Εμφανίζονται 3 τίτλοι με αναζήτηση: Αξιοθέατα για το τοπωνύμιο: "ΑΜΟΡΓΟΣ Χωριό ΑΜΟΡΓΟΣ".
Κτισμένη
σε υψόμετρο 350μ., βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν του νησιού, κοντά στο λιμάνι
των Καταπόλων,
σε κομβικό σημείο που συνδέει οδικά τα χωριά της Αιγιάλης και της Αρκεσίνης. Το
Κάστρο, ο υψηλός φυσικός βράχος με το ολόλευκο εκκλησάκι
του 'Αη Γιώργη, που δεσπόζει επάνω από την κωμόπολη, είναι το λαλούν σύμβολο
της Χώρας, που άλλοτε την αποκαλούσαν και Κάστρο. Σύμφωνα με πρόσφατες ενδείξεις,
διαπιστώνεται ότι, ήδη,από τους Προϊστορικούς χρόνους στάθηκε καθοριστικός παράγων
για την διαμόρφωση του οικοδομικού ιστού.
Στις υπώρειες του βράχου, στα Βορεινά, εντοπίστηκαν τα αρχαιότερα
λείψανα κατοίκησης κατά την 3η π.Χ. χιλιετία. Το κενό των γνώσεών μας για την
ζωή στην 2η και στην 1η π.Χ. χιλετία, ασφαλώς οφείλεται σε κενό συστηματικής έρευνας.
Αινιγματική παραμένει και η παρουσία πολλών μαρμάρινων οικοδομικών μελών των Πρώϊμων
ή Παλαιοχριστιανικών χρόνων -κιονόκρανα, αρράβδωτοι ή στρεπτοί κίονες, κ.τ.λ.-
που βρίσκονται στις εκκλησίες, συνήθως στην Αγία Τράπεζα, ή είναι εντοιχισμένα
σε προσόψεις οικιών.
Περισσότερες είναι οι μαρτυρίες για την κατοίκηση κατά την πρώϊμη
Βυζαντινή περίοδο, στην οποίαν, φαίνεται ότι ανάγεται ο οικιστικός πυρήνας της
Χώρας στην Βόρεια και στην Ανατολική πλευρά του Κάστρου.
Τις οικιστικές ενδείξεις ενισχύουν και τα ιστορικά γεγονότα, οι αναταραχές στην
Μεσόγειο από τις επιδρομές των Αράβων ανάμεσα στον 7ο και 9ο αιώνα και την κατάληψη
της Κρήτης από τους Σαρακηνούς. Τότε, σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, προφανώς για
λόγους ασφαλείας, διαπιστώνεται η μετατόπιση των παράλιων οικισμών στην Ενδοχώρα
και η ανέγερση εκκλησιών σε δύσβατες, απομακρυσμένες περιοχές.
Στα χρόνια της Ενετοκρατίας (1206-1537), οχυρώνεται ο φυσικός βράχος
το 1207 από τους αυταδέλφους Ιερεμία και Ανδρέα Γκύζη και ο οικισμός επεκτείνεται
στην Νότια πλευρά του Κάστρου. Τότε δημιουργούνται οι εσωτερικές πλακόστρωτες
πλατείες που
φέρουν ακόμα το λατινογενές όνομα "Λόζα", καθώς και ο κεντρικός δρόμος, η σημερινή
"μέση" (οδός), που διατρέχει όλον τον οικισμό. Από την πλακόστρωτη "μέση", το
"καντιρίμι" ή "πλατύστενο" ξεκινούν και καταλήγουν στο Κάστρο όλα τα δρομάκια
του οικισμού. Πολλά ακόμα είναι σκεπαστά -στην τοπική γλώσσα "εμπροστιάδες"- προφανώς
για προστασία των κατοίκων που κατέφευγαν στο Κάστρο για να σωθούν από τους πειρατές
που λυμαίνονταν το νησί έως και τα μέσα του περασμένου αιώνα. Στα ελάχιστα αρχιτεκτονικά
λείψανα της Ενετοκρατίας συγκαταλέγονται ο "Πύργος του Γαβρά", κοντά στην Λόζα,
το κτίριο όπου στεγάζεται η Αρχαιολογική
Συλλογή και ο "Κάτω Λάκκος", η καμαροσκέπαστη τοξωτή υδατοδεξαμενή του 15ου
αιώνα, στα Βορεινά.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (1537-1824), σύμφωνα με πολλές ενδείξεις,
η Αμοργός, και ιδιαιτέρως η πρωτεύουσα, η Χώρα, γνώρισε ημέρες οικονομικής ακμής
και "εκκλησιαστικής αναγέννησης". Αυτό πιστοποιούν οι επιγραφικά τεκμηριωμένες
ανακαινίσεις στην Μονή
της Χοζοβιώτισσας, και στα Μετόχια, όπως του Φωτοδότη Χριστού στην Χώρα, ένα
από τα καλύτερα σωζόμενα χριστιανικά μνημεία του νησιού. Στην ανακαίνιση των εκκλησιών
συνείργησε ουσιαστικά η τεράστια ακίνητη περιουσία, οι "κτήσεις" της Μονής εντός
και εκτός Αμοργού, που παρείχαν την δυνατότητα εξαγοράς της θρησκευτικής ελευθερίας
από τους Τούρκους Πασάδες.
Έμμεσες μαρτυρίες για την άνθιση της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής
από τον πρώϊμο 17ο αιώνα αποτελούν οι πολυάριθμοι ναοί, οι περισσότεροι από τους
οποίους βρίσκονται στην Χώρα. Από τις τριάντα εκκλησίες της Χώρας, οι περισσότερες
σώζουν επιγραφές ανακαινίσεως στα περίτεχνα μαρμαρένια περίθυρα, όπως ο άλλοτε
ενοριακός δισυπόστατος ναός των Αγίων
Πάντων, το 1644, οι μονόχωρες εκκλησίες των Αγίων Αποστόλων το 1689, του Αγίου
Ιωάννου του Θεολόγου στα ριζά του Κάστρου στα Βορεινά, Μετόχι έως το 1619
της ομώνυμης Μονής της Πάτμου, της Αγίας
Θεοδοσίας, το 1767, κοντά στην Απάνω Λόζα, και άλλες.
Για την ευλάβεια και την ευημερία των κατοίκων της Χώρας τον 17ο και
18ο αιώνα μαρτυρούν και τα ξυλόγλυπτα τέμπλα, έργα εντοπίων επώνυμων και ανώνυμων
τεχνιτών, οι τοιχογραφίες και οι εικόνες, έργα αποδήμων Κρητών ζωγράφων, αλλά
και Αμοργιανών αγιογράφων, όπως ο Ιωάννης Αναγνώστης, ο Ιάκωβος ο Αμόργειος, και
άλλοι, εύτακτοι και μιμητικοί μαθητές της Κρητικής Σχολής. Οι ενυπόγραφες και
καλύτερα διατηρημένες εικόνες βρίσκονται στις μεγάλες εκκλησίες, στην Μητρόπολη,
στο Μετόχι του Χριστού, στους Αγίους Πάντες, αλλά και σε μικρότερους ιδιόκτητους
ναούς, όπως στην Ζωοδόχο Πηγή, στην Αγία Παρασκευή, κ.λ.π.
Η γειτνίαση της Χώρας με το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας, χωρίς αμφιβολία
συνέβαλε όχι μόνον στην οικονομική ακμή αλλά και στην πνευματική της άνθιση. Γι
αυτό και, αμέσως μετά από την απελευθέρωση του νησιού από τον τουρκικό ζυγό, ιδρύθηκε
το Σχολαρχείο, κοντά στο Μετόχι του Φωτοδότη Χριστού, ένα από τα πρώτα ελληνικά
σχολεία που απέκτησε η ελεύθερη Ελλάδα.
Η
επιγραφή "Αγαθήι τύχηι της νεολαίας της Aμοργού ανηγέρθη η σχολή αύτη διά
δαπάνης της Ιεράς Μονής Χοζοβιωτίσσης, 1829, Ιουνίου 21η", αποτελεί εύγλωττο δείγμα
της έγνοιας της Μονής για την παιδεία στην Αμοργό. Εδώ μαθήτευσε και δίδαξε ο
σοφός Ελληνοδιδάσκαλος Εμμανουήλ
Ιωαννίδης (1823-1906), ο πρώτος που συγκέντρωσε συστηματικά παντός είδους
μαρτυρίες, αρχαιολογικές, επιγραφικές, φιλολογικές και λαογραφικές με σκοπό την
δημιουργία του "Μουσείου της Αμοργού" και κυρίως την ανασύνθεση της ιστορίας του
νησιού. Το σπίτι του με την πολύτομη πολύτιμη βιβλιοθήκη του, σήμερα οικία Ν.
Βασσαράμβα, καθώς και η μονόχωρη εκκλησία της οικογένειάς του, ο 'Αγιος Ελευθέριος,
βρίσκονται κοντά στην Κάτω Λόζα.
Οι εσωτερικές πλατείες, η Κάτω και η Απάνω Λόζα, περικλείονται από
την εκκλησία της Μητρόπολης, το παλαιό Δημαρχείο, σήμερα Κοινοτικό Κατάστημα,
λίγα αρχοντόσπιτα και και μερικά παλαιά σπίτια, ασύμμετρα στις όψεις και παράγωνα
στις κατόψεις. Στην αίσθηση του ελεύθερου, ανοικτού χώρου της πλατείας, συμβάλλουν
τα ευάριθμα πλευρικά "ανοίγματα", οι προσβάσεις, τα πλακοστρωμένα στενά δρομάκια
με τα λίθινα σκαλοπάτια που επενδύουν την φυσική κλίση του ανώμαλου βράχου. Όλα,
εναρμονισμένα με την κλίμακα του τοπίου, κρατούν ακόμα σχεδόν αναλλοίωτη την
παλιά εικόνα της ανώνυμης αρχιτεκτονικής των λελογισμένων όγκων και των λιτών
επιφανειών, ενώ παράλληλα μαρτυρούν για την συνεχή, μακραίωνη κατοίκηση από τα
χρόνια της Ενετοκρατίας έως σήμερα.
Παρόμοιες εικόνες συναντούμε και σε άλλα σημεία, όπως στο Πλατεάκι,
όπου, με θαυμαστό τρόπο, οι ανώνυμοι κτίστες προσάρμοσαν τα τρία εκκλησάκια μέσα
στον κατηφορικό βράχο. Για την καλαισθησία των ανώνυμων μαστόρων μαρτυρούν και
τα πολυάριθμα Πηγάδια, τα "Δημοτικά", κοντά στο Μετόχι του Χριστού και στα Σχολεία,
που έως πριν από λίγα χρόνια ήταν η κυριώτερη πηγή ύδρευσης των κατοίκων, με πετρόκτιστους
περιβόλους, λειτουργικούς και απόλυτα εναρμονισμένους με το βραχώδες τοπίο. Αναπόσπαστο
χαρακτηριστικό στοιχείο της κωμόπολης είναι οι Ανεμόμυλοι,
που στέκονται στην νότια υψηλή βραχοσειρά, χωρίς πανιά και αντένα, και περιμένουν
προστασία από την επερχόμενη κατάρρευση.
Η Χώρα είναι ο μοναδικός διατηρητέος οικισμός σε ολόκληρο το νησί.
Γι αυτό, παρά τις αντιδράσεις ορισμένων "προοδευτικών", παρά τις προσπάθειες "εξωραϊσμού"
της με νεότευκτα τσιμεντένια κουτιά, έργα αυτόκλητων "αρχιτεκτόνων", μερικά σοβατισμένα
με "σαγρέ" και "στολισμένα" με ξενόφερτα κακοκαμωμένα τόξα, παρά το πλήθος κεραιών
τηλεόρασης και ηλιακών θερμοσιφώνων, παρά την βάρβαρη αλλοίωση της πλαστικότητας
των όγκων των εκκλησιών και των σπιτιών από τις θηριώδεις κολόνες της Δημόσιας
Επιχείρησης Ηλεκτρισμού, χάρις στον έλεγχο των οικοδομών από την Αρχαιολογική
Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού, κράτησε ζωντανές τις μνήμες του μακραίωνος
παρελθόντος της, του Βυζαντίου, της Ενετοκρατίας, της Τουρκοκρατίας καθώς και
του νεώτερου ελεύθερου ελληνικού βίου.
Κείμενο :
Καθηγ. Λίλα Μαραγκού
Venetian Castle - Hora the capital of Amorgos, is a small town hidden behind the mountains, At its south-eastern edge the hill is crowded with the old wind mills. The "Kastro" -castle rock rises out of the village, as a guardian of Hora, over the years since the Venetian occupancy. The historic rock with a height of 210 feet wedges for more than fifteen centuries the church of Kera Leousa (our Lady of mercy), the oldest one in Chora, A narrow stone staircase in the rock, leads to the small St. George Church from which the entrance to the fortress with its preserved low gate is. Around the rock's base,
spread the old stone buildings and forty churches of very interesting architecture.
Is a medieval cistern, which supplied the population with water and whose initial use corresponded with the first organized habitation of Hora in the early Byzantine era.Today's cavy form, was taken during the Venetian domination, on the 15th century.
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
