Πληροφορίες τοπωνυμίου

Εγνατία οδός

  Η Εγνατία οδός οφείλει το όνομα της στο Ρωμαίο Ανθύπατο Γναίο Εγνάτιο, ο οποίος αναφέρεται σε επιγραφές ως επιμελητής της κατασκευής της από το 146 π.Χ. Συνέδεε την Απολλωνία αρχικά και μετέπεια την Επίδαμνο (Δυρράχιο) στις ακτές της Αδριατικής, με τη Θεσσαλονίκη διερχόμενη από τη Λυχνιδό (Αχρίδα), την Εδεσσα και την Πέλλα και έφθανε ως τα Κύψελα του Εβρου περνώντας από την Αμφίπολη, και του Φιλίππους. Θεωρείται βέβαιο ότι χαράχθηκε πάνω σε άξονες αρχαιότερων οδών με την ίδια κατεύθυνση, οι οποίες μαζί με άλλες καθέτους εξυπηρετούσαν την επικοινωνία από ανατολάς προς δυσμάς και από βορρά προς νότο. Εκτός των επιγραφικών μαρτυριών σε μιλιάρια (οδόσημα, δύο με το όνομα του Γναίου Εγνατίου) τις πρώτες πληροφορίες διέσωσε ο αρχαίος γεωγράφος Στράβων (67/63 π.Χ.), από το χωρίο του ιστορικού Πολύβιου (202-120 π.Χ.) που χάθηκε. Η αρχική κατασκευή της Εγνατίας, ή μάλλον η συστηματική ανακατασκευή και ενιαία πιθανότατα χάραξη ενός νέου δρόμου στα ίχνη παλαιότερων, υπαγορεύθηκε από στρατιωτικούς λόγους: την προώθηση των ρωμαϊκών στρατευμάτων, των εφοδίων και γενικά την σύνδεση της Ρώμης με την Βόρεια Ελλάδα και την Ασία. Ο Κικέρων την χαρακτηρίζει στρατιωτική οδό, via militaris, και μαρτυρεί την επέκτασή της ως τον Ελλήσποντο. Ο στρατιωτικός χαρακτήρας διατηρήθηκε μεν, αλλά γρήγορα γενικεύτηκε η χρήση της και κατέστη η κυριότερη οδική αρτηρία που συνέδεε την Αδριατική με τον Εύξεινο Πόντο.
   Από τις Αδριατικές ακτές ως τη Θεσσαλονίκη η έκταση της υπολογίζεται σε 400 χλμ. (κατά τον Στράβωνα σε 267 ρωμαϊκά μίλια). Η Εγνατία ήταν «βεβηματισμένη κατά μίλιον» και «κατεστηλωμένη», δηλαδή είχε μετρηθεί με βάση τα 100 βήματα και σε κάθε μίλι είχαν στηθεί στήλες - οδοδείκτες με χαραγμένες τις αποστάσεις και τη συγκεκριμένη θέση. Με την Εγνατία συνδέονταν και άλλες οδικές αρτηρίες προς όλες τις κατευθύνσεις, που εξυπηρετούσαν την ενδοχώρα και τις δυσπρόσιτες περιοχές συνδέοντας τις επαρχίες και τα μικρά λιμάνια, με τα μεγάλα κέντρα της ρωμαιοκρατίας και του Βυζαντίου.
   Σε πολλά σημεία σώζονται τμήματα του αρχαίου λιθόστρωτου δρόμου της Εγνατίας, πλάτους 4 μ. περίπου. Είναι γνωστό ότι κατά μήκος της οδού υπήρχαν σταθμοί διανυκτέρευσης, ανεφοδιασμού και αλλαγής αλόγων, mansiones και muratia. Η Εγνατία οδός ως βασική συγκοινωνιακή αρτηρία διαδραμάτισε κύριο ρόλο στην επικοινωνία των ανθρώπων και στην διακίνηση των αγαθών τους, εμπορευμάτων αλλά και ιδεών, πεποιθήσεων, ελπίδων και οραμάτων κατά τη Ρωμαϊκή, Βυζαντινή και Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Γεωργία Καραμήτρου - Μεντεσίδη, Δρ Αρχαιολόγος
Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2002 από φυλλάδιο του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής