και στο ύψος του Δημοτικού Διαμερίσματος Πετρούσας και εντός του Φαραγγιού, δημιουργήθηκε ένα πανέμορφο Πέτρινο Θέατρο που κάθε καλοκαίρι αποτελεί το επίκεντρο πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων για όλο τον Νομό Δράμας.
  Με πρωτεργάτες τους κατοίκους της Πετρούσας και με την βοήθεια του Δήμου Προσοτσάνης και της Νομαρχίας Δράμας έγιναν μια σειρά από έργα, όπως κατασκευή γεφυριών, μικρής εκκλησίας με καμπαναριό (είναι το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας μέσα σε φυσική σπηλιά, όπου πιστεύεται ότι αναβλύζει άγιασμα μέσα από τους βράχους), αμφιθεατρικού χώρου 4.500 θέσεων, κτίσματος-καταφυγίου, ξύλινης εξέδρας για παραστάσεις, δρόμων πρόσβασης προς το Φαράγγι, πετρόκτιστη περίφραξη του χώρου κ.λπ.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Προσοτσάνης

• http://www.prosotsani.gr/sites_faraggi.htm (4 φωτ.)