Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ιμαρέτ

Το μνημείο αποτελείται από τρεις χώρους, έναν κεντρικό ορθογώνιο και δύο τετράγωνους εκατέρωθεν. ΄Ολοι στεγάζονται με ημισφαιρικούς θόλους που στηρίζονται σε ημικυκλικά και οξυκόρυφα τόξα εσωτερικά και σε οκταγωνικά τύμπανα εξωτερικά.
Η πλινθοπερίβλητη τοιχοποιία του Ιμαρέτ και η μορφή κατασκευής, του κεντρικού κυρίως τμήματός του, θυμίζουν κτήρια βυζαντινής εποχής. Το μνημείο χρονολογείται στα τέλη του 14ου αιώνα ενώ τα προσκτίσματα είναι του 1935.
Στα πλαίσια αναστήλωσης του ναού έγιναν οι εξής εργασίες: κατεδάφιση των προσθηκών του 1935, αρμολόγημα της εξωτερικής τοιχοποιίας, συντήρηση κεραμιδιών στέγης, ανακατασκευή δίρριχτης στέγης του νότιου τμήματος του κεντρικού χώρου, έρευνα στα τρία στρώματα κονιαμάτων στο εσωτερικό, αποκατάσταση ανοιγμάτων, τοποθέτηση δαπέδου και κουφωμάτων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/212/21212n/g212ln07.htm...

- Ιμαρέτ Τζαμί

  Αξιόλογο κτίσμα με ιστορική και αρχιτεκτονική αξία, που βρίσκεται στα δυτικά της οδού Φιλικής Εταιρείας. Σύμφωνα με παλιά τοπική παράδοση στο σημείο αυτό υπήρχε ναός της Αγίας Σοφίας, που πιθανότατα ταυτίζεται με το μετόχι της Σιμωνόπετρας του Αγίου Όρους, το οποίο μνημονεύεται στο χρυσόβουλο του Σέρβου ηγεμόνα Ιωάννη Ούγγλεση (1370).
  Φαίνεται ότι τμήματα του ναού ενσωματώθηκαν στο κτίσμα του Ιμαρέτ (Πτωχοκομείο) που ίδρυσε στην Κομοτηνή ο πορθητής της, εξισλαμισμένος χριστιανός, Γαζί Εβρενός Μπέη (1363).
  Μάλλον πρόκειται για έργο των Ελλήνων χτιστών. Η λειτουργία του Ιμαρέτ συνεχίστηκε μέχρι το 1913. Σήμερα ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Μαρώνειας και Κομοτηνής με μέριμνα της οποίας εκτελούνται από το 1992 εργασίες αναστήλωσης, ανάδειξης και αξιοποίησης του μνημείου, καθώς και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου. Μετά την ολοκλήρωσή του θα στεγαστεί σ’ αυτό το Εκκλησιαστικό Μουσείο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/imaret.htm (1 φωτ.)

Παλαιά κτίρια

  Σαν κιβωτός προβιομηχανικής αρχιτεκτονικής, η πόλη αγωνιά και αγωνίζεται να περισώσει τα μνημεία της, δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα, που καθρεφτίζουν τις πιο ετερόκλιτες εθνότητες, θρησκείες, δόγματα, συνήθειες και οικογενειακές δομές. Κτίσματα νεοκλασικά των αρχών του αιώνα. Κτίσματα νεοκλασικά των αρχών του αιώνα. Κτίσματα αστικοποιημένης παράδοσης.
  Οι τοίχοι του Τσανακλείου μεγάρου, 1907, αληθινού κοσμήματος της πόλης, αντηχούν ακόμη απ’ τις φωνές και τα γέλια των μαθητών και τις διδαχές των δασκάλων του Σχολαρχείου και του Παρθεναγωγείου, που στεγάζονταν στο κτίριο αυτό στις αρχές του αιώνα.
  Το νεοκλασικό κτίριο της Λέσχης Κομοτηναίων μπορεί να υπερηφανεύεται, γιατί οι αίθουσές του αγκάλιασαν τις ομιλίες για την ιστορία της πόλης, για τους αρχαίους και σύγχρονους Θράκες και για τα πανάρχαια έθιμα της Ροδόπης του αξιόλογου Κομοτηναίου λαογράφου Στίλπωνος Κυριακίδη.
  Οι αίθουσες του Δικαστικού Μεγάρου αντήχησαν πολλές φορές τις διαταγές του στρατηγού Sharpy στα χρόνια της Διασυμμαχικής Διοίκησης και άκουσαν τις κρίσιμες για το μέλλον της Δυτικής Θράκης αποφάσεις.
  Αδιάψευστος μάρτυρας της αρχοντιάς αυτής της πόλης, γηραιάς αρχόντισσας 1600 ετών, που μένει πάντα νέα, στέκει και το νεοκλασικό κτίριο της οδού Ερμού, με λαξευτό πωρόλιθο του 1868.
  Στα νεοκλασικά του Στάλιου, του Μαλλιόπουλου, του Τσανακλή, του Ζωγράφου, του Ηλιάδη, του Δερμεντζόγλου, του Ντανόν και τόσα άλλα, οι περίτεχνες σκάλες, τα βιτρώ, οι τοιχογραφίες και τα περίτεχνα ταβάνια διηγούνται ιστορίες της κραταιάς τάξης των Ελλήνων του χρυσού μισού αιώνα της Κομοτηνής 1870-1920.
  Τα τυπικά βορειοελλαδίτικα παραδοσιακά αρχοντόσπιτα όπως του Πεϊδη, του Ψαρρά, πιο παλιά ακόμη, στέκουν κι αυτά αποκατεστημένα και με τα σαχνισιά, τις μουσάντρες, τα χαγιάτια τραγουδούν μέχρι σήμερα σκοπούς και λόγια αλλοτινά. Βορειοανατολική πλευρά της πόλης. Μουσουλμανικοί μαχαλάδες. Αλλοι μύθοι, άλλοι όγκοι, άλλες αποχρώσεις, άλλες ματιές. Δρόμοι στενοί, ελικοειδείς. Αδιέξοδα. Λευκοί μαντρότοιχοι και κλειστές αυλές. Καφασωτά παράθυρα κεφαλομαντήλες κι όνειρα κλεισμένα πίσω από ξύλινες πόρτες. Μικρά πλατώματα. Διασταύρωση μ’ ένα πλατάνι, μια κρήνη, ένα χαμηλό καφενείο.
(κείμενο: Βίκυ Τριανταφυλλιά)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Ροδόπης.

Δημοτική Βιβλιοθήκη

  Σε ένα από τα πιο γραφικά παραδοσιακά αστικά κτίσματα, στην οδό Νέστορος Τσανακλή, εγκαταστάθηκε από τα τέλη του 1990 και λειτουργεί η Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής. Το κτήριο είναι νεοκλασικού ρυθμού και κατασκευάστηκε γύρω στα 1910, σαν κατοικία της οικογένειας Μαλιόπουλου, μεγαλέμπορου εκείνης της εποχής. Είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα τοπικής αστικής κατοικίας των αρχών του 20ου Αιώνα. Διόροφο με ευρύχωρες αίθουσες όπου φυλάσσονται 14.000 βιβλία, ταξινομημένα σε κατηγορίες και είδη, και με μεγάλη αίθουσα αναγνωστηρίου. Αγοράσθηκε από τον Δήμο και αναπαλαιώθηκε. Από τα βιβλία ξεχωρίζουν εκείνα που αφορούν στην Ιστορία και στον Πολιτισμό της Θράκης και αποτελούν για όλους τους κατοίκους και πιο πολύ για τους νέους και τις νέες, σημαντική πηγή γνώσης και πληροφοριών. Εκτός από τα βιβλία που αφορούν στην Θράκη, υπάρχουν και τόμοι ποικίλης επιστημονικής γνώσης, καθώς και συγγράμματα Φιλοσοφικά, Κοινωνιολογικά, Λαογραφικά και τόμοι βιβλίων Ελληνικής και Ξένης Λογοτεχνίας.
  Εξ άλλου με την συνεργασία του Δήμου Κομοτηνής και της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Ροδόπης, λειτουργεί και κινητή βιβλιοθήκη, σε ειδικά διασκευασμένο Αυτοκίνητο, που σε τακτά χρονικά διαστήματα επισκέπτεται Κοινότητες και χωριά και εξυπηρετεί τις αναγνωστικές ανάγκες των κατοίκων, ιδίως των νέων Σχολικής ηλικίας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/library.htm (1 φωτ.)

Ελληνική Αστική Σχολή Ν. Τσανακλή

Επιβλητικό οικοδόμημα της τελευταίας περιόδου του εκλεκτικισμού στην οδό Δημοκρίτου 17, που ανεγέρθηκε για να χρησιμεύσει ως εκπαιδευτήριο με δαπάνες του αποδήμου Κομοτηναίου ευεργέτη Νέστορα Τσανακλή. Ο ίδιος έστελνε, κάθε χρόνο, από την Αίγυπτο 200 χρυσές λύρες για την μισθοδοσία των δασκάλων της ελληνικής κοινότητας στα δύσκολα χρόνια του οθωμανικού ζυγού. Στην Τσανάκλειο στεγαζόταν η Γενική Διοίκηση Θράκης (1922-1954), η Νομαρχία Ροδόπης (1954-1972) και η Πρυτανεία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/tsanakli.htm

Ιδρυμα Νικολάου Ζ. Παπανικολάου

  Το ίδρυμα και το κτίριο που στεγάζει είναι προσφορά του ευεργέτη της πόλης Νικολάου Ζ. Παπανικολάου. Φέρει την ονομασία "Ιδρυμα οικογενείας Νικολάου Ζ. Παπανικολάου, συμβολαιογράφου Κομοτηνής "Βυζαντινό Μουσείο, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών", συστάθηκε το 1988, ενώ το μουσείο εγκαινιάστηκε στις 3 Μαρτίου του 1991. Το κτίριο που στεγάζει το ίδρυμα, παραπλεύρως του νομαρχιακού μεγάρου, αποτελείται από ημιυπόγειο και δύο ορόφους.
  Στον δεύτερο όροφο, με εμβαδό 886 τ.μ., στεγάζεται το μουσείο με σπάνια εκθέματα, όπως χειρόγραφα σε πάπυρο ή περγαμηνή, κεραμικά, καθώς και εκθέματα πρώτων μεταβυζαντινών χρόνων, μέσα σε μια εντυπωσιακή διάταξη 120 μεγάλων υάλινων προθηκών. Η επίσκεψη στο Μουσείο είναι δυνατή μετά από συνεννόηση με τον υπεύθυνο.
  Στον πρώτο όροφο βρίσκεται το αμφιθέατρο, 420 θέσεων, με επικλινείς βαθμίδες σε σχήμα πετάλου. Στο ημιυπόγειο λειτουργεί αίθουσα καλλιτεχνικών εκθέσεων και υπάρχουν χώροι για την μελλοντική εγκατάσταση βιβλιοθήκης και αναγνωστηρίου, καθώς και εργαστηρίων αγιογραφίας και ξυλογλυπτικής που προβλέπεται να ιδρυθούν.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/papanikolaou.htm (1 φωτ.)

Ο πύργος του Ωρολογίου

  Στο κέντρο της πόλης δεσπόζει ο Πύργος του Ωρολογίου που χτίστηκε στα 1884, την εποχή του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ. Στην δεκαετία του 1950 έγιναν αρχιτεκτονικές επεμβάσεις και πήρε την σημερινή του μορφή. Πίσω από τον πύργο υψώνεται ο μιναρές του τεμένους Γενί Τζαμί, από τον εξώστη του οποίου ο μουεζίνης καλεί τους πιστούς του Ισλάμ στην προσευχή. Στο προαύλιό του στεγάζεται η θρησκευτική αρχή των μουσουλμάνων της Ροδόπης, η Μουφτεία Κομοτηνής. Το εσωτερικό του Γενί Τζαμί είναι ανοιχτό για τους επισκέπτες, αρκεί να τηρήσουν ορισμένους τυπικούς κανόνες, όπως το βγάλσιμο των παπουτσιών κ. α.
  Στην ΝΔ πλευρά του συγκροτήματος πύργου-τεμένους βρίσκεται η πεζοδρομημένη εμπορική οδός του Ερμή, ενώ στην ΒΑ πλευρά, στην παραδοσιακή πλατεία του Ηφαίστου, είναι συνωστισμένα τα εργαστήρια του λευκοσιδήρου, τα γνωστά τενεκετζίδικα, που δίνουν ένα μοναδικό χρώμα στην αγορά της πόλης που απλώνεται τριγύρω.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/clock.htm (1 φωτ.)

Φρούριο Κομοτηνής

  Το μεγαλύτερο και αρχαιότερο μνημείο της πόλης. Χτίστηκε περί τον 4ο αι. μ. Χ. για λόγους οικονομικό-στρατιωτικούς μια και από εδώ περνούσε η Εγνατία οδός. Με την πάροδο των αιώνων και την καταστροφή των γειτονικών οικισμών, χάρη στην προστασία που πρόσφερε, έγινε πόλος έλξης για τους πληθυσμούς της περιοχής.
  Εκτενείς μαρτυρίες για την ιστορία του δεν έχουμε. Ο καθηγητής Στ. Κυριακίδης βεβαίωσε ότι στα μαθητικά του χρόνια διάβασε εντοιχισμένη επιγραφή, σε κάποιο πύργο, που έγραφε Θεοδοσίου κτίσμα.
  Είναι κτισμένο με λίθους και ισχυρά κεραμοκονία. Οριζόντιες στρώσεις τεσσάρων βησάλων ενισχύουν την συνοχή του. Η πρώτη απέχει από το σημερινό έδαφος περίπου 1μ., ενώ η επόμενη επαναλαμβάνεται μετά το 2μ. Είχε συνολικά δεκαέξι πύργους, από τους οποίους οι δώδεκα ήταν ορθογωνικοί και οι τέσσερις κυκλικοί στις γωνίες του. Το ύψος του έφτανε στα 9,60μ. Είχε δυο κύριες εισόδους στην ΝΔ και την ΝΑ πλευρά, ενώ υπήρχαν και δυο μικρότερες.
  Δυστυχώς το φρούριο δεν διατηρήθηκε ακέραιο, αλλά έχει καταστραφεί από το 1910 και εξής στα αρκετά σημεία του. Μέσα στα όριά του, στο βορειοδυτικό άκρο, είναι κτισμένο το Μητροπολιτικό Μέγαρο σε βυζαντινό ρυθμό.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/froureio.htm (1 φωτ.)

Κρανοβούνιον

Σχετική θέση: Φρούριο κοντά στα Κουμουτζηνά. Ακριβής θέση άγνωστη.
Οικιστικές μονάδες: Σήμερα σε απόσταση 8 και 9χλμ ΝΔ της Κομοτηνής, στην πεδιάδα Δ του ποταμού Μπόσπου, βρίσκονται αντίστοιχα δύο χωριά με το όνομα Μέγα και Μικρό Κρανοβούνιον. Κοντά στις θέσεις αυτές, που παλαιότερα λεγόντουσαν Sungurlu, δεν υπάρχουν καθόλου λείψανα φρουρίου.
ΠOΛITIKH IΣTOPIA - XPONOΛOΓIO: Όταν στα 1344 ο Ματθαίος Καντακουζηνός πήρε στην κυριαρχία του για λογαριασμό του πατέρα του τα Κουμουτζηνά, του παραδόθηκε επίσης και το κοντικό "φρούριον" Κρανοβούνιον (όπως και τα Παραδημώ, Ασώματος και Στυλάριον).
Οχυρώσεις: Κοντά στα χωριά Μέγα και Μικρό Κρανοβούνιον, 8 και 9χλμ αντίστοιχα ΝΔ της Κομοτηνής, στην πεδιάδα Δ του ποταμού Μπόσπου, στη θέση πρώην Sungurlu, δεν υπάρχουν καθόλου λείψανα φρουρίου.
Συγγραφέας: Μ. Κορτζή - Β. Σιαμέτης

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Θρακικού Ηλεκτρονικού Θησαυρού

• http://www.xanthi.ilsp.gr/thraki/history/his.asp?p...

Τα παλιά αρχοντικά

  Τα παλιά αρχοντικά της Κομοτηνής αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της οικονομικής και πνευματικής ανάπτυξης των Ελλήνων της πόλης κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ανάλογα με την αρχιτεκτονική τους μορφή χωρίζονται σε δυο ομάδες. Στην πρώτη περιλαμβάνονται όσα ακολουθούν την τοπική λαϊκή αρχιτεκτονική και είναι τα παλαιότερα και στη δεύτερη όσα ακολουθούν ευρωπαϊκούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς (μπαρόκ, νεοκλασικά) που είναι τα νεότερα.
  Χτίστηκαν από τα μέσα του 19ου μέχρι τις αρχές του 20ου αι. Μεταξύ αυτών που απέμειναν ξεχωρίζουν του εμπόρου Πεϊδη, ανακαινισμένο -στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο του Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής- στην οδό Αγίου Γεωργίου 13, ενώ λίγο παραπέρα στην ίδια οδό και πλευρά, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου σώζεται το αρχοντικό Ζ. Α. Τσανακλή, χτισμένο το 1891, το οποίο παραχωρήθηκε από το Δήμο Κομοτηνής στο Σύλλογο Σαρακατσάνων. Στην οδό Γ. Κονδύλη 64, σώζεται το νεοκλασικού τύπου αρχοντικό του αλευροβιομήχανου Ζαφείρη Στάλιου, χτισμένο το 1900. Χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς σαν ένα από τα πιο όμορφα αρχοντικά της Θράκης. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη στεγάζεται στο ανακαινισμένο αρχοντικό του Ηπειρώτη εμπόρου Μαλλιοπούλου (αργότερα ιδιοκτησία Ταμαρέση), το οποίο χτίστηκε στα 1910, ενώ την περιοχή απέναντι από το Β' Γυμνάσιο (οδός Χ. Κωνσταντή Ζωίδη 7) την κοσμεί με την παρουσία του το επίσης ανακαινισμένο αρχοντικό Ζωγράφου (αργότερα Μαρέ).
  Αξιόλογα αρχοντικά διατάσσονται και στις οδούς Αθ. Διάκου, Πατριάρχου Ιωακείμ Γ', Δημοκρίτου, Ανδρ. Δημοκρίτου, Μιχ. Καραολή, Ύδρας, Βενιζέλου και σε άλλα σημεία της πόλης
  Δύο μοναδικές για την Κομοτηνή κρήνες του 1889, με επιγραφές σκαλισμένες σε μάρμαρο, τονίζουν την παρουσία τους στην οδό Αθ. Διάκου, στο ύψος των αριθ. 12 και 5 (πάροδος). Χτίστηκαν με δαπάνες φιλοπάτριδων Κομοτηναίων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/arxontika.htm (2 φωτ.)

Ηρώα

Το κεντρικό Ηρώο: Βρίσκεται στην δυτική εξωτερική πλευρά του δημοτικού άλσους. Στο κέντρο ορθώνεται ογκώδεις στήλη ύψους 14μ., που φέρει τεράστιο μεταλλικό ομοίωμα ξίφους, τοποθετημένου κατακόρυφα. Όλη η επιβλητική κατασκευή καλύπτεται από λευκό μάρμαρο. Το Ηρώο είναι το επίκεντρο του εορτασμού των εθνικών κ.α. επετείων. Εδώ πραγματοποιούνται οι καταθέσεις στεφάνων, ενώ κάθε Κυριακή γίνεται η έπαρση και υποστολή της ελληνικής σημαίας με τη συνοδεία στρατιωτικού αγήματος και φιλαρμονικής, που ανακρούει τον εθνικό. Οι στιγμές αυτές, όχι σπάνια, προκαλούν αμηχανία στον αμύητο περιηγητή, ο οποίος παρακολουθεί το μέγεθος του σεβασμού τον οποίο επιδεικνύουν όλοι οι διερχόμενοι "εποχούμενοι και πεζοί" που παραμένουν σε πλήρη ακινησία έως ότου η σημαία ολοκληρώσει πλήρως την κίνησή της πάνω στον υψηλόκορμο ιστό.
Το παλιό Ηρώο: Βρίσκεται στο μικρό άλσος απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Είναι έργο του ταλαντούχου ντόπιου γλύπτη Πέτρου Μοσχίδη, φτιαγμένο από ατόφιο μάρμαρο στα 1930. Σε δυο μεγάλες μαρμάρινες πλάκες που προστέθηκαν αργότερα, είναι χαραγμένα τα ονόματα των 63 θυσιασθέντων Κομοτηναίων κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41.
Ηρώο σφαγιασθέντων ιερέων: Βρίσκεται στον ανατολικό εξωτερικό περίβολο του ναού της Αγίας Σοφίας. Είναι αφιερωμένο στην μνήμη των τεσσάρων ιερέων που θανατώθηκαν από τους Βουλγάρους κατά τη δεύτερη βουλγαρική κατοχή (1941-44).

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/hrwa.htm (2 φωτ.)

Προτομές

Δημοκρίτου (460-370 π. Χ.): Του παγκοσμίως γνωστού Θράκα ατομικού φιλοσόφου. Στο προαύλιο της Τσανακλείου Σχολής.
Γ. Βιζυηνού (1849-1896): Του γνωστού ανά το πανελλήνιο Θρακιώτη ποιητή και πεζογράφου που γεννήθηκε στην Βιζύη της Ανατολικής Θράκης. Μπροστά στο δημαρχείο, στην πλατεία που φέρει το όνομά του.
Κων/νου Σισμανόγλου (1857-1951): Μεγάλου ευεργέτη με οικογενειακή παράδοση. Την προσωνυμία "Σισμανόγλειο" φέρει το Νοσοκομείο της Κομοτηνής ,του οποίου το αρχικό κτίριο με τον εξοπλισμό ήταν δωρεά του Σισμάνογλου. Στο προαύλιο του νοσοκομείου.
Στίλπωνος Κυριακίδη (1887-1964): Κομοτηναίου ιστορικού και λαογράφου, καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με πλούσιο επιστημονικό έργο. Στην οδό Δημοκρίτου, απέναντι από το κτίριο της Λέσχης Κομοτηναίων.
Αλέξανδρου Συμεωνίδη (1909-1972): Κομοτηναίου καθηγητή με πολύπλευρη προσφορά στη ιατρική έρευνα, στον τομέα της αντιμετώπισης της νόσου του καρκίνου. Απέναντι από το Τσινάκλειο.
Χαρίσου Βάμβακα (1872-1952): Ύπατου αρμοστή της Ελλάδας στη διασυμμαχική διοίκηση της Θράκης και πρώτου γενικού διοικητή Θράκης μετά το 1920, που σε συνεργασία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο συνέβαλλε με κάθε τρόπο στην απελευθέρωση της Ελληνικής σήμερα Θράκης. Στην πλατεία Αρχιεπισκόπου Ελλάδος Χρυσάνθου.
Νέστορα Τσανακλή (1841-1932): Μεγάλου ευεργέτη της Κομοτηνής στα δύσκολα χρόνια της τουρκικής κατάκτησης. Δωρητή της ομώνυμης Αστικής Σχολής. Στην συμβολή των οδών Φιλικής Εταιρείας και Ελ. Βενιζέλου.
Κων/νου Κανάρη (1793-1877): Γνωστού ήρωα της επαναστάσεως του 1821. Στον περίβολο του Διοικητηρίου, απέναντι στο Κεντρικό Ηρώο. Στήθηκε στα πλαίσια του εορτασμού της Ναυτικής Εβδομάδας 1996 στην Κομοτηνή και είναι προσφορά του Πολεμικού Ναυτικού.
Ελευθερίου Βενιζέλου: Ο ανδριάντας είναι τοποθετημένος στον χώρο απέναντι από το μέγαρο του Υποκαταστήματος του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ), στην συμβολή των οδών Υψηλαντών, Δημοκρίτου, Μ. Μπότσαρη και Αλ. Συμεωνίδη. Τα αποκαλυπτήριά του έγιναν στην διάρκεια του εορτασμού των Ελευθερίων της πόλης στα 1990. Έργο του γλύπτη Νικόλα. Με την ανέγερσή του οι Κομοτηναίοι τίμησαν τον ηγέτη, που ως πρωθυπουργός επέτυχε τον διπλασιασμό της ελληνικής επικράτειας και υπήρξε το ίνδαλμα των Βορειοελλαδιτών και όλων των προσφύγων.
Κωνσταντίνου: Ο περίτεχνος ανδριάντας βρίσκεται στο προαύλιο του καθεδρικού ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ο Κωνσταντίνος, μητροπολίτης Μαρώνειας, στρατολόγησε Θράκες και όλοι μαζί συμμετείχαν στην κήρυξη της επανάστασης στην Χαλκιδική τον Μάιο και Ιούνιο του 1821. Έργο του Θ. Βασιλείου.
Χρύσανθου: Ο ανδριάντας του κοσμεί την πλατεία Αυτοκ. Θεοδοσίου, μέσα στα όρια του τείχους. Ο Χρύσανθος, μητροπολίτης Τραπεζούντος και κατόπιν αρχιεπίσκοπος Αθηνών, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, γεννήθηκε στην Κομοτηνή (οι γονείς του κατάγονταν από το χωριό Γρατινή), όπου πέρασε και τα παιδικά του χρόνια. Υπήρξε κορυφαία εθνική, εκκλησιαστική και επιστημονική φυσιογνωμία. Έργο του καθηγητή της Α.Σ.Κ.Τ. Γιάννη Παππά.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/protomes.htm (1 φωτ.)

Σοκάκια

Οι αναπλαστικές παρεμβάσεις του Δήμου, καλύπτουν και την κατασκευή Πεζοδρόμων, που κάνουν την κίνηση των πεζών ευκολότερη και ασφαλέστερη, ενώ ομορφαίνουν περισσότερο την εικόνα της πόλης και δίνουν χαρισματική όψη σε κεντρικές και δευτερεύουσες περιοχές της. Έγιναν αναπλαστικές παρεμβάσεις που προσέδωσαν ένα ζεστό, φιλικό, ανθρώπινο πρόσωπο στις μέχρι χθες ψυχρές και ανέκφραστες εμπορο-οικονομικές επικοινωνίες.

• http://www.komotini.gr/city/sokakia.htm (2 φωτ.)

Χώρος Λαϊκής Αγοράς

Στον τομέα των αναπλάσεων περιλαμβάνεται και το έργο της διαμόρφωσης του νέου χώρου της εβδομαδιαίας Λαϊκής Αγοράς. Είναι ένα μεγάλο έργο που η κατασκευή και η λειτουργία του εξυπηρετούν κατά τον καλύτερο τρόπο τους πωλητές, αλλά και τους δημότες-καταναλωτές. Με την κατασκευή του αξιοποιήθηκε όλη η γύρω περιοχή και ήδη απέκτησε νέα όψη. Η συνολική δαπάνη των έργων που κατασκευάστηκαν φτάνει τα 120.000.000 δραχμές.

• http://www.komotini.gr/city/laiki.htm

Ιστορική Σημαία Κομοτηνής

  Είναι η σημαία που φιλοτέχνησαν μέσα σε μια νύχτα οι κυρίες και δεσποινίδες της Φιλοπτώχου Αδελφότητας, για να κυματίσει ως εθνικό σύμβολο στην πόλη, ύστερα από 550 χρόνια τουρκικής κατάκτησης, στην πρώτη απελευθέρωσή της, στις 14 Ιουλίου 1913. Η ημερομηνία αυτή έχει κεντηθεί με λευκή μετάξινη κλωστή πάνω στη σημαία, η οποία έμελλε από τότε να ακολουθήσει τις περιπέτειες των κατοίκων της Κομοτηνής. Προ της βουλγαρικής καθόδου που ακολούθησε, ο κρητικός λοχίας Γ. Παπαηλιάκης διασώζει την σημαία και την μεταφέρει στην Κρήτη, όπου θα παραμείνει κρυμμένη για επτά χρόνια και μόνο μετά την οριστική απελευθέρωση της 14ης Μαΐου 1920, θα αποσταλεί στον δήμαρχο Κομοτηνής, Απόστολο Σούζα. Τότε προστέθηκαν πάνω στο μαρτυρικό της σώμα δύο νέες ημερομηνίες η 19η Αυγούστου 1913, όταν τα ελληνικά στρατεύματα, κατ' επιταγήν της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, εγκατέλειψαν την πόλη και η 14η Μαΐου 1920, οπότε και έπνευσε οριστικά ο άνεμος της ελευθερίας.
  Η επίσκεψη του εθνάρχη και η ελευθέρωση της Θράκης Ελευθερίου Βενιζέλου στην Κομοτηνή, αποθανατίστηκε με τη νέα ημερομηνία που κεντήθηκε πάνω της: 8 Μαΐου 1930. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου η σημαία μεταφέρθηκε από τον Κομοτηναίο Νικόλαο Μακαρώνη στην Θεσσαλονίκη και έμεινε κρυμμένη στο εσωτερικό ενός ξηλωμένου στρώματος. Αλλά σύντομα επρόκειτο να κεντηθεί και νέα ημερομηνία ελευθερίας, η 9η Σεπτεμβρίου 1944.
  Η ιστορική σημαία, παρασημοφορήθηκε στις 24 Μαρτίου 1946 και θεωρείται πλέον ως ένα από τα σημαντικότερα εθνικά κειμήλια της Κομοτηνής. Σήμερα φυλάσσεται σε ειδική προθήκη στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου, ενώ στις 14 Μαΐου, την ημέρα της απελευθέρωσης, προπορεύεται (αντίγραφό της) τιμητικά όλων των τμημάτων που παρελαύνουν.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/simaia.htm (1 φωτ.)

Δημοτικός Κήπος

  Ο Δημοτικός Κήπος βρίσκεται πίσω από το κεντρικό ηρώο της πόλης και καλύπτει έκταση 21 στρεμμάτων. Είναι από τους ωραιότερους της Βόρειας Ελλάδας, με υψηλόκορμα δέντρα και όμορφα λουλούδια. Τους καλοκαιρινούς μήνες λειτουργεί αναψυκτήριο, ενώ πίδακες με πολύχρωμα νερά δημιουργούν τις νυχτερινές ώρες ένα υπέροχο θέαμα. Το περίπτερο με τα πλατώνια, τα ζαρκάδια, τους σκίουρους, τους λαγούς και τα καλλωπιστικά πτηνά συμπληρώνουν την ομορφιά του άλσους.
  Στο νότιο άκρο του Δημοτικού Κήπου θα συναντήσουμε το παρεκκλήσι της πολιούχου της πόλης Αγίας Παρασκευής. Είναι κτισμένο κοντά στα θεμέλια ομώνυμου βυζαντινού ναού, τον οποίο γκρέμισαν οι Τούρκοι όταν μετέτρεψαν την περιοχή σε μουσουλμανικά νεκροταφεία. Στο σημείο όπου βρισκόταν ο βυζαντινός ναός έγινε από τον Μ.Ο.Κ. συμβολική αναστήλωση με την τοποθέτηση ενός κίονα που διασώθηκε από την καταστροφή.
  Στο χώρο του παλαιού σκουπιδότοπου (ΒΑ έξοδος Κομοτηνής), στον επαρχιακό δρόμο προς Καρυδιά, κατασκευάζεται το νέο άλσος του Δήμου Κομοτηνής σε έκταση 200 στρεμμάτων. Θα περιλαμβάνει χώρους πρασίνου, ζωολογικό κήπο σε έκταση 50 στρεμμάτων, τεχνητή λίμνη, δύο τεχνητούς καταρράκτες, παιδικό σιδηρόδρομο που θα διασχίζει όλο το άλσος, εγκαταστάσεις αναψυχής κ.ά. Θα είναι το μεγαλύτερο και καλύτερα οργανωμένο άλσος-πάρκο της Βόρειας Ελλάδας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Κομοτηνής

• http://www.komotini.gr/city/parko.htm (1 φωτ.)