Εμφανίζονται 2 τίτλοι με αναζήτηση: Θέματα του τόπου για το τοπωνύμιο: "ΒΕΡΟΙΑ Πόλη ΗΜΑΘΙΑ".
Βεροιώτες και Βεροιώτισσες, διανοούμενοι και απλοί άνθρωπο που έζησαν
προ και μετά το 1912 και κουβαλώντας όλα αυτά τα λαογραφικά και πολιτιστικά στοιχεία,
δραστηριοποιούνται και δημιουργούν μια αξιόλογη πνευματική, καλλιτεχνική και γενικότερα
πολιτιστική κίνηση στην πόλη η οποία συνεχίζεται και επί των ημερών μας πιο έντονα
βέβαια και με μεγαλύτερη ακτινοβολία.
Κατά το 1874 ιδρύεται από τον Πανοσιότατο Μελέτιο Κασταμονίτη το "Μελέτειον
Παρθεναγωγείον-Γυμνάσιον". Επίσης τον ίδιο χρόνο, ο πρώτος σύλλογος με την
επωνυμία "Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Βεροίας" με σκοπό την μόρφωση και πνευματική
ανάπτυξη της σπουδάζουσας νεολαίας. Κατά το 1880 διαλύεται και ιδρύεται η Αδελφότητα
"Αθηνά" με σκοπό εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό και που εξέδιδε δύο περιοδικά
και μια εφημερίδα. Έδρασε μέχρι το 1989, οπότε μετονομάσθηκε "ΜΕΛΙΣΣΑ",
διότι απαγορεύθηκε από τους Τούρκους η πρώτη ονομασία, επειδή τη συνέδεαν με την
ελληνική πρωτεύουσα Αθήνα. Τα
μέλη της "ΜΕΛΙΣΣΑΣ" εκτός των άλλων δραστηριοτήτων έδιναν τακτικά και
θεατρικές παραστάσεις. Το 1904 δημιουργείται ο γυμναστικός σύλλογος "ΘΗΣΕΥΣ".
Κατά το 1910 δημιουργείται το πρώτο γυναικείο σωματείο με την επωνυμία
"Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών". Εκτός του φιλανθρωπικού σκοπού της είχε
και κοινωνική, μορφωτική και κυρίως εθνική δράση.
Κατά το 1916 ιδρύεται ο φιλαρμονικός σύλλογος "ΕΛΙΚΩΝ",
που αργότερα συγχωνεύεται με τον μουσικογυμναστικό σύλλογο "ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ"
που ιδρύεται το 1924. Σκοπός η δημιουργία μουσικής, γυμναστηρίου, ποδοσφαιρικών
ομάδων, βιβλιοθήκης και η διδασκαλία θεατρικών παραστάσεων. Επίσης κατά το 1924,
για τους πρόσφυγες από τη Μικρά
Ασία δημιουργείται νυκτερινό σχολείο για την εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας.
Η μουσική παράδοση στα νεότερα χρόνια (η μουσική λαϊκή παράδοση υπήρχε)
αρχίζει από το 1897 παρά την αντίδραση των αρχών της Τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας.
Κατά το 1901 συγκροτήθηκε η Φιλαρμονική της Αδελφότητας "ΟΡΦΕΥΣ" με
32 πνευστά όργανα, με πρώτο μουσικοδιδάσκαλο τον Ιταλό Pizioni και το 1920-1923
ιδρύεται μεγάλη μαντολινάτα.
Το 1924 ιδρύεται το "Ωδείον Δήμου Βεροίας" το οποίο από
το 1927 μέχρι και το 1940, εκτός από τις μουσικές δραστηριότητες έδινε και θεατρικές
παραστάσεις με Βεροιώτες ερασιτέχνες ηθοποιούς. Κατά το 1928 αρχίζει μια δημιουργική
μουσική και καλλιτεχνική δραστηριότητα, με ολοκληρωμένη έγχορδη ορχήστρα, εκκλησιαστική
χορωδία και την οργάνωση θεατρικών παραστάσεων, πάντοτε με Βεροιώτες ερασιτέχνες
ηθοποιούς.
Επειδή καταλαβαίνουμε πως η λαϊκή παράδοση και οι πολιτισμός της Βέροιας
είναι αδύνατο να επιβιώσει ή και να αναβιώσει με τις ίδιες μορφές, ευτύχημα είναι
που μερικοί Βεροιώτες ερευνητές-μελετητές και λαογράφοι συγκέντρωσαν σε βιβλία
ό,τι πιο πολύτιμο μας συνδέει με τις ρίζες μας και έχει σχέση με τον λαϊκό μας
πολιτισμό, σαν ιερή παρακαταθήκη στις ερχόμενες γενιές. Το πλούσιο λαογραφικό
υλικό της Βέροιας που συγκεντρώθηκε με πολλή αγάπη και κόπο, ιερά κειμήλια που
μας θυμίζουν τον τρόπο ζωής και εκδήλωσης του Βεροιώτικου λαού καθώς και την προσωπικότητά
του, φυλάγεται στο Λαογραφικό
Μουσείο Δήμου Βέροιας.
Ό,τι άλλο μπορεί να διατηρηθεί και να συνεχισθεί, όπως τραγούδια και
δημοτικοί χοροί, έχουν αναλάβει διάφοροι λαογραφικοί πολιτιστικοί και άλλοι φορείς
με κεντρικό πυρήνα την Αντωνιάδειο Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δήμου Βέροιας, αναπτύσσοντας
συγχρόνως έντονη λαογραφική και πολιτιστική δραστηριότητα.
Για όλα εκείνα τα τέκνα της που έδρασαν και ωφέλησαν το Έθνος κατά
το παρελθόν και ιδιαίτερα κατά τους δύσκολους χρόνους της Τουρκοκρατίας, γι’
αυτούς που αγωνίστηκαν για τη στερέωση του Ελληνικού Κράτους και όλους όσοι συνέχισαν
τη λόγια και λαϊκή μας παράδοση και συνεχίζουν να διατηρηθεί η εθνική μας ταυτότητα,
σεμνύνεται η Βέροια.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Βέροιας
(1986).
Σ’ αυτά τα σπίτια με την λαϊκή αρχιτεκτονική, τις βοτσαλοστρωμένες
αυλές και τα λιθόστρωτα "γκαλντερίμια" ζούσαν και κυκλοφορούσαν οι Βεροιώτισσες,
ακουστές για τη σεμνότητα και την αρχοντιά τους. Μια από τις τόσες ασχολίες της
γυναίκας εκείνα τα χρόνια (εκτός από το γενικό νοικοκυριό του σπιτιού και την
περιποίηση των δικών της) ήταν και ο χειροκίνητος αργαλειός με όλες τις επιμέρους
εργασίες: λανάρισμα, γνέσιμο, ανέμη, τσικρίκι κλπ. Ύφαινε μεταξωτά και βαμβακερά
υφάσματα, στρωσίδια, κουβέρτες και ό,τι άλλο ήταν απαραίτητο για το ντύσιμο και
το σπιτικό της. Τόση ήταν η έφεση την εποχή εκείνη στην υφαντική που δημιουργήθηκε
και μια μικρή βιοτεχνία από Βεροιώτισσες. Όταν φορούσε την γιορτινή της φορεσιά
η παντρεμένη Βεροιώτισσα (της κόρης το ντύσιμο είχε κάποιες μικροδιαφορές), φάνταζε
σαν βυζαντινή αρχόντισσα. Μεταξωτό ή βαμβακερό το φόρεμα, υφασμένο ή φερμένο το
ύφασμα από την Ευρώπη, ήταν μακρύ μέχρι τα νύχια. Πιέτες γύρω-γύρω καθώς και η
ποδιά μπροστά, με τον μπούστο λίγο ανοικτό όπως έμπαινε η μεταξένια (κασμιρί)
"τραχηλιά" με δαντελίτσα ή μπιμπίλα στην άκρη. Την μέση έσφιγγε φαρδύ
και μεταξένιο ή βαμβακερό ζωνάρι που να ταιριάζει στο χρώμα με το φόρεμα. Είχε
κεντίδια στις άκρες και δενόταν με χάρη αριστερά στο πλάι. Από το ίδιο ύφασμα
της "τραχηλιάς" ήταν και τα "μανίκια" που έβγαιναν κάτω από
τα μακριά μανίκια του φορέματος. Συμπλήρωμα της επίσημης ενδυμασίας της παλιάς
Βεροιώτισσας που την φορούσε όταν πήγαινε στην εκκλησία την Κυριακή ή τις γιορτές
και σε άλλες "βίζιτες", ήταν το μαύρο "φακιόλι" που φορούσε
στο κεφάλι.
Ειδικά κατασκευασμένο, ήταν διακοσμημένο με τα μεγαλύτερα μαργαριτάρια
που έπαιρνε η Βεροιώτισσα στην προίκα της. Τα μαλλιά της πάντοτε χωρισμένα στη
μέση, κατέληγαν σε τέσσερις ή και περισσότερες πλεξίδες, τις οποίες ανέβαζε από
δεξιά στην κορυφή του φακιολιού και τις συγκρατούσε με μια βελόνα με μαργαριτάρι,
κρύβοντας τις άκρες των πλεξίδων κάτω από το "φλιόγκο" που ήταν με δαντέλλα και
διακοσμημένο με πιο ψιλά μαργαριτάρια. Επάνω στις πλεξίδες στο πλάι δεξιά έμπαινε
χρυσή καρφίτσα με πολύτιμα πετράδια.
Η Βεροιώτισσα ανάλογα με την οικονομική της κατάσταση φορούσε τα κοσμήματα,
που ήταν απαραίτητα στη γιορτινή ενδυμασία. Στο λαιμό της είχε πολλές σειρές μαργαριτάρια
και από αλυσίδες χρυσές κρέμονταν χρυσά φλουριά. Εντυπωσίαζε η χονδρή χρυσή και
μακριά καδένα που είχε στην άκρη ένα ωρολόγι χρυσό και που έμπαινε δεξιά σε ένα
ειδικό τσεπάκι που είχε το φόρεμα,. Στα περισσότερα δάκτυλα φορούσε πολύτιμα δακτυλίδια
καθώς και κρεμαστά σκουλαρίκια πολύτιμα. Στο σπίτι το ντύσιμο ήταν πιο απλό. Δεν
έπαυε όμως να είναι το ίδιο ωραίο, όπως ήταν μακρύ και με πτυχώσεις. Αν η οικονομική
κατάσταση της Βεροιώτισσας ήταν αδύνατη, εκτός από τις άλλες δουλειές και ασχολίες
που είχε, βοηθούσε και τον άνδρα της στις αγροτικές δουλειές.
Ο παλιός Βεροιώτης ήταν πολύ πιο απλά ντυμένος, σε αντίθεση με την
γυναίκα.
Επί τουρκοκρατίας πολλοί φορούσαν το "αντερί", τούρκικο
ένδυμα. Το επίσημο ήταν από μεταξωτό ριγωτό ύφασμα, μακρύ σχεδόν μέχρι τον αστράγαλο,
σχιστό στα πλαϊνά που απανώτιζε μπροστά. Το συγκρατούσε ζωνάρι φαρδύ, μεταξωτό,
μονόχρωμο. Κάτω από το "αντερί" λίγο, και από τα πλαϊνά σχισίματα φαινόταν
λευκή μάλλινη υφαντή "μπολμπότσα" φαρδιά επάνω και στενή στον αστράγαλο.
Το αντερί είχε παπαδίστικο γιακαδάκι. Το καθημερινό ήταν από φθηνότερο ύφασμα.
Στο κεφάλι φορούσαν φέσι, που το πέταξαν όλοι οι Βεροιώτες μετά την απελευθέρωση
από τους Τούρκους το 1912.
Αργότερα φορέθηκαν τα Ευρωπαϊκά από τους προύχοντες, ενώ ο απλός Βεροιώτης
φόρεσε το λευκό πουκάμισο, το μαύρο γιλέκο και τη μαύρη "μπολμπότσα" που ήταν
μάλλινα υφαντά. Στη μέση έμπαινε φαρδύ ζωνάρι. Στο τσεπάκι του γιλέκου και το
απαραίτητο ωρολόγι με την χρυσή ή ασημένια αλυσίδα.
Οι ασχολίες και οι δουλειές των ανδρών ήταν διάφορες. Μαγαζάτορες,
αγρότες, έμποροι, κάθε είδους δουλειάς που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει μια αστική
κοινωνία. Πολλοί επιδίδονταν στο εμπόριο με μεγάλη επιτυχία έχοντας συναλλαγές
με το εξωτερικό. Υπήρχε εργοστάσιο "χαβλιών" (προσοψιών), όπου εργάζονταν
με τις καλλιέργειες δημητριακών, κηπευτικών και άλλων ειδών ιδίως η αμπελουργία
είχε μεγάλη ανάπτυξη μέχρι και το 1935. Υπήρχαν στη Βέροια πατητήρια όπου έβγαζαν
ρακή και κρασί, σουσαμελαιοτριβείο, υδροτριβείο, υδρόμυλοι, κυλινδρόμυλος, εργοστάσιο
αεριούχων ποτών και τα νηματουργεία "Βέρμιον" και "Χατζηνικολάκη"
που καταστράφηκαν κατά την πλημμύρα του 1935 και άλλα έπαθαν ζημιές.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Βέροιας
(1986).
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
